Op de rand van de ondergang Achter de schermen wordt druk geconfereerd Veiligheidswachten mogen schieten Burgeroorlog te St. Etienne AL TE ECHT! SteftjicbeSomant Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD. Hoofdredacteur: TH. WILMER. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN ZATERDAG 23 OCTOBER 1948 40ste JAARGANG No. 11524 Een vleugje optimisme te Parijs WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" Bur. Papengracht 32, Telef. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn 20935 - Abonnementsprijs f0.32 p. w.f 11.40 p. mnd., (4.15 p. kwart. Franco p. p. f 4.90 - Advert.: 15 ct. p. m.m. Telefoontjes f 1.50 CRANKRIJK is bezig zichzelf te F ruïneren. In naam is het altijd nog een grote mogendheid. Dank zij zijn roemrijke traditie. Maar in feite telt het nauwe lijks meer mee, noch politiek, noch economisch, noch militair. Omdat het de innerlijke kracht mist om waarlijk een grote mogendheid te zijn. Politiek toont Frankrijk zijn zwak heid door het ongelooflijk gemak, waarmee het van regering verwis selt. Wat het na de bezetting door de Duitsers nog aan militaire kracht kan opbrengen, zal moeten blijken, maar grote verwachtingen kan men er nau welijks van koesteren. Economisch is het druk doende zichzelf te ver moorden. Terwijl andere landen zich verbe ten inspannen om door soberheid en hard werken er weer boven op te komen, staakt Frankrijk. Daar meent men betere levensvoorwaarden te kunnen afdwingen door te staken, met het gevolg, dat men de slagaders van het economisch leven afsnoert en niets anders bereikt dan een gevoeli ge vermindering van het nationale inkomen, waarin men juist een gro ter aandeel wenst. Overal kookt het en gist het in Frankrijk. De ene staking is nauwe- lijk opgeheven of een andere breekt weer uit. Maar de grootste, hardnek kigste en gevaarlijkste staking is die der mijnwerkers. Wanneer de aan- voer van steenkolen stokt, begint het gehele industrie-apparaat te haperen, net als een motor, wanneer de ben- zine-toevoer verstopt is. De ene in dustrie zal het wat langer kunnen vcJheuden dan de andere, al naar ge lang van haar voorraad, maar op -de duur komt het gehele industriële le ven lam te liggen. Vooral, Wanneer de el ectriciteitsvoorziening gaat stag neren, zijn de gevolgen niet te over zien. Officieel gaat de gehele stakings- ragn om wat loonsverbetering en wij zullen de laatsten zijn om te betwij felen, dat er reden is voor zulk een loonsverbetering. Want geen sta kingsactie kan slagen zonder een reële grond van ontevredenheid. Maar dat het hier in Frankrijk op de eerste en voornaamste plaats gaat om politieke doeleinden, staat als een paal boven water. Daarop wijst niet alleen het gedrag van de mijnwer kers, die niet geaarzeld hebben om maar liefst tien mijnen vol te laten lopen met water, Waardoor deze voor geruime tijd onbruikbaar en zij zelf voor dezelfde tijd brodeloos zijn gemaakt, maar ook de ondubbelzin nige stellingname van de door de communisten geleide C.G.T. tegen het Marshall-plan. Het is de bedoeling van Moskou, het Marshall-plan te verijdelen door een chaos te kweken in het gehele land. Dat nu juist de gedelegeerden van de U.N.O. te Parijs bijeen zijn, geeft aan deze actie bovendien een pikant propaganda-tint je. Maar de aanleiding, welke de meeste urgentie aan het geval heeft gegeven, is on getwijfeld de voorbereiding van het plan-Marshall II, de militaire hulp verlening aan de West-Europese de fensie. rvE AMERIKAANSE autoriteiten Uen Marshall op de eerste plaats