S)e CddóeSoti/fccmt
Rijksbegroting biedt een
gunstiger financieel beeld
Krijgt Soekarno Moeso
onder de knie?
Rijtoer van H.M. de Koningin
door de Residentie
De Irgoen Zwai Leoemi
ontbonden
Directear: C. M. VAN HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: TH. WILMER.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
WOENSDAG 22 SEPTEMBER 1948
39ste JAARGANG No. 11498
De situatie in
Indonesië
Bur. Papengracht 32, Telef. Redactie 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn. 20935 - Abonnementsprijs f 0.30 p. w., f 1.30 p. mnd., £3.90 p. kwart. Franco p. p. f4.65 - Advert.: 15 ct p. m.m. Telefoontjes f 1.50
KONINGIN JULIAN A TIJDENS HET VOORLEZEN VAN DE TROONREDE
De rijksbegroting voor 1949 toont,
blijkens de gistermiddag bij de Twee
de Kamer ingediende Miljoenennota
(die niet voor 4 uur mocht worden
gepubliceerd.) een aanzienlijk guns
tiger beeld dan die voor het lopende
jaar. Zij is zelfs, wat aangaat de ge-
tyone dienst en de buitengewone
dienst I (uitgaven van aflopend ka
rakter, uit oorlog en bezetting vol
gend) nagenoeg sluitend, terwijl deze
diensten over 1948 tezamen een nade
lig saldo-Pieten van ruim 725 .miilioen.
Met het geraamde nadelige saldo van
het landbouw-egalisatiefonds ad
f 364.833.000 komt de minister voor
1949 tot een nadelig saldo van
f 365.537.629, tegen f 1.327.650.360
het vorige jaar.
Het nadelig saldo van de kapi
taalsuitgaven en ontvangsten, vooiT
1948 peraamd on f 018.484, be
loont thans f 294.141.617.
Het gunstiger financiële beeld is
o.m. verkregen uit de afschaffing of
'vermindering van subsidies op het
levensmidd-Yenpakket van in totaal
f 270 miilioen. Gestreefd wordt naar
een sterke inkrimping van het distri
butie en controle-apparaat. Als ge
volg hiervan wordt een daling van
ca. 4500 man. Daartegenover staat
een vermeerdering van ca. 5100 man
bij oorlog en marine.
De minister stelt zich voor, dit jaar
een be?in te maken met een verla
ging van de beoaalde belesfintov,
Daartegenover staat weer, dat hij
de oobrenost van -belastingen raamt
op 2.919 milüoen te"en het vorig iaar
op 2.333 mi'lioen. Wie zal er boffen
en wie zal er een strop hebben?
Voor woningbouwvoorziening is in
totaal geraamd een bedrag van 54
miilioen, te weten f .44 miilioen voor
voorschotten ingevolge artikel 56 der
Woningwet en f 10 miilioen voor
credieten ,onder hypothecair verband
voor verdere woningbouwvoorzienin-
gen. Vergeleken met de begrotinc
1948, waarin onder de Kapitaalsuit
gaven f 248 miilioen voor woning
bouw voorzieningen was uitgetrok
ken betekent dit een belangrijke ver
laging.
Ter toelichting daarvan wordt me
degedeeld, dat de oorspronkelijke be
groting voor 1948 nog uitging van de
gedachte, dat de door gemeenten en
woningbouwverenigingen ter hand
te nemen woningwetbouw door het
Rijk zou worden gefinancierd. Later
is echter het standpunt ingenon
dat deze woningbouw in principe
moeten moeten worden gefinancierd
uit middelen, welke de gemeenten
op de kapitaalmarkt aantrekken.
Daarnaast ligt het in de bedoeling, het
in de toekomst daarheen te leiden,
dat de gelden, benodigd voor de
door de gemeenten aan particuliere
bouwers ingevolge de Financierings
regeling Woningbouw 1948 te ver
strekken leningen onder verband van
tweede hypotheek, niet meer door
het Rijk aan de gemeente worden
verstrekt," doch eveneens zo veel mo
ge* ijk door de gemeenten zelf op de
kapitaalmarkt worden opgenomen.
