S)e CeidóeSottfKMit Minister Drees legt verklaring af Eerlijk streven tot opbouw van Indonesië De Tweede Kamer plaatste zich (uitgezonderd de communisten) achter de Regering Snelle vorderingen op Java en Sumatra Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD. Hoofdredacteur: TH. WILMER. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN DINSDAG 21 DECEMBER 1948 40ste JAARGANG No. 11573 Volksvertegenwoordiging achter de regering WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" Bur. Papengracht 32, Telef. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn 20935 - Abonnementsprijs 10.32 p. w., 11.40 p. mnd., 14.15 p. kwart. Franco p. p. I 4.90 - Advert.: 15 ct. p. m.m. Telefoontjes f 1.50 Houding van Djokja maakt elke afspraak waardeloos T"\E NEDERLANDSE MINISTER-PRESIDENT, dr. W. Drees, heeft gis- U termiddag onder grote belangstelling van Kamer en publiek in de Tweede Kamer een lange regeringsverklaring afgelegd over de gebeur tenissen in Indonesië. De banken der afgevaardigden waren nagenoeg alle bezet; ook de loges, waarin o.a. aanwezig was de vice-president van de Raad van State, jhr. mr. F. Beelaerts van Blokland, en de publieke tri bune waren geheel gevuld. Toen dr. Drees met zijn verklaring begon, viel er stilte "in de zaal. Met grote aan dacht werd zijn verklaring, die hij met rustige stem, nu en dan vrij snel voorlas, gevolgd. Nederland werkte mee „Nu ik namens de regering een ver klaring heb af te leggen over de ge beurtenissen in Indonesië, aldus begon minister Drees zijn verklaring, moge ik beginnen met 'n herinnering aan hetgeen in de regeringsverklaring van 12 Augustus van dit jaar over het Indonesische probleem werd gezegd Vastgesteld werd, dat Nederland zich verbonden had mede te werken tot het scheppen van nieuwe staatkundi ge verhoudingen, waarbij zullen wor den gevormd de vrije en souvereine Verenigde Staten van Indonesië, in een hechte en duurzame unie gelijk waardig verbonden met het konink rijk der Nederlanden". Minister Drees constateerde, dat Nederland had meegewerkt. De grondwetsherziening is tot stand gekomen en heeft de zekerheid ge geven, dat Nederland zal medewer ken tot het schennen van de souve reine Verenigde Staten van Indone sië. Overeenstemming met vertegen woordigers der niet-republikeiose gebieden werd verkregen en de mo gelijkheid peschanen in overlep met de republiek tot wiizipingen in de ontworpen repeling te komen. ONVERZOENLIJKE HOUDING. De Republiek werkte evenwel niet mee en nam een onverzoenlijke hou ding aan. Van Juli j.l. af zijn duizenden re publikeinse militairen, die na de ,.Renville"-overeenkomst waren te ruggetrokken uit de onder Nederland se controle staande gebieden, gewa pend teruggekeerd. Dit geschiedde, zoals uit tal van in onze handen ge vallen orders is gebleken, in op dracht van reDublikeinse commandan ten en met het doel om rust en orde in deze gebieden te verstoren en in zonderheid de Indonesische bestuurs ambtenaren te terroriseren. Uit oversteloend feitenmateriaal is bekend, dat hier sprake was van een stelselmatige actie. De Nederlandse regering stond daarom voor vèrreikende beslissin gen. In haar verklaring van 11 Decem ber, dat zij in verdere besprekingen geen heil zag, lag reeds de mogelijk heid opgesloten, dat tegen de reDu blikeinse actie, met mach+smiddelen zou moeten worden opgetreden. Een ogenblik scheen het denkbaar, dat daarin nog verandering zou komen door een brief van vice-president Hatta, doch aangezien de brief door vice-president Hatta uitdrukkelijk gekwalificeerd was als „Dersoonlijk, onofficieel en