S)e &2idóe(Soti4attt Dr. van Mook neemt ontslag Suggesties van de Comm. v. Goede Diensten Opstand op Sumatra gevreesd Blijf achter de schutting Palestina weer voor de Veiligheidsraad Rapport over de moord op graaf Bernadotte geëist Hóe is de stand, Marianne? Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD. Hoofdredacteur: TH. WILMER. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" VRIJDAG 15 OCTOBER 1948 40ste JAARGANG No. 11517 „IEDER AAN ZIJN EIGEN KANT VAN DE SCHUTTING" Bur. Papengracht 32, Telef. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn 20935 - Abonnementsprijs 10.32 p. w„ 11.40 p. mnd., 14.15 p. kwart. Franco p. p. 14.90 - Advert.: 15 ct. p. m.m. Teleioontjes 11.50 Wat al enige tijd werd verwacht gaat nu gebeuren: dr. v. Mook heeft tegen 1 November zijn ontslag ge vraagd en zal dan te Batavia door een ander als landvoogd moeten worden opgevolgd. Het boterde al lang niet tussen de regering in Den Haag en dr. Van Mook. Daarom niet, omdat dr. Van Mook naast zijn ongetwijfeld grote talen ten, die iedereen waarderen moet, de eigenschap schijnt te bezitten, dat hij anderen, met wie hij moet samen werken, voor voldongen feiten zet óók de regering. Waren nu die feiten, welke hij stelt, in overeenstemming met de po litiek der regering, dan zou over be doelde eigenschap van de heer Van Mook kunnen worden heengestapt. Maar er schijnt tussen de regering en dr. Van Mook een steeds breder wordende klove te bestaan wat be treft de aard en omvang, welke ge geven moeten worden aan de Unie tussen Nederland en Indonesië. De Maasbode wijst er op, dat dr. Van Mook door zijn langdurig ver blijf in Indonesië een rijke ervaring bezit, maar dat hij daardoor ook te veel van Nederland is vervreemd. Het blad schrijft o.m.: „Men kan niet ontkennen, dat een lang verblijf in Indonesië naast dé zeer grote voordelen, die het met zich medebrengt op het stuk van de deskundigheid en van het juist-aan- voelen der verhoudingen in deze lan den ook een groot gevaar in zich bergt. Het gevaar n.l., dat de band met het eigen volk in het vaderland wegkwijnt en dat men geheel los raakt van die bodem waaruit men niet alleen zelf levenskracht verkre gen heeft, maar die ook een der fun damenten is, waarop de Indonesische maatschappij, hoe zelfstandig zij zich in haar interne ontwikkeling in de toekomst ook moge ontplooien toch steeds zou moeten steunen. Het is bekend, dat veel Nederlanders, die langere tijd in Indonesië verbleven hebben, of nog meer, indien zij daar geboren en getogen zijn, tezamen met grote groepen van Indo's de toekom stige verhouding van Nederland en Indonesië alleen wensen te beschou wen als een weinig aandacht verdie nend aanhangsel. Voor hen is het enig belangrijke de inwendige status van Indonesië, en de verhouding, waarin dit zal komen te staan tot Nederland interesseert hen voorlopig nog maar zeer matig. Natuurlijk zal er ook volgens deze lieden in een of andere vorm een band moeten blijven bestaan tussen beide landen, maar zij verlangen deze band alleen omdat het heil van Indonesië hun ter harte gaat, niet voor het heil van Nederland. Dit laatste laat hen min of meer koud. Daarom is er een onwil bij hen om de toekomstige verhouding tussen ons land en het eilandenrijk anders te zien dan als een losvasté relatie met zekere, vooral economische pre ferenties. Men ziet, dat op deze wijze eigen lijk de gedachte van een werkelijke unie, van een unie die meer bete kent dan 'n naast-elkaar en een ten- vöordele-van-elkaar geheel ver dwijnt." De „Maasbode" is er van over tuigd, dat dr. Van Mook behoort tot de hier geschetste personen. De N. Rott. Crt. zegt van mening te zijn, dat een persoonswisseling in het paleis te Batavia verfrissend kan werken: „Zij slechts volledigheidshalve op gemerkt, dat ook van de zijde van dr. Van Mook na zijn terugkeer naar Batavia niet is bijgedragen tot ver betering van de atmosfeer. Daar kwam dan nog bij, dat Batavia in reeds geprikkelde stemming extra ge voelig reageerde