zijn tot de conclusie gekomen, dat het niet voldoende is om aan het - Europese economische leven een bloedtransfusie van dollars toe te dienen, zoals het Marshal-plan dóet, maar dat het bovendien nood zakelijk is, om de economische we deropbouw te beschermen tegen mi litaire agressie van buiten af. Een inzicht, waartoe de vanuit het Oosten belaagde landen reeds langs waren gekomen. Zoals men weet, komt de Westerse Unie nu tot een begin van uitvoering, de topleiding is reeds gevormd en de eerste besprekingen worden ge houden. Dat hiertoe niet reeds eer der was overgegaan vindt zijn grond in de onzekerheid omtrent de rug gesteun, welke Amerika bereid zou zijn te geven, want zonder die steun was de Westerse defensie een leeg gebaar. Marshall heeft er zich nu te Parijs persoonlijk voor gespannen en besprekingen gevoerd met diverse staatslieden. Het schijnt de bedoeling te zijn te komen tot een stelsel van bondgenootschappen tussen de Ver enigde Staten enerzijds en de West- Europese landen anderzijds. Natuurlijk weet Moskou daarvan en daarom heeft het door middel van zijn trouwe trawanten deze sta kingsactie in Frankrijk ontketend om althans het eerste deel van het Marshall-plan in de war te sturen Het economische Marshall-plan is n.l. gebaseerd op de zelfwerkzaamheid van de deelnemende staten. Zij kun nen zich niet bepalen tot het incas seren van de toegestane bedragen, doch moeten er voor zorgen, dat zij met deze bedragen in onderlinge sa menwerking een apparaat opbouwen, waarmede zij straks zonder hulp en bijstand van buiten af zichzelf kun nen redden. De vernieling van één schakel in de ketting verstoort de werking van het gehele plan. En dat de vernieling van het eco nomische plan tevens een ernstige schade zou toebrengen aan het mili taire defensiesysteem spreekt bij enig doordenken vanzelf. Vandaar de grote betekenis van de 1 -'dige stakingsactie in Frankrijk. Vandaar ook de grote belangstelling voor de strijd der niet al te sterke Franse regering om het hoofd boven water te houden en haar ge zag te doen gelden. Zal tenslotte De Gaulle er aan te pas moeten komen en op ondemocratische manier de democratie moeten redden? In elk geval balanceert Frankrijk op het ogenblik gevaarlijk dicht aan 4e rand van de ondergang. Benauwende vragen O EL ANG STELLING voor het on derwijs moeten wij bij ieder onzer lezers veronderstellen. Eenvoudig omdat van het onderwijs afhangt de toekomst, waarvoor ieder onzer een zekere verantwoordelijkheid draagt. Deze belangstelling behoeft zich patuurijk niet bij ieder op dezelfde wijze te uiten dat zou ook niet mogelyk zijn. Maar bij allen zeker in: waardering voor goed onderwijs, hoogachting voor goede leerkrachten. Onze bewering, dat de toekomst af hangt van het onderwijs, zou iemand kunnen tegenspreken met de opmer king, dat wij het welzijn van de mensheid te intellectualistisch, te verstandelijk zien. Maar zo'n iemand zou daardoor het bewijs leveren, dat hij niet heeft het juiste, volledi ge begrip van onderwijs. Onderwijs is niet alleen vermeerdering van kennis, maar is ook móet ook zijn: opvoeding, vorming van de ge hele mens. En, al heeft vermeerdering van kennis onder de mensen grote in vloed op de stoffelijke en geestelij ke structuur van de samenleving, de beslissende invloed op die structuur vindt zijn grond in dc geestelijk-ze delijke vorming der mensen indivi dueel. En, omdat het onderwijs zich ook die geestelijk-zedelijke vorming ten doel stelt, ten doel móet stellen, daarom vooral hangt van het