S)e Cöidóe(2oi4^cmt
PI
W 1
3
Dr. Beel zal zijn taak
beginnen
3gP
Christus Koning
Het smeden
van een
nieuwe eenheid
KONINGIN IN RUSTE
Hervatting
onderhandelingen'
met Djokja
•lrecteur: C. M. VAN HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: TH. W1LMER.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
ZATERDAG 30 OCTOBER 1948
40ste JAARGANG No. 11530
Aanbiddingsdag In de
St. Franciscus-Kapel te Leiden
Nleuwstraat 45 van 11 tot 17 uur
Bur. Papengracht 32, Telei. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn 20935 - Abonnementsprijs 10.32 p. w., 1.40 p. mnd., 14.15 p. kwart. Franco p. p. f 4.90 - Advert.; 15 ct. p. m.m. Teleioontjes f 1.50
WISJINSKI heeft het 28ste Russi
sche veto in de Veiligheidsraad
uitgesproken en daarmee het bemid
delingsvoorstel van de z.g. kleine
neutrale landen inzake de oplossing
van de Berlijnse kwestie getorpe
deerd. Een treurig record voor de
Russen. Het compromis, dat deze lan
den voorstellen, berustte op het be
ginsel van: gelijk oversteken. De
Westerse geallieerden wilden niet
over de positie van de Russische mark
te Berlijn en het gehele Duitse vraag
stuk onderhandelen onder de druk
van de Berxijnse blokkade, terwijl de
Russen eerst wilden confereren en
pas na het tct stand komen van een
accoord de blokkade wilden ophef
fen. Overigens, zeiden ze, bestond er
geen „blokkade", er was slechts spra
ke van bepaalde verkeersbelemme-
ringen, welk*» een noodzakelijk ge
volg waren van de Westelijke poli
tiek. Het had aanvankelijk de schijn
alsof de besprekingen achter de
scnermen te Parijs inderdaad tot een
resultaat zouden leiden, in verband
waarmee een „vleugje optimisme" te
bespeuren viel. Maar toen de Veilig
heidsraad bijeen kwam was het
slechts om te constateren, dat de te
genstelling tussei het Westen en het
Oosten groter was dan ooit te voren.
De Russen dachten er niet over om
het reële wapen van de Berlijnse
blokkade ui„ handen te geven en de
Westelijke geallieerden wensten in
geen geval ondex druk te confereren.
Stalin heeft daarop in een inter
view het Westen van oorlogsophitsing
beschuldigd en beweerd, dat de Wes
telijken tweemaal een overeenkomst
hadden gebroken. De eerste maal zou
dat geweest zijn in Augustus, toen in
Moskou een accoard was
er toen van het accoord niets terecht
kwam, was d^ scauia van ue ..ari
sche fcevelhetboi te Berlijn, maar dat
vergeet Stalki er bij te zeggen. En
dato het niet de Russen waren, die het
compromis van de zes neutralen te
Parijs verijdelden, gelooft alleen de
lezerskring van de „Prawda".
Moeten wij het betreuren, dat er te
Parijs geen o /ereenstemming inzake
Berlijn is beriikt;
Opzichzelf is natuurlijk elk geval
van gebrek aan overeenstemming een
betreurenswaardig verschijnsel. Maar
in het gegeven geval zou een com
promis toch maar een tijdelijke v er
lichting hebben gegeven. De instel
ling van de Sovjet-Unie tot de Euro
pese vraagstukken staat nu eenmaal
diametraal tegerover die van het
Westen. De doelstellingen van Mos
kou zijn zo lijnrecht in strijd met de
belangen van West-Europa, da. van
een beperkte en tijdelijke overeen
stemming toch weinig te verwachten
wa- op de duur. De tegenstelling is
te fundamenteel.
Van de andere kant heeft het ver
loop van zaken de noodzaak aange
toond van een hechte samenwerking
in de organisatie van de verdediging
en heeft het de laatste stoot gegeven
tot het Noord-Atlantische Verdedi
gingspact, dat thans in volle voorbe
reiding is.
