S)e &2idóe6oti/fccmt BRAND IN EIGEN HUIS De staatsgreep te Madioen De laatste nota aan Moskou Moskou geeft de strijd niet op Een noodkreet uit Frankrijk Directeur: C. M. VAN HAMERS VELD. Hoofdredacteur: TH. WILMER. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN ZATERDAG 25 SEPTEMBER 1948 39ste JAARGANG No. 11501 Staatsgreep van Madioen vertraagt de demobilisatie WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" Bar. Papengracht 32, Telef. Redactie 20015, Adm, en Advert. 20826, Abonn. 20935 Abonnementsprijs f 0.30 p. w., f 1.30 p. mnd., £3.90 p. kwart. Franco p. p. f4.65 - Advert.: 15 ct p. m.m. Telefoontjes f 1.50 JAVA LIGT thans even dicht bij huis als Berlijn, schrijft het Ame rikaanse blad de „Washington Post". En het blad bedoelt daarmee, dat het probleem, hetwelk de commu nistische staatsgreep te -Madioen heeft opgeworpen, voor de Ameri kaanse politiek van even direct be lang js als de Berlijnste kwestie. Voor ons in Nederland geldt dit nog veel meer. Voor ons ligt Java niet dicht bij huis, maar het ligt in ons eigen huis; en al hebben wij er op het ogenblik niet overal de feitelijke m'acht, volgens het internationale recht dragen wij nog altijd de ver antwoordelijkheid voor dit gebied. Vandaar dat wij met intense aan dacht de ontwikkeling van de toe stand volgen en de aard en het ka rakter van de uitgebroken burger oorlog trachten te bepalen. Is het daar in Madioen een ope rette-revolutie, waarin de figuren van Soekarno en Hatta met veel ver toon een schijngevecht leveren met Moeso, om aan het eind elkaar in de armen te vallen? Of ligt het ka rakter van deze staatsgreep anders? Moeten wij de oorzaken van deze beweging verder zoeken dan in Djokja, Madioen of Solo? Er zijn aanwijzingen genoeg voor de veronderstelling, dat Moeso, die weliswaar beweert geen marionet van Moskóu te zijn, dat inderdaad wel is. Maar dan is' Madioen een pion op het schaakbord van Moskou; een kleine episode in de grote strijd tussen de twee wereld-rivalen: Amerika en Sovjet-Rusland. Wij moeten de Madioense staats greep dan plaatsen in het kader van de communistische campagne in Zuidoost-Azië, welke campagne door de Amerikaanse bladen gezien wordt als een Russische manoeuvre om de aandacht van Berlijn af te leiden. Men kan het evenwel ook anders zien, n.l. dat de Berlijnse affaire dient om de aandacht van de wereld af te leiden van Oost-Azië. Want er bestaat nog altijd een vergeten uit spraak van1 Lenin, dat het commu nisme het Westen slechts via een aanval op het Oosten aan zich kan hopen te onderwerpen. Het is de „Tijd", welke deze uitspraak weer eens\ voor de dag haalde en erop wees, dat het optx-eden van de Rus sen te Berlijn slechts dient om het failliet van de communistische ver wachtingen te maskeren en dat het zwaartepunt van de communistische expansie is verlegd naar het Oosten. In China heeft het, gebruik ma kend van de corruptie in de Kwo- Min-Tan en door directe en indi recte steun aan de communistische legers, zijn invloedssfeer enorm kunnen uitbreiden. In Noord-Korea heeft het een satelliet-st&at gesticht naar het model der Oost-Europese volksdemocratiëen en thans poogt het zich blijkbaar met geweld meester te maken van die gebieden, die economisch en strategisch voor de Westerse mogendheden van de allergrootste betekenis zijn. f&AT DË RODE ACTIE in het Oos- -t-^ten behalve op uitbreiding van de Sovjet-invloedssfeer tevens ge richt is op de economie* dus de meest kwetsbare plek van het Westen, ziet men in Amerika ook wel in. Zo bevat bijv. de „New York Herald Tribune" een artikel van de hand van Mark Sullivan over de