vertrouwelijk" en er geen woord in voor kwam over po gingen om de bestandsschendingen te doen eindigen, rees twijfel aan nog bestaande mogelijkheden. De slotsom is echter geweest, dat alsnog aan de republiek gelegenheid moest worden gegeven door een haar bindende verklaring nadere ophelde ring te verschaffen. De daarvoor gestelde termijn is door een samenloop van omstandig heden korter geweest dan de rege ring gewenst had. maar practisch heeft dit geen betekenis gehad, om dat de republiek toch op het punt stond zichzelf in de onmogelijkheid De minister-president, dr W. Drees komt bij hetj Tweede Kamer-gebouw aan. te brengen bindende beslissingen te nemen. Terwijl vice-president Hatta ziek was, werd aangekondigd, dat president Soekarno en enige minis ters Djokja gingen verlaten Verlen ging van de termijn is ook niet ge vraagd. Onder deze omstandigheden achtte de regering het niet verant woord nog langer een afwachtende houding aan te nemen. NET ALS IN GRIEKENLAND. Minister Drees vergeleek de infil traties en bestandsschendingen met hetgeen er in Griekenland gebeurt. Ook daar kunnen de rebellen uitwij ken over de grenzen en versterkin gen halen. De regering is zich ten volle be wust van de ernst der genomen be slissing, maar meent, dat geen keuze meer overbleef. Over geheel Indone sië zou een chaotische toestand te ver wachtel) zijn, die op de duur ver moedelijk op een dictatuur zou uit lopen. De regering streeft geen ander po litiek doel na dan de verwezenlij king van de beginselen, die waren neergelegd in de overeenkomst met de republiek en met andere deelsta ten tot welker verwezenlijking de grondwet thans de mogelijkheid opent. Zij wil zo snel mogelijk een rechtstoestand doen ingaan, die een eigen Indonesische bewindvoering inleidt. Wij betreuren diep, dat weer men senlevens in de waagschaal worden gesteld en wij geven er ons reken schap van, wat wij opnieuw vra gen van onze jonge mannen, die reeds zo lang in Indonesië op post hebben gestaan. Zij zullen echter ongetwij feld de motieven voor het genomen besluit verstaan. BELEID EN STOUTMOEDIGHEID. Voor zover wij op het ogenblik kunnen beoordelen, hebben de resul taten van wat ondernomen werd tot nog toe aan de hoogste verwachtin gen voldaan. De wijze waarop reeds de eerste dag met 'n uiterst beperkt getal parachutisten en luchtlandings troepen Djokja werd genomen, ge tuigt van het inzicht, het beleid en de stoutmoedigheid, waarmede lei ding en troepen bun taak vervullen. Uit de gehele ontwikkeling van zaken blijkt aan Nederlandse kant het eerlijke streven om de vrijheid van Indonesië langs verantwoorde wegen van rechtsorde op te bouwen, tot de uiteindelijke figuur: de sou vereine Verenigde Staten van Indo nesië in gelijkwaardig deelgenoot schap met het koninkrijk. Juist om die vrijheid voor Indone sië te waarborgen moet de Neder landse regering thans handelen ge lijk zij doet. steunt de regering ten volle in haar eerlijk streven recht te doen aan het vrijheidbegerende volk van In donesië. De heer Weiter zeide, dat alleen al overwegingen van humaniteit en naastenliefde het noodzakelijk had den moeten maken een einde te stellen aan de terreur en de mens onterende toestanden op Java. Hij zeide de vaste overtuiging te heb ben, dat het Nederlandse volk het besluit zal zien in het enige licht, waarin het kan en moet worden ge zien, nl. het brengen van uitkomst aan talloze onschuldige slachtoffers. Spr. merkte op, dat beweerd is, dat de Marshallhulp zou worden inge trokken, als we niet in de Ameri kaanse pas zouden willen marche ren, maar hij verklaarde niet te kunnen