HET IS JAMMER, dat zó kort na de
verschrikkelijke ervaringen van
de tweede wereldoorlog alweer met
man en macht gewerkt moet worden
aan de afweer var een nieuw dodelijk
gevaar. Maar als de zon van de vrede
nu eenmaal niet wil opgaan, dan zul
len wij dit feit moeten aanvaarden
en de consequenties ervan onder de
ogen hebben te zien Fn d^n ;s h»t be-
ter onze verdediging zo effestief mo
gelijk op te boaweii dan in angs» en
vreze af te wachten. De enige mo
gendheid, die op het ogenblik voor
een doelmatigdefensie zorg kan dra
gen, is Amerika. Reeds maanden lang
zijn binnenskamers pogingen aange
wend om met Amerika te komen tot
een doeltreffende coördinatie van af
weerkrachten en thans is het 'zover,
dat de belangstelling van Amerika
tastbare vormen gaat aannemen. Ook
Canada 1 eeft zich bereid verklaard
mee te doen en zo staan we thans aan
hat begin van een samenwerking,
welke in een Noord-Atlantische Unie
zal moeten uitmonden.
Wij staan nog slechts aan het be
gin, want met de voorbereiding en
uitvoering der plannen zal nog ge
ruime tijd heen gaana Het name zal
de aansluiting van andere landen dan
die van de V/est-Europese Unie (En
geland, Frankrijk en de Beneluxlan-
den) nog heel wat voeten in de aarde
hebben. Maar na de presidentsver
kiezingen in de Ver. Staten kan al
spoedig een begin van uitvoering
worden gemaakt, zodat alvast de ver
dediging van de West-Europese Unie
kan worden verzekerd. Voor een goed
sluitend stelsel van defensie is alleen
de deelneming van de vijf Europese
landen der Russische Unie niet vol
doende, maar het is logisch, dat niet
gewacht wordt, totdat het stelsel
„rond" is. Zolang er nog geen samen
werking is verkregen met landen als
Spanje, Portugal, Italië. Denemarken
en Scandinavië, kan men Frankrijk
en de Benelux-landen beschouwen
als een vooruitgeschoven brugge-
hoofd van het Amerikaans-Canadese
leger. Wat op zichzelf niet zo'n bege-
renswaard'ge pos'tie is. Maar de ene
stap leidt tot de volgende stap en
als er een begin van samenwerking
gemaakt is wordt het volgende sta
dium altijd zoveel gemakkelijker.
Wij staan aan de voor-avond van
grote gebeurtenissen; een omwente-
Bericht
Maandag, leest van
Allerheiligen, zal de Leidse
Courant niet verschijnen
De Directie
L.K.H. Frinses Wilhelmina bracht gis .~rm-ddag een bezoek aan de Leidse Universiteit en bood een gobelin aan, dat vervaardigd is naar een
schilderstuk, door de Koningin in 19 34 bij Allemansgeest gemaakt. De aanbieding had plaats in het Groot-Auditorium, waar het gobelin reeds
een plaats had gekregen. De plechtigheid had een besloten karakter. Foto i\. v. d. Horst.
Het is voor Leiden gisteren een
gedenkwaardige dag geweest.
Het is ook voor haar, die wij, nog
altijd onwennig en zelfs met moei
te, prinses Wilhelmina noemen,
eveneens een gedenkwaardige dag
geweest. Zij is, in alle stilte, naar
Leiden gekomen, om een geschenk
te geven aan de Universiteit, en, die
schenking is voor ons, die ontvin
gen, maar óók voor haar, die gaf
van bijzondere betekenis geweest.
Naar de uiterlijke vorm en kost
baarheid te beoordelen, is het gobe
lin, dat nu de klooster-witte muur
van het Groot-Auditorium met een
groene schemer van kleuren ver
levendigt, een vorstelijk geschenk.
Dieper bezien echter, heeft niet
prinses, maar koningin Wilhelmina
iets van zichzelf willen schenken
aan de hogeschool, welke, door een
Oranje gesticht, de naam van Oran
je in de verdrukking heeft hoog ge
houden. Het is veel meer dan een
officieel, het is een persoonlijk ge
schenk van zeer ho*e waardering.