rode strategie in Zuid-Oost-Azië, waarin wordt gewezen op het ge vaar, dat hierdoor het gehele West- Europese herstelplan kan worden verijdeld. Sullivan schrijft: „Gedu rende meer dan driehonderd jaar hebben de Nederlanders de grond stoffen van Java en Sumatra geëx ploiteerd, zodat de productie en de distributie van deze grondstoffen de onvervangbare basis van de Neder landse econom'ie zijn geworden. In dien de hervatting hiervan door de communistische acties zou worden verhinderd, is het herstel van de Nederlandse economie een onmoge lijkheid. De Nederlandse economie is echter zodanig verweven met de economie der West-Europese landen, dat een uitblijven van het herstel van Nederland ook het herstel van de rest van West-Europa zeer moei lijk zou maken. De invloed van de communistische actie op de uitvoe ring van het Marshallplan is dus direct en diep", aldus de New York Herald Tribune. In verband hiermede is ook de uitgave van 50 millioen dollar opge schort, welke in het kader van het Marshall-plan aan Indonesië was toegezegd. Men wil n.l. liever even afwachten en de zekerheid hebben, dat de toestand zich niet zó ontwik kelt, dat deze gelden uiteindelijk aan de communisten ten goede zou den komen. Minister Stikker is ter bespreking van deze aangelegenheid naar Washington gereisd en heeft een onderhoud gehad met zijn Ameri kaanse collega Marshall. In hoeverre hij gesproken heeft over de moge lijkheid en wenselijkheid van een gewapend optreden in het gebied van de Republiek, weten wij niet. Maar zeker is, dat de Amerikanen daar geen voorstanders van zijn, ze ker nog niet in dit stadium. Zij schijnen aan minister Stikker de boodschap meegegeven te hebben: Zoek overeenstemming met Hatta. Demobilisatie Ned. troepen vertraagd QFFICIEEL is medegedeeld, dat in verband met de gespannen toestand in de Republiek de legercommandant zich genoodzaakt h?eft gezien een tijdelijke maatregel te treffen ten aanzien van de repatriëring der in Indonesië aanwezige troepen. Tengevolge hiervan is de uitvoering van het demobilisatie- en recuperatie schema tijdelijk vertraagd. Nader vernemen wij, dat het hier speciaal de demobilisatie van de troepen der 7 December-divisie betreft. Deze behoren tot de eersten, die voor demo bilisatie in aanmerking komen. Oorspronkelijk was hun vertrek uit In donesië reeds vastgesteld voor de maand September. Door de verslech tering van de militaire situatie is dit vertrek steeds uitgesteld. Aansporing tot opstand in heel de Republiek De Republikeinse communistische partij heeft via de radio-Madioen de algemene staking, en de opstand voor alle delen van de Indonesische repu bliek uitgeroepen. Het besluit hiertoe is genomen door het centrale comité van de communistische partij in Ma dioen. Volgens Antara duren de ge vechten in de omgeving van Ma dioen voort. De Republikeinse politie heeft een plaatselijke opstand in Blitar de kop ingedrukt. In Djombang en ten Zui den van Malang hebben communisti sche troepen, zonder tegenstand te bieden, zich overgegeven. Om Pono- rogo, dat zich in communistische han den bevindt, duren de gevechten voort. Na de gevechten van gisteren is Ngawi, 32 kilometer ten Noorden van Madioen door communisten be zet. Republikeinse troepen hebben Wa- likoekoen en Sarangan heroverd. Beide plaatsen liggen aan de rand van het communistische gebied. Verder wordt gemeld, dat de op standelingen aan zuiveringsoperaties van de Repüblikeinse troepen zijn Ned. verliezen in Indië De Regering maakt bekend, 'dat in de afgelopen week de vol gende verliezen zijn gerappor teerd (7 gesneuvelden): Kon. Landmacht: Sold. P. "J. Dickhoff, uit Leiden, gesneuveld 15 Sept. Sold. C. van Halem, uit Slik kerveer, gesneuveld 15 Sept. Serg. J. W. Henderix, uit Roermond, gesneuveld 15 Sept. Serg. M. Molleboom, uit Go- rinchem, gesneuveld 15 Sept. Sold. A. J. v. Ochten, uit Och- ten (Gld.), gesneuveld 15 Sept. Sold. A. Regeling, uit Henge lo, gesneuveld, vermoedelijk 16 Sept. Sold. M. W. Spierings, uit Ros malen (N.B.), gesneuv. 