geloven, dat Amerika een economische ineenstorting zou wil len veroorzaken, alleen omdat Ne derland in eigen zaak eigen oordeel volgde en barmhartigheid betoonde aan een - volk, waarmede het drie ■eeuwen is verbonden. Hij zal de regering gaarne steunen nu een nieuwe richting is ingeslagen. De heer Zandt (S.G.) sprak de hoop uit, dat de actie snel en met goed resultaat zal verlopen. De heer Schouten (A.R.) ver klaarde, dat de besluiten der rege ring de volle instemming van zijn fractie hebben Dat geheel dezer be sluiten was noodzakelijk. De minister van Overzeese Ge biedsdelen, de heer mr. Sassen, wees er in zijn antwoord nog eens op, dat er slechts één mogelijkheid tot beslissen overbleef, daarbij ver schillende punten uit de regerings verklaring aanhalende. Terecht is z.i. gesteld, dat arbitrage hier niet in aanmerking kon komen. Bij be middeling zouden naar zijn oordeel dezelfde moeilijkheden optreden. De bedoeling is het normale be stuur zo spoedig mogelijk in te schakelen. De regering streeft er ernstig naar, uit dit conflict te ko men met medewerking van alle constructieve krachten, zoals er ook in de republiek vele zijn. Hij vroeg zich af, of de heer De Groot wel geheel vrij staat in de vorming van zijn oord eer. De minister uitte zijn deernis met de slachtoffers. Er werd niet ge repliceerd. De m'otie-De Groot werd verworpen met 80 tegen 8 stemmen. Tegen middernacht is de vergade ring verdaagd tot Dinsdagmiddag. In een vergadering welke van acht uur tot bijna middernacht duur de, heeft de Tweede Kamer gister avond beraadslaagd over de rege ringsverklaring inzake Indonesië, welke des middags door de minister president, dr Drees, was afgelegd. Aan het einde der vergadering is een motie-de Groot, waarin er bij de regering op wordt aangedrongen, de Nedei^andse strijdkrachten in In donesië opdracht te geven onver-, wijld het vuren te staken, verworpen met slechts de stemmen der com munisten voer. De heer Rommc (KVP) opende de rij der sprekers. Hjj herinnerde aan wat hij na do regeringsverklaring van 23 September 1947 gezegd heeft over een onverhoopte actie, als waar toe de regering thans heeft besloten, omdat er geen andere keuze over bleef. Na gewezen te hebben op wat sindsdien is tot standgekomen, o.a. de grond wet wijziging, merkte spr. op dat de voltooiing van het werk he laas afstuit op de republiek. De hou ding der katholieke fractie is van- g hetzelfde als een jaar ge1 eden. Andermaal steunt zij de regering, die aanvaard wat haar verantwoorde lijkheid voorschrijft de actie bij het ontbreken van keuzemoeilijk heid. Er moet een stelsel zijn, waarin niemand overheerst. De republiek wil nu overheersen. Daarom acht spr. de actie nood zake1 ijk. De heer Rom- me hoopte, dat God de jeugd, die thans in Indonesië staat het klare bewustzijn van haar grootse taak zal geven. De heer De Groot (CPN) had er bezwaar tegen, dat overal in het Kamergebouw politiebewaking aan wezig was, hetgeen de voorzitter deed opmerken, dat hij zijn beleid niet becritiseerd wenste te zien. De heer de Groot zijn rede vervolgend maakte er vervolgens bezwaar tegen, dat het volk pas is ingelicht nadat de actie al zes uur tevoren was in gezet. Hij betoogde verder, dat Ne derland het bestand heeft geschon den. De meerderheid van het vo!k staat naar zijn oordeel niet achter de beslissinig der regering. Hij wenst een uitspraak van de Kamer. Daar toe dient hij de bovenbedoelde mo tie in. De Partij van de Arbeid gaat naar zijn oordeel de weg van het Fascisme op. De heer Van der Goes van Naters (Arb) sprak zijn verbondenheid uit met de constructieve