Er ligt een historische weemoed
over dit gobelin, dat de stad Leiden
doet zien in het verschiet, terwijl
de torentjes en zware kerk-licha-
men reeds vervagen onder de zware,
van vurige zonnegloed doortrokken
avond-bewolking. De koningin
toen was zij nog koningin heeft
aan de Vliet tegenover Allemans
geest het vergezicht op Leiden ge
schilderd in 1934. Ook zij heeft des
tijds geen vermoeden gehad, dat
het schilderij, waaraan zij zo rustig
zat te werken, een voorafbeelding
was van de komende rampspoed:
dat opnieuw zware wolken aandre
ven over de stad, waaraan zij als
Oranje-telg haar hart hee'ft ver
pand. En mocht zij al geschilderd
hebben met de bedoeling, haar werk
aan de hogeschool te schenken
niet zal het bij haar opgekomen
zijn, toen zij m'at palet en penseel
aan de Vliet het silhouet van Lei
den op het doek bracht, dat zij, na
een golf van wederwaardigheden,
het zou komen aanbieden als ko-
ningin-in-ruste.
Er was geen vlagvertoon en trom-
riep zij opgetogen uit: „wat
is het hier beeldig!"
Zij ging heen, onopgemerkt. Zij
mocht heengaan in de blijde over
tuiging, dat haar stil bezoek niet op-
opgemerkt zou blijven tot in het
verre nageslacht. Het is dus in de ech
te zin van het woord een historisch
bezoek geweest. Zij is vertrokken,
maar een weerschijn van haar geest
en gemoed liet zij echter aan de
wand der universiteit. In alle toon
aarden is zij bij haar aftreden ge
huldigd zij heeft, zonder het te
willen zichzelf gehuldigd met dit ge
schenk. In het onderschrift Praesi-
dium Libertatis" de Burcht der
Vrijheid" heeft zij haar geloof, hoop
en liefde, deze drie koninklijke deug
den, verklankt. M<?ar de grootste van
die deugden is de liefde, en het is
vooral de hef de, welke in dit ge
schenk opbloeit uit de festoenen van
inheemse bloemen, uit het roman
tisch vergezicht op een zo echt Hol
lands landschap met een Leidse vis
ser op de voorgrond de liefde voor
het schone land en het kalme volk,
waarin zij ge'boren en getogen en
waarvan zijn de koningin is geweest.
Mochten allen in de gelegenheid
gesteld worden het jongste Oranje-
geschenk te gaan bezichtigen en de
koninVijke vermaning te proeven,
welke er in gelegd is: Bemin de vrij
heid en de schoonheid van ons va
derland, gelijk ik, Wilhelmina van
Oranje die vrijheid als een burcht
heb verdedigd en gesteund, gelijk ik
die schoonheid heb gewaardeerd!
Gistermiddag heeft de Eerste Kamer met 38 tegen 12 stemmen het
ontwe.'p-noodwet Indonesië aangeno men. Des avonds heeft de Koningin
de Noodwet getekend, welke direct daarop in het Staatsblad is gepu
bliceerd. Een van de volgende daden van de Koningin is geweest dat zij
het besluit heeft getekend tot benoeming van dr. L. J. M. Beel als Hoge
Vertegenwoordiger van de Kroon in Indonesië. Tenslotte is dr. Beel
door Koningin Juiiana beëdigde
Dr v Mnnlr L0{an mee instemt. Dit is voor ons een re-
L>T. V. IOOK Qaal FlSSn ^en, waarom wij menen, dat de per-
Dr Beel vertrekt morgen naar In-
dië als „de Hoge Vertegenwoordiger
der Kroon", en treedt dan in de
paats van dr Van Mook.
Naar aanleiding van het heengaan
van dr Van Mook schrijft prof. Rom-
me in de „Volkskrant".
„In dr Van Mook verliest Indrinesië
een groot man, die in elke betekenis
van het woord de hitte van de dag
gedragen heeft. Voor het oegin van
de nieuwe rechtsorde, de Koninklijke
per
soonswisseling, welke wij thans be
leven, noodzakelijk is. Wat te meer
klemt, waar van dr Van Mook ge
bleken is, dat het hem moeilijk valt
een weg te bewandelen, die hij niet
als de meest juiste kan erkennen.
