S)e CeidóeSottfKMit
Minister Drees legt verklaring af
Eerlijk streven tot opbouw
van Indonesië
De Tweede Kamer plaatste zich
(uitgezonderd de communisten)
achter de Regering
Snelle vorderingen op Java
en Sumatra
Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: TH. WILMER.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DINSDAG 21 DECEMBER 1948
40ste JAARGANG No. 11573
Volksvertegenwoordiging
achter
de regering
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
Bur. Papengracht 32, Telef. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn 20935 - Abonnementsprijs 10.32 p. w., 11.40 p. mnd., 14.15 p. kwart. Franco p. p. I 4.90 - Advert.: 15 ct. p. m.m. Telefoontjes f 1.50
Houding van Djokja maakt elke
afspraak waardeloos
T"\E NEDERLANDSE MINISTER-PRESIDENT, dr. W. Drees, heeft gis-
U termiddag onder grote belangstelling van Kamer en publiek in de
Tweede Kamer een lange regeringsverklaring afgelegd over de gebeur
tenissen in Indonesië. De banken der afgevaardigden waren nagenoeg alle
bezet; ook de loges, waarin o.a. aanwezig was de vice-president van de
Raad van State, jhr. mr. F. Beelaerts van Blokland, en de publieke tri
bune waren geheel gevuld. Toen dr. Drees met zijn verklaring begon, viel
er stilte "in de zaal. Met grote aan dacht werd zijn verklaring, die hij
met rustige stem, nu en dan vrij snel voorlas, gevolgd.
Nederland werkte mee
„Nu ik namens de regering een ver
klaring heb af te leggen over de ge
beurtenissen in Indonesië, aldus begon
minister Drees zijn verklaring, moge
ik beginnen met 'n herinnering aan
hetgeen in de regeringsverklaring
van 12 Augustus van dit jaar over het
Indonesische probleem werd gezegd
Vastgesteld werd, dat Nederland zich
verbonden had mede te werken tot
het scheppen van nieuwe staatkundi
ge verhoudingen, waarbij zullen wor
den gevormd de vrije en souvereine
Verenigde Staten van Indonesië, in
een hechte en duurzame unie gelijk
waardig verbonden met het konink
rijk der Nederlanden".
Minister Drees constateerde, dat
Nederland had meegewerkt.
De grondwetsherziening is tot stand
gekomen en heeft de zekerheid ge
geven, dat Nederland zal medewer
ken tot het schennen van de souve
reine Verenigde Staten van Indone
sië. Overeenstemming met vertegen
woordigers der niet-republikeiose
gebieden werd verkregen en de mo
gelijkheid peschanen in overlep met
de republiek tot wiizipingen in de
ontworpen repeling te komen.
ONVERZOENLIJKE HOUDING.
De Republiek werkte evenwel niet
mee en nam een onverzoenlijke hou
ding aan.
Van Juli j.l. af zijn duizenden re
publikeinse militairen, die na de
,.Renville"-overeenkomst waren te
ruggetrokken uit de onder Nederland
se controle staande gebieden, gewa
pend teruggekeerd. Dit geschiedde,
zoals uit tal van in onze handen ge
vallen orders is gebleken, in op
dracht van reDublikeinse commandan
ten en met het doel om rust en orde
in deze gebieden te verstoren en in
zonderheid de Indonesische bestuurs
ambtenaren te terroriseren.
Uit oversteloend feitenmateriaal is
bekend, dat hier sprake was van een
stelselmatige actie.
De Nederlandse regering stond
daarom voor vèrreikende beslissin
gen.
In haar verklaring van 11 Decem
ber, dat zij in verdere besprekingen
geen heil zag, lag reeds de mogelijk
heid opgesloten, dat tegen de reDu
blikeinse actie, met mach+smiddelen
zou moeten worden opgetreden. Een
ogenblik scheen het denkbaar, dat
daarin nog verandering zou komen
door een brief van vice-president
Hatta, doch aangezien de brief door
vice-president Hatta uitdrukkelijk
gekwalificeerd was als „Dersoonlijk,
onofficieel en vertrouwelijk" en er
geen woord in voor kwam over po
gingen om de bestandsschendingen
te doen eindigen, rees twijfel aan nog
bestaande mogelijkheden.