15 Sept. Kon. Ncd.-Indische Leger en Kon. Marine hebben in de afge lopen week geen verliezen ge rapporteerd. ontsnapt en naar het gebied ten Noor den van Soerakarta zijn gevlucht waar zij stellingen betrokken hebben in Gomolong en Kalioso, dat aan de spoorlijn naar Semarang ligt. Radio-Djokta heeft de berichten over de communistische zender te Madioen, dat Sjarifoeddin en Setiad- jit een bezoek aan Djokja zouden brengen, ten stelligste tegengespro ken. Soetan Sjahrir, de voormalige Republikeinse minister-president, die thans in Batavia vertoeft, zal zich Zaterdag met de heer Temperley, waarnemend secretaris van de Com missie van Drie naar Djokja bege ven, aldus radio-Djokja. Sjahrir is adviseur van Soekarno. HET STOFFELIJK OVERSCHOT VAN GRAAF BERNADOTTE THUIS OPGEBAARD. Het stoffelijk overschot van Graaf Bernadotte, die 17 September j.l. in Jeruzalem werd doodgeschoten, is, na door het speciale U.N.O.-vliegtuig naar Stockholm te zijn overgebracht, in zijn huis „Dragengarden" in Stock holm opgebaard. Alvorens Berlijnse kwestie voor de V.N. komt LJOEWEL officieel strenge geheimhouding in acht genomen blijft ter zake van de jongste nota's der Westelijke geallieerden aan Moskou^ blijkt uit berichten, die uit welingelichte kringen te Parijs doorsijpelen, dat deze nota's inderdaad de betekenis hebben van een laatste stap al vorens de Berlijnse kwestie aan de V. N. wordt voorgelegd. Naar Ass. Press verneemt, is nog tot deze stap besloten na een persoonlijk ingrij pen van de Franse minister van Buitenlandse Zaken, Robert Schuman. Schuman wilde het nog eens proberen Naar verluidt zou minister Mar shall reeds tijdens de eerste confe rentie der drie ministers hebben voorgesteld de kwestie direct voor te leggen aan de V. N. Schuman zou echter hebben aangedrongen nog enig geduld met Moskou te hebben, wijzende op de ernstige consequen ties, welke uit een breuk van de Sovjets met de V. N. zouden kunnen voortvloeien. De minister zou daar op Marshall rechtstreeks onmiddel lijke militaire garanties hebben ge vraagd, in geval Me kwestie-Berlijn voor de V. N. zou worden gebracht. Als concessie aan Schuman beslo ten de ministers daarop een laatste stap te Moskou te doen. De tekst der gemeenschappelijke nota's, zo wordt voorts vernomen, is echter in scher pe bewoordingen gesteld. Aan de Sovjets wordt onomwonden gevraagd of zij nog steeds het grondbeginsel van een vier-mogendhedenbestuur in Berlijn erkennen, ook wat betreft het verkeer en de financiën. Duidelijk wordt tot uitdrukking gebracht, dat zij vastbesloten zijn En daarom heeft minister Stikker ook direct op een persconferentie te Washington zijn bereidheid uitge sproken om de Republiek te helpen. Welk aanbod onmiddellijk door Hatta is afgewezen; zij willen het liever zelf opknappen en zijn doods bang voor elke Nederlandse inter ventie. Liever doen zij wat de sul tan van Djokja deed, die een rede hield, welke neerkwam op 'n uitno diging aan de communisten om te strijden tegen de gemeenschappelij ke vijand: de koloniale Nedeidanders. Wij hebben dus voorlopig af te wachten, hoe de strijd zich ontwik kelt, of het Hatta en Soekarno ge lukken zal het heft weer in handen te krijgen, of niet. Wij