S)eC^kióe(Boii/tant Berlijnse kwestie komt voor de Veiligheidsraad Moskouse besprekingen definitief mislukt Russen weigeren blokkade op te heffen En eisten controle over de luchtbrug Gemeenschappelijke defensie plannen Uitbreiding communisten opstand op Java De Palestijnse kwestie Max van Poll PERSSPIEGEL Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD. Hoofdredacteur: TH. WILMER. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" MAANDAG 27 SEPTEMBER 1948 39ste JAARGANG 9? No. 11502 COMMUNISTISCHE OPSTAND OP JAVA BREIDT ZICH UIT Bur. Papengracht 32, Telef. Redactie 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn. 20935 - Abonnementsprijs 0.30 p. w., f 1.30 p. mnd., f 3.90 p. kwart. Franco p. p. f 4.65 - Advert.: 15 ct p. m.m. Telefoontjes f 1.50 |"\E WESTELIJKE MOGENDHEDEN hebben besloten de Berlijnse kwes- tie aan de Veiligheidsraad voor te leggen, aldus meldde gisteren een offcieel communiqué dat te Parijs werd uitgegeven. Het communiqué noemt het antwoord van de Sowjet-Unie op de jong ste nota van het Westen, dat Zaterdagavond in de drie hoofdsteden Pa rijs. Londen en Washington werd overhandigd, „onbevredigend'. Moskou eist de controle over het gehele verkeer van en naar Berlijn voor de Sowjet-Unie op en weigert de blokkade van Berlijn op te heffen. De ministers van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten, Enge land en Frankrijk, Marshall, Bevin en Schuman, hebben gisteren langer dan twee en een half uur op het Franse departement van Buitenlandse Zaken aan de Quai d'Orsay geconfereerd. Zij hebben daar het besluit genomen om de Berlijnse kwestie aan de Veiligheidsraad voor te leggen en een nota opgesteld, waarin de Sovjet Unie van bedreiging van de vrede en de internationale veiligheid wordt beschuldigd. t moesten worden opgelegd aan het luchtvervoer en weigerde er mede accoord te gaan. dat de fi nanciële commissie de controle zou hebben over de circulatie bank. Hij eiste tevens, dat de handel tussen Berlijn en het Wes ten aan de Spwjct-controle zou worden onderworpen. 7)Tijdens de besprekingen te Ber lijn lieten de Sowj et-autoriteiten betogingen toe, die gericht waren op gewelddadige omverwerping van het gemeentebestuur. 8) Op 14 September 1948 vestigden de vertegenwoordigers van de drie westelijke mogendheden de aandacht van de Sowj et-regering op het feit, dat de Sowjet-opper- bevelhebber in Berlijn zich niet hield aan de in Moskou beperkte overeenkomsten. 9) Op 18 September 1948 steunde de Sowj et-regering formeel haar opperbevelhebber in zijn hou ding t.a.v. het toezicht op het luchtverkeer, de handel met het Westen en financiële bevoegd heden. 10) Op 22 September 1948 vroegen de drie regeringen de Sowj et-rege ring of zij bereid was de blok kade op te-heffen en verklaarden dat het geen zin had de onder handelingen voort te zetten, in dien de Sowj et-regering de over eenkomsten niet naleefde, en zelfs deed uitkomen, dat zij de rechten van de drie regeringen in Berlijn wilde ondermijnen en vernietigen. 11) Het Sowj et-antwoord van 25 September 1948 is niet bevredi gend. De concessie van de Sow- j et-regering inzake de controle van de handel van Berlijn met het Westen is illusoir. De Sowj et-regering wil de con trole uitoefenen op het luchtver- voer van goederen en personen naar Berlijn. Zij wil dus het ver voer en de verbindingen tussen Berlijn en het Westen beperkin gen opleggen, waardoor de voor ziening van Berlijri door haar be heerst zou worden. 