onder wijs af de toekomst der samenle ving. In het tijdschrift „Vernieuwing van Opvoeding en Onderwijs" wordt in zake het ambachtsonder wijs de op merking gemaakt: „Laten wij eerlijk zijn en erkennen, dat onze scholen alles doen om vaklieden te kweken, doch ook vrijwel alles achterwege la ten om de vakman voor te bereiden op de taak, die hij zal hebben te vervul len als burger in een democratische gemeenschap". En dan stelt de schrijver van het artikel in genoemd tijdschrift een serie vragen: „Wat weten onze jongens van hun eigen land? Kennen zij de grootheid van het verleden, de worsteling van vandaag? Hebben zij enig besef van de schoonheid van onze steden of van de beeldende kunst, die ons vaderland heeft voortgebracht? Weten zij iets van de grote werken, die door de eeuwen heen tot stand zijn gebracht om Ne derland het leven mogelijk te maken? Hebben zij enig begrip van de problemen, die het na oorlogse Nederland benauwen! Hebben zij enige belangstelling voor cultuur- en schoonheids waarden? Wat is er in hen ge wekt om iets te hebben aan lite ratuur, toonkunst, schilderkunst, beeldhouwerk, kunstnijverheid, natuur en alles wat verder kan bijdragen om het leven te hef fen op hoger niveau?" In „Het Katholieke Schoolblad", dat ons iedere week frisse en interes sante lectuur brengt, neemt F. S. bovenstaand citaat over en merkt er bij op: „Er is in deze vragenreeks, hoezer ook bedoeld, als gewe tensonderzoek voor het Nijver heidsonderwijs, genoeg dat aan leiding geven moge voor het overwegen der vraag: wat voor taak heeft in deze dingen het Lager Onderijs? Wat is hier wen selijk en mogelijk en hoe staat het „in feite" met de vervulling van deze taak." Aldus F. S. En wij zijn er zeker van, dat zijn opmerking weerklank vindt in de overweging van vele onzer toegewij de onderwijskrachten! In alle bescheidenheid mogen wij ons echter veroorloven, nog enkele andere vragen te voegen bij de bo- ven-gestelde: Worden den leerlingen van de ka-, tholieke scholen niet alléén geleerd de woorden van onze zo inhoudrijke en zo schone gebeden, maar óók de bedoeling, de strekking er van? Wordt hun óók geleerd naar de mate van het bevattingsvermogen van hun leeftijd het mediterend, overwegend bidden? Wordt hun ge leerd ook weer aanpassend aan liun ontwikkeling dat de Gods dienst niet iets is, wat naast andere „dingen" in het leven staat, maar dat Godsdienst in alle dingen moet wor den 'beleefd? Wordt hun geleerd, hoe ze waarlijk godsdienstig d.i. God dienend kunnen en moeten zijn in het dagelijks leven? Wij weten, dat deze en dergelijke vragen door vele in en door hun on- derwijspractijken op bevredigende en verheugende wijze worden beant woord. Maar ook deze vragen behoren tot de vragen, die door de schrijver in „Het Katholiek Schoolblad" wor den betiteld als: „Benauwende vra gen". ENGELAND EERT ZIJN ZEEHELDEN. Op Trafalgar Square te Londen heeft de hertog van Gloucester de borstbeelden van twee Engelse admi raals, Lord Jellicoe en Lord Beatty, onthuld. De plechtigheid werd opge luisterd door de aanwezigheid van de Hertogin van Gloucester, de Hertog van Edinburgh, vele militaire en civiele autoriteiten en de vertegenwoor digers van de landen uit het Engelse Gemenebest Een overzicht van het plein met zijn afzetting van militairen, links de herauten en op de voor grond de juist gerestaureerde fonteinen, die des avond werden verlicht. OPTIMISME INZAKE DE BERUJNSE KWESTIE E*R HEERST een vleugje optimisme te Parijs en men bespeurt de mo- gelijkheid van een vreedzame