Zeven jaar geëist tegen secretaris
generaal v. Dam
JCmte j
WOENSDAG 27 OCTOBER 1948
UE LEIDSE COURANT
PAGINA 2
Voor het Bijz. Gerechtshof te Am-
setrdam stond, zoals gemeld, terecht
prof. dr. J. v. Dam, in oorlogstijd
secretaris-generaal van het dept. van
Opvoeding, Wetenschap en Cultuur
bescherming.
Prof. Van Dam verklaart aanvan
kelijk een salaris verdiend te heb
ben van 7600, dat later werd ver
hoogd tot 14.000 per jaar.
De président neemt daarop de ten
lastelegging met de verdachte door.
Pres.: „Was u niet bekend, dat de
vijand omvorming van ons volk
wenste in nationaal-socialistische en
'pro-Duitse zin?"
Van Dam: „Ik hield mij voor ogen
de rede van Seyss-Inquart, waarin
deze zei geen inbreuk te willen ma>
ken op de wetten en gebruiken van
ons volk. Pas in de loop van 1941 ben
ik gaan inzien, dat dit niet het geval
was". Hij was van mening, dat men
verstandig deed het verzet tegen be
paalde Duitse maatregelen niet te ver
te voeren.
Met kracht verzet hij zich echter
tegen de beschuldiging, dat hij me
degewerkt zou hebben aan het prijs
geven van de nationale waarden en
traditiën van het Nederlandse volk.
Pres.: „Dat kan ik mij moeilijk in
denken van iemand, die verboden
heeft de naam van Koningin Wil-
helmina op de scholen te noemen".
Van Dam: „Dat was een Duitse
order".
Hij verklaart thans: „Het is ver
keerd van mij geweest de benoeming
te aanvaarden. Ik heb de Duitse
macht sterk overschat. Mijn verzet
had krachtiger kunnen zijn."
Dr. D. J. Noordijk, de 65-jarige ex-
ir.pecteur van het onderwijs in alge
mene dienst en speciaal gemachtigde
van de secretaris-generaal, zeide, dat
het beleid van prof. v. Dam het on
derwij? in ons land voor de chaos
heeft behoed.
President: „Dat het geen chaos is
geworden is ondanks prof. Van Dam
en niet dank zij hem".
Wanneer de ontslagen bij het on
derwijs ter sprake komen, vraagt de
president aan dr. Noordijk wie daar
voor van hen beiden de verant
woordelijkheid draagt. Na enige ont
wijkende antwoorden stelt de getuige
prof. Van Dam hiervoor aansprake
lijk. De gewezen secretaris-generaal
wijst hem er echter op, dat hij hem
(Noordijk) steeds gewezen heeft op
zijn verantwoording voor de ontsla-
Aetherklanken
DONDERDAG.
HILVERSUM I, 301 M. 7.00
Nieuws, Gymn. 7.50 Dagopening dr.
A. Trouw. 8.00 Nieuws, gr.pl. 9.00
Pianoconc. v. Healy Willan. 9 30 Gr.
pl. 10.00 Morgenw. ds. W. Willemse,
Ned. Herv. pred. Hilversum. 10.50
Kleuterprogr. 11.45 Kuddegeest. 12.00
Gr. pl. 12.30 Weerpr. 13.00 Nieuws,
reportage huldiging Fred. Roeske.
14 20 Viool en orgel: Leclair, Pur-
cell, Couperin, Bonset. 16.00 Gev.
progr. 17.00 Kaleidoscoop. 17.20 Dr.
Portielje. 17.30 Piet Knutselaar. 18.00
Nieuws, sport. 18.30 Strijdkr. 19.10
Avondschool: sterren, Cu-ragao, fees
telijke maaltijden, lastige kinderen
etc. 19.45 R.V.D. 20.00 Nieuws; we-
reldspaardag; Kamerork.: Mozart.
21.00 Hoorspel: Het wassende water.
22.45 Verenigingsbedrijf in Ned.
23.00 Nieuws; gr.muz.
HILVERSUM II, 415 M. 7.00
Nieuws; gr.pl. 8.00 Nieuws; gr. pl.
9.30 Waterst.; Slavische dansen v.
Dvorak. 9.45 Schoolradio: Maastricht.
