S)e£eicbeöau/ïcmt De spanning tussen Engeland en Israël Truman vraagt milliarden aan het Congres Omroepen bestuderen het televisie-vraagstuk Directeur: C. M. VAN HAME&SVELD. Hoofdredacteur: TH. WILMER. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" DINSDAG 11 JANUARI 1949 40ste JAARGANG No. 11589 Dans der Amerikaanse milliarden Bur. P*pengracht 33. Telel. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn 20935 - Abonnementsprijs f 0.32 p. w., i 1.40 p. mnd., 14.15 p kwart. Franco p. p. f 4.90 Advert.: 15 ct. p. m m. Telefoontjes 11.50 De rechten van de ouders inzake het onderwijs I^ARDINAAL Frings van Keulen heeft tot zijn diocesanen een „boodschap" gericht, waarin de kar dinaal er op wijst, dat men in Duits land tijdens het regiem van het Derde Rijk heeft ondervonden, „waartoe het leidt, wanneer de Staat zich voor almachtig verklaart en meent over alle door God gegeven rechten van de mens, van het individu en van het gezin te kunnen heenstappen. Deze grondrechten zijn echter aan de wille keur van de machthebbers onttrok ken", aldus de kardinaal. Bij de besprekingen in de Parle mentaire Raad te Bonn, zo gaat de kardinaal verder, is gebleken, dat een groot deel der afgevaardigden de ouders wil beroven van het zelfbe schikkingsrecht over het karakter van de school, die de kinderen bezoeken. Maar, aldus de Kardinaal, „de ouders moeten katholieke scholen blijven eisen, omdat zy,.als dege nen, die het kind het leven hebben gegeven en voor God de verant woording dragen voor de ontwikke ling en de opvoeding van het kind, het recht en de plicht hebben het karakter van de school voor hun kinderen vast te stellen. Zij zullen dit thans met verdub belde kracht eisen, omdat het natio- naal-socialisme dit recht schande- delijk met de voeten heeft getreden en zonder de ouders te kennen en tegen de wil van de meerderheid der ouders in een zogenaamde ge- meenschapschool heeft ingevoerd, het kruis uit de school heeft ver wijderd en een anti-christelijke geest'op de scholen heeft gekweekt. Hier moet een groot onrecht wor. den hersteld. De nieuwe Duitse Bondsstaat kan en moet tonen, dat het dit nationaal-socialistische on recht, deze aantasting van de reeh- ten der ouders, ongedaan wil ma ken". De Bisschop van Munster, mgr. Keller, heeft eveneens aan de katho lieke ouders voorgehouden hun plich ten ten aanzien van het onderwijs hunner kinderen. Wij ontlenen aan een bisschoppelijk schrijven: „Het recht om zelf de aard van het onderwijs en de opvoeding van de kinderen te bepalen", zo luidt de verklaring van de Bisschop, „be rust op de allereerste plaats bij de ouders". „Met dit recht is voor de katholieke ouders ook de plicht ver bonden voor de opvoeding van hun kinderen te zorgen en hun onder wijs te bepalen. Deze zware gewe tensplicht en deze verantwoorde lijkheid voor God en voor hun kin deren dienen zich de katholieke ouders bewust te zyn. zy moeten hun eisen en de grondbeginselen van de katholieke leer ook ten aan zien van het schoolwezen tot gel ding brengen en daarvan de erken ning verlangen". De Bisschop zegt verder, dat de ouders ook katholiek onderwijs moe ten verlangen voor het niet verplicht onderwijs, en hij noemt dan met na me de ambachtsscholen en het hoger onderwijs. Men zal het zeer verklaarbaar vin den, dat onze gedachten, toen wij in het schrijven van de Duitse Bisschop lazen over ambachtsscholen, onmid dellijk uitgingen naar het nog steeds niet vervulde verlangen van een Ka tholieke Ambachtsschool in Leiden. Een verlangen, dat leeft in een zeer brede kring in Leiden en omgeving. Een verlangen, dat voortkomt uit een behoefte. Er is een behoefte aan een Katho lieke ambachtsschool, welke behoefte ontspruit uit principiële overwegin gen: er is