S)e C^idóeSoii^nt
Een Amerikaanse resolutie in de
Veiligheidsraad
Stopzetting der vijandelijkheden
en terugtrekking der troepen
Amerika zet zijn standpunt uiteen
Het verloop der operaties
in de Republiek
Marshall-hulp voor Indonesië
stopgezet
Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: TH. WILMER.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DONDERDAG 23 DECEMBER 1948
40ste JAARGANG No. 11
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
TVJA DE MAGISTRALE REDE van de Nederlandse gede'egeerde dr van
Royen, waarin deze voor de Veiligheidsraad uiteenzette waarom
Nederland gedwongen was tot de zuiveringsactie in Indonesië en dat
de Ned. regering haar taak ondank s alles zou voortzetten, was het
woord aan de heer Palar nemens de Republiek en daarna aan de Ameri
kaan prof Jessup, die een resolutie indiende, waarin gevraagd werd, dat
de Raad onmiddel'ijke stopzetting van het vuren zou bevelen, alsmede
terugtrekking van de troepen tot de oorspronkelijke voor 19 December
jl. ingenomen stellingen. Vandaag wordt de beraadslaging voortgezet.
Dan komt de Rus Malik aan het woord.
heid gaf om in te grijpen onafhanke
lijk van de vraag, of de Republiek
als een onafhankelijke staat kon wor
den aangemerkt.
De toestand van het ogenblik is
minstens even#ernstig als in Juli 1947
de heer Jessup meende, dat de
Raad overeenkomstig deze ernst moet
handelen.
De heer Jessup ging uitvoerig het
verloop van de reeks mislukte onder
handelingen na. Hij zeide dat zijn
regering van mening is, dat er on
voldoende pogingen zijn gedaan om
de onderhandelingen tot een succes
vol einde te brengen onder auspiciën
van de C. v. G. D.
Palar voorspeld
guerilla-strijd
Gistermiddag kreeg de Indone
sische vertegenwoordiger L. N. Pa
lar gelegenheid om de zienswijze van
de Republiek uiteen te zetten. Hij
sprak van een tweede „Paerl Har
bor". dat een grote brand in geheel
Zuidoost-Azië zou veroorzaken. Ook
voorspelde hij een jarenlange gue
rilla-strijd.
Nederland had het bestand ge
schonden door beperkingen op het
gebied van handel en verkeer in te
voeren en besprekingen te voeren
met de onder contrö'e gekomen ge
bieden buiten de Commissie van
Goede Diensten om. De kroon op de
ze serie schendingen was geweest de
aankondiging van de vorming van
een interim-regering zonder de Re-
pubiek.
De Nederlandse communiqués in
zake de infiltraties noemde hij een
zorgvuldig opgestelde zelfrecht
vaardiging. De Nederlanders hadden,
naar zijn mening, nooit kunnen aan
tonen, dat er tussen de infiltraties en
de botsingen enig verband bestond.
De botsingen waren volgens hem een
bewijs van het groeiend verzet en
de haat tegen de gewelddaden van
eer. buiten'ands leger.
Hij zeide verder, dat de Republiek
altijd bereid was geweest om te on
derhandelen en de beginselen van de
overeenkomst van de Renville te
aanvaarden, maar Nederland niet.
„Het is voor ons onmogelijk om de
Neder'anders te vertrouwen,'" zo
zeide hij.
Verder kondigde Palar een gueril
la strijd aan en het gebruik van de
tactiek van de verschroeide aarde.
Tenslotte vroeg hij óm staking van
het vuren en terugtrekking van de
troepen.
PROF. JESSUP'S REDE
Prof. Jessup was van mening, dat
de politiële actie wel een ernstige
bedreiging van de vrede was en een
overtreding van vroegere voorschrif
ten van de Raad. Er zijn onvoldoen
de pogingen gedaan om onder auspi
ciën van de Commissie van Goede
Diensten een oplossing te vinden en
hij wou gaarne een rapport van de
ze commissie hebben over wat er
nn 12 December is gebeurd. Wanneer
er inderdaad zovee' bestandschen
dingen zijn geweest dan had Neder
land ze direct aan de Veiligheids
raad moetenrapporteren.