De slotsom is echter geweest, dat
alsnog aan de republiek gelegenheid
moest worden gegeven door een haar
bindende verklaring nadere ophelde
ring te verschaffen.
De daarvoor gestelde termijn is
door een samenloop van omstandig
heden korter geweest dan de rege
ring gewenst had. maar practisch
heeft dit geen betekenis gehad, om
dat de republiek toch op het punt
stond zichzelf in de onmogelijkheid
De minister-president, dr W. Drees
komt bij hetj Tweede Kamer-gebouw
aan.
te brengen bindende beslissingen te
nemen. Terwijl vice-president Hatta
ziek was, werd aangekondigd, dat
president Soekarno en enige minis
ters Djokja gingen verlaten Verlen
ging van de termijn is ook niet ge
vraagd. Onder deze omstandigheden
achtte de regering het niet verant
woord nog langer een afwachtende
houding aan te nemen.
NET ALS IN GRIEKENLAND.
Minister Drees vergeleek de infil
traties en bestandsschendingen met
hetgeen er in Griekenland gebeurt.
Ook daar kunnen de rebellen uitwij
ken over de grenzen en versterkin
gen halen.
De regering is zich ten volle be
wust van de ernst der genomen be
slissing, maar meent, dat geen keuze
meer overbleef. Over geheel Indone
sië zou een chaotische toestand te
ver wachtel) zijn, die op de duur ver
moedelijk op een dictatuur zou uit
lopen.
De regering streeft geen ander po
litiek doel na dan de verwezenlij
king van de beginselen, die waren
neergelegd in de overeenkomst met
de republiek en met andere deelsta
ten tot welker verwezenlijking de
grondwet thans de mogelijkheid
opent. Zij wil zo snel mogelijk een
rechtstoestand doen ingaan, die een
eigen Indonesische bewindvoering
inleidt.
Wij betreuren diep, dat weer men
senlevens in de waagschaal worden
gesteld en wij geven er ons reken
schap van, wat wij opnieuw vra
gen van onze jonge mannen, die reeds
zo lang in Indonesië op post hebben
gestaan. Zij zullen echter ongetwij
feld de motieven voor het genomen
besluit verstaan.
BELEID EN STOUTMOEDIGHEID.
Voor zover wij op het ogenblik
kunnen beoordelen, hebben de resul
taten van wat ondernomen werd tot
nog toe aan de hoogste verwachtin
gen voldaan. De wijze waarop reeds
de eerste dag met 'n uiterst beperkt
getal parachutisten en luchtlandings
troepen Djokja werd genomen, ge
tuigt van het inzicht, het beleid en
de stoutmoedigheid, waarmede lei
ding en troepen bun taak vervullen.
Uit de gehele ontwikkeling van
zaken blijkt aan Nederlandse kant
het eerlijke streven om de vrijheid
van Indonesië langs verantwoorde
wegen van rechtsorde op te bouwen,
tot de uiteindelijke figuur: de sou
vereine Verenigde Staten van Indo
nesië in gelijkwaardig deelgenoot
schap met het koninkrijk.
Juist om die vrijheid voor Indone
sië te waarborgen moet de Neder
landse regering thans handelen ge
lijk zij doet.
steunt de regering ten volle in haar
eerlijk streven recht te doen aan
het vrijheidbegerende volk van In
donesië.
De heer Weiter zeide, dat alleen
al overwegingen van humaniteit en
naastenliefde het noodzakelijk had
den moeten maken een einde te
stellen aan de terreur en de mens
onterende toestanden op Java. Hij
zeide de vaste overtuiging te heb
ben, dat het Nederlandse volk het
besluit zal zien in het enige licht,
waarin het kan en moet worden ge
zien, nl. het brengen van uitkomst
aan talloze onschuldige slachtoffers.
Spr. merkte op, dat beweerd is, dat
de Marshallhulp zou worden inge
trokken, als we niet in de Ameri
kaanse pas zouden willen marche
ren, maar hij verklaarde niet te
kunnen geloven, dat Amerika een
economische ineenstorting zou wil
len veroorzaken, alleen omdat Ne
derland in eigen zaak eigen oordeel
volgde en barmhartigheid betoonde
aan een - volk, waarmede het drie
■eeuwen is verbonden. Hij zal de
regering gaarne steunen nu een
nieuwe richting is ingeslagen.