elementen in de republiek. Na opgemerkt te hebben, dat door het optreden van de repu bliek onderhandelingen niet meei mogelijk is, verklaarde spr., dat de onrust in het door Nederland gecon- tro1eerde gebied het gewilde gevolg is van de actie van een groep in de republiek. Dit mag z.i. niet terug slaan op de heer Hatta. Het oordeel der onderhandelaars over de heer Hatta is onverdeeld gunstig. Spr. merkte op, dat arbitrage niet mogelijk is, omdat er geen rechts geschillen zijn. De zaak zou zich kunnen lenen voor bemiddeling. De heer van der Goes van Naters gaf verder te kennen, dat enige le den van zijn fractie vrezen, dat de huidige poUtiek. de mogelijkheid vermindert om tussen Nederland en Indonesië hartelijke en dus duurzame betrekkingen te vestigen, dat liet communisme versterkt zal worden en dat de Nederlandse posite in de we reld zou worden verzwakt. Sprekers fractie zal opbouwend critisch toe zien hoe de regering uit het con flict komt. De heer Vonk (VVD) opmerkend, dat het besluit der regering is ge nomen, nadat alle andere middelen beproefd waren, meende, dat velen een dergelijk besluit veel eerder hadden willen nemen. Doordat het eerst nu genomen wordt, is het standpunt der regering des te ster ker. Met de regering zeid? de heer Ti- lanus (CH) te betreuren, dat tot deze stap moest worden overgegaan. Hij achtte het een eer voor kabinet en rrfinister-president, dat het be sluit eenstemmig is genomen. Men moet z.i. eensgezind achter de re gering staan. Dat er mensenlevens zullen worden gevraagd betreurde ook spr., maar de militairen zullen de motieven van het besluit z.i. ten volle verstaan. De C.H.U. zo zeide spr. beschouwt het besluit der re gering als het enig mogelijke en zij Tjepoe en Soerakarta bezet |_^ET OFFICIëLE Nederlandse communiqué van heden geeft slechts summiere details over de Nederlandse vorderingen, doch uit gewoon lijk betrouwbare niet-officiële bron werd vernomen, dat zowel op Java als op Sumatra snelle vorderingen worden gemaakt. Niet-bevestigde berichten melden, dat Nederlandse gemechaniseerde brigades vanuit Se- marang, Soerakarta, de tweede stad der Republiek, hebben bezet en zich hebben verenigd met de luchtlandingstroepen in Djokja. Andere officiële berichten melden, dat de Nederland se strijdkrachten, die in opmars zijn vanuit Padang, over vrijwel onbeschadigde wegen en weinig tegen stand ondervindend, bijna Boekit Tinggi (Fort de Koek) hebben be reikt. In Tjepoe, het oliecentrum in Oost-Java, dat gisteren volgens dezelfde bronnen door de mari niers werd bezet, stond minstens één put in brand. aangevoerd en op het vliegveld van Magoewo is opgesteld. Reeds Zondag nacht te 11.30 uur was de zender in de aether. In verschillende uitzendingen van dit station wordt .gezegd, dat het op het vliegveld van Magoewo Maan dag reeds aanzienlijk minder druk was dan Zondag. Thans landen slechts vliegtuigen, welke voorraden aanvoeren en verschoillende hoge militairen aan boord hebben, die zich van de toestand op de hoogte komen stellen. Soekarno's paleis te Djokja wérd na geringe tegenstand bezet. Zes le den van Soekarno's lijfwacht trachtten met een auto te vluchten, doch de bestuurder van de auto werd doodge schoten, waarna de auto tegen een muur botste. De eerste Nederlandse parachutisten, die op het vliegveld Magoewo landden, vonden de Repu blikeinse bezetting gevlucht. In de gebouwen stonden de porties dijst nog op tafel. De bevolking is kalm en gereser veerd, doch indien een Nederlandse militair naar de weg vraagt, krijgt hij gewoonlijk ten antwoord „tidah tahoe" dat weet ik