10.15 Morgendienst ds. J. F. Hey,
Ger. pred. (Art. 31 K.O.) Hasselt.
11.00 Ziekenbez. 11.40 Schoolradio:
Muziekcursus. 12.03 KI. v. Beeck.
12.55 Zonnewijzer. 13.00 Nieuws.
13.25 Piano: Sonate (1943) Joh. Bor
dewij kRoepman, Gilson, Brenta.
14.00 Gr.pl. 14.40 Causerie over Di
ckens. 15.00 NCRV-koor: oude En
gelse madrigalen. 15.30 Piano: Beet
hoven. 16.00 Bijbellezing ds. C. L.
Verbaas, N. H. pred. Sneek. 17.00
Jeugdjournaal. 17.50 Kijkje in de
dessa. 18.00 NCRV-kwartet: Engelse
en Franse geestelijke liederen. 18.15
Bloembollenteeltregeling 1948-1949.
18.40 Middelbare school jeugduitz.
19.00 Nieuws weerpr.; Leger des
Heils. 19.45 Adr. Schuurman speelt
eigen werk. 20.00 Nieuws, progr.
prol.; steravond; spraakwaterval.
21.30 Familie-competitie. 22.00 Lie
deren van Valerius. 22.15 Vaart dei-
volken. 22.45 Avondoverd. 23.00
Nieuws; Symph. „Uit de Nieuwe We
reld" v. Dvorak.
gen. Als zich hierover een dispuut
dreigt te ontwikkelen tussen getuige
en verdachte, hamert de president af
en zegt, dat het Hof thans over deze
Kwestie voldoende ingelicht is.
De loyaliteitsverklaring.
Aan de thans 69-jarige professor
Jeswiet, gemachtigde van Mussert
aan de secretarie van staat, vroeg de
president of volgens zijn mening Van
Darn gerechtigd was de loyaliteits
verklaring van de studenten te vra
gen.
Prof. Jeswiet vond, dat de vraag
wel wat zwaar was voor vele onmon-
digen.
JLr. mr. L.P. D. Op ten Noort,
voormalig chef van de afdeling hoger
onderwijs aan het departement, leg
de getuigenis af van de besprekin
gen, die hij heeft bijgewoond en wel
ke geleid hebben tot het ontstaan van
de loyaliteitsverklaring.
President: „Heeft de secretaris-ge
neraal toen allerlei plannen ontwik
keld, om de ondertekening van de
verklaring te bevorderen?"
Getuige: „Inderdaad".
De getuige a décharge, dr. H. M.
Hirschfeld, zeide, dat Van Dam z.i.
bezield is geweest met goede illusies.
„Hoe stond u tegenover Hitier?"
vroeg de president.
„Afwijzend".
„Waarom tekende u dan met „Heil
Hitier"?"
Als antwoord op deze vraag zei de
gewezen secretaris-generaal, dat hij
dit alleen had gedaan als hij had ge
meend er iets mee te kunnen berei
ken.
Vervolgens kwam nog een circu
laire ter sprake, waarin wordt ge
zegd, dat jeugdstorm-affiches in de
schoolgebouwen moesten worden op
gehangen. Van Dam beweert, dat wie
tussen de regels door kan lezen on
middellijk ziet, dat bedoeld wordt,
dat de platen rustig weggestopt kun
nen worden.
Pres.: „Misschien ben ik wel zo
verschrikkelijk stom, maar ik lees er
alleen uit, wat er staat en dat is vol
komen duidelijk".
Mr. M. H. Gelinck h:eld een uit
voerig reauisitoir.
Mr. Gelinck laakte o.m. de brief
van prof. Van Dam aan de Leidse
hoogleraren. Vooral het woord „rad
draaiers", dat in dit schrijven voor
komt, typeert hem zeer.
Aan het slot van ziin ernstige be
schuldigingen vermeldde mr. Ge
linck ook de goede dad«n Van ver
dachte met de woorden: Tegenover
alles, wat men Van Dam kan ver wij-
tene, staan echter nok tal van beval
len, waarin hij Nederlandss heeft
geholoen en betere behandeling voor
Joden heeft verkregen. Veel heeft
hij ook gedaan om de bez'ttmgen
van het Hu's van Oranie uit de han
den der Duitsers te honden.