12) De houding van de Sowjet-opper- bevelhebber in Berlijn tijdens de onderhandelingen en de aanmoe diging -an de pogingen het Ber lijnse gemeentebestuur omver te De veertien punten der nota De Sowjet-blokkade bedreigt het handhaven van de bezettings strijdkrachten der drie Westelij ke landen in Berlijn en bedreigt de bevolking met hongersnood en economische ineenstorting. 2) De drie regeringen kunnen geen regeling aanvaarden, die hun rechten in Berlijn in gevaar brengt, doch zijn bereid een practische regeling te aanvaar den, verenigbaar met hun rech ten en verplichtingen. In Moskou werd overeengekomen de blok kade op te heffen en de Sowj et- Mark in Berlijn onder toezicht der vier mogendheden in te voe ren. 3) In Moskou werd overeenstemming bereikt over een instructie aan de vier militaire gouverneurs om de blokkade van Berlijn op te heffen tegelijk met de invoering van de Mark van de Sowjetzóne als de enige valuta van Berlijn onder controle der vier mogend heden. 4) Stalin 'gaf duidelijk te kennen, dat alle beperkingen, die vóór 18 Juni 1948 waren ingevoerd, zou den worden afgeschaft en de fi nanciële commissie der vier mo gendheden het recht zou hebben controle uit te oefenen op de Duitse circulatiebank in de Sow- jet-zóne voor zover het Berlijn betrof. 5) Op basis van deze overeenkomst met Stdlin werd een overeenge komen -instructie naar de vier opperbevelhebbers in Berlijn ge zonden. 6) De Sowj et-opperbevelhebber (maarschalk Sokolofsky) hield zich niet aan deze instructie. Hij bleef er bij, dat beperkingen V Waarom Kath. standsorganisatie? WAAROM katholieke standsorgani satie? De Bisschop van Haarlem, mgr. J. P. Huibers, heeft op deze vraag gis teren ter gelegenheid van het zestig jarig bestaan van de K.A.B. in het Bisdom Haarlem een antwoord gege ven in de predicatie, die Mgr. heeft gehouden tijdens de pontificale H. Mis. Omdat in de katholieke standsorga- n is a tie de sociale kwestie, de sociale noden worden gezien en behandeld, maar gezien in het licht van het hei lig Geloof, en behandeld naar de christelijke wetten van rechtvaardig heid en liefde. Omdat in de katholieke standsorga nisatie het maatschappelijk welzijn wordt bevorderd, maar ook het Geloof wordt versterkt, de broederschap wordt verstevigd. Omdat in de katholieke standsorga nisatie worden gevormd mannen, die pal staan voor hun Geloof en voor al hun onvervreemdbare rechten, onver zettelijk in hun beginselen. Waarom katholieke standsorganisa- tie6 Omdat, zoals dr. Olierook het zeide in de rede, welke hij gisteren-, middag hield in de feestvergadering, door de Katholieke standsorganisatie den arbeiders wordt geschonken die ontwikkeling en kennis, welke onont beerlijk zijn, om in te nemen de plaats, om te dragen de verantwoor delijkheid, welke hun zgl worden aangewezen en opgelegd in de pu bliekrechtelijke bedrijfsorganisatie, die nu komen gaat, Feestvieren kan'niet slechts aange naam, maar ook heel nuttig zijn. De feestviering van de K.A.B. in het bis- dom Haarlem zal zeker hoogst nuttig blijken, als daardoor is opgestuwd de geestdrift en is verdiept de sympa thie voor de Katholieke standsorga nisatie. -De K.A.B. in het Bisdom Haarlem ga met rasse schreden van de 60.000 naar de 70.000! werpen, bewijzen, dat de Sowjet- regering de bereikte overeen komsten weigert na te komen en de rechten van de Westelijke mo gendheden in Berlijn wil afschaf fen. 13) De kwestie die zich in Berlijn voordoet is geen technische kwestie. Het blijkt, d^t de Sow- j et-regering door onwettige en dwangmaatregelen politieke doeleinden tracht te bereiken. De Sowj et-regering tracht de ab solute controle te krijgen van het economische, politieke en sociale leven van Berlijn en -de stad bij de Sowjet-zóne in te lijven". 