„Het is onze weloverwogen me-
r.in*, dat een hernieuwd uitbreken
der vijandelijkheden kan bewijzen,
een ernstige bedreiging te zijn van
de internationale vrede.
Het standpunt der Verenigde Sta
ten is in de grond hetzelfde als me
dio 1947 toen de Veiligheidsraad een
cease-fire resolutie aannam.
Hij herinnerde er aan, dat de Ver
enigde Staten van mening waren,
dat het uitbreken van vijandelijkhe
den op zichzelf de Raad de bevoegd-
DE AMERIKAANSE RESOLUTIE
Door de Amerikaanse afgevaardig
de Jessup werd na het uitspreken
van zijn rede de volgende resolutie
aan de Veiligheidsraad voorgelegd:
De Veiligheidsraad
met bezorgdheid de hervatting der
vijandelijkheden in Indonesië gade
slaand
nota genomen hebbend van de
rapporten van de Commissie van
Goede Diensten
beschouwt zulk een hervatting der
vijandelijkheden te zijn in strijd met
de resolutie, welke door de Veilig
heidsraad tijdens zijn 171ste verga
dering op 1 Augustus 1947 werd aan
genomen;
doet een beroep op partijen
a) de vijandelijkheden onmiddellijk
te staken en
b) onmiddellijk hun strijdkrachten
terug te trekken op de respectieve
lijke kanten van de gedemilitariseer
de zóne, vastgesteld onder de Be
standsovereenkomst van 17 Januari
1948:
geeft de Commissie voor Goede
Diensten opdracht de Veiligheids
raad telegrafisch een volledig en
dringend rapport te zenden over de
gebeurtenissen, welke sedeert 12 De
cember 1948 in Indonesië hebben
plaats gevonden, ter vaststelling van
de verantwoordelijkheid voor het
uitbreken van de vijandelijkheden".
DE SPREKERS VAN VANDAAG
Vandaag zullen de vertegenwoor
digers van de Sovjet-Unie, China,
Australië, India, Engeland en Syrië
aan het woord komen. Verwacht
wordt dat daarna ook nog de gede
legeerde van Frankrijk, Canada, Bel
gië en Argentinië zullen spreken. De
Rus Malik zal waarschijnlijk ook met
een resolutie komen. Men houdt er
ïekening mede, dat de Raad niet voor
Vrijdag zijn slotzitting zal kunnen
houden.
Amerikaanse functionarissen hou
den rekening met de mogelijkheid
van een Frans veto over de Ameri
kaanse resolutie in zake Indonesië.
Zij zijn wel van mening, dat de
nodige zeven stemmen voor de reso
lutie om de Nederlandse troepen te
rug te trekken en het vuren te sta
ken, verkregen zullen worden.
AANKOMST MARSHALL-TREIN
IN EINDHOVEN In het kader van
de Marshall-hulp arriveerde Dins
dag in een met Amerikaanse en Ne
derlandse vlaggen versierde goede
rentrein op het terrein van de Phi-
'ipsfabrieken te Eindhoven, een la
ding phenol bestaande uit 271 vaten
en voldoende voor een vo'le maand
productie van plastic-artikelen.
Ir N. Knipscheer, directeur van de
Philitefabriek rolt het eerste vat uit
de Marshal'-trein in de gereedstaan
de auto's. Het grootste gedeelte van
de met deze phenol te produceren
plastic artikelen zijn voor uitvoer be
stemd. De steeds toenemende toe
passingsmogelijkheden van plastic
hebben sedert de oorlog de behoefte
aan phenol over de gehe'e wereld
verdrievoudigd. 1
Bur. Papengracht 32, Tele!. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn 20935 - Abonnementsprijs 10.32 p. w., f 1.40 p. mnd., 14.15 p. kwart. Franco p. p. 14.90 - Advert.: 15 ct. p. m.m. Telefoontjes 11.50
*lt* Rondom een
onder wijs-debat
In de Leidse gemeenteraad is Maan-
*dag een debat gevoerd over de fi-
nancië'e gelijkstelling tussen open
baar en bijzonder onderwijs.