moeten met de Amerikaanse opvattingen rekening houden, al moeten wij er wel eens aan denken, dat de brand op Java voor de Ame rikanen naast de deur is, maar voor ons in eigen huis. DE WONINGNOOD ONDER DE LOUPE. De ernst van de woningnood in ons land vormt het onderwerp van het tweedaags congres, dat het Neder lands Instituut voor Volkshuisves ting en Stedebouw in Amsterdam heeft belegd. Tijdens de openings rede van de voorzitter, Jhr. M. J. I. de Jonge van Ellemeet. Naast hem de minister van Wederopbouw en Volkshuisvesting, Mr. Dr. J. in 't Veld, en Jhr. Mr. F. Beelaerts van Blokland, vice-president van de Raad van State. 66.750 PER GRAM. Volgens de „Journal de Charleroi" hebben de V.S. aan Frankrijk 50.000 dollar toegewezen voor de aankoop van twee gram radium, welke voor medische doeleinden zullen worden gebruikt. Deze radium is afkomstig uit de Belgische Congo en kost per gram 11 millioen Franse francs. vast te houden aan dit bestuur, waar bij er op gewezen wordt, dat zij zo wel van plan als in staat zijn om Berlijn ook in de winter door de lucht te bevoorraden. Molotof wordt verzocht de Russische 'commandant te Berlijn gedetailleerde richtlijnen te geven voor een oplossing van de Berlijnse valutakwestie, in overeen stemming met het principebesluit, waarover men het reeds in Moskou eens was geworden. In zekere zin zijn de nota's ultima tief, daar te kennen wordt gegeven, dat de Westelijke mogendheden voornemens zijn in de volgende week stappen te doen, tenzij vóór die tijd antwoord ontvangen is. Er is niet rechtstreeks gezegd, dat deze stap pen zullen bestaan in het brengen van de kwestie voor de V. N. Men is te Parijs van oordeel, dat een behandeling van de Berlijnse kwestie door de -V. N. zal leiden tot een debat van ongekende heftigheid. De toestand in Palestina Van Israëlische zijde wordt ver klaard, dat de te Latroen gelegen Arabische troepen „een aanzienlijke aanval" zijn begonnen op Israëlische verbindingen. Een Israëlische militaire woord voerder heeft verklaard, dat eenhe den van het Arabische legioen ten Oosten van Lydda een aantal hoog ten op de Joden hebben veroverd, maar dat de Israëlische strijdkrachten ze in een tegenaanval heroverden. De Franse Raad van de Republiek (Senaat) heeft met 156 tegen 143 stemmen geweigerd zijn goedkeu ring te hechten aan het uitstellen der verkiezingen tot Maart a.s. Zo- a's bekend besloot het Huis van Af gevaardigden eergisteren tot uitstel. Het wetsontwerp gaat nu terug naar de Nationale Vergadering, waar het besluit van de Senaat ongedaan kan worden gemaakt. De Senaat nam het besluit ondanks het verzoek van premier Queulle, het ontwerp aan te nemen en een breuk in de regering te voorkomen. STAKING IN FRANKRIJK Vijf a zes millioen Fransen, die aangesloten zijn bij de vakbonden, legden gistermiddag, vier uur het werk neer, overeenkomstig de op roep van de drie grote vakverenigin gen tot een algemene staking van twee uur. In enkele bedrijven en op sommige plaatser^is het wachtwoord echter ruimer toegepast en is beslist tot een 24-uren staking. Andere vakbonden hebben het bevel niet opgevolgd, daar het naar hun mening een poli tieke staking betrof. Wat betreft de streek van Parijs, was het wegens de ai1 gemene 24-urenstaking, waartoe de Metrovakbonden hadden besloten, onmogelijk het aantal stakers te schatten. Tal van arbeiders zijn im mers wegens gebrek aan vervoer middelen niet naar hun werk kun nen gaan. Honderden typisten in dienst van de organisatie der V.N., vertalers en sommige leden van delegaties werden naar het Palais de Chaillot vervoerd met speciale bussen. Dementi