óók een behoefte aan een Katholieke ambachtsschool, welke haar grond vindt in h,et ..neutrale" feit. dat voor Leiden en omgeving één ambachtsschool voor jongens (er zijn reeds lang twee nijverheidscholen voor meisjes) niet voldoende blijkt, zodat een tweede school beslist niet als een luxe mag worden beschouwd. De wens, dat die school een katholie ke zal zijn. moet, gezien het groot percentage katholieken in Leiden en omgeving, zeker ook door niet-kalho- lieken worden begrepen. In ons vaderland, onder zo vele op zichten gezegend boven andere lan den, is de schoolstrijd voor een groot deel beslecht. Maar wij mogen de ogen niet sluiten voor de werkelijk heid, dat geboden blijven waakzaam heid en activiteit, opdat de ouders inzake het onderwijs behouden voorzover zij die nog niet hebben, verkrijgen de rechten die hun van nature toekomen rechten, gefun deerd in hun meest ernstige plichten. ISRAëL heeft medegedeeld, dat tha ns alle strijdkrachten Egyptisch grondgebied hebben ontruimd. De regering zal bij de Verenigde Na ties een protest indienen tegen Eng eland over een schending van het bestand. Engeland heeft afgezien van een protest bij de V.N. Het zen den van troepen naar Akaba wordt als een afdoende maatregel be schouwd. Engeland gaat voort met het samentrekken van zee-, land en luchtstrijdkrachten in de buurt van Israël. Amerika tracht te sussen Het Amerikaanse departement van Buitenlandse Zaken spant thans alle krachten in om het incident tussen Engeland en Israël niet te doerr lei den tot het afbreken van de vredes onderhandelingen tussen Egypte en Israël. De Verenigde Staten stelden Engeland en Israël voor het neer schieten van de vyf Britse R.A.F.- toestellen te beschouwen als „een betreurenswaardig incident". Engeland heeft langs verschillen de wegen een scherp protest aan de „Joodse autoriteiten in Tel Aviv" doen toekomen. Deze terminologie werd gebruikt, omdat Engeland de regering van Israël niet erkent. Zij was daarom aanleiding voor de Is raëlische vertegenwoordiger bij de Ver. Naties, om het protest niet naar Tel Aviv door te sturen. Deze hou ding is in Londen als „brutaal" ge kwalificeerd. Men verwacht, dat de Veiligheids raad heden de jongste gebeurtenis sen in Palestina zal bespreken en dat het tot een felle diplomatieke strijd zal kon/en. De Sowjet-Unie heeft Israël reeds haar steun toege zegd, bij monde van haar gezant in Tel Aviv. Het Amerikaanse stand punt is voorlopig onzijdig. Bedrijvigheid achter de schermen INZAKE DE INDONESISCHE KWESTIE. Verschillende leden van de Veilig heidsraad hebben gedurende het weekeinde een aanzienlijke bedrij vigheid achter de schermen aan de dag gelegd, zo verneemt de diplo matieke correspondent van Aneta, doch volgens de thans beschikbare inlichtingen zijn geen definitieve re sultaten bereikt. De Aziatische lan den en Australië hoopten vóór de vergadering van de raad vandaag een resolutie gereed te hebben, welke zou aansturen op een stren gere houding ten aanzien van Ne derland, vermoedelijk op basis van de „minimale eisen", die op de ver gadering van j.l. Vrijdag werden geformuleerd door Australië. De moeilijkheid was, dat India, de Philippijnen en Australië geen van alle lid van de Veiligheidsraad zijn en dus geen resolutie kunnen dienen. Egypte sloot zich Vrijdag by de inzichten van de groep aan en zou als raadslid een resolutie kun nen indienen, doch aarzelt blijkbaar dit te doen, als het niet van de steun der Ver. Staten is verzekerd. Jessup was daartoe volgens wel ingelichte kringen niet bereid. Hij is inmiddels naar Washington vertrok ken, waar hij Maandag besprekin gen op het State Department heeft gevoerd en in gezelschap van Lovett een onderhoud met president Tru man had. Merle Cochran, die