op het accoord van Den Haag met de federalen inzake de interim-structuur, hetwelk zich op verscheidene punten meer confor meerde aan de wensen van de Ban- doengers dan aan die van de pre-fre- derale regering." Trouw (Prot. Chr.) over Van Mooks heengaan schrijvend^ merkt „Zijn opvattingen over het' contact met de republiek, die vooral in de eerste helft van zijn landvoogdij het esentiële van de Nederlandse Indië- politiek hebben uitgemaakt, achten wij noodlottig voor Indië en voor het Rijk. Daarnaast heeft Van Mook de idee der federatie in Indië tot ont wikkeling gebracht. Dat is zijn ver dienste. Het werk, dat hij daarin heeft ver richt wordt echter zwaar bedreigd door zijn op de republiek gerichte politiek. In tweeërlei opzicht. In de eerste eerste plaats, doordat de republiek nog altijd bestaat en, door dat be staan zelf, de verwerkelijking van de federale gedachte in de weg staan. de tweede plaats doordat Van Mook in de federale organisatie het revolutionnaire republikeinse ideaal een legalen vorm trachtte te ge ven. Het totaalbeeld van zijn politiek geeft de indruk van een bagatelli sering van de band NederlandIn dië, van Nederlands gezagsplicht in Indië". HOE BATAVIA EROVER DENKT. In een hoofdartikel over het heen gaan van dr. van Mook schrijft het Dagblad o.m.: Wij wensen het heen gaan van dr. van Mook niet te dra matiseren, al blijven wij geloven, dat dit ogenblik in het verloop der ge beurtenissen in dit land wel het minst gunstige is om de paarden in het midden van de stroom te verwisse len. Het is zeker, dat de komende man veel meer moeite zal hebben om de vele en gecompliceerde problemen, waartegenover hij zich geplaatst ziet, te analyseren dan de heengaande man, die een kenner van land en volk bij uitnemendheid is. Dr. van Maok had een kring van trouwe en toegewijde medewerkers om zich heen verza meld. Het is alleszins begrijpelijk, dat hun verbazing over dit heengaan groot is. Het betekent voor hen een gevoelige slag en zij vragen zich af of zij nu nog wel in functie kunnen blijven. Wij kunnen zulke gevoelens van loyaliteit volstrekt eerbiedigen, doch voor ons is het landsbelang toch altijd primair en hiervoor moeten persoonlijke gevoelens wijken". Het „Dagblad" schaft verder o.m.: Wij kunnen het desnoods billijken, indien uitsluitend de enkelen, wier werk zaamheden van zodanige aard waren, dat zij als het ware het persoonlijk stempel van de landvoogd droegen, hun solidariteit met hun chef zouden uistrekken, dat zij deze in zijn ont slag willen volgen. Voor de anderen, die niet zo nauw verbonden zijn geweest aan het vastleggen van de beginselen van het regeringsbeleid, mag dit zeker niet gelden. Overigens zou het heengaan van enigen hunner bepaaldelijk niet beschouwd kunnen worden als een ramp voor deze gewesten. Hoe be grijpelijk we overigens hun gevoe lens van aanhankelijkheid achten, het is thans zeker niet de tijd om uit gevoelsoverwegingen verantwoorde lijke posten te verlaten. En wij zijn er dan ook zeker van, dat dr. Van Mook de eerste zal zijn om te trach ten zijn naaste medewerkers van de juistheid van dit standpunt te over tuigen, aldus het „Dagblad". De Nieuwsgier schrijft in een hoofdartikel onder de titel „Blun der": „Partijpolitiek en de daaruit ontstane aanspraken bij de kabinets formatie hebben zwaarder gewogen dan het belang van Indonesië, dus het belang van de Nederlands-Inao- nesische Unie, dat geen aftreden van dr. van Mook wettigde alvorens zijn voornaamste taak de eenwording van Indonesië ten uitvoer zou zijn gebracht. Jarenlang heeft dr. van Mook daaraan gewerkt en thans nu het eindstadium van zijn strijd bereikt schijnt te zijn, op een der kritiekste ogenblikken, wordt de ka pitein gedwongen van zijn schip te gaan. Als Nederland ooit een blun der heeft begaan met betrekking tot Indonesië, dan geloven wij, dat dit thans het geval is geweest", aldus de „Nieuwsgier". HOOFDREDACTEUR VAN „HET SCHILD". In de jongste bestuursvergadering van de Sint Willibrord Vereniging