niet). Een van de parachutisten bleef bij de sprong uit het vliegtuig zijn valscherm aan het toestel haken, doch de vlieger wist hem veilig aan de grond te zet ten. Volgens mededelingen van twee Amerikanen en een Engelsman, die de republikeinse hoofdstad hadden verlaten, hebben Nederlandse vlieg tuigen bij het begin van het Neder landse offensief, doelen in Djokja gebombardeerd. Deze buitenlanders die Djokja in een Nederlands leger vliegtuig verlieten, deelden aan Reu ter mede, dat het bombardement niet in het wilde weg geschiedde. De straatgevechten, welke spoedig na 12 uur op Zondag, toen de Nederlandse door de lucht aangevoerde troepen Djokja binnenrukten, begonnen, duurden ongeveer een half uur. On der deze Nederlandse troepen waren vele Ambonnezen, welke in Indone sië bekend staan onder de naam „de zwarte Nederlanders", vanwege hun traditionele trouw aan de Ne derlandse regering. Vanuit het vlieg tuig konden deze buitenlanders 9 grote branden in de stad waarnemen. NEDERLANDS POSTKANTOOR IN DJOKJA. Heden we\d te Djokja het eerste veldpostkantoor voor de Nederland se strijdkrachten geopend. CENSUUR IN WEST-BORNEO. De algemene secretaris van West- Borneo heeft opdracht gegeven tot de instelling van een algemene cen suur op alle dagbladen en periodie ken, welke in West-:Borneo versclv nen. HET OLIECENTRUM TJEPOE BEZET. De troepen, die Tjepoe bereikt heb ben, zijn sinds hun amphibie-lan- dingen bij Toeban Zaterdagnacht blijkbaar 80 kilometer opgerukt. He melsbreed gemeten ligt Tjepoe slechts 56 km. Zuid-Westelijk van de ze stad, maar de wegen en spoorwe gen slingeren hier door ruig berg land. Tjepoe was tijdens de communis tische opstand enkele maanden gele den het centrum van zware gevech ten tussen de communisten en de troepen der republikeinse regering. Van drie kanten rukken de Neder landse troepen op midden-Java op naar het centrale deel, zonder daar bij belangrijke weerstand te ontmoe ten. Een sterke Nederlandse colonne beweegt zich langs de verkeersweg Gombong via Magelang naar Djokja karta, een route, die evenwijdig loopt met de kust van de Indische Oceaan. Aanvankelijk werd weerstand onder vonden van de bekende Silwangsi- divisie, maar nadat deze in korte tijd was gebroken, werd op de wegen en in de steden weinig tegenstand on dervonden. De troepen zijn echter nog net begonnen zich in het bin nenland te verspreiden. Van officiële Nederlandse zijde wordt nog medegedeeld, dat de Ne derlandse troepen gisteren Bojolali, 25 k.m. Zuid-Oost van Salatiga en Pati, 23 k.m. ten Noord-Oosten van Koedoes hebben bezet. De Neder landse mariniers bezetten Toeban en staan aan de rand van Bodjonegoro. OP SUMATRA. Op Sumatra is bij de opmars naar het Zuiden een bruggenhoofd geves tigd bij de stad Medan. Uit de rich ting Padang rukken colonnes op naar Boekittingi (Fort de Koek). Deze onderdelen trekken langes het Sing- karak-meer en hebben nog 75 k.m. voor de boeg. Goekittingi is de stad, welke de republikeinen tijdens de politionele actie van het vorig jaar hadden gekozen tot hun hoofdstad, om vandaar uit het verzet voort te zettenals Djokja zou vallen. Uit Me dan heeft de eerste trein inmiddels weer Rantau Prapat, het eindpunt van de Deli-Spoorweg, dat in Ne derlandse handen is, kunnen berei ken. Alle bruggen in deze lijn waren intact. De bezetting van Djokja NEDERLANDSE ZENDER OP HET VLIEGVELD. Enige berichten over de bezetting van Djokja behalve de leger-com- muniqué's komen nu over radio- Djokja, de zender van de strijdkrach ten-radio, welke door de lucht was Aan partijbelang liet overwicht 17 r is in de Partij van