gisteren uit Batavia terugkeerde en onmiddel lijk besprekingen begon met het hoofd van de afdeling V.N. van het State Department, Dean Rusk, zal waarschijnlijk eveneens Jessup ont moeten voordat deze naar Lake Success teruggaat. Er is hier allerlei speculatie, doch generlei zekerheid omtrent de in structies, die Jessup zal meebrengen op de vergadering van vandaag. In tussen kan met grote stelligheid worden ontkend, dat er enige grond is voor de voorspelling, die Zondag avond door de populaire radiocom mentator Drew Pearson is gedaan, als zouden de Ver. Staten gedreigd hebben alle Marshall-hulp aan Ne derland af te snijden als Nederland niet vóór 1 Februari aan de Ameri kaanse eisen inzake Indonesië zou hebben voldaan. In gezaghebbende Nederlandse kringen wordt de voor spelling „klinkklare onzin" genoemd Sukarno van Banka verwijderd De Nederlanders hebben de drie republikeinse leiders Sukarno, Sjah rir en Agus SaJim van het eiland Banka verwijderd, aldus meldt Reu ter uit Batavia. Naar Reuter verder bericht, zou dit medegedeeld zijn in een antwoord op een verzoek van de Commissie voor Goede Diensten om de drie genoemde leiders te bezoe ken. Het antwoord zegt niet, waar de drie personen zich bevinden, maar bevat wel een aanduiding, dat Hatta nog steeds op het eiland is. VERZOEK TOT AFTREDEN AAN VIER HONGAARSE BISSCHOPPEN In Vaticaanstad is bericht, dat aan vier Hongaarse bisschoppen, die in Vaticaanse kringen gerekend worden onder de meest getrouwen aan de ge arresteerde kardinaal Mindszenty, verzocht hun ambt neer te leggen. Het zijn mgr. Grösz van Cholocza, Peteri van Vacz, Shvoy van Alba Reale (Szeekesfehervar) en Dudas van Hajdudorog. Volgens Vaticaanse bronnen heb ben de bisschoppen aan de Hongaar se regering geantwoord, dat zij slechts zouden aftreden op bevel van de H. Stoel, die hen heeft benoemd. VOLGT POLEN HET VOORBEELD VAN HONGARIJE? De Poolse minister-president, Josef C. Yrankiewicz, heeft in een rede voor het parlement een „gedeelte van de Rooms-Katholieke hiërarchie" in Polen er van beschuldigd zich in te laten met vijandige politieke activi teit, welke, aldus zeide hij, „ernstige bestraffing" vereiste. „Er worden te gen de staat gerichte gevoelens ge kweekt onder de dekmantel van reli gieuze autoriteit", verklaarde Cyran- kiewicz. Deze rede van de minister-presi dent heeft voedsel gegeven aan ge ruchten, dat ook de Poolsche regering zal gaan optreden tegen kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders, zoals OP TEN STRIJDE TEGEN DE AARDAPPELMOEHEID. De Akkerbouwcommisie van de Stichting van de Landbouw heeft nagegaan, op welke wijze de bestrij ding van de zogenaamde aardappel- moeheid het beste kan worden geor ganiseerd. Het is gewenst, dat voor 1949 zekere overgangsbepalingen in acht worden genomen, om een te in tensieve aardappelteelt op bepaalde bedrijven te voorkomen. In dit ver band moet er op worden gewezen, dat telers, die in 1949 meer dan de helft van hun bouwland met aard appelen bepoten, by de toepassing van de hu ontworpen wet in de ko mende jaren wellicht moeilijkheden zullen ondervinden. Er zullen commissies worden inge steld, die toezicht kunnen uitoefe nen op de naleving van de wettelijke j bepalingen. AMELAND BEDREIGD. De strijd tussen zee en land baart de bewoners van onze Waddeneilanden steeds grotere zorg. Voortdurend knabbelen de golven nieuwe stukken van de natuurlijke verdedigingslinie, de duinen af. Per jaar wordt de dui nenrij door deze afslag met 12 tot 15 meter teruggedrongen. De steenmas sa op de voorgrond is een bunker, die 5 jaar geleden nog midden in de Amelandse duinen stond. Thans hangt hij in een uiterst precaire positie bo ven het strand. Op de achtergrond een andere bunker, eens een