De aanleiding daarvan was een
voorstel van B en W inzake subsi
diëring van het bijzondere kleuter
onderwijs een voorstel, dat een
aanmerkelijke verbetering inhoudt
van de onder de bezetting ingevoer
de subsidieregeling; vóór die tijd
had de gemeente Leiden een (hoe
wel niet gehéél vol'edige) financiële
gelijkstelling van openbaar en bij
zonder kleuteronderwijs, waartoe in
1933 de gemeenteraad had besloten
op voordracht van B en W, in welk
co'lege de toenmalige wethouder van
onderwijs mr Tepe de vader van dit
voorstel was.
Dat het huidige college van B en
W nü niet een voorstel deed, om
het principe van de oude regeling
te doen herleven, is uit de gang van
zaken, de gevoerde onderhandelin
gen en besprekingen verklaarbaar.
Maar zo spoedig mogelijk moet toch
een nieuwe regeling worden ontwor
pen, welke wel op dat principe is
gefundeerd, meenden vele Raadsle
den. In deze geest werd dan ook een
motie ingediend, door K.V.P. en
Prot. Chr. Partij.
Door de voorstellers van de mo
tie werd verdedigd en gehandhaafd
de stelling: de overheid moet ooen-
baar en bijzonder onderwijs gelijke
lijk financieren; als men aanvoert, dat
de financiën het niet mogelijk ma
ken voor het gemeentebestuur, om
aan het bijzonder onderwijs gelijke
financiële rechten te geven, als aan
het openbaar, dan maken de finan
ciën het óók onmogelijk, voor het
openbaar onderwijs die gelden uit te
trekken; de voorstanders van het
bijzonder onderwijs mogen niet wor
den achter gesteld bij die van het
openbaar. In het geval van het kleu
teronderwijs, dat niet verplichtend
is, kunnen dan aan voorstanders van
neutraal onderwijs (zoals dat op de
openbare scholen wordt gegeven)
dezelfde rechten worden geschonken
als aan anderen: een subsidie voor
de door hen op te richtenscholen
waarvan de grootte mede door de
stand van de gemeentefinanciën
wordt bepaa'd.
Het komt ons voor, dat eigenlijk
niemand in de Leidse gemeenteraad
deze redenering rcTi'streeks heeft
bestreden. Een woordvoerder van de
P.v.d.A. betoogde dat hij niet teen fi
nanciële gelijkstelling was voor het
confessioneel onderwijs, maar: niet
alle bijzonder onderwijs is con
fessioneel onderwijs. De woordvoer
ders van het college van H co W
wezen op de financiële toestand der
gemeente. Maar: zij bleken van goe
de wil. Als de ingediende motie
werd gewijzigd in die zin, dat
deze niet wenst de gelijkstelling
zeker voor 1950, do"h „zo sooe-
dig mogelijk", dan zou die motie voor
het college niet onaanvaardbaar zijn.
De motie werd in die geest gewij
zigd. Maar toen ontstond er verwar
ring in de P. v. d. A welker voor
zitter craag een stemming wilde
vermijden En het enige aanwezige
lid van „Vrijheid en Democratie"
wenste „zo sooedig mogelijk" gewij
zigd te zien in „zo spoedig financieel
moge'ijk", waartoe de voorstellers
der mot'e niet wilden besluiten, om
dat de kwestie voor hèn niet was
a'lereerst een kwestie van financ:ën,
maar een kwestie van recht. Bij de
stemming die nu vo'gde. bleek de
P. v. d. A. verdeeld ter»'ül hun
eigen wethouders voorstemden en
dat te voren hadden verk'nard. De
motie werd aangenomen: een pr:n-
citrële uitspraak van de gemeente
raad.