Mr. Gelinck eiste tenslotte tegen
prof. Van Dam een gevangen'ssfraf
van 7 jaar met aftrek van voorinter
nering, ontzetting uit de beide kies
rechten, het recht om te dienen bij
de gewapende macht en het uitoefe
van een openbaar ambt, alles
voor de duur van 15 jaar.
Elf uur na de aanvang der zitting
kreeg de verdediger, mr. E. J. Kort
hals Altes, het woord. Hij betoogde,
dat Van Dam heeft getracht er als
nog het beste van te maken.
Het feit, dat hij geen plaats heeft
willen maken voor Van Genechten
mag men laken, maar een feit is, dat
Van Genechten er niet gekomen is.
Dit mag weliswaar niet als schuld
uitsluitingsgrond gelden, doch wel
als beperking van schuld, aldus de
verdediger.
HAAGSE POLITIERECHTER.
Clandestien geslacht. K. Z. te
Leidschendam had een clandestiene
slachterij van een schaap uitgevoerd,
voor welk feit de Officier tegen hem
twee weken gevangenisstraf eiste. De
rechter hield er rekening mee, dat er
geen zwarte handel bedreven zou
worden en veroordeelde tot 50 boe
te of 25 dagen hechtenis, en voor
waardelijk twee maanden gevange
nisstraf met drie jaar proeftijd.
De bonncnhandel. De slager D.
de R. uit Leiden zat krap in de bon
nen en als gevolg daarvan kwam er
een verkeerde handel tot stand, die
hem in aanraking bracht met de
rechter. De Officier vorderde 50
boete of 25 dagen hechtenis, waartoe
de rechter hem veroordeelde.
VREDESMANIFEST UIT
MUENSTER OVERHANDIGD.
Vier landelijke ruitere uit Zoeter-
meer reden gistermiddag tot voor het
bordes van het Haagse vredespaleis,
Twee hunner lieten hun trompetten
schallen, waarna een hunner een gro
te koker overhandigde aan mr. C. van
Rij, lid van het hoofdbestuur der
Europese federalisten', die met enkele
belangstellenden de ruiters afwachtte.
Die koker bevatte het vredesmani-
fest, dat uitgegeven werd ter gele
genheid van de in 1648 gesloten vre
de van Muenster. Deze vredesbood-
schao en oproep tot samenwerking
der Europese volkeren voor een blij
vende vrede werd ondertekend door
de burf?emeester van Muenvter. door
dr. Arnold, landespraesident van
Rheiland-We^tfalen, rr\r. Bishop, gou
verneur der Britscbe bezettingsmacht
in Rheinland-Westfalen, kerkelijke
au+nriteiten. enz.
Het manifest werd van Muenster
overgebracht naar 's-Gravenhage.
vanouds een stad van internationale
samenwerking, de zetel, van het in
ternationaal gerechtshof en ook de
"tad waar in Mei het congres van
F"rnoa gehouden werd.
Die overbrenging geschiedde oer
ruiterestafette. In Duitsland brachten
Duitse ruiters het manifest naar de
Med»rl=ndse gren<= Daar namen Zon
dag lc'en van de Kon Ned. Federatie
van Landelijke P'uterverenigingen
het manifest over. Telkens nam een
andere ploeg het manifest over
tenslotte waren de vier ruiters uit
Zoetermeer aan de beurt, om het laat
ste deel van het traject af te leggen
Met ingang van 1 November a.s.
zullen de A.N.W.B. Wegenwachten
op alle door hen gepatrouilleerde
routes langer op de weg blijven. Tot
dusverre begon hun dienst om 8 uur
's moreens en eindigde te 17 uur.
Daar oo dit tijdstip het verkeer ge
woonlijk noc zeer intens'ef is, zullen
zij in de toekomst tot 18 uur dienst
pan doen. Aangenomen mag worden,
dat het motoris°ende verkeer met
d°ze wijziging zeker zeer gebaar zal
ziin.
Dez<* maatregel houdt echter in,
dat de Wepenwaoht voortaan des
DE GTTÏ.DFN ZAL NIET
DEVALUEREN.
Voor Marshall-hulp wordt
Benelux één.