van Radio-Vaticana. Radio Vaticana heeft het bericht van het Sovjet-Russische persagent schap Tass tegengesproken, volgens hetwelk Z. H. de Paus van Kardinaal Spellman, Aartsbisschop van New York, een half milioen dollars zou hebben ontvangen ter financiëring van de strijd tegen het communisme. Gedurende verscheidene jaren, al dus Radio-Vaticana, zendt niet alleen Kardinaal Spellman, maar alle Ame rikaanse bisdommen voedsel, kleding en geld naar Z. H. de Paus voor Diens werken van liefdadigheid. Deze ga ven worden in Italië zowel als in an dere landen door de Pauselijke Com missie tot Hulpverlening verdeeld on der de behoeftigen zonder onder scheid van nationaliteit, geloof en ras. Aan dit werk van vaderlijke be zorgdheid voor alle lijdenden en be hoeftigen, wordt op een kwaadwillige wijze door het officiële persbureau van het Kremlin een geheel valse in terpretatie gegeven. Malik vecht te Parijs voor verloren stellingen RUSLAND heeft gisteren in de middagzitting van de Assemblée der Ver enigde Volken de strijd tegen de„kleine Assemblée", die het in Lake Success al heeft verloren, hervat. Zijn woordvoerder, Jakob Malik, die Visjinski verving, noemde de „kleine Assemblée" een onwettig orgaan, dat ontworpen is met het doel de Veiligheidsraad te ondermijnen. Malik eiste schrapping van de agenda van alle punten, die in verband stonden met de „kleine Assemblée". Hij deed tevens een beroep op de afgevaar digden om het Argentijnse voorstel voorstel om Italië, Oostenrijk, Fin land, Ierland, Portugal en Transjordanië als lid toe te laten, niet te be handelen. Rusland heeft destijds in de Veiligheidsraad* zyn veto uitge sproken over de toelating van de betreffende landen, nadat het lidmaat schap aan Bulgarije was geweigerd. De Russische afgevaardigde toorn de verder tegen de door Chili uitge sproken beschuldiging, dat Sovjet- Rusland fundamentele mensen-rech ten schendt door de Russische vrou wen van buitenlanders niet toe te staan Rusland* te verlaten om zich bij hun echtgenoten te voegen. Malik noemde dit een ongeoorloofde inmen ging in de binnenlandse aangelegen heden van de Sovjet-Unie, die haar onderdanen niet toeslaat om met bui tenlanders te trouwen. Malik zei, dat zijn regering dit deed om haar bur gers te beschermen tegen „de laster praat en de leugens die in bepaalde landen tegen hun vaderland geuit worden". Herhaaldelijk beschuldigde Malik „bepaalde groepen" van ondermij ning der UNO. Het rapport van de Balkan-commissie der UNO over Griekenland was hiervan, volgens hem, een typisch voorbeeld. Hij zei, dat de commissie „vooringenomen en partijdig" was en de wereld een ver keerd beeld gaf van hetgeen thans in Griekenland gebeurde. De Argentijn dr. José Arce verde digde het voorstel van zijn land om de toelating van Italië, Oostenrijk, Fin land, Ierland, Portugal en Transjor danië als* lid der UNO op de agenda van de Assemblée te plaatsen. Hij be toogde, dat de algemene vergadering het recht heeft om een beslissing te nemen over elke aangelegenheid, die aan haar wordt voorgelegd, ook al is daar de Veiligheidsraad niet in ge kend. De Algemene Vergadering was het met hem eens: met 29 tegen 16 stemmen, 10 onthoudingen en 3 ab senten besloot zij om het Argentijnse voorstel tot toelating der zes landen op de agenda te plaatsen. Bulgarije heeft opnieuw een ver zoek ingediend tot toelating als lid (de vorige maal is dit afgewezen door middel van een veto'der Weste lijke mogendheden). De „kleine Assemblée heeft vier punten voor behandeling naar de al gemene vergadering verwezen: 1. Het probleem van de .onafhanke lijkheid van Korea. 