De finan^ië'e gelijkstelling tussen
openbaar en büzon^er onderwiis is
er. Maar, als men de gelijkstelling
ook op ander onderwijsterrein wil
doortrekken, dan ontmoet men
steeds tegenstanderls, die zich be
roepen op de bemerkte eeldmiddelen
van de Overheid- die zich nö^ steeds,
miselven onbewust of onberede
neerd, op het standount plaatsen,
dat onenbaar onderwijs took als het
n;et veroiiciitend is, zoaïs het k'eu-
teronderwijs) er natuurlijk móet zijn
en worden bekostigd door de Over
heid. terwijl het blonder onder .vijs
uit de Overheidskas wordt gefinan-
ciërd, inzover er geld voor beschik
baar is. Moge de tiid sooedig komen,
dat het standpunt door a'^n. die r»e-
lijk recht wil'en voor alle burgers
op werkelijk prinriuiec' terrein, als
verouderd wordt beschouwd!
Verscheidene nieuwe plaatsen bezet
^AN OFFICIëLE ZIJDE wordt ge meld, dat Nederlandse troeepn heden
ochtend de status quo-lijn in West-Java overschreden in de rich
ting Bantam, o.m. vanuit de omgeving van Tangerang en ten Westen
van Buitenzorg. Balaradja, 25 km. ten Westen van Tangerang, is reeds
door Nederlandse troepen bezet. De mariniersbrigade rukte op uit Ba-
bat (25 km. ten Zuidoosten van Toeban )in Zuidelijke richting, waarbij
geen weerstand werd ondervonden. In de omgeving van Fort de Koek
werden zuiveringsacties uitgevoerd. Hedenochtend landden Nederlandse
troepen in watervliegtuigen op het Tobameer nabij Balige. De troepen
werden ,bij deze plaats aan land gezet, waarna het vliegveld van Sibo-
rong Borong werd bezet.
„Niet als straf," zegt Lovett
|"\E HULP AAN INDONESIë inge volge het plan van Marshall is stop-
*^zet, zo wordt uit Washington gemeld. De E.C.A., de organisatie die
het plan van Marshall uitvoert, zegt dat deze stopzetting geschiedt „han
gende een regeling inzake de vijandelijkheden tussen Nederland en de
Indonesische Republiek". Lovett, de plaatsvervangende minister van Bui
tenlandse Zaken der Verenigde Staten, zeide, dat dit besluit op zuiver
economische gronden is genomen en niet beschouwd mag worden als een
straf voor de aangevallenen. Overi gens gaf hij toe, dat aan elke actie
die tegenwoordig wordt ondernomen, wel een politieke betekenis vastzit.
HET KRUIS ALS EEN TRIESTE
HERINNERING AAN DE OORLOG.
In vele Duitse steden ziet men half
verbrande houten kruizen te midden
der puinhopen staan. Daaronder lig
gen de slachtoffers van de „totale
oorlog", die de Nazi-leiders over hun
land en de wereld gebracht hebben.
Het kruis in Münster (Westfalen-.
Voorts wordt van officiële Neder-»
landse zijde nog gemeld:
In Midden-Java verenigde de Ne
derlandse colonne, die uit Semarang
in Zuidelijke richting was opgerukt
zich met de troepen in de omgeving
van Djogja. Verder werden Solo,
Parakan, Setjang, Wonosobo, Mage-
lang en Tjepoe bezet. Voordat de ex
tremistische benden Tjepoe moesten
ontruimen, slaagden zij erin branden
te stichten in de stad en de olie-in
stallaties. In Oost-Java bezetten de
Nederlandse troepen Blitar en wer
den de belangrijke werken van de
Kali Konto onder controle gesteld.
Op Sumatra werden Fort de Koek
(Boekkittinggi) en Padangpandjang
door de Nederlandse troept-n bezet.
Over het algemeen is de weerstand
zeer gering. Tegenaanvallen werden
nergens ondernomen. Volgens tot
dusver ontvaneen gegevens zijn van
19 December 1948 af in totaal 8 Ne
derlandse militairen gesneuveld en 14
gewond, van wie 1 door een ongeval.
MILITAIR VLIEGTUIG
NEERGESTORT.
Officieel wordt gemeld, dat heden
ochtend in de omgeving van Mage-
lang een Kittyhawk-toestel van de
militaire luchtvaart is neergestort. De
bestuurder, een eerste luitenant-vlie
gerwaarnemer, werd op slag gedood.
LEUGENS WEERLEGGEN
ZICHZELF.