De E.C.A. steunt de valuta-poli
tiek der Nederlandse regering en
deze heeft de bedoeling de huidige
guldenkoers te handhaven. Er zijn
geen aanwijzingen, dat in de naaste
of meer verwijderde toekomst een
devaluatie van de gulden is te ver
wachten. De koers van de gulden is
nog nooit besproken tussen de E.C.
A.-missie in Nederland en de Neder -
lande regering.
HAAGS GERECHTSHOF.
Er ging wat af. Tot drie maan
den gevangenisstraf was G. V. te Ha-
zerswoude veroordeeld door de poli
tierechter, als gevolg van een han
del in bonnen. In hoger beroep be
streed verdachte- de feiten. De proc.-
generaal wilde er rekening mee hou
den, dat verdachte nog niet eerder
is veroordeeld en vond de opgelegde
straf wel te zwaar; hij eiste thans 1
maand gevanigenisstraf. De raadsman
mr. Taat meende dat in dit geval
vrijspraak zal moeten volgen.
Vrijgesproken. In hoger beroep
heeft zich voor het Hof te verant
woorden gehad de broodslijter J. M.
M. P. uit Leiden, die door de recht
bank veroordeeld was tot 1 jaar ge
vangenisstraf. Verdachte had van de
chef van een broodfabriek brood ge
kocht, dat door laatstgenoemde ver-
luisterd was. Het Hof heeft de ten
laste ge'egde heling niet bewezen ge
acht en verdachte vrijgesproken.
DE CANDID ATEN VOOR HET PRE
SIDENTSCHAP. Op 2 Novem
ber worden in de Verenigde Staten
van Noord-Amerika de verkiezingen
gehouden, die zullen moeten beslis
sen, wie in de volgende vier jaren
op het Witte Huis als president zal
resideren. De 3 candidaten v.l.n.r.:
Thomas Dewey, Harry Truman en
Henry Wallace.
BINNENLAND.
Het bijzondere hof te s-Herto-
genbosch veroordeelde gister G. M.
die veertien dagen geleden terecht
stond voor mishandelingen en moor
den begaan in het Duitse concen
tratiekamp Vught tot negen jaar ge
vangenisstraf met aftrek van voor
arrest; de eis luide levenslang.
De plv. procureur-fiscaal bij het
bijzondere hof te 's-Hertogenbosch,
mr. baron van Voorst tot Voorst, eis
te gisteren levenslange gevangenis
straf tegen G. Hüber, die gedurende
de bezetting bewaker in het concen
tratiekamp Vught was geweest en
zich dag in dag uit schn'dig heeft ge
maakt aan systematische mishande
lingen.
In de „Waarheid" heeft gestaan,
dat „de regering-Beel haar handen
bevlekt heeft met het bloed van
vrijheidsstrijders". Negen bestuur
ders van de C.P.N. waren beschul
digd wegens belediging. De Am
sterdamse rechtbank heeft hen vrij
gesproken. De proc.-generaal bij het
gerechtshof te Amsterdam heeft te
gen elk een week gevangenisstraf ge-
eist.
Drie millioen gulden schade
heeft de brand in de tapijtfabriek
Van der Blink te Hilversum veroor
zaakt. fyiim 450 arbeiders zijn nu op
wachtgeld gesteld. Er waren voor een
millioen orders uit het buitenland.
Over enkele maanden hoopt men op
kleine schaal de productie te hervat
ten.
De „Sibajak" van de Kon. Rott.
Lloyd is gisteren met een duizendtal
vrouwen en kinderen naar Indonesië
vertrokken.
Bij het op hol slaan van de
paarden is te Axel de 32-jarige M.
van Cadzand onder de wagen ge
raakt en op slag gedood. De paar
den waren op hol geslagen toen een
trein passeerde.
Twee fietsers zijn in Amsterdam
door een vrachtauto aangereden met
dodelijk gevolg. Dc 27-jarige kan
toorbediende O. K. in de Plantage
Middenlaan en de 23-jarige kantoor
bediende W. A. op de Overtoom.
Den Haag heeft in October het
getal van 550.000 inwoners over
schreden. In Sept. 1939 bedroeg het
bevolkingscijfer 500.000.
De minister van O., K. en W.
heeft een beroep gedaan op directeu
ren der rijksscholen, gemeentebestu
ren en schoolbesturen om de ver
spreiding van de z.g. „beeldromans"
die van sensationeel karakter zijn,
zoveel mogelijk te weren.