Op deze wijze wordt een gezonde
relatie gelegd tussen de uitgaven
voor woningbouw en de nationale
besparingen, welke laatste de limiet-
stellende bron van deze en overeen
komstige uitgaven behoren te zijn.
Voor het omhoogbrengen van het
emplacement H.S. en een wijziging
van het Staatsspoorstation te Leiden
is op de buitengewone dienst II voor
1949 een bedrag van één miilioen
gulden uitgetrokken.
In de begroting voor het Huls der
I.' -'ingin is geen rekening gehouden
met het wetsontwerp voor het inko
men van de leden van diet Konink
lijk Huis, dat in voorbereiding is. In
afwachting daarvan is voor het in
komen van H.K.H. prinses Wi'hel-
mina voorlopig een memoriepost op
genomen. Voor de voortzetting van
de restauratie van het koninklijk pa
leis te Amsterdam wordt een bedrag
aangevraagd van f 100.000.
De minister heeft zich genoodzaakt
gezien voor de Rijksmusea een aan
zienlijke beperking toe te passen.
Voor het Rijksbureau voor Oorlogs
documentatie konden geen gelden
meer beschikbaar worden gesteld.
Voor de afdeling Kunsten wordt
f 133.943 meer aangevraagd, daar de
subsidiëring van de orkesten met
f 57.750 en van de film met f 45.000
is verhoogd. Door een memorie-post
wenst de minister een principiële
beslissing uit te lokken ten aanzien
van de subsidiëring van een door de
St. Eernulphusstichting te Maastricht
in het teven te roepen academie voor
beeldende en toegepaste kunsten.
Voor de bevordering ener nationale
filmproductie .vraagt de minister
f. 100.000. De post „bijdrage aan de
radio-omroep" wordt begroot op
f 13.800.000. Uitgetrokken is een sub
sidie, groot f 10.000 aan de Neder
landse Amateur Toneel-Unie. De Ne
derlandse Vereniging voor de Volks
zang is op de begroting gebracht voor
f 3000.
PERSONEELSTERKTE VAN DE
DEPARTEMENTEN
Hoge colleges 332 330
Alg. zaken 99 115
Buitenl. zaken 598 727
Justitie 20.948 19.988
Binnenl. zaken 1.937 1.236
Onderwijs Ken W6.286 7.533
Financiën 23.755 22.919
Oorlog 8.352 11.897
Marine 4.800 6.490
Wederopbouw6.072 6.093
Verkeer en Waterst... 7.354 7.419
Econ. zaken 10.711 8.843
Landbouw, Visserij 9.607 7.818
Sociale zaken 4.065 4.090
Overz. Gebiedsdelen 299 330
A/g. burg. Pensioenf..334 383
Zuiderzeefonds 1.088 1/237
Totaal ambtenaren 106.637107.448
„Gereed om Madipen te heroveren"
VOLGENS RADIO DJOKJA is de Republiek „nu gereed met al haar
voorbereidingen om Madioen te heroveren". Van andere republi
keinse zijde is echter gezegd, dat het nog wel eens uiterst moeilijk
zou kunnen worden om de stad weer in handen te krijgen. Het zal er
helemaal van af hangen of de zesde divisie tijdig steun zal verlenen.
kelijk zijn daar dus ook ongeregeld
heden uitgebroken.
In Djokja is er censuur op alle
berichten en openbare redevoerin
gen, ingesteld. Demonstraties en
massabetogingen zijn verboden en
politieke leuzen mogen niet meer
op muren en dergelijke worden aan
gebracht, noch mogen zij worden
geadverteerd. Een verschijningsver
bod voor linkse dagbladen moet als
tijdelijk worden beschouwd.
Het hele gebied van Kediri is on
der militaire controle geplaatst en
in Magelang mag men tussen des
avonds zeven uur en 's morgens vijf
uur niet op straat zijn.
Deaanvallen van terroristen op
Nederlands gebied nemen voortdu
rend toe. Een politieman en een
Indonesische employé van een on
derneming hebben bij schietpartijen
het leven verloren.