Uit Batavia wordt officieel gemeld:
De republikeinse woordvoerders in
het buitenland hebben de laatste da
gen een aantal verklaringen afgelegd,
die volstrekt bezijden de waarheid
zijn. De regering van Indonesië neemt
het standpunt in, dat het kwaad van
de leugenachtige mededelingen zich
zelf wel straft en is dus niet bereid
op al deze verklaringen ontkennin
gen te doen volgen of commentaar
te leveren.
ROEMENIë SCHAFT
KERSTMIS AF!
In Roemenië zijn Kerstmis en Oude
jaar bij regeringsdecreet afgeschaft
als openbare feestdagen.
Het tekent op bedroevende wijze
het streven dergenen, die in dit land
de macht hebben!
Mandaat voor Tan
Malakka
Volgens de speciale medewerker
van het te Batavia verschijnende
Chinese dagblad Sin Po, bestaat er
grote waarschijnlijkheid, dat Soe-
karno en andere republikeinse lei
ders, voordat zij door de Nederlan
ders werden geïnterneerd, aan iemand
anders mandaat gaven om de strijd
van de Republiek voort te zetten
voor het geval, dat zij daartoe niet
meer in staat zouden zijn. Dit man
daat is vermoedelijk afgestaan
Paul Hoffman, de adminstrateur
van het plan van Marshall, heeft het
hoofd van de ECA in Den Haag te
legrafisch op de hoogte gesteld van
de stopzetting. De stap is gedaan, zo
werd in Washington gezegd, na over
leg met het Ministerie van Buiten
landse Zaken der Verenigde Staten.
In de verklaring van Hoffman over
de stopzetting wordt er de nadruk
opgelegd, dat nooit aankoopvergun
ningen zijn uitgegeven voor militai
re doeleinden. Met de stopzetting zal
een bedrag van ruim veertien mil-
lioen dollar gemoeid zijn.
De maatregel van de bestuurder,
aldus de verk'aring, heeft geen be
trekking op de hulp van de ECA
aan Nederland. Men weet. dat dr.
Soemitro, de Republikeinse ge
zant in Washington, er op had aan
gedrongen dat de hulp aan ons land
beëindigd zou worden omdat, naar
hij zeide, de militaire actfe gedeel
telijk uit die hulp wordt bekostigd.
Autoriteiten in Washington wUden
zich gisteravond echter niet uitlaten
over de vraag, of de hulp aan Ne
der'and stongezet zou worden als de
strijd in Indonesië ondanks een ver
bod van de Verenigde Naties zou
voortgaan.
Nader wordt uit Washinton ge
meld, dat men daar welhaast een
stemmig het stopzetten van de hulp
van de ECA aan Indonesië be
schouwt als en vorm van economi
sche pressie op Nederland, ondanks
de verklaring van Lovett.
Van Nederlandse zijde wordt er
op gewezen, dat het stopzetten van
rip7p hido b°t~k°nen zal, dat de in
voer van materialen die Indonesië
aan dringend nodig heeft, door dit be-
Tan Malakka als enisre leider met s!uit zal verminderen en dat dus ook
„f. 1 de mo»eliikheid geringer zal wor-
den dat Indonesië de uitvoer ver
grote invloed, aldus Sin Po. Het blad
schrijft voorts, dat nu de rechts ge
oriënteerde republikeinse leiders te
zamen met Soekarno zijn geïnter
neerd, de invloed van de rechtse
groep in de Republiek nagenoeg ge
heel is lamgelegd. In deze critieke
tijd heeft de linkse groep de meeste
invloed en deze groep is steeds er te
gen geweest, dat met de Nederlan
ders onderhandeld werd, zolang deze
de souvereiniteit van de Republiek
niet erkennen, aldus Sin Po.
groot van die producten, waaraan de
wereld thans grote behoefte heeft.
DE EEUWIGE GUERILLA IN
GRIEKENLAND.
De Griekse generale staf heeft me
degedeeld, dat ongeveer 2000 gueril-
lastrijders een „hevige aanval" zijn
begonnen op Edessa en Nabusse, de
twee belangrijkste plaatsen in West-
Macedonië. De guerillastrijders wa
ren tot staan gebracht, doch er werd
„zware" strijd geleverd. Verdere bij
zonderheden waren niet bekend.