14) „De Sowjet-regering draagt dus uitsluitend de gehele verantwoor delijkheid voor het scheppen van een toestand, die het in de hui dige omstandigheden, niet langer mogelijk maakt, zijn toevlucht te nemen tot middelen voor een re geling als voorzien in artikel 33 van het Handvest der V.N. Deze toestand houdt een bedreiging i: van de internationale vrede en veiligheid. De regeringen van Frankrijk, de V.S. en Engeland zien zich derhalve genoodzaakt ter wille van de vrede en inter nationale veiligheid de handelin gen van de Sowjet-regering bij de Veiligheidsraad ter sprake te brengen. Zij behouden zich intus sen het recht voor, die maatrege len te nemen, die nodig mochten zijn om haar positie in Berlijn onder de huidige omstandigheden te handhaven. ZULLEN DE RUSSEN WEGLOPEN? In kringen van de V.N. te Parijs is men van oordeel, dat de Sowjet-Unie waarschijnlijk uit de Veiligheidsraad „zal weglopen" als de kwestie Berlijn deze week aan de orde komt. Men herinnert er aan, dat Gromyko, de Sowj et-gedelegeerde, in 1946 de ver gadering van de Veiligheidsraad ver liet, toen ,de kwestie Perzië ter spra ke kwam. Hij verklaarde toen, dat de Veiligheidsraad niet het recht had een zaak te behandelen, die alleen door de grote mogendheden diende te worden uitgemaakt. Van gezaghebbende zijde wordt vernomen, dat de Sowjet-regering in de Veiligheidsraad zal verklaren, dat de kwestie Berlijn buiten de be voegdheid van de Veiligheidsraad valt. In Westelijke diplomatieke kringen verklaart men, dat de zaak tegen de Sowjet-Unie voornamelijk zal zijn baseerd op de volgende punten: 1. De blokkade van Berlijn en 2. de op instigatie van de Sowj ets onderno men aanvallen op het wettig gekozen bestuur van Berlijn". Beide punten, zo wordt vernomen, zullen voor de Veiligheidsraad gebracht worden vol gens artikel 39 van het Handvest, dat handelt over schendingen van de vrede. WITBOEK OVER DE BESPREKINGEN TE MOSKOU. Tegelijk met de nota aan de Sow jet-Unie is door de Amerikaanse gering een Witboek gepubliceerd, dat het eerste officiële verslag bevat over hetgeen de afgelopen acht weken in de geheime zittingen op het Kremlin is gebeurd. Westelijke ministers van defensie bijeen T^E VIJF MINISTERS van Defensie des Westelijke landen, die middels het verdrag van Brussel verenigd zijn in de West-Europese Unie, komen vandaag te Parijs bijeen om gemeenschappelijke defensieplannen te be spreken. Dit besluit schijnt plotseling te zijn genomen. Gisteren is de Engelse mi nister van Defensie, Alexander, reeds naar Parijs vertrokken. De bijeen komst van heden volgt op een onder houd van Bevin met de Franse mi nister Ramadier over de verdediging van de Westelijke Unie. Alexander zal waarschijnlijk bijgestaan worden door veldmaarschalk Montgomery, chef van de imperiale staf, en de be velhebber van marine- en luchtstrijd krachten. vertrekt mr. W. F. Schok king, Nederlands minister van Oor log, naar Parijs, in gezelschap van ge- reraal-majoor P. L. G. Doorman, sous-chef van de generale staf en kolonel M. R. H. Calmeyer, chef van het militaire kabinet van de minister van Oorlog en lid van de generale staf. Bij de besprekingen van heden zul len Amerikaanse en Canadese waar nemers aanwezig zijn, en men ver wacht verschillende militaire chefs uit de vijf landen der Unie. In diplomatie ke kringen overheerst de mening, dat de samenkomst een van de belang rijkste is sinds het tot stand komen van de Westelijke alliantie. EERSTE BETONMORTELFABRIEK TE