Of die bereidheid tot steunver
lening aan de regering inderdaad
bestaat kan betwijfeld worcien.
Want het corrmando van deze divi
sie is op slechts honderd kilometer
van Madioeq gevestigd. En nu drie
dagen na de communistische coup
zijn er nog geen berichten, dat de
divisie naar Madioen onderweg is.
Het is dan ook niet uitgesloten,
dat er in Malang gevochten wordt.
In het Nederlandse deel van de stad
hoort men, dat er op republikeins
gebied wordt geschoten. Klaarblij-
Gistermiddag maakten H.M. Ko-
ningin Juliana en Z.K.H. Prins
Bernhard, vergezeld van hun drie
oudste kinderen, een grote autorit
door de residentie. Reeds een vol
uur voor het vertrek had zich een
grote menigte voor en in de omge
ving van het Huis ten Bosch opge
steld. Klokslag kwart voor vijf gin
gen de deuren van het paleis open
en de drie prinsesjes traden het
eerst naar buiten, gevolgd door
haar ouders. De koningin was in
een lichtblauw toilet gekleed en de
papns droeg het admiraalsuniform.
In de eerste auto waren gezeten
mr. J. C. baron Baud en ir/r. J. H.
L. J. baron Sweerts de Landas Wij-
borgh. Daarna volgde de auto,
waarin gezeten waren koningin Ju
liana, de prins der Nederlanden en
de prinsessen Beatrix, Irene en
Margriet.
in de eerste volgauto reden mede
de grootmeesteresse van H.M. de
Koningin mevrouw C. W. baronesse
van Tuyll van Serooskerken en de
chef van het militaire huis de vice-
admiraal N. A. Rost van Tonningen.
In de tweede volgauto de hofmaar
schalk kapitein-vlieger R. J. E. M.
van Zinnicq Bergmann en m'ei. mr.
H A. Sneller, in de derde volgauto
mr. J. Thomassen en luitenant ter
zee der le klasse F. Steinmetz,
de vierde en laatste volgauto
adjudant van dienst en de eerste
stalmeester de heer W. F- K. Bi-_
schoff van Heemskerck. In de stoet
Wen ook mede de burgemeester
van Den Haag, mr. W. A. J. Visse'
in de hoofdcommissaris van politL
de heer G. W. Valken.
Langs de lange weg, die de stoet
maakte, stond overal een enorma
menigte. Op verschillende plaatsen
werd H.M. toegezongen en werden
bloemen (en ook een fruitmand)
aangeboden.
Om kwart voor zeven stapten H.
M. en Z.K.H. met hun kinderen uit
en begaven zich de trap van het
paleis op. Boven op het bordes
groette de koninklijke familie
schare, die niet moede werd haar
het Oranje boven toe te zingen.
KONINKLIJKE FAMILIE BEZOEKT
HAVENFEEST IN SCHEVENINGEN.
De vuurtoren van Scheveningen
vertelde Dinsdagavond reedt, dat de
Koningin op bezoek zou komen: naar
de landzijde was een der ramen met
oranjedoek bedekt, zodat steeds oran
jekleurige flitsen over het vissers
dorp schoten. Dit was slechts de in
leiding tot een havenfeest vol licht en
kleur, dat aan de oude haven werd
gegeven. De koningin, de prins en de
oudste drie prinsesjes woonden dit
feest bij. Zij maakten hun entree
langs een ere-boog van Schevening-
se nettenboetsters naar de met Perzi
sche tapijten en oranjedoek versier
de tribune. Jonge meisjes i:i Scheve-
ningte klederdracht boden koningin
Juliana een bouquet orchideën en
roze anjers aan. De prinsesjes kregen
elk een bouquet Berberas. Duizend
kinderen maakten met hun brandende
fakkels langs drie zijden van de ha-
ven een keten van vlammen. Twee
rijqp wit-bekapte boetsters vormden
ditmaal de erewacht Een zilveren
logger, een magnifiek stuk werk
Scheveningens welkomstgeschenk
was nauwelijks aangeboden of een le
vensgroot geïllumineerd exemplaar
dreef als een sprookjesschip de haven
in. Lichtkógels. uitgeworpen door toe.
stellen van de Luchtstrijdkrachten,
maakten het inleidend spel uit voor
een groots vuurwerk, dat tot ver in
de omtrek het water van de haven en
de omringende duinenrij in gloed
zette.