oplossing van het Berlijnsè geschil. De zitting van de Veiligheidsraad, waarin de kwestie-Berlijn zou worden be sproken, begon gisteren bijna een uur te laat. De reden van deze ver traging was een spoedbijeenkomst van de drie Westelijke mogendheden over een amendement, dat Wisjinski had ingediend op de resolutie der zes neutralen. In die resolutie wordt 20 November genoemd als de uiter ste datum, waarop alle verkeersbelemmeringen zouden moeten zijn op geruimd. Wisjinski wilde in deze datum verandering aangebracht zien. Om tijd te winnen isade zitting -van de Veiligheidsraad verdaagd tot Maandag. De resolutie der zes neutralen De zes lanaen doen een beroep op de vier grote mogendheden de vol gende maatregelen gelijktijdig ten uitvoer te brengen op de dag, dat zij van het besluit van de Veiligheids raad in deze in kennis worden ge steld: 1. Onmiddellijke opheffing van al le vervoersbeperkingen tussen Ber lijn en de Westelijke zones en tussen de Westelijke zönes en de Oostelijke zóne, voor zover deze na 31 Maart ingevoerd zijn. 2. Onmiddellijke bijeenkomst van de vier militaire gouverneurs ten einde de invoering van de in de Sov- jetzóne ingevoerde Duitse mark als enig betaalmiddel te Berlijn voor te bereiden. Deze twee maatregelen zouden 20 November volledig uitgevoerd moe ten zijn. Aan de raad van ministers van buitenlandse zaken wordt ver zocht 30 November of een ander na der overeen te komen datum alle hangende Duitse vraagstukken op nieuw te bespreken. Op de vier be zettende mogendheden wordt een be roep gedaan elk incident te voorko- De situatie op Java ZES DODEN BIJ TREIN ONTSPORING. Zes personen, onder wie een Ne derlandse militair, werden gedood en vijf personen werden zwaar gewond, toen gistermiddag omstreeks vijf uur de sneltrein BataviaBandoeng na bij Poerwakarta ontspoorde, ten ge volge van het opbreken van de rails over een afstand van twintig meter. Vele personen werden lichtgewond, doordat een gewapende bende, welk aantal geschat wordt op 50 man, het vuur op de wagons opende. Zowel uit Batavia als uit Bandoeng zijn hulptreinen naar de plaats van het onheil vertrokken. Direct na het ge beurde is een actie tegen de bende ingezet. HITTERECORD IN BATAVIA. Volgens de berichten uit Indië, welke de luchtpost meebracht, heeft in deze kenteringsdagen verleden Za terdag de hitte in Batavia een zoda nige hoogte bereikt, dat de record temperatuur van het jaar 1864 er door is geëvenaard. De abnormale droog te brengt moeilijkheden met zich mede ten aanzien van de water- c"> electriciteitsvoorziening. Te E doeng is de stroomlevering met pet. ingekrompen en als de weers omstandigheden niet verbeteren, zal de stroomvoorziening in November geheel moeten worden stopgezet. men, dat de toestand zou kunnen verergeren. De invoering van de Sov jetmark als enig betaalmiddel te Berlijn zou uitgevoerd moeten wor den volgens de richtlijnen, die 30 Augustus uit Moskou aan de vier militaire gouverneurs zijn^gezonden, en onder controle van de financiële commissie der vier mogendheden moeten worden gesteld. De strijd in de Negeb geëindigd De strijd in de Negéb (Zuid-Pa- lestina) is gistermiddag om 1 uur, de door de bemiddelaar van de Uno ge stelde tijd, geëindigd. De regeringen van Israël en Egypte hadden de troe pen bevolen, op dat uur het vuren te staken. Kort voor de wapenstilstand heeft de Egyptische artillerie de door Jood se troepen bezette wegen zwaar be schoten. De Israëlieten hebben in de laatste uren nog enige dorpen ver overd. Vannacht werd