ROTTERDAM GEOPEND. De minister van Wederopbouw en Volkshuisvesting, Mr. Dr. J. in 't Veld, heeft de eerste betonmortelfa- briek van ons land, aan het Haring vliet te Rotterdam officieel geopend. De Minister (voor midden) en de burgemeester van Rotterdam, Mr. J. Oud, op het fabrieksterrein van de „Befaro", waar de speciale auto's voor het vervoer van het beton staan opgesteld. IN EEN BULLETIN van gisteravond spreekt het Republikeinse persbu reau Antara over uitbreiding van de communistische opstand in Mid- den-Java. Kolonel Sajoeto, die zich tot opperste militaire leider heeft uitgeroepen, heeft Zaterdagmorgen het bewind van het Nationale front geproclameerd te Poerwodadi in het gewest Semarang. Dat bewind stemt overeen met het communistische bestuur te Madioen. Verder wordt er melding gemaakt van een communistische opstand in Parakan, Noord westelijk van Semarang. Intussen zond radio-Djokja berich ten uit over de verovering van Mage- tan en Ngrambe, centra van commu nistische politieke activiteit tussen Soerakarta en Madioen door Republi keinse troepen. Verder zouden zij, na korte gevechten, Sawangan en Tegal- redjo weer in het bezit hebben gekre gen. Antara verwachtte, dat de laat ste operaties op grote schaal tegen Madioen zeer spoedig zullen worden begonnen. Men denkt de omsingeling van de stad binnenkort voltooid te hebben. In Madioen, waar het volksbestuur een feit is geworden,, mag men niet meer dan 500 Republikeinse guldens bezitten. Diamanten, goud en grote voedselvoorraden moeten bij de re- gering-Moeso worden ingeleverd. BIOSCOOP TE BERLIJN INGESTORT. In de Amerikaanse sector van Ber lijn is het dak van een dioscoop in gestort. Volgens de eerste berichten kwamen daarbij 18 personen om het leven. Het ongeval gebeurde tijdens de avondvoorstelling van de Franse film „Carmen" in het bioscooptheater Pa- met. Tientallen personen zijn ernstig gewond. Vijf rijen stoelen werden on der het vallend gesteente bedolven. Naar verluidt is de instorting aan een brand te wijten. t VOEDSELPOSITIE VAN EUROPA IN DE KOMENDE HERFST. Dè directeur van de afdeling voed sel en landbouw van de E.C.A., D. A. Fitzgeraldf heeft gezegd dat Europa tegen de herfst zal beschikken over 95% van de hoeveelheid voedsel, waarover het voor de oorlog beschik te. Hij waarschuwde, dat de kwaliteit minder goed zal zijn dan in 1939. In de meeste gebieden zal er zeer weinig vlees zijn. Fitzgerald zeide nog, dat het genoemde percentage een gemid delde raming is voor geheel Europa met uitzondering van de Sowjet-Unie. MILITAIR GOUVERNEUR VAN MADIOEN. Generaal-Majoora Djokosoejone, die door minister-president Hatta werd gedegradeerd tot kolonel, na eerst onder het kabinet Sjarifoedin vrij grote macht te hebben gehad als hoofd van de overkappingsorganisa tie van alle republikeinse strijdkrach ten „Emre Perdjosangan", is weer op het eerste plan gekomen bij de staats greep in Madioen. Kolonel Djokosoe-, jens is door de communisten benoemd tot militair-gouverneur van Madioen. VEROORDELINGEN TE PRAAG. Een rechtbank te Brno heeft de abt van een Dominicaner klooster, Anto- nin Zemak, veroordeeld tot achttien jaar gevangenisstraf wegens organisa tie van ontsnappingen uit Tsjecho- Slowakije en wegens het bekend ma ken van militaire geheimen. De koop man Frantisek Skrabek kreeg even eens 18 jaar. Andere leden van de groep kregen twee tot vijftien jaar. Het hoofdkwartier van de groep was volgens de aanklacht gevestigd in het klooster van Znojmo. Wegens spionnage ten behoeve van de geheime dienst der Verenigde Sta ten zijn de gezusters