werd in plaats van Prof. J. P. Ver haar z.g. tot hoofdredacteur van „Het Schild" benoemd de zeereerw. Hoog- gel. heer Prof. Dr. J. Groot van het Bhilosophicum te Warmond. Ter bespreking van de uitwerking van het Marshall plan op Engeland en haar koloniën is de administrateur van het hulpplan, Paul Hoffman, uit Parijs naai Londen gekomen, waar hij door minister Bevin werd ontvan gen. Mr. Hoffman (rechts) voor het ministerie van Buitenlandse Zaken samen met Mr. Harriman. T\E COMMISSIE VAN GOEDE DIENSTEN heeft besloten aan beide partij suggesties te doen om maatregelen te treffen, die een goede handhaving van het Bestand zouden bevorderen. De suggesties zullen schriftelijk aan beide partijen ter kennis worden gebracht, aldus deelde een woordvoèrder van de Commissie van Goede Diensten mede. Staat van beleg op Sumatra In de residentie Tapanoeli, in het Republikeinse gebied op Sumatra is door de Republikeinse legerleiding de staat van beleg afgekondigd. Men verwacht namelijk elk ogenblik een aanval van opstandelingen, aldus meldt het communiqué van de dienst legercontacten. Het binnenlands be stuur van Tapanoeli heeft gezegd, dat het door de gebeurtenissen, die zich in de tweede helft van Septem ber en begin October in Tapanoeli hebben voorgedaan en de gevechten tussen de vroegere Banteng Negera en het Republikeinse leger, niet meer in staat is om zijn bestuurstaak uit te oefenen. DE OLIE-BRAND IN TJEPOE. Op het ogenblik staan er in Tjepoe op zijn minst twee oliebronnen in brand. Uit de passerende vliegtuigen heeft men door de rook niet kunnen zien of er nog meer bronnen bran den. Een woordvoerder van de Masjoe- mi heeft gezegd, dat o.a. te Madioen twee en twintig, in Tjepoe twaalf en te Ponorogo eveneens twee en twintig bekende figuren uit de partij door de opstandelingen zijn ver moord. OVERVAL OP RODE KRUIS-JEEP. Naar Aneta verneemt, is op 12 Oc tober des ochtends 9.30 uur ten Zui den van Soekaboemi een jeep met aanhangwagen van het Rode Kruis beschoten met mitrailleurvuur. De jeep was op weg naar de polikliniek te Bodong Kalang, toen uit het be- DE CONGO GEPROJECTEERD OP EUROPA Op 18 October zal het 40 jaar ge leden zijn, dat de Congo onder be heer van België kwam. Ter gelegenheid van de officiële herdenkingsplechtigheden, op Zon dag, 17 October a.s., in Brussel, zal 's morgens een bloemenhulde wor den gebracht bij het monument van Koning Leopold de Tweede, terwijl daarna een standbeeld zal worden onthuld van Generaal Storms, een der pionniers, die vooral bekendheid verwierf in zijn strijd tegen de Ara bische slavenhandelaars. Dat de Congo van groot belang is spreekt vanzelf, als men bedenkt, dat er uranium-mijnen liggen bij Jabotstad. Het kaartje geeft een indruk van de grootte van het gebied. boste zij terrein automatisch- en ge weervuur werd afgegeven. Vijf der inzittenden, een verpleegster, 2 mi litairen en 2 leden van het corps al gemene politie werden gewond. Een mantri-verpleger werd dodelijk ge troffèn. Nadat een der gewonde po litiemannen in een huis in de omge ving was verstopt, wisten de overige inzittenden met de jeep door het zij terrein de desa Ramawati te berei ken. Daar opende de bende nogmaals het vuur op de jeep, die aan de voor- en achterzijde was voorzien van de kentekenen van het Rode Kruis. Het gelukte de bende, de jeep in brand te schieten. Bij een tegen de bende ingezette actie werd zij op de vlucht gedreven, met achterlating van een dode en een aantal wapenen. BEVIN OVER RUSSISCHE EXPANSIE. De Britse minister Bevin heeft gis teren in een rede voor de vereniging van fabrikanten te Londen de kwes tie besproken, of de rest van de we reld met de Sowjet-Unie te zamen kan leven. In verband daarmede legde hij den Sowjets drie vragen voor, namelijk: ir welke gebieden zij eigenlijk wen sen te leven; hoever hun ambities gaan en tot waar zij willen gaan. Hij wees er op dat de Sowjets ex- pansionisten zijn en het laatste der imperialistische lassen, imperialis- tischer dan ooit een Tsaar