gemeld, dat vol gens waarnemers van de Uno het bevel „staakt het vuren" niet overal wordt opgevolgd. In verscheidene sectoren wordt al weer gevochten. De mijnwerkersstaking in Frankrijk J_JET FRANSE KABINET is gisteravond in speciale zitting met spoed bijeengeroepen om onder voorzitterschap van president Vincent "'Auriol drastische maatregelen te bespreken ter beëindiging van de sta kingsgolf, die het economisch leven van het land dreigt te verlammen. Het belangrijkste punt van de agenda is haar verluidt de vraag, of de leiders van het algem'een vakverbond (C.G.T.), die het bevel hebben ge geven tot het terugtrekken van de veiligheidsploegen uit de bij de sta king betrokken mijnen, gearresteerd moeten worden. Het Franse kabi net heeft besloten, de veiligheidswachten de bevoegdheid te verlenen om vuurwapenen te gebruiken, als zij zouden worden aangevallen door eeA groot aantal mannen met werktuigen of stukken metaal, na het ge ven van de gebruikelijke waarschuwing. De eerste schoten zijn gisteren reeds gevallen. Tien mijnwerkers en drie militairen zijn gewond in een miniatuur-burgeroorlog te St. Etien ne. Twee personen zijn overleden. In de mijn Combefort, die in een vallei ligt, waren 1500 mijnwerkers slaags geraakt met 3000 militairen en leden van de republikeinse garde. In Villiers raakten 2000 stakers voor de derde maal slaags met de republikeinse garde, die de mijn be zet houdt. Er zijn weer mijnwerkers gearresteerd. Stakende mijnwerkers vielen werk willigen aan in Roche la Molière, waar 10 pet. van de stakers naar hun werk wilden terugkeren. Vrij willigers werden in de mijnen door troepen beschermd, m'aar werden thuis aangevallen. FRANS EPISCOPAAT TEGEN DE STAKINGEN. In een mededeling, die na afloop van een vergadering der Franse kardinalen en aartsbisschoppen is verstrekt, wordt naar aanleiding van de huidige sociale toestand in Frank rijk verklaard, „de kardinalen en aartsbisschoppen wensen, dat alle Fransen zouden bezield zijn met KONINGIN ELIZABETH EREDOC TOR VAN CAMBRIDGE. Koningin Elizabeth van Engeland heeft het ere doctoraat in de rechten ontvangen van de Universiteit van Cambridge er. is daarmee de eerste vrouw, die erïcend wordt als lid van deze eeuwen oude instelling. Hoewel reeds jaren lang vrouwelijke studenten de colle ges aan deze beroemde universiteit volgen en examens afleggen en er zelfs vrouwelijke professoren werk zaam zijn, heeft men eerst onlangs besloten vrouwen als „leden" toe te laten. De koningin op weg naar het Senaatshuis, waar zij het eredoctoraat I ontving. De ramp van de „Nijmegen" HET ONDERZOEK NAAR DE OORZAAK. Ambtenaren van het Britse minis terie van Luchtvaart en van de K. L. M. en een vertegenwoordiger van de Nederlandse regering hebben hun onderzoek naar de oorzaak van de ramp voortgezet. De verklaringen over de juiste gang van zaken bij het onderzoek lopen nog steeds enigszins uiteen. Of de Britse regering een of ficieel onderzoek zal instellen, zoals gewoonlijk bij grote vliegtuigram pen gebeurt, staat nog niet vast. Toen enkele maanden geleden een Zweeds vliegtuig op het vliegveld van Lon den verongelukte, is dit wèF gebeurd. Het wrak van het vliegtuig en de toegangswegen naar de boerderij, waar het is neergestort, worden streng bewaakt om onbevoegden uit de buurt te houden. Het vliegtuig is tegen de hoofdkabel van het electri- sche net van Ayrshire, op één km. ten Westen van Tarbolton opgevlo gen. De bovenste van de vier 135.000 Volt kabels is niet geraakt. De drie andere, elk 4 cm. dik, werden een