Cibulkova tot achttien en tien jaar opsluiting ver oordeeld. Leo Vlasak kreeg vijftien jaar. Andere beschuldigden kregen lichtere straffen. Ook de moeder van de gezusters Cibulkova werd tot ge vangenisstraf veroordeeld wegens het nalaten van aangifte van het misdrijf. Twee beschuldigden werden vrijge sproken. IRAK VERWERPT DE VOORSTELLEN VAN BERNADOTTE. In kringen, die nauwe betrekkin gen onderhouden met de Iraakse de legatie ter Algemene Vergadering der V.N. is bekend geworden, dat de Iraakse regering het plan van Ber- nadotte voor de regeling van de Pa lestijnse kwesties van de hand wijst en er bij de V.N. tegen zal proteste ren. DE BEGRAFENIS VAN BERNADOTTE. De begrafenis van graaf Berna dotte heeft Zondagmiddag, volgens de wens van de overledene op een voudige wijze plaats gehad. Een tal rijke menigte was nochtans aanwe zig en voornamelijk werden opge merkt: de koning van Zweden, de vertegenwoordigers van de konink lijke familie van Noorwegen en De nemarken, Trygve Lie, Cadogan, en nog andere vooraanstaande personen. Er werd slechts een toespraak ge houden, namelijk door de predikant die de dienst leidde. Na de lijk dienst begaf zich een lange rouw stoet, waarin de delgaties van het Roode Kruis en de padvinders ver tegenwoordigd waren, naar het cre matorium. Het was reeds duister ge worden en deze laatste tocht van de overledene had plaats bij het schijn sel van toortsen, die door jonge men sen werden gedragen. Daarna had een korte plechtigheid plaats waarbij alleen de familie aanwezig wgs. Europese crisis bedreigt Marshall-plan OOK MILITAIRE HULP NOODZAKELIJK. Men voorspelt in welingelichte di plomatieke kringen te Washington een crisis in de werking van het plan-Marshall als gevolg van de po litieke crisis in Europa. Waarnemers zijn van mening dat, tenzij een plot selinge verbetering intreedt in de po litieke toestand in Europa, vele lan den, die Marshall-hulp ontvangen, onvermijdelijk èen deel van het ma teriaal en de arbeidskracht benodigd voor essentiële herstel-doeleinden, voor militaire doeleinden zouden moeten gebruiken. Volgens de waarnemers is dit pro ces in Engeland reeds begonnen. De crisisi in Europa eist volg?hs Europese diplomatieke kringen te Washington de spoedige uitvoering van de plannen voor militaire hulp door de V.S. Naar vernomen wordt heeft Gladwyn Jebb, voorzitter van de commissie der Westelijke Unie, dit standpunt dezer dagen op het Amerikaanse ministerie van buiten landse zaken verdedig 1. Sommige waarnemers zijn van me ning, dat de critieke militaire positie van West-Europa en het kwaad, dat hierdoor aan het plan-Marshall kan worden berokkend, een combinatie van militaire en econom^che hulp tot de enig logische oplossing maakt. Ofc) 67-jarige leeftijd is overleden het oud-lid der Tweede Kamer Maxi- mus Josephus Maria van Poll. Max van Poll heeft in het openbare leven een zeer bijzondere, een eigen "aats ingenomen. Van hem kan worden gezegd, dat hij was een „geboren journalist". Reeds op ruim 16-jarige leeftijd deed hij als corrector zijn intrede in het dagblad-bedrijf. En door te woekeren met de vele hem geschonken gaven heeft hij zich daarna in de redactie van verschillende bladen een zeer vooraanstaande plaats verworven; hij is o.m. werkzaam geweest aan „Maas bode", „Gelderlander". „N. Haarl. Crt.", „De Morgen". Van 1921 tot 1933 is hij hoofdredacteur geweest van „De Nieuwe Eeuw", aan welk weekblad hij ook na 1933 als medewerker ver bonden is gebleven. In 1929 is Max van Poll gekozen tot lid van de Tweede Kamer. Men ken de toen nog niet de z.g. kwaliteitsze