machtige schakel in de Duitse Westwall, nu op 60 meter vóór de duinen hulpeloos in het strand weggezakt. GRIEP-EPIDEMIE IN FRANKRIJK. In Frankrijk heerst een griep-epi- demie. Te Parys overweegt men te huizen van ouden van dagen te ont ruimen om meer bedden beschik baar te krijgen voor het steeds groeiend aantal grieppatiënten. Alle Parijse ziekenhuizen zijn overvol, hoewel extra bedden zijn aange voerd. Naar vërluidt breidt de griepepide- mie zich snel in de Oostelijke pro- Hongarije deed op bevel van Moskou, vincies van Frankrijk uit. Amerika's record-begroting ^E BEGROTING van de Amerikaanse regering is hoog, omdat haar ver- antwoordelijkheid groot is. Het budget weerspiegelt de waarheid omtrent onze internationale posite. Deze natie is het sterkste bolwerk van de vrijheid in de wereld. Twee wereldoorlogen en de jaren daartussen, heb ben het Amerikaanse volk ervan overtuigd, dat zyn veiligheid en welzijn afhankelijk zyn van vrede en stabiliteit in de gehele wereld. De fundamen tele doelstelling van de Amerikaanse buitenlandse politiek is wereldvrede en internationale veiligheid, op basis van kracht, wederzijdse belangen en samenwerking met vrije naties. De instrumenten van onze politiek zijn programma's van economische enmilitaire hulp aan landen, welke on ze internationale doelstellingen delen". MEER DAN DE HELFT VOOR BUITENLANDSE HULP. Met deze woorden uit zijn bood schap aan het Congres, heeft Tru man, de president der Verenigde Sta ten, zijn begroting voor het volgend jaar aangeboden. In het komende pro gramma wordt voorrang verleend aan de ontwikkeling en de versterking van de luchtmacht en de eenheden der burgerlijke reserve. Meer dan de helft van het totale begrotingsbedrag zal ten goede komen aan hulp aan het buitenland en de nationale verdedi ging. De defensie zorgt voor de groot ste post. Later in het jaar zal de pre sident een aanzienlijk bedrag vragen voor militaire hulp aan de deelne mende landen aan het Noordatlan- tisch pact en „zekere andere landen". Dit is de enige grote uitgave, die niet onmiddellijk op de begroting voor komt. Men neemt aan, dat de toevoe ging „zekere andere landen" slaat op militaire hulp aan landen, die om di plomatieke redenen niet in staat zijn tot aansluiting bij het Atlantisch pact. Tegen 1950 zal de luchtmacht be schikken over 9200 vliegtuigen van alle typen en 412.000 man personeel ip actieven dienst. Het leger zal 677.000 man sterk zijn. De vloot in werkelijke dienst zal 731 schepen om vatten met 527.000 man personeel. Bovendien is voorzien in een natio nale burgerwacht van 325.000 actieve leden en een reserve van 230.000 man voor het leger. Voor het onderzoek op het gebied van atoomenergie is 18.915.037 dollar meer uitgetrokken, dan het vorige budget: 210.208.875 dollar. Het pro gramma behelst behalve productie van atoomwapens, ook het ontwikke len van atoomenergie voor de voort stuwing van schepen en vliegtuigen. De hulp aan China, Griekenland, Turkije cn Korea zal intotaal slechts 355 millioen dollar bedragen. De hulp aan China maakt daarvan slechts een beperkt en zeker geen verhoogd be drag uit. Opnieuw verzocht de president een belasting-verhoging van vier milliard dollar, die noodzakelijk was in ver band met het ontworpen plan voor militaire hulp aan West-Europa. Men schat in ambtenarenkringen dat de modernisering en uitrusting van de Westeuropese legers een bedrag van twee milliard dollar zal vereisen. Voor Duitsland en Japan vraagt Truman 1030 millioen dollar en voor de radio-uitzendingen, de „Voice of America", 36 millioen dollar. De in ternationale vluchtelingenorganisatie (IRO) staat te boek voor 70 millioen dollar en de hulp aan de vluchtelin gen in Palestina zal 16 millioen dollar vragen. Ook is