De K.M.A., de Koninklijke Mi
litaire Academie te Breda, waar ca
detten een opleiding krijgen tot of
ficier, is weer geopend.
De directeur der K.F.C. mr. B.
ter Veer heeft wegens drukke werk
zaamheden zijn ontslag ingediend.
In het R. A. I.-gebouw te Am
sterdam is de „Figaro" geoper.d, een
internationale bedrijfstentoonste'/li.i>[
van cosmetischa-* en pharmaceutische
producten, parfumerieën en -toilet
artikelen die Zaterdagnacht wordt
besloten. Er wordt ook een nationaal
kappersconcours gehouden.
In Sept. zijn 6.242.000 k.g. uien
geëxporteerd. Van de oogst 1948, die
geraamd wordt op 200 millioen k.g.,
is in totaal 14 milioen uitgevoerd. De
voornaamste afnemers zijn Tsjecho-
Slowakije, Duitsland en Engeland.
Een juwelier te 's-Gravenhage
deed aangifte bij de politie, dat hij
was opgelicht voor een armband ter
wagrde van 11.000. De politie vond
in haar fotoarchief een portret, waar
op de juwelier de man herkende.
Het bleek zekere F. M. G. te zijn,
puzzelaar van professie. Hij ontwierp
kruiswoordraadsels, waarmee een
fiets te v/innen was, wanneer de
goede oplossingen vergezeld gingen
van een zeker bedrag. Gisteravond
werd G. in de Boekhorststraat aange
houden. De kostbare armband was
nog in zijn bezit.
Een wedstrijd voor
rokers
Gisteravond is een begin ge
maakt met de Zwolse tweedaag
se rook wedstrijd. Dit evenement,
voor de eerste maal in Overijs
sels hoofdstad georganiseerd,
trok enorme belangstelling.
Toen de initiatiefnemers, de
Zwolse commissie voor ontspan
ning voor ouden van dagen,
enige tijd geleden Het plan op
vatte een rookwedstrijd te hou
den om weer enig geld in kas te
krijgen voor een gezellig reisje,
zullen zij niet vermoed hebben,
dat hun initiatief met zulk een
succes bekroond zou worden.
Niet minder dan 106 rokers
nemen aan de wedstrijd deel, 21
individueel, de rest in groeps
verband (fabrieken, bedrijven,
instanties enz.). De kampioen
van Kampen, waar reeds vaker
dergelijke rook wedstrijden zijn
gehouden, heeft ook ingeschre
ven. Het persoonlijk record van
de Kampenaar is een peukje van
14 mm. na vijf kwartier roken.
De kunst is namelijk om het
kleinste peukje over te houden,
wanneer de as er voor de eerste
maal af valt. Omgekeerd kan
men ook zeggen: het gaat om de
langste askolom. Een vaste hand,
geduld en concentratie zijn de
eerste vereisten. De door een
Kamper fabriek beschikbaar ge
stelde sigaren hebben een leng
te van 12 cm. Op de eerste avond
werd het Kamper record van 14
mm. reeds geëgaliseerd.
Middenstands-appèl
te Oegstgeest
De gewestelijke federatie „Bollen
streek" van de Diocesane R K. Mid
denstandsbond hield een appèl voor
haar leden in het St. WilMbrord-ge-
bouw te Oegstgeest. De opkomst dei-
leden was nu niet bepaald fenomenaal
te noemen. De afdeling Oegstgeest
was hierbij wel zéér slecht vertegen
woordigd, zodat slechts een 70-tal aan
wezigen van hun belangstelling blijk
gaven.
De heer Thijssen uit Noordwijk
opende de bijeenkomst met een wel-
i komst woord, waarna de bondsvoorzit-
ter, de heer H. E van den Bruin, in
een gloedvol betoog de eenheid in de
Kath. Middenstandsbeweging be
pleitte. Spr. belichtte de mentaliteit
onder de middenstand van vóór en tij
dens de oorlog, toen er geen verschil
bestond tussen Katholieken en niet-
Katholieken. Eenieder werkte met
bet principe „zaken zijn zaken" als
dekmantel. De vakbonden, die zich
langzamerhand hebben ontwikkeld,
gaven echter een stoot in de goede
richting. Zij kweekten standsbesef, er
kwam een vak- en standsmentaliteit,
en naarmate die groeide, rees de be
hoefte aan een centraal orgaan. De
resultaten van dit pogen zijn, dat bij
de totstandkoming van een centraal
orgaan overeenstemming tussen
stands- en vakorganisaties wordt be
reikt. Iedere middenstander wordt
georganiseerd in eigen organisatie of
sectie. Dit vereist een contributie-
vorm, waarin alle middenstanders-
betrokken worden ,dus een landelijke
centrale contributieregeling.