De heer Zandt (S.G.) sprak de
hoop uit, dat de actie snel en met
goed resultaat zal verlopen.
De heer Schouten (A.R.) ver
klaarde, dat de besluiten der rege
ring de volle instemming van zijn
fractie hebben Dat geheel dezer be
sluiten was noodzakelijk.
De minister van Overzeese Ge
biedsdelen, de heer mr. Sassen,
wees er in zijn antwoord nog eens
op, dat er slechts één mogelijkheid
tot beslissen overbleef, daarbij ver
schillende punten uit de regerings
verklaring aanhalende. Terecht is
z.i. gesteld, dat arbitrage hier niet
in aanmerking kon komen. Bij be
middeling zouden naar zijn oordeel
dezelfde moeilijkheden optreden.
De bedoeling is het normale be
stuur zo spoedig mogelijk in te
schakelen. De regering streeft er
ernstig naar, uit dit conflict te ko
men met medewerking van alle
constructieve krachten, zoals er ook
in de republiek vele zijn. Hij vroeg
zich af, of de heer De Groot wel
geheel vrij staat in de vorming van
zijn oord eer.
De minister uitte zijn deernis met
de slachtoffers. Er werd niet ge
repliceerd. De m'otie-De Groot werd
verworpen met 80 tegen 8 stemmen.
Tegen middernacht is de vergade
ring verdaagd tot Dinsdagmiddag.
In een vergadering welke van
acht uur tot bijna middernacht duur
de, heeft de Tweede Kamer gister
avond beraadslaagd over de rege
ringsverklaring inzake Indonesië,
welke des middags door de minister
president, dr Drees, was afgelegd.
Aan het einde der vergadering is
een motie-de Groot, waarin er bij
de regering op wordt aangedrongen,
de Nedei^andse strijdkrachten in In
donesië opdracht te geven onver-,
wijld het vuren te staken, verworpen
met slechts de stemmen der com
munisten voer.
De heer Rommc (KVP) opende de
rij der sprekers. Hjj herinnerde aan
wat hij na do regeringsverklaring
van 23 September 1947 gezegd heeft
over een onverhoopte actie, als waar
toe de regering thans heeft besloten,
omdat er geen andere keuze over
bleef. Na gewezen te hebben op wat
sindsdien is tot standgekomen, o.a.
de grond wet wijziging, merkte spr. op
dat de voltooiing van het werk he
laas afstuit op de republiek. De hou
ding der katholieke fractie is van-
g hetzelfde als een jaar ge1 eden.
Andermaal steunt zij de regering, die
aanvaard wat haar verantwoorde
lijkheid voorschrijft de actie
bij het ontbreken van keuzemoeilijk
heid.
Er moet een stelsel zijn, waarin
niemand overheerst. De republiek
wil nu overheersen. Daarom acht spr.
de actie nood zake1 ijk. De heer Rom-
me hoopte, dat God de jeugd, die
thans in Indonesië staat het klare
bewustzijn van haar grootse taak zal
geven.
De heer De Groot (CPN) had er
bezwaar tegen, dat overal in het
Kamergebouw politiebewaking aan
wezig was, hetgeen de voorzitter
deed opmerken, dat hij zijn beleid
niet becritiseerd wenste te zien. De
heer de Groot zijn rede vervolgend
maakte er vervolgens bezwaar tegen,
dat het volk pas is ingelicht nadat
de actie al zes uur tevoren was in
gezet. Hij betoogde verder, dat Ne
derland het bestand heeft geschon
den. De meerderheid van het vo!k
staat naar zijn oordeel niet achter de
beslissinig der regering. Hij wenst
een uitspraak van de Kamer. Daar
toe dient hij de bovenbedoelde mo
tie in. De Partij van de Arbeid gaat
naar zijn oordeel de weg van het
Fascisme op.