een bedrag van 56 millioen dollar uitgetrokken voor de internationale tarwe-overeenkomst. De Amerikaanse export-importbank zal leningen blijven verstrekken aan buitenlandse regeringen ter bevorde ring van de internationale handel en de economische ontwikkeling. Het wordt hopeloos voor Tsjang SJOETSJOU GEVALLEN. De laatste regeringstroepen, die ten Zuiden van Sjoetsjou omsingeld waren, zyn Maandagochtend door de Chinese communisten vernietigd. Na zeer zware verliezen hebben de na tionalisten zich in de stad overgege ven, waarmee weer een bolwerk van de regeringsstrijdkrachten in handen der communisten is gevallen. In goed ingelichte kringen wordt verklaard, dat de nationalistische commandanten in Midden-China Tsjan gKai Sjek hebben laten weten, dat zij slechts zullen doorvechten, indien hij aftreedt. Generaal Pai Tsjoeng, die deze boodschap overge bracht zou hebben, moet gezegd heb ben, dat zyn collega's voet bij,stuk zullen houden en aan geen compro mis zullen denken. Generaal Pal en de andere natio nalistische bevelhebbers hebben hun eigen verdediging langs de bovenloop van de Jangtse georganiseerd. Zij hebben verklaard, dat na het heen gaan van Tsjang de vice-president vredesonderhandelingen moet voeren. Slechts indien deze mislukken zullen zy de strijd voorzetten. In de wetge vende vergadering, de Joean, hebben 200 leden vredesbesprekingen geëist. Nog dit jaar een eigen zender van de Ned. Radio-Unie? f\P HET OGENBLIK zijn twee commissies voor de televisie in ons land werkzaam, namelijk een Regeringscommissie, waarvan prof. Baehlel uit Delft voorzitter is en verder een commissie uit de Omroepen, met prof. dr. Kors als voorzitter. Enige autoriteiten hebben ons iets mee gedeeld omtrent het televisie-vraagstuk, dat vooral dit jaar in de alge mene belangstelling zal staan. Het is volgens de heer Willem Vogt zelfs zo, dat onze Regering enkele beslissingen van principiële aard op korte termijn zal moeten nemen. (Van onze radio-medewerker). Vandaar, dat beide genoemde tele visie-commissies zich beijveren de hoogste instanties in ons land van voorlichting te dienen. Het gaat er om, welk systeem van televisie voor Nederland wenselijk is en hoe de situatie in Europa ligt. Hiervoor stelt men een onderzoek in, zowel in België en Zwitserland, als in En geland en de Scandinavische landen. Vooral nu uit de Verenigde Staten een alarmerende mededeling is ge daan, die er op neerkomt, dat de zogenaamde optische reikwijdte van ultra-korte golfzenders, dus ook van televisie-zenders, naar het ryk der fabelen moet worden verwezen, is men gespannen. Er zou geen opti sche horizon meer zijn bij de tele visie en systemen met hoog lijnen- aantal zouden onmogelijk zijn. Ervaringen in Europa. Deskundigen, die we hierover raadpleegden, konden ons niet reeds nu een oordeel om'trent de Ameri kaanse mededeling geven; liever wacht men eerst de bevindingen af van de groepen der televisie-com missie, die de bovengenoemde lan den bezoeken. In Frankrijk, aldus onze zegsman, geeft men nog geen televisie-uitzen dingen; nog steeds is men te Parijs aan 't experimenteren. Wel heeft men er reeds gekozen voor een systeem met een aantal beeldlijnen van 819. Engeland bepaalt zich voorlopig tot 405 beeldlijnen. In Nederland heerst het streven, over te gaan tot een systeem van 625 beeldlijnen, dat is 58 meer dan het Bhilips-systeem. Ook West-Duitsland en Scandinavië schijnen voor het aantal van 625 te voelen. Zuiver experiment in ons land. Uit de commissie van de Omroep verenigingen hebben we gehoord, dat de meerderheid van de Omroep- directies er voor is, te beginnen met een tydvak van zuiver experiment. Dan leren de mensen de camera be dienen, regisseren, een programma opzetten; en de