de Arbeid geen eenstemmigheid. Dit bleek gisteren wel bij de besprekingen naar aanleiding van de regerings verklaring inzake Indonesië, toen de voorzitter van de fractie der P. v. d. A. het woord voerde. Het feit van gemis aan eenstem migheid is op zichzelf niet zó erg niet zó erg, als de motivering ervan, welke wij aantroffen in „Parool". Het blad schreef gisteravond, doe lend op de hier bedoelde verdeeld heid in de Partij, dat de uitslag van een stemming in de vergadering der Tweede-Kamerfractie van de P. v. d. A geen volledige maatstaf kan zijn voor de houding van de Partij in haar geheel. De Kamerleden, aldus ver- vo'gt Parool, immers hebben hun eigen verantwoordelijkheid; hun afwegen van landsbelang en par tijbelang, te zamen met eigen in zichten op principiële en prac- tische gronden, is ingewikkel der dan van degenen, die aan het partijbelang het overwicht toekennen. Meer duidelijkheid hierover zal dan ook de partij raad kunnen geven, die waar schijnlijk wel op korte termijn bijeengeroepen za1 worden. Dat de Kamerleden hun eigen ver antwoordelijkheid hebben, begrijpen we. Dat een Partij haar eigen ver antwoordelijkheid heeft, is ons ook ■duidelijk. Maar wat ons niet duide- hjk is dat is: de gemaakte tegen stelling tussen een Kamerfractie en de Partij, die de leden dier fractie heeft afgevaardigd. In tegenstelling met die Kamerfractie kan de Partij „aan het partijbe^ng het overwicht toekennen" boven het landsbelang! Dat is nu een partij-politiek, die wij met alle kracht, die in ons is, moeten veroordelen, moeten veraf schuwen. Een partij-politiek, die niet alleen duf en muf is, maar ook en vooral: in strijd met 's lands belang Dat men zelfs in déze tijd nog denkt over het voeren van zulk een partij-politiek, is een verschijnsel waarvan wij werkelijk zijn geschrok ken. Wij willen hopen en vertrouwen, dat ten slotte ook in de Partij van de Arbeid als zodanig dus niet aUeen bij haar afgevaardiging in het parlement - het landsbelang zal domineren boven het Partijbelang. Van deze alléén juiste opvatting van vaderlandse plicht is een klaar- b^kelijke manifestatie gegeven door de deelname van leden van de P. v. d. A. in de Regering. Dqarom verbaasde ons nóg meer een uitla ting als bovenbedoeld in „Parool". Soemitro hitst Amerika op GUERILLA IN UITZICHT GESTELD. De heer Soemitro, de vertegen woordiger van de Republiek te Was hington, heeft op de Verenigde Staten een beroep gedaan om „politieke en economische steun" voor de Repu bliek. Hij heeft aan de Verenigde Staten eveneens verzocht „in ernstige overweging te willen nemen", Ne derland uit te sluiten van de Mars hallhulp, in verband met de „politio nele actie". Na zijn onderhoud met de waarne mende minister van buitenlandse za ken, de heer Lovett, deelde de heer Soemitro aan journalisten mede, dat de Republiek zou voórtgaan met de Nederlanders een sterke weerstand te bieden, ook al zijn haar leiders ge vangen genomen en hij kondigde daarbij aan, dat een nieuwe regering zou worden gevestigd te Boekit Ting gi (Fort de Koek, in Sumatra) en dat, als Boekit Tinggi mocht worden be zet. de republikeinse regering naar elders zou worden overgebracht. De Republiek is voorbereid op een langdurige guerilla-oorlogvoering. „Zeer spoedig, zei Soemitro, zult ge getuige zijn van een serie tegenaan vallen op de Nederlanders vanuit de bergen. Ik weet dat onze gevangen genomen leiders de strijd nooit zullen opgeven". £en Wie kleine, eenvoudige genoegens kan genieten, kan daarin een bron van vreugde vinden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1948 | | pagina 1