De heer Van der Goes van Naters
(Arb) sprak zijn verbondenheid uit
met de constructieve elementen in de
republiek. Na opgemerkt te hebben,
dat door het optreden van de repu
bliek onderhandelingen niet meei
mogelijk is, verklaarde spr., dat de
onrust in het door Nederland gecon-
tro1eerde gebied het gewilde gevolg
is van de actie van een groep in de
republiek. Dit mag z.i. niet terug
slaan op de heer Hatta. Het oordeel
der onderhandelaars over de heer
Hatta is onverdeeld gunstig.
Spr. merkte op, dat arbitrage niet
mogelijk is, omdat er geen rechts
geschillen zijn. De zaak zou zich
kunnen lenen voor bemiddeling.
De heer van der Goes van Naters
gaf verder te kennen, dat enige le
den van zijn fractie vrezen, dat de
huidige poUtiek. de mogelijkheid
vermindert om tussen Nederland en
Indonesië hartelijke en dus duurzame
betrekkingen te vestigen, dat liet
communisme versterkt zal worden en
dat de Nederlandse posite in de we
reld zou worden verzwakt. Sprekers
fractie zal opbouwend critisch toe
zien hoe de regering uit het con
flict komt.
De heer Vonk (VVD) opmerkend,
dat het besluit der regering is ge
nomen, nadat alle andere middelen
beproefd waren, meende, dat velen
een dergelijk besluit veel eerder
hadden willen nemen. Doordat het
eerst nu genomen wordt, is het
standpunt der regering des te ster
ker.
Met de regering zeid? de heer Ti-
lanus (CH) te betreuren, dat tot
deze stap moest worden overgegaan.
Hij achtte het een eer voor kabinet
en rrfinister-president, dat het be
sluit eenstemmig is genomen. Men
moet z.i. eensgezind achter de re
gering staan. Dat er mensenlevens
zullen worden gevraagd betreurde
ook spr., maar de militairen zullen
de motieven van het besluit z.i. ten
volle verstaan. De C.H.U. zo zeide
spr. beschouwt het besluit der re
gering als het enig mogelijke en zij
Tjepoe en Soerakarta bezet
|_^ET OFFICIëLE Nederlandse communiqué van heden geeft slechts
summiere details over de Nederlandse vorderingen, doch uit gewoon
lijk betrouwbare niet-officiële bron werd vernomen, dat zowel op Java
als op Sumatra snelle vorderingen worden gemaakt. Niet-bevestigde
berichten melden, dat Nederlandse gemechaniseerde brigades vanuit Se-
marang, Soerakarta, de tweede stad der Republiek, hebben bezet en zich
hebben verenigd met de luchtlandingstroepen in Djokja. Andere officiële
berichten melden, dat de Nederland se strijdkrachten, die in opmars zijn
vanuit Padang, over vrijwel onbeschadigde wegen en weinig tegen
stand ondervindend, bijna Boekit Tinggi (Fort de Koek) hebben be
reikt. In Tjepoe, het oliecentrum in Oost-Java, dat gisteren volgens
dezelfde bronnen door de mari niers werd bezet, stond minstens één
put in brand.
aangevoerd en op het vliegveld van
Magoewo is opgesteld. Reeds Zondag
nacht te 11.30 uur was de zender in
de aether.
In verschillende uitzendingen van
dit station wordt .gezegd, dat het op
het vliegveld van Magoewo Maan
dag reeds aanzienlijk minder druk
was dan Zondag. Thans landen
slechts vliegtuigen, welke voorraden
aanvoeren en verschoillende hoge
militairen aan boord hebben, die zich
van de toestand op de hoogte komen
stellen.
Soekarno's paleis te Djokja wérd
na geringe tegenstand bezet. Zes le
den van Soekarno's lijfwacht trachtten
met een auto te vluchten, doch de
bestuurder van de auto werd doodge
schoten, waarna de auto tegen een
muur botste. De eerste Nederlandse
parachutisten, die op het vliegveld
Magoewo landden, vonden de Repu
blikeinse bezetting gevlucht. In de
gebouwen stonden de porties dijst nog
op tafel.
De bevolking is kalm en gereser
veerd, doch indien een Nederlandse
militair naar de weg vraagt, krijgt hij
gewoonlijk ten antwoord „tidah
tahoe" dat weet ik niet). Een van
de parachutisten bleef bij de sprong
uit het vliegtuig zijn valscherm aan
het toestel haken, doch de vlieger
wist hem veilig aan de grond te zet
ten.