In de tweede plaats wordt de be
ëindiging van zijn bewind, naar on
ze mening, vereist met het oog op
de ontwikkeling naar een Neder
landsIndonesische Unie, welke een
waarborg betekent voor de vrijheid
der Verenigde Staten van Indonesië
en van Nederland in het verkeer der
volkeren. Zoveel als dr. Van Mook
gedaan heeft voor de natuurlijke fe-
Rede van 1942, draagt hij mede de
verantwoordelijkheid; en hij heelt
zich aan de consequentie er •- an voor derale opbouw van Indonesië zo wei-
wwat betreft de nieuwoouw van Indo- njg is onder zijn bestuur voorbereid
geroffel, geen statige processie van nesie, nimmer onttrokken, mtegen- jn rirhtinsr van pph NnHpvianric—
pedellen en getoogde professoren, deel, voor die consequentie zijn hele Indonesische°Unie, gelijk zij in het
toen zn gistermiddag voorreed on het nersoon gegeven ivat met van staatkundig program van Linggadjati
is vervat. En toch is ook dit een we-
toen zij gistermiddag voorreed op het persoon gegeven wat mei
Rapenburg. Onbewust van het hoog iedereen kan worden gezegd, die ■Tiet
bezoek liepen de studenten in en uit. hem aan de wieg der nieuwe rechts-
Alleen enige agenten in burger orde heeft gestaan. Om over hem ge-
hielden een oogje in het zeil. Na de schiedenis te schrijven, is het te
overdracht van het geschenk in het vroeg maar in de geschiedenis van
Groot-Auditorium, ging de prinses het nieuwe Indonesië zal het in ieder
met een gezelschapsdame thee drin- I geval wemelen van zijn naam en
ken in de Senaats-kamer, te zamen I van zijn werk.
met de president-curator, de rector De eisen der practische politiek
en de secretarissen van curatorium kunnen intussen niet op het corde?l
en senaat. Deze gelegenheid, nu eens der geschiedschrijving wachten. En
komngin omgeven van een al moet men met grote mannen de
officiële stoet, de universiteit te be
zichtigen heeft zij aangegrepen om op
haar gemak de historische vertrekken
o.a. ook het Zweetkamertje te
bekijken. Als koningin kan men dat
nooit zo rustig doen! Terwijl zij de
kronkelige „gradus ad Parnassum"
ling van de wereldpolitiek is zich aan
't voltrekken. Wij kunnen slechts ho
pen, dat de samenballing van krach
ten niet zal hoeven te leiden tot
krachtmetingen, maar een nieuw sta
dium zal inleiden, dat ten slotte de
vrede en de welvaart in de wereld zal
terugbrengen.
uiterste zuinigheid betrachten dat
met de Landvoogdij dr Van Mook uit
de bestuursvoering van Indonesië
verdwijnt bjkt ons juist.
Het is een overbekend feit, dat dr
Van Mook zich met de interim-rege
ling zoals hierover met de vertegen
woordigers der federale deelstaten
overeenstemming is bereikt, niet
heeft kunnen verenigen. Zij gaat hem
te ver en deze opvatting is zijn
goed recht. Maar het behoort ook tot
het goede recht, dat deze interim-re-
zenlijk element van de nieuwe rechts
orde in haar geheel."
HATTA UITGENODIGD VOOR
BESPREKINGEN.
Naar heden uit gewoonlijk betrouw
bare bron is vernomen, hebben de Ne
derlandse regering en de voorlopige
federale regering van Indonesië de
republikeinse minister-president, dr.
Mohamed Hatta, uitgenodigd naar Ba
tavia te komen voor belangrijke be
sprekingen.
Waarnemers beschouwen deze stap
als het begin van een nieuw stadium
geling, eenmaal overeengekomen, j van vitaal belang in de onderhande-
wordt doorgevoerd. En daartoe be- lingen tussen de Nederlanders en de
hoort vóór_ alles, dat de hoogste ge-1 Indonesische republikeinen, en zijn
zagdrager in Indonesië van harte er van mening, dat de uitslag van deze
besprekingen wel beslissend zal zijn
voor vrede of oorlog in Indonesië
voor het einde van dit jaar.
Naar verder vernomen wordt is aan
dr. Hatta verzocht besprekingen te
voeren met de Nederlandse minister
van Buitenlandse Zaken, mr. D. U.
Stikker, die morgen per vliegtuig in
Batavia wordt verwacht.