was. „Van Engeland kan dit niet meer gezegd worden en wij wensen over niemand te domineren", zo voegde de minister er toe. „Indien wij geen overeenstem ming met onze buren kunnen krij gen", aldus Bevin, „laat het dan ten minste aan hun kant van de schutting blijven. Maar indien zij trachten ons leven te verwoesten, dan moeten zij niet kwaad worden als wij tegen de ze interventie opkomen en ons ver dedigen". Gistermiddag werd in de vergadering van de Veiligheidsraad over Pa lestina onder voorzitterschap van de Amerikaan Warren Austin, een reso lutie ingediend door Engeland en Chi na. Deze ontwerp-resolutie, aangebo den door de Engelsen gedelegeerde Sir Alexander Cadogan, houdt een eis in aan de regering van Israël, om zo spoedig mogelijk rapport uit te brengen over 3e vorderingen in zake het onderzoek naar de moord op graaf Barnadotte en in zake de maat regelen, die genomen zijn in verband met de onachtzaamheid van de zijde der autoriteiten, die de moord moge lijk maakte. BUNCHE KLAAGT OVER GEBREK AAN MEDEWERKING. Bunche. de opvolger van graaf Ber nadotte zeide, dat 't zijn onontkoom bare conclusie was, dat van Joodse zijde onvoldoende veiligheidsmaatre gelen waren genomen om graaf Ber nadotte ia beschermen. In het rap port had Bunche de moord „meedo genloos" genoemd en „zorgvuldig voorbereid". Hij stelde de Raad in kennis van de moeilijkheden der waarnemers en het levensgevaar waarin zij soms verkeerden. Bunche drong er bij de Raad op aan, dat deze de „stellige verwach ting" zou uitspreken, dat zowel aan „de daad als aan de gedachte van het toezichthoudende apparaat de groot ste steun verleend worde". Hij vrees de dat een voortduren van de huidige spanning spoedig zou leiden tot alge heel ontbreken van een redelijk mi nimum aan medewerking. Van de regering van Israël had hij geen officieel rapport ontvangen over de voortgang van het onderzoek naar de moord op Bernadotte. Slechts Mos je Sjertok, de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, had hem enige mededelingen gedaan over arresta ties en maatregelen tegen terroristi sche groepen. Te voren kwam een rapport ter tafel van John J. MacDo- nald, Amerikaans consul te Jeruzalem en voorzitter van de consulaire wa penstilstands-commissie. Hij beschul digde de Joden van een weloverwo gen campagne onder leiding van dr. Bernard Joseph, Joods militair gou verneur te Jeruzalem, om de bemid delaar en zijn commissie in discrediet te brengen. Vervolgens werd de Brits-Chinese resolutie ingediend, die terloops nog herinnerde aan de verplichtingen van beide partijen, genoemd in de resolu ties van deze zomer, die Bernadotte krachtiger steun verstrekten bij zijn missie. Cadogan voegde bij de resolutie de ze woorden: „De autoriteit, het pres tige en de persoonlijke veiligheid van de verteegenwoordigers der Verenig de Naties zijn in gevaar. Er is niet langer sprake van een afzonderlijke incidenten, maar van een bedreiging van de wapenstilstand. Er bestaan groepen, die trachten de invloed van de Verenigde Naties in haar gebieden van Palestina uit te sluiten. Palestijn se terroristen hebben verklaringen vrijgegevèn, die niet anders uitgelegd kunnen worden dan als aansporingen tot moord. De Raad dient zijn autori teit en tevens die van zijn vertegen- woordigersfaldaar te handhaven, al dus Sir Alexander Cadogan. De vertegenwoordiger van Israël, Aubrey S. Eban, verweerde zich door te verklaren, dat zijn regering slechts vijf maanden oud was, geboren onder een hemel van vuur en te midden van een administratieve chaos: de nalatenschap van haar voorganger Hij kon mededelen, dat de dagen van georganiseerd terrorisme voorby wa ren en dat meer dan 200 leden van de verdachte organisatie opgesloten za ten, onder wie zich hun leider be vond. Ten slotte beklaagde hij zich over de onbillijkheid, dat de waar nemers zich ophoopten op het grond gebied van Israël en geen acht sloe gen op de omringende Arabische lan den. Ten slotte verdaagde Austin de zitting zonder dat een besluit