programmaleiders kunnen zich voorbereiden. Het gaat dus eigenlijk om de stichting van een soort televisie-school voor de mensen uit de Omroep-bedryven. Bij een bespreking in België is men het er over eens geworden, dat een West-Europese bijeenkomst zal moeten komen tot een zelfde sys teem, zodat uitwisseling van pro gramma's mogelijk is. Waakzaamheid is geboden. Wy hebben geïnformeerd naar het standpunt van de leiding van de Kath. Radio-omroep met betrekking tot die uitwisseling van progranv- ma's. Uitwisseling zal nodig zijn, omdat televisie-uitzendingen anders niet te betalen zyn. Maarhierin schuilt een groot gevaar; want bij voorbeeld uitzendingen in Engeland hebben geleerd, dat het van groot SUIKEROORLOG TEN EINDE. De Rotterdamse suikeroorlog is be ëindigd. Op een vergadering te Rot terdam, waar zowel het coöperatie ve bedrijf als het grote en kleine winkelbedrijf waren vertegenwoor digd, is gistermiddag besloten om de strydbyl te begraven en met ingang van morgen zullen alle kruideniers zaken te Rotterdam weer 75 cent per kilogram witte suiker aan hun klan ten in rekening brengen. belang is, de televisie, evenals de radio zonder meer, mede in eigen hand te hebben. Voorlopig kan er zeker geen kyk zijn op eigen uitzendingen, ook al vanwege de nodige gelden. Om een enkel cijfer te noemen. In Engeland kost de televisie per jaar 750.000 pond, waarvoor men slechts ander half uur uilzending per dag heeft; alleen op de Zondagen drie uur. En dan bestrijkt men nog slechts Lon den en zijn omgeving. Een taak voor de Radio-unie. Uit de mond van de technische commissaris van de Nederlandse Radio-unie tenslotte hebben wij ver nomen, dat men vertrouwen heeft na de proefnemingen van Philips Eindhoven en van anderen in den lande. Reeds dit jaar hoopt de Ra dio-unie in staat te zijn, een eigen zender voor televisie te bouwen en de nodige consequenties te aanvaar den. Daarvoor zal echter een paar ton nodig zijn, hetgeen niet te ver wonderen valt, als men in acht neemt het cijfer, dat we hier om trent Engeland gaven. Zijn conclusie is: omtrent dit vraagstuk zal beslis sing op korte termijn dringend no dig zyn. Intussen is ook de vereniging voor experimenteel radio-onderzoek in Nederland in verscheidene steden druk bezig, propaganda te maken en proeven te nemen. Grenscorrecties niet van de baan Berichten, als zou de Nederlandse regering besloten hebben, niet te blij ven- aandringen op de by vroegere ge legenheden geëiste grenscorrecties ten koste van Duitsland, werden in kringen van het bestuur over het Ruhrgebied bevestigd, meldt United Press. Zulks zou zijn geschied na be middeling van de Amerikaanse rege ring. Genoemde kringen wisten ver der te melden dat op het ogenblik ge heime bespreknigen gaande zouden zijn tussen vertegenwoordigers van de Nederlandse regering en vier spe ciale vertegenwoordigers. Bij informatie te bevoegder plaat se te Den Haag, vertelde men de „Maasbode", dat het U.P.-bericht een concretisering is van berichten, die onlangs in de Zwitserse pers zijn ver schenen en arna in verschillende vorm de ronde gedaan hebben. Men achtte het bericht over de onderhan delingen tussen Nederlandse en Duit se vertegenwoordigers van elke grond ontbloot. Het standpunt van de Ned. regering t.a.v. de grenscorrecties is nog steeds onveranderd, zoals ook in de memorie van antwoord op de begroting van Buitenlandse Zaken is uiteengezet. De Regering blijft er nog steeds naar streven, om niet alleen enige kleinere, maar ook economisch be langrijke grenscorrecties doorgevoerd te krijgen. Een (uMvefJt^t... „Een Offer, zo onschatbaar van waardij. Streeft al de pracht der offeren voorbij." Vondel over de H. Mis.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1949 | | pagina 1