Jongste rapport
van de C. v G. D.
OMTRENT DE BEZETTING VAN
DJOKJA.
De Commissie van Goed Diensten
van de V.N. in Indonesië heeft een
rapport getelegrafeerd naar de Vei
ligheidsraad te Parijs, waarin bijzon
derheden worden medegedeeld over
de schade, welke in en rond Djokja
toegebracht, sedert de Nederlan
ders Zondag 1.1. het gebied van de
Republiek Indonesië binnenvielen.
In het rapport, dat bevindingen
weergeeft van het gedeelte oer Com
missie, dat door de Nederlandse ac
tie op republikeins gebied was afge
sneden, wordt een beschrijving ge
geven van het verlaten dorpen, de
beschadigde bruggen en de uitge
brande gebouwen in de buurt van
de republikeinse hoofdstad.
Nadat de Nederlanders de stad be
zet hadden, werd tot tweemaal toe
een poging gedaan om in contact te
komen met de andere leden van de
Commissie, die te Batavia vertoef
den, doch het contact kwam niet tot
stand voordat de geïsoleerde leden
gisteren in Batavia terugkeerden.
In de eerste drie dagen van de Ne
derlandse actie werden ta1 rijke ont
ploffingen gehoord en dikke rookko
lommen gezien vanuit verschillende
punten in het dal beneden Kalioerang,
aldus meldt de commLsie.
Een twaalftal huizen werd te Ka
lioerang neergebrand vóór de aan
komst van de Nederlandse troepen
en tijdens de tocht uit de stad werd
waargenomen, dat de meeste huizen
gesloten waren en dat or op de velden
en langs de weg weinig o' geen ar
beiders te zien waren.
De Commissie verklaarde zich eens
met de stappen, welke door de Ame
rikaanse vertegenwoordiger, Merle
Cochran, en de Australische plaats
vervangende vertegenwoordiger.
Cutts, zijn gedaan in de tijd, dat de
Commissie verdeeld was.
KLEDING- EN VOEDSELTEKORT
IN DE REPUBLIEK
Uit de eerste b orichten welke het
departement van sociale zaken ont
ving van de vertegenwoordiger bij
de territoriale bestuursadviseur in
Oost-Java over de toestand in de
thans door de Nederlandse troepen
bezette republikeinse gebieden, blijkt
dat in het Zuid-Malangse de voed
selsituatie zeer slecht is. In Lamon-
gan en Bodjonegoro heerst op het
gebied van kleding een noodtoestand
en het onmiddellijk instellen van
gaarkeukens bleek noodzakelijk, al
dus een mededeling van sociale za
ken.
Ook te Kepandjang heerst gebrek
aan kleding. De tot dusver ontvangen
berichten uit Djombang zijn iets
gunstiger. In Oost-Java ontving het
Rode Kruis de eerste zending van 45
ton rijst, blikvlees, vis, zout, etc.,
voldoende voor 12.000 mensen gedu
rende een maand. Het Rode Kruis
had in dit gebied een voorraad kle
ding voor 10.000 personen, waaraan
door de distributiedienst van Oost-
Java 50.000 meter textiel werd toege
voegd.
RUN OP BANK TE SJANGHAI.
Woensdag heeft een menigte van
verscheidene duizenden personen de
centrale bank te Sjanghai bestormd
om te pogen goudharen en zilveren
dollars te kopen. Bij deze run kwa
men zes mensen om het leven. Het
bankgebouw is thans door bereden
oolitie en militairen met g welde ba
jonetten afgezet.
ten fco-ViMfe...
„Het is duidelijk, dat de Staat by
alle manieren, om het openbare of
bijzondere opvoedings- en onderwijs-
werk te bevorderen, de ingeboren
rechten van Kerk en gezin op de
christelijke opvoeding moet eerbie
digen en bovendien de verdelende
rechtvaardigheid moet in acht ne
men."
Paus Pi us XI in de encycliek
de christelijkeg opvoeding
der jeugd.