Volgens mededelingen van twee
Amerikanen en een Engelsman, die
de republikeinse hoofdstad hadden
verlaten, hebben Nederlandse vlieg
tuigen bij het begin van het Neder
landse offensief, doelen in Djokja
gebombardeerd. Deze buitenlanders
die Djokja in een Nederlands leger
vliegtuig verlieten, deelden aan Reu
ter mede, dat het bombardement
niet in het wilde weg geschiedde. De
straatgevechten, welke spoedig na 12
uur op Zondag, toen de Nederlandse
door de lucht aangevoerde troepen
Djokja binnenrukten, begonnen,
duurden ongeveer een half uur. On
der deze Nederlandse troepen waren
vele Ambonnezen, welke in Indone
sië bekend staan onder de naam
„de zwarte Nederlanders", vanwege
hun traditionele trouw aan de Ne
derlandse regering. Vanuit het vlieg
tuig konden deze buitenlanders 9
grote branden in de stad waarnemen.
NEDERLANDS POSTKANTOOR
IN DJOKJA.
Heden we\d te Djokja het eerste
veldpostkantoor voor de Nederland
se strijdkrachten geopend.
CENSUUR IN WEST-BORNEO.
De algemene secretaris van West-
Borneo heeft opdracht gegeven tot
de instelling van een algemene cen
suur op alle dagbladen en periodie
ken, welke in West-:Borneo versclv
nen.
HET OLIECENTRUM TJEPOE
BEZET.
De troepen, die Tjepoe bereikt heb
ben, zijn sinds hun amphibie-lan-
dingen bij Toeban Zaterdagnacht
blijkbaar 80 kilometer opgerukt. He
melsbreed gemeten ligt Tjepoe
slechts 56 km. Zuid-Westelijk van de
ze stad, maar de wegen en spoorwe
gen slingeren hier door ruig berg
land.
Tjepoe was tijdens de communis
tische opstand enkele maanden gele
den het centrum van zware gevech
ten tussen de communisten en de
troepen der republikeinse regering.
Van drie kanten rukken de Neder
landse troepen op midden-Java op
naar het centrale deel, zonder daar
bij belangrijke weerstand te ontmoe
ten. Een sterke Nederlandse colonne
beweegt zich langs de verkeersweg
Gombong via Magelang naar Djokja
karta, een route, die evenwijdig loopt
met de kust van de Indische Oceaan.
Aanvankelijk werd weerstand onder
vonden van de bekende Silwangsi-
divisie, maar nadat deze in korte tijd
was gebroken, werd op de wegen en
in de steden weinig tegenstand on
dervonden. De troepen zijn echter
nog net begonnen zich in het bin
nenland te verspreiden.
Van officiële Nederlandse zijde
wordt nog medegedeeld, dat de Ne
derlandse troepen gisteren Bojolali,
25 k.m. Zuid-Oost van Salatiga en
Pati, 23 k.m. ten Noord-Oosten van
Koedoes hebben bezet. De Neder
landse mariniers bezetten Toeban en
staan aan de rand van Bodjonegoro.
OP SUMATRA.
Op Sumatra is bij de opmars naar
het Zuiden een bruggenhoofd geves
tigd bij de stad Medan. Uit de rich
ting Padang rukken colonnes op naar
Boekittingi (Fort de Koek). Deze
onderdelen trekken langes het Sing-
karak-meer en hebben nog 75 k.m.
voor de boeg. Goekittingi is de stad,
welke de republikeinen tijdens de
politionele actie van het vorig jaar
hadden gekozen tot hun hoofdstad,
om vandaar uit het verzet voort te
zettenals Djokja zou vallen. Uit Me
dan heeft de eerste trein inmiddels
weer Rantau Prapat, het eindpunt
van de Deli-Spoorweg, dat in Ne
derlandse handen is, kunnen berei
ken. Alle bruggen in deze lijn waren
intact.
De bezetting van Djokja
NEDERLANDSE ZENDER OP HET
VLIEGVELD.