tels of zetels voor deskundigen op een speciaal terrein. Maar het was duidelijk, dat hij gekozen werd om de vooruitstrevende denkbeelden op sociaal-economisch terrein, die hij met veel talent en veel idealisme propa geerde, speciaal in de „Nieuwe Eeuw" en in „De Morgen". Begaafd met een grote scherpzinnig heid en een zeldzame studielust heeft hij zich later geworpen op de vraag stukken betreffende onze Overzeese Gewesten, speciaal Indonesië, zó dat hij in de Kath. Kamerfractie op dit terrein de deskundige is geworden. Vandaar dat hij in Sept. 1947 met de heren Neher en Schermerhorn be noemd werd in de Commissie-Gene raal voor Indonesië, waardoor zijn Kamerlidmaatschap eindigde. Wij staan nog te dicht bij, en ook weer te ver af van. de feiten, om een vol kome:! verantwoord en volledig oor deel te vormen over het werk van deze Commissie-Generaal en elk ha- rer leden. Maar dit staat nu al vast, dat haar taak was uitzonderlijk ge wichtig èn uitzonderlijk moeilijk, zo dat deze op een zo consciëntieus man als van Poll ongetwijfeld zeer zwaar zal hebben gedrukt. Op 15 Nov. 1947 werd aan de leden der Commissie eervol ontslag verleend. De heer van Poll is daarna enige tijd medewerker geweest aan de „Li nie" en sinds kort was' hij journalis tiek directeur-generaal van de N.V. Uitgerversmaatschapp^j „Nederland" te Utrecht. Max van Poll was ridder in de Orde van de Nederl. Leeuw. Zijn voornaamste publicaties zijn: ,.De oorzaken van de wereldoorlog", „De dreiging van het bolsjewisme", „Herstel in Christus". „Crisis en Her stel", „Imperiale zelfvoorziening", „De economische structuur onzer maatschappij", „Handboek der maat schappijleer", „Indië en wij", en „Bloed over het Jodendom". De gedachtenis aan Max van Poll zal zijn die aan een zeer begaafd hard werker, aan een principieel katho liek man. Hij ruste in vrede. De uitvaart cn begrafenis heeft plaats a.s". Woensdag te Eindhoven, waar Max van Poll is overleden ten huize van zijn zoon, bij wie hij tij dens een bezoek enkele weken gele den ongesteld was geworden. KONINGIN JULIANA ENIGE DAGEN NAAR HET LOO. H. M. de Koningin heeft zich Za terdag met prinses Marijke naar het Loo begeven om aldaar enige rustige dagen door te brengen als gast van prinses Wilhelmina. HERSTEL VAN HET VLEES RANTSOEN. Bon voor 100 gram vlees aangewezen. Als overgang naar het normale vleesrantsoen van 200 gram per week is met onmiddellijke ingang aange wezen de bon 244 vlees voor het ko pen van 100 gram vlees cn vleeswa ren. Deze bon is geldig tot cn met 9 October 1948. De ruimere aanvoer op de slachtveemarkten maakt deze aanvullende verstrekking van vlees mogelijk. DE ONTGROENINGSEXCESSEN. De Maasbode schrijft over de ont groeningsexcessen te Amsterdam in dezelfde geest als wij (men herin nert zich, dat twee „groenen" een hersenschudding hebben opgelopen) en besluit: „Men taste het euvel in zijn wortel aan! En wij verstaan de stemmen die opgaan voor een radicale herziening der methode, waarbij innerlijke be schaving, door moreel besef en ka rakter-vastheid geadeld, de toon aan- geve". Het Parool maakt melding van een ontgroeningsschardaal te Delft (ook een geval van hersenschudding!) en tekent daarbij aan: „Intellectuele ontwikkeling en goe de smaak gaan niet altijd samen". £m koM&itje... „De Kerk mag zich niet werkeloos binnen haar tempels opsluiten en op die manier te kort schieten jn de zen ding, welke de Voorzienigheid haar heeft toevertrouwd, om de volledige mens te vormen". Paus Pius XII.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1948 | | pagina 1