geno- DE SUBSIDIEVERLAGING. Maandag ministerraad over lonen en prijzen. In welingelichte kringen, aldus de „Volkskrant", wordt verwacht, dat aanstaande Maandag in de eerstvol gende ministerraad zal worden be raadslaagd over de maatregelen, wel ke dienen te worden getroffen ten aanzien van de noodzakelijk geble ken verlaging der subsidies op be paalde levensmiddelen, de daardoor ontstane prijsverschillen tussen wit tebrood en grauw brood, boter en margarine, cokes en anthraciet, var kensvlees en rundervlees, de prijs vorming van suiker en leder, en ten slotte over enige aanpassing van het loonniveau. Indien over deze zaken beslissin gen vallen, moet het waarschijnlijk worden geacht, dat de minister-presi dent de bevolking daarvan door mid del van de radio op de hoogte zal brengen. Intussen kan stellig niet worden verondersteld, dat de rege ring haar loon- en prijspolitiek op geeft of aanmerkelijk zal wijzigen; zij zal er zorgvuldig voor blijven wa ken, dat zij niet wordt getrokken bin nen de gevaarlijke cirkelgang, waarin lonen en prijzen elkander met alle slechte gevolgen van dien zullen op drijven. men was over de Brits-Chinese reso lutie en zonder dat' een datum was vastgesteld voor een volgende bijeen komst over Palestina. VAN DE STAKINGEN IN FRANKRIJK. Door een 24-uursstaking der haven arbeiders lag Woensdag in de Franse havens Marseille, Le Havre, Bor deaux. Calais en Duinkerken het werk stil. De staking was afgeraden door het socialistische vakverbond. De communistische poging om een algemene spoorwegstaking te ontke tenen, kan nu als mislukt worden beschouwd. Belangrijk is een Woensdag bereik te overeenkomst, krachtens welke gisteren 40.000 arbeiders bij de ijzer en staalindustrie in Lotharingen het werk zullen hervatten. Tien procent loonsverhoging, leningen, speciale toewijzingen steenkool en aardappe len. In haar strijd tegen de levensmid delen-speculatie heeft de regering thans 50 personen gearresteerd. De boeren zijn bedreigd met vordering als zij weigeren hun vee te verkopen. De acht dager, oude staking van taxi-chauffeurs te Parijs voor een grotere benzine- en bandentoewij- is na het tekenen van een overeen komst geëindigd. In het Postelijke deel van het spoorwegsysteem, dat het meest door de plaatselijke stakingen was aange tast. is het werk ook weer begonnen en alle treinen liepen weer. Er waren geen nieuwe ontwikkelingen in de staking van de 145.000 mijnwerkers, die haar elfden dag ingaat en Frank rijk reeds 1.595.000 ton steenkool heeft gekost. Vrijspraken inzake overtreding processie verbod Het Gerechtshof te 's-Hertogen- bosch heeft vandaag uitspraak ge daan in de zaken tegen deken J. Buijsrogge te Steenbergen en pas toor J. Schepens te Acht, die terecht hebben gestaan, beschuldigd van overtreding van het processieverbod. Tegen deken Buijsrogge had de officier van Justitie bij de Bredase rechtbank vrijspraak geëist. De rechtbank verklaarde echter, dat verd. had gehandeld in strijd met de wet. De officier van Justitie ging van dit vonnis in hoger beroep. De procureur-generaal bij het Bossche gerechtshof eiste veertien dagen ge leden vernietiging van het vonnis en vrijspraak. De uitspraak van het gerechtshof luidde thans conform de eis. Pastoor Schepens was door de rechtbank te 's-Hertogenbosch, con form de eis, vrijgesproken. Ook in dit geval ging de officier van justi tie in hoger beroep. Dit vrijsprekend vonnis werd door het gerechtshof overeenkomstig de eis van de proc. generaal, bevestigd. LUCTOR ET EMERGO. Het devies van Zeeland krijgt door de eeuwen heen telkens nieuwe be tekenis: steeds weer moeten de ver dedigingswerken van deze provincie paraat worden gehouden tegen mo gelijke aanvallen van de erfvijand, de zee.'De zware zeedijk bij Westka- pelle wordt vóór het inzetten van de herfststormen gecontroleerd en her steld Een koAAettje... De beste soort van moed is de moed om te doen wat goed en rechtvaar dig is.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1948 | | pagina 1