Na een „geestelijk kwartiertje"
door pastoor Looyaard verkreeg de
heer J. Bakker het woord over het
4. „Zet U!" zei de pape
gaai, en toen Frederik om
zag bemerkte hij, dat er een
stoel achter hem stond. Be
verig ging hij zitten. Ko
Krauw in zijn kooi bekeek
Frederik zwijgend. „Je bent
aangenomen", zei hij toen:
„In de kast hangt je werkkleding;
het zal je wel passen, denk ik. En
als het niet past maak ik het wel
passend, dat is voor Ko Krauw maar
een kleinigheid. Heb je wel eens
eerder getoverd?"
„Getóóóverd?" herhaalde Frederik
entzet, „Tovenafij bestaat toch al
lang niet meer? Ha, ha, ik merk het
al, U maakt grapjes. Ik zal U vertel
len waarom ik hier ben: Ziet U, mijn
vader is apotheker. Ik moest hem
wel eens helpen na schooltijd, maar
het beviel me toch niet zo erg, want
ik mocht alleen maar dropwater
maken voor verkouden mensen en
daar is pleziei- gauw af." Ko Krauw
knikte begrijpend. ,En toen las ik
Uw advertentie en zag dat U Illusio
nist was en toen dacht ik, dat dat
v/el iets heel anders zou zijn a's apo
theker en toen....'' vervolgde Fre
derik. De papegaai zag Frederik arg
wanend aan. „Weet je eigenlijk wel
wat een illusionist is?" vroeg hij eeh
beetje bars aan Frederik. Frederik
kreeg een kleur.
veelomstreden onderwerp „de pu
bliekrechtelijke bedrijfsorganisatie".
Spr. belichtte allereerst de voorge
schiedenis en de noodzakelijkheid
hiervan, namelijk het feit, dat de
maatschappij een organische gemeen
schap is, en er dus gemeenschappe
lijke belangen zijn, ook in het be
drijfsleven. De bedrijfsgemeenschap-
pen moeten krachtens de wet op de P.
B.O. wettelijk gezag krijgen, en be
drijfschappen worden met een ze
kere mate van autonomie, dus b.v.
ook de bevoegdheid bezitten tot het
opleggen van financiële heffingen. Op
't ogenblik wordt krachtig in die
richting gewerkt; men streeft paar 'n
vrije organisatie met vrijwillig lid
maatschap.
De wet zelf kent aan het bedrijfs-
schap een eigen doel en eigen taak
toe, waardoor lus het bedrijfsbelang
bevorderd wordt. De deelneming van
de overheid wordt echter afgewezen,
er is geen plaats voor een regerings
commissaris. Wel echter wordt een
1/3 deel uit werknemers en voor 1/3
deel uit werkgevers, terwijl 1/3 deel
door de Kroon wordt aangesteld
(géén ambtenaren, doch wetenschaps
mensen). Deze raad Kan instellings
wetten in 't leven roepen, waardoor
de bedrijfsschappen zich zullen vor
men. Het grote doel, wat hier voor
ogen staat, is het bevorderen en die
nen van het Nederlandse bedrijfsle
ven in het algemeen. De vrije orga
nisaties worden hierdoor niet over
bodig, doch blijven integendeel zéér
nodig om het contact met 't bedrijfs
leven te onderhouden en te stuwen
vanuit het bedrijfsleven zelf. Dit al
les moet gedragen worden op de wil
en het streven van de bedrijfsgenoten
zelf, kan zodoende kapitaal en arbeid
tot vruchtbare samenwerking bren
gen en zal zodoende een zegen voor
land en volk zijn.