eind meegesleept voordat ze braken. De verongelukte Constellation was bij Lloyds en bij Engelse verzeke ringsmaatschappijen voor 900.000 dollar ongeveer 2 mill. 400.000 gulden verzekerd. De verzekering luidt in Amerikaanse valuta, ten ein de eventuele waardevermindering, ten gevolge van wijzigingen in de wisselkoersen, te vermijden. Gistermorgen arriveerde mevrouw Philippo, de vrouw van de enige overlevende van de ramp, uit Am sterdam. Zijn toestand is wat verbe terd en zijn vrouw mocht hem wel zien, maar niet met hem praten. Voor de begrafenis van de slacht offers zijn nog geen regelingen ge troffen. Een mechanische fout heeft de Italiaanse filmacteur Giulio Tos- si bijna het leven gekost. Hij speelde bij opnamen de rol van een lid der Joodse verzetsorga nisatie Irgoen Zwai Leoemi, dat door de Britse autoriteiten werd opgehangen. Het mechanisme van de galg werkte niet goed en de acteur werd bijna opgehangen. Hij werd snel van de galg ge haald en naar een ziekenhuis vervoerd. eenzelfde wil tot begrijpen en tot onderlinge verzoening. Zo de staking een grondwettelijk recht is, waarnaar sommige catego rieën genoodzaakt waren te grijpen, ingevolge de groeiende onevenwich tigheid tussen lonen en prijzen, dan is het nochtans niet geoorloofd het te gebruiken met politieke doelein den, noch er zodanig gebruik van te maken, dat de natie zelf er ten slot te al het nadeel van ondervindt en dat inbreuk wordt gepleegd op het staatsgezag. Het is onontbeerlijk voor de alge mene welvaart, dat iedereen van zijn arbeid een billijke winst ver wacht, doch het is niet geoorloofd, dat de rivaliteit van de verschillen de vak- en particuliere belangen leidt tot een zodanige economische toestand, dat de overdreven winst van de een de andere berooft van een minimum waarop ieder die werkt recht heeft voor zichzelf en voor de zijnen". MOEILIJKHEDEN IN FINLAND. In een aantal Finse steden zijn bot singen voorgekomen tussen de Finse politie en stakers, die onder leiding van de volksdemocratische partij, die communistisch beinvloed is, worden gehouden „tegen de sociaal-democra tische regering", zo meldt Reuter. De eerste minister heeft verklaard, dat de stakingsbeweging van „zuiver politieke aard" is en dat de commu nisten naar „anarchie" streven. Ontelbare kinderen, ouden van dagen, vluchtelingengezin nen wachten op het schip van Keulen! De jeugd zal in de volgende week niet tevergeefs aankloppen bij de ouderen. Haar actie moet slagen! Allen zullen gehoor willen ge ven aan de oproep van de Paus. DE WINTERMODE. Een met bont gevoerde, zandkleurige winterman tel, zoals Parijse dames die zullen dra gen. Op originele wijze loopt de af werking van de beide steekzakken in het kleine ceintuurtje. De ruimte in de rok is van achteren verwerkt, waardoor met de wijde armsgaten een extra slanke silhouet werd verkre gen. De bovenmouwen zijn aange knipt. £en kaAteZtfe... „Ook mag de mens niet geheel en al naar eigen verkiezing beschikken over zijn vrije inkomsten, d.w.z. over die inkomsten, die hij niet nodig heeft voor een passend levensonderhoud vorens zijn stand: de H. Schrift en de Kerkvaders verklaren juist tel kens en telkens in de ondubbelzin- nigste bewoordingen, dat de rijken de allerstrengste verplichtingeri heb ben, om aalmoezen te geven, de liefdadigheid te beoefenen en wel te doen in grote stijl." (Het bovenstaand citaat uit „Qua- dragesimo Anno" was Vrijdag het vet gedrukte woordje „niet" uitge vallen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1948 | | pagina 1