2. Voorsteller om het gebruik van het vetorecht in de Veiligheidsraad te beperken. 3. Vestiging van de „kleine Assem- bleé" op een permanente basis. 4. Voorstellen voor bevordering van internationale politieke samenwer king. BEROEP VAN MARKOS OP V.N. De tegenregering van generaal Mar- kos in Griekenland heeft de V.N. om gehoor verzocht. Volgens het officiële Joegoslavische nieuwsbureau Tan- joeg heeft Markos aan de Algemene Vergadering der V.N. een memoran dum gezonden, waarin verzocht wordt „vertegenwoordigers van de J voorlopige vrije Griekse regering" in de Assemblée te horen, wanneer Griekenland als agendapunt behan-- deld wordt. Hulp aan Nederlandse priesters dringend noodzakelijk Ondanks enkele bemoedigende symptomen, die een gematigd opti misme voor de toekomst kunnen wet tigen is de priesternood in Frankrijk ontstellend. Terwijl tussen 1903 en 1938 de bevolking met bijna twee en half millioen zielen toenam, vermin derde het aantal priesters in die ja ren met ruim 11.000. Op het ogenblik is de toestand nog erger en zijn 13.000 parochies zonder priesters. De situa tie is thans zo, dat van het aantal priesters, dat per jaar komt te over lijden, er 400 geen opvolger hebben. Zo kan het herhaaldelijk voorkomen, dat één geestelijke met de zorg van vier, vijf parochies belast is. In Ceri- siers in het Bisdom Sens zijn slechts vier geestelijken voor 16 parochies. In deze parochies is de helft der pa rochianen ongedoopt. De salariëring der geestelijken is zo slecht, dat velen van hen verplicht zijn het een of an der beroep uit te oefenen om aan de kost te komen. Het gevolg is, dat ze zo onder materiële zorgen gebukt gaan, dat hun geestelijke arbeid er onder lijdt, ook, doordat ze niet bij machte zijn tijdschriften en boeken aan te schaffen, waardoor ze op de hoogte blijven van de actuele proble men en methoden in de zielzorg. Geen wonder dat vele Nederlandse priesters, die in Frankrijk werken, de hulp van het vaderland inroepen. Als antwoord op hun noodkreet heeft zich te 's-Hertogenbosch een comité gevormd, dat als volgt is sa mengesteld: Mgr. F. N. J. Hendriks, Vicaris-ge neraal van de Bisschop van 's-Herto genbosch, voorzitter. Dr. J. Bauwens, Koningsweg 38, secretaris. Drs. J. C. van Overbeek, pr., directeur Doof stommen-Instituut te St. Michels-Ge- stel, penningmeester. Mej. E. Ch. de Wert te Best. Het Comité stelt zich ten doel: a. Onze priesters-landgenoten, in Frankrijk werkzaam, een persoonlijk abonnement te verschaffen op theo logische of culturele tijdschriften, katholieke weekbladen of kranten. b. Naar personen uit te zien, die geneigd zijn regelmatig de katholieke weekbladen of tijdschriften, waarop zij geabonneerd zijn, na lezing, aan door het Comité verstrekte adressen door te zenden. c. Losse gelden voor genoemd doel te doen toekomen aan het Doofstom men-Instituut te St. Michels-Gestel (Girorekening 1263) met op de strook, de vermelding: Hulp aan Ne derlandse priesters in Frankrijk. Samenstelling en doel van het Co mité werden door het Nederlands Episcopaat goedgekeurd. De Kardi naal-Aartsbisschop van Parijs zegde zijn steun toe. Omdat het hier een noodtoestand betreft, mogen de ka tholieken van Nederland hun nood lijdende landgenoten, die zelfs reeds zulke grote offers brengen, niet in de steek laten. Sen koJiAettje. „De plicht van het ogenblik be staat niet in klagen, maar in hande len; geen klachten over wat is of ge weest is, maar opbouw van wat zal verrijzen en moet verrijzen voor het welzijn van de maatschappij. Kardinaal SuharcL

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1948 | | pagina 1