Over deze onderwerpen werd nog
enige tijd gediscussieerd, waarna men
ter kerke toog voor het bijwonen van
het Lof. Des avonds werd een ge-
meenschaps-avond aangeboden, inge
leid door Rector Brans met een propa
gandistisch woord voor de K.J.M.V.
De fam. Wesselingh uit Hazerswoude
zorgde op de van haar bekende wijze
voor pianosoli en zangsoli en -duet-
ten, terwijl de voordrachtskunstena
res, mej. Blanche Holzhaus, de aan
wezigen vergastte op enige schetsen,
die een aandachtig gehoor vonden en
zeer gewaardeerd werden. Haar
v/eergave, haar uitbeeldingsvermogen
en mimiek stonden dan ook, haar
jeugdige leeftijd in aanmerking geno
men, op een zeer goed peil. Ook haar
dictie is uitstekend, al verliest deze
aan duidelijkheid in verschillende
transformatiefiguren, waar de stem
nog teveel geforceerd moet worden.
De 'kennismaking met deze nog jon
ge kunstenares was echter alleszins
bevredigend.
De heer Thijssen sloot de avond
met een woord van dank tot mede
werkenden en aanwezigen, waarna er
nog gelegenheid was om een dansje
te maken.
HET GEHEIM
VAN DE
DOOR AGATHA CHRISTIE
37)
„Wat zou hij in Engeland komen
doen?"
„Die vraag mag u beantwoorden,
Mr. Lomax," zei Battle veelbeteke
nend.
„Wat! Je denkt toch niet..! Jc
looft toch niet!.. Je weet natuurlijk
wat er verteld wordt., ja, ik zie 't
aan je gezicht. Ik was natuurlijk
toen nog niet ik bekleedde niet
de positie van tegenwoordig, maar
ik heb het verhaal van nu wijlen
Lord Caterham gehoord. Een ver
schrikkelijke catastrophe!"
„Ja., die Koh-i-noor!" zei Battle
nadenkend.
„Ssstt! Battle!" George Lomax
keek ongerust om zich heen. „Dis
cretie!.. én geen namen noemen.
Alles, maar géén namen noemen.
Als je 't erover hebben wilt, zeg
dan K."
Hoofdrechercheur Battle veran
derde weer in de model-politie-be-
ambte.
„Je denkt toch niet, dat Koning
Victor deze misdaad je denkt
toch niet aan verband ertussen?"
,,'t Is niet onmogelijk; anders niet.
Als u even met uw gedachten te
ruggaat, Mr. Lomax, herinnert u
zich, dat er vier plaatsen waren,
waar eh.. een zekere koninklijke
bezoeker de diamant verborgen kon
hebben. „De Schoorstenen" was een
van de vier. Koning Victor werd
drie dagen na de.na het verdwij
nen, zullen we maar zeggen, van de
K„ te Parijs gearresteerd. Ik heb
al die jaren gehoopt, dat hij ons de
een of andere dag de plaats zou
aanwijzen."
„Maar „De Schoorstenen" is wel
een dozijn keren doorzocht en over
hoop gehaald."
„Ja," zei Battle. „Maar zoeken als
je niet weet, waar je moet zoeken,
helpt niet veel. Gesteld nu eens, dat
Koning Victor hier gekomen is, om
het., bewuste voorwerp te zoeken,
dat prins Michael hem daarbij be
trapt heeft en dat de Fransman
hem toen heeft doodgeschoten."
„Ja., dat zou kunnen," zei Geor
ge. „Een zeer goede oplossing van
dit misdaad-probleem."
„Dat zou ik niet durven onder
schrijven. Een mogelijke oplossing,
niet een zeer goede."
„Waarom niet?"
„Omdat Koning Victor nog nooit
iemand vermoord heeft," zei Battle
ernstig.
„O, maar een dergelijke man
een gevaarlijke misdadiger
Battle schudde gedecideerd het
hoofd.
„Nee. Misdadigers houden er
evengoed een code d'honneur op
na, Mr. Lomax. Voor ons is dat heel
merkwaardig. Maar toch
„Ja?"
„Ik zou de bediende van de prins
eerst eens willen ondervragen. Dat
heb ik opzettelijk tot het laatst be
waard.. Als u 't goed vindt, meneer,
laat ik hem hier komen."
George knikte grootmoedig van
ja. De politie-beambte ging naar de
deur en schelde. Tredwell verscheen
en verdween weer met de nodige
instructies.