Enige berichten over de bezetting
van Djokja behalve de leger-com-
muniqué's komen nu over radio-
Djokja, de zender van de strijdkrach
ten-radio, welke door de lucht was
Aan partijbelang
liet overwicht
17 r is in de Partij van de Arbeid
geen eenstemmigheid. Dit bleek
gisteren wel bij de besprekingen
naar aanleiding van de regerings
verklaring inzake Indonesië, toen de
voorzitter van de fractie der P. v. d.
A. het woord voerde.
Het feit van gemis aan eenstem
migheid is op zichzelf niet zó erg
niet zó erg, als de motivering ervan,
welke wij aantroffen in „Parool".
Het blad schreef gisteravond, doe
lend op de hier bedoelde verdeeld
heid in de Partij, dat de uitslag van
een stemming in de vergadering der
Tweede-Kamerfractie van de P. v.
d. A geen volledige maatstaf kan
zijn voor de houding van de
Partij in haar geheel.
De Kamerleden, aldus ver-
vo'gt Parool, immers hebben hun
eigen verantwoordelijkheid; hun
afwegen van landsbelang en par
tijbelang, te zamen met eigen in
zichten op principiële en prac-
tische gronden, is ingewikkel
der dan van degenen, die aan
het partijbelang het overwicht
toekennen. Meer duidelijkheid
hierover zal dan ook de partij
raad kunnen geven, die waar
schijnlijk wel op korte termijn
bijeengeroepen za1 worden.
Dat de Kamerleden hun eigen ver
antwoordelijkheid hebben, begrijpen
we. Dat een Partij haar eigen ver
antwoordelijkheid heeft, is ons ook
■duidelijk. Maar wat ons niet duide-
hjk is dat is: de gemaakte tegen
stelling tussen een Kamerfractie en
de Partij, die de leden dier fractie
heeft afgevaardigd. In tegenstelling
met die Kamerfractie kan de Partij
„aan het partijbe^ng het overwicht
toekennen" boven het landsbelang!
Dat is nu een partij-politiek, die
wij met alle kracht, die in ons is,
moeten veroordelen, moeten veraf
schuwen. Een partij-politiek, die niet
alleen duf en muf is, maar ook en
vooral: in strijd met 's lands belang
Dat men zelfs in déze tijd nog
denkt over het voeren van zulk een
partij-politiek, is een verschijnsel
waarvan wij werkelijk zijn geschrok
ken.
Wij willen hopen en vertrouwen,
dat ten slotte ook in de Partij van
de Arbeid als zodanig dus niet
aUeen bij haar afgevaardiging in het
parlement - het landsbelang zal
domineren boven het Partijbelang.
Van deze alléén juiste opvatting
van vaderlandse plicht is een klaar-
b^kelijke manifestatie gegeven
door de deelname van leden van de
P. v. d. A. in de Regering. Dqarom
verbaasde ons nóg meer een uitla
ting als bovenbedoeld in „Parool".
Soemitro hitst
Amerika op
GUERILLA IN UITZICHT
GESTELD.
De heer Soemitro, de vertegen
woordiger van de Republiek te Was
hington, heeft op de Verenigde Staten
een beroep gedaan om „politieke en
economische steun" voor de Repu
bliek. Hij heeft aan de Verenigde
Staten eveneens verzocht „in ernstige
overweging te willen nemen", Ne
derland uit te sluiten van de Mars
hallhulp, in verband met de „politio
nele actie".
Na zijn onderhoud met de waarne
mende minister van buitenlandse za
ken, de heer Lovett, deelde de heer
Soemitro aan journalisten mede, dat
de Republiek zou voórtgaan met de
Nederlanders een sterke weerstand te
bieden, ook al zijn haar leiders ge
vangen genomen en hij kondigde
daarbij aan, dat een nieuwe regering
zou worden gevestigd te Boekit Ting
gi (Fort de Koek, in Sumatra) en dat,
als Boekit Tinggi mocht worden be
zet. de republikeinse regering naar
elders zou worden overgebracht.
De Republiek is voorbereid op een
langdurige guerilla-oorlogvoering.
„Zeer spoedig, zei Soemitro, zult ge
getuige zijn van een serie tegenaan
vallen op de Nederlanders vanuit de
bergen. Ik weet dat onze gevangen
genomen leiders de strijd nooit zullen
opgeven".
£en
Wie kleine, eenvoudige genoegens
kan genieten, kan daarin een bron
van vreugde vinden.