Naar men verwacht, zal minister
Stikker aan Hatta verzoeken de mi
litaire en economische punten van de
Renville-overeenkomst strikt na te
komen. Waarnemers deelden mede,
dat het resultaat van de besprekin
gen tussen minister Stikker en pre
mier Hatta van grote invloed zou zijn
op het succes of op de pogingen van
Merle Cochran, het Amerikaanse lid
van de Commissie van Goede
Diensten, om hervatting van de poli
tieke onderhandelingen te bewerkstel
ligen.
Mr. Stikker zal voor zijn terugkeer
naar Nederland waarschijnlijk een
definitief besluit nemen inzake d?
kwestie of de onderhandelingen her
vat kunnen worden. De Nederlan
ders beschouwen handhaving van de
wanenstilstandsovereenkomst als es
sentiële en eerste voorwaarde voor
hervatting van de onderhandelingen
op de nieuwe basis, welke is voorge
steld door Cochran. Deze is heden
naar Djoeiakarta gevlogen om dit
punt met Hatta en andere republi
keinse leiders te bespreken.
Aan Abdoelkadir is op zijn verzoek
met ingang van 1 November eervol
ontslag uit 's lands dienst verleend,
met dankbetuiging voor de zeer vele
gewichtige diensten gedurende lan
ge tijd onder-zeer moeilijke omstan
digheden aan den lande bewezen.
Naar de heer Abdoelkadir ons me
dedeelt sluit het bovenstaande be
richt niet uit, dat hij zou benoemd of
herbenoemd worden in een of andere
functie. Hierbij wordt gedacht aan
het voorzitterschap van de Nederland
se delegatie bij de onderhandelingen
met de Republiek. Hierover is ech
ter nog geen beslissing genomen,
aangezien zijn besprekingen met de
Nederlandse regering nog niet zijl
beëindigd.
Britse staalindustrie
genationaliseerd
Engeland gaat thans ook zijn staal
industrie nationaliseren. De wet op
de nationalisatie van de staalindustrie,
is gisteren gepubliceerd. Zij voorziet
i.- het overnemen van 107 bedrijven,
die tezamen een kapitaal van 1950
millioen gulden vormen en 300.000
mensen in dienst hebben.
De bedrijven kunnen op elke dag
na 1 Mei 1950 worden overgenomen
door de regering, die aan de aandeel
houders gezamenlijk drie milliard
gulen zal uitbetalen. Alle genationa
liseerde staalfirma's zullen worden
gecontroleerd door de „ijzer en staal-
corporatie", die alle aandelen in han
den krijgt.
DE TOESTAND IN BERLIJN.
Brits-Amerikaanse autoriteiten
hebben verklaard, dat postwagens
met pakketten en kleine pakjes uit
het Westen voor Berlijn sedert het
begin van de week de Sowjet-zóne
niet mochten doorrijden. De postad
ministratie in de Sowjet-zóne had de
post-autoriteiten in de Westelijke
zóne medegedeeld, dat „wegens
transportmoeilijkheden" het vervoer
van pakketten en kleine pakies van
Berlijn naar het Westen op 28 Octo
ber zou ophouden, en dat van het
Westen naar Berliin op 31 October.
Voor geschenkzendinpen zou pen uit
zondering gemaakt worden. In wer
kelijkheid trad deze regeling vóór de
ze data in werking, aldus Reuter.
Ned. verliezen in Ind'ë
De Regering maakt bekend,
dat tot haar leedwezen in de af-
geloDen week de navolgende
verliezen zijn gerapporteerd:
KONINKLIJKE LANDMACHT:
Sold. J. M. v. d. Bomen, af
komstig uit Someren, gesneuveld
24 October 1948.
Sold. J. van Rijswijk, afkom
stig uit Alphen aan den Rijn.
Overleden t.g.v. oorlogsverwon
ding op 24 October 1948.
Sold. H. Schepers, afkomstig
uit Rotterdam. Gesneuveld 22
October 1948.
Sold. H. W. Verhoog, afkom
stig uit 's-Gravenhage. Gesneu
veld 26 October 1948.
Koninklijke Ned.-Ind. Leger
en Koninklijke Marine: hebben
in de periode van de afgelopen
week géén verliezen gerappor
teerd.
£en
Hoe schoon moet ginder zijn
dat wij heer schoonheid nommen
en d_at maar eenen glim
van de Opperschoonheid heeft!
Guido Gezelle
De aankomst van Prinses Wilhelnd..a aan de Leidse Universiteit.