Vijf minuten later kwam hy met
de bediende van de vermoorde
prins terug, een grote blonde man
met hoge jukbeenderen, diep-lig-
gende blauwe ogen en een volko
men neutrale gezichts-uitdrukking.
„Boris Anchoukoff?" vroeg Battle.
„Ja."
„Bediende van prins Michael?"
„Ja, geweest."
De man had een heel eigenaardig
accent, hard en toch iets verdoezeld.
„Je weet, dat je ijieester gister
avond vermoord is?"
Een half onderdrukte snauw van
woede was het enige antwoord. Lo
max keek verschrikt-bezorgd en
ging veiligheidshalve een paar pas
sen achteruit. Zo was hij dichter bij
de openslaande deuren.
„Wanneer heb je je meester voor
het laatst gezien?"
„Z'n hoogheid is om half elf naar
bed gegaan. Ik sliep, zoals gewoon
lijk, in een kamer vóór de zijne.
Hij moet door de andere deur die
op de gang uitkomt, naar beneden
zijn gegaan. Ik heb niets gehoord.
Misschien omdat ik een slaapmiddel
ingekregen had. Ik ben een ontrou
we dienstknecht geweest; ik heb
geslapen, toen mijn meester waakte.
Ik ben vervloekt, vervloekt!"
„Je hield van je meester, is, het
niet?" vroeg Battle.
Door z'n oogharen heen bestu
deerde hij het karakteristieke ge
zicht vóór hem.
De mondhoeken van de man trok
ken naar omlaag. Hij slikte 'n paar
maal, langzaam, moeilijk. En toen
hij begon te spreken, was z'n stem
schor van emotie.
„Luister, Engelsman, ik had voor
hem willen sterven! En nu hij dood
is en ik nog leef, zullen mijn ogen
niet slapen, zal mijn hart niet rus
ten vóór ik hem gewroken heb. Als
een bloedhond zal ik het spoor van
zijn moordenaar volgen en als ik
hem gevonden heb., ah!" Zijn ogen
begonnen fanatiek te schitteren. Hij
greep in zijn tuniek, haalde een
groot dolkmes te voorschijn en
hield het, met zijn hand om het ge
vest en de scherpe punt naar be
neden en naar binnen, met uitge-
strekten arm omhoog, „..dan dood
ik hem niet ineens! Neen! Eerst
splijt ik zijn neus en dan kerf ik
zijn oren en dan dan steek ik dit
mes diep, diep in zijn verraders-
hart.. Zóó!"
Met een realistisch gebaar illu
streerde hij dat laatste woord. Dan
stak hij het mes weer in zijn tuniek,
keerde zich om en ging vlug de ka
mer uit. George Lomax staarde met
ogen, die uit hun kassen puilden,
gefascineerd naar de deur, waar
door de man verdwenen was.
,,'n Ras-echt Herzo-Slowaak, na
tuurlijk," mompelde hij, „ongecivili
seerde mensen., een troep rovers,
anders niet."
Hoofdrechercheur Battle stond
met een vlugge, energieke bewe
ging op.
„Of die man is 'n eerlijke kerel,"
zei hij, „of hij is de beste acteur,
die ik van mijn leven gezien heb.
Als hij eerlijk is, dan helpe God de
moordenaar van prins Michael als
die duivel in mensengedaante hem
te pakken krijgt."
HOOFDSTUK XV.
De vreemdeling.
Virginia Revel en Anthony liepen
naast elkaar het paadje langs dat
naar het meertje voerde. De eerste
paar minuten zeiden ze geen van
beiden iets. Maar aart dat zwijgen
kwam een einde, doordat Virginia
opsens ondeugend begon te lachen.
„O lieve mensen, wat een toe
stand!" zei ze. „Daar loop ik nu
ik weet me geen raad van nieuws
gierigheid en ik zeg niets, omdat ik
niet weet, hoe 'k moet beginnen. O
ja," ze ging opeens veel zachter
spreken en boog zich iets naar An
thony toe: „Wat heeft u met het lijk
gedaan? 't Klinkt geweldig melo
dramatisch, niet? Wie had ooit ge
dacht, dat ik zo diep in het moeras
der misdaad zou wegzinken."
(Wordt vervolgd).