KUNSTSCHILDERS HULblGEN
PRINSES WILHELMINA.
Maandagmiddag zijn de schilders
Joh. van Zweden en Gerard van
Vliet, bestuurders van de Vakgroep
Kunstschilders in de Ned. Federatie
van beroepsverenigingen van kunste
naars, door H. K. H. prinses Wilhel-
mina op Het Loo ontvangen voor de
aanbieding van een album met wer
ken van de leden der vakgroep.
Prinses Wilhelmina heeft de kunst
werken één voor één met grote be
langstelling bezichtigd en informeerde
steeds naar de verschillende richtin
gen, die in de werken tot uitdrukking
kwamen. Tijdens het bezoek, dat
twee uur duurde, heeft de Prinses
ook een aantal van haar eigen schil
derijen en tekeningen van het Udde.
lermeer, Zwitserland, Engeland en
Zweden getoond, waarbij zij met veel
opgewektheid van haar reizen en
werken vertelde. Bii het hartelijk af
scheid betuigde dp Prinses haar gro
ten dank voor het prachtige cadeau
en d^ed cte'e dank ook overbrengen
aan alle leden, die ??n de totstand
koming van hrt huldigingsgeschenk
hadden meegewerkt.
DE HERELECTRIFICATIF. VAN DE
SPOORWEGEN IS NU VOLTOOID.
Volgende Week Woensdag zullen de
Nederlandse spoorwegen officieel het
opnieuw geëlectrificeerde baanvak
Amsterdam-Utrecht is gebruik
men. Dit is het laatste baanvak dat
opnieuw wordt geëlektrificeerd.
Grote Driete Parijs
bijeen
De ministers van Buitenlandse Za
ken der drie grote Westelijke mo
gendheden, Marshall. Bevin en Schu-
man, zijn gisteravond te zes uur op
nieuw bijeengekomen op de Quai
d'Orsay. De vergadering duurde een
uur en drie kwartier. Deze ontmoe
tingen worden gekenmerkt als „con
tact-bijeenkomsten", een „voorstu
die" over de vraag: wat moet er na
de (klaarblijkelijke) mislukking der
besprekingen te Moskou geschieden?
Men verwacht, dat eerst in de vol
gende week een definitief standpunt
zal worden bereikt.
De huidige situatie wordt aldus ge
schetst, dat de Ver. Staten van oor
deel zijn, dat thans de tijd is geko
men om de kwestie der blokkade van
Berlijn als een bedreiging van de
vrede aan de Ver. Naties voor te
leggen, dat Engeland steeds meer
overhelt tot dit standpunt en dat
beide mogendheden er bij de ko
mende besprekingen naar zullen
streven de nog bij Frankrijk bestaan-
aarzeling aiènomtrent weg te ne-
SYMBOLISCIÏE STAKINGEN IN
FRANKRIJK.
De C.G.T. heeft gisteren haar drie
miilioen leden opgeroepen Vrijdag
middag 2 uur te staken uit protest
tegen de nieuwe financiële maatre
gelen van de regering van Quei\ille.
De stakingen in Frankrijk, die
over het algemeen van beperkte
duur zijn, worden voortgezet aldus
A.F.P.
Gisterochtend is te Parijs een sta
king van 24 uur afgekondigd voor
personeel van de diensten, die be
last zijn met het onderhoud van de
bovengrondse afdeling van de Me
tro. De bij de „Force Ouvrière" aan
gesloten bond van arbeiders van
gasbedrijven der randgemeenten
had besloten gisterochtend de arbeid
van 9 uur tot 's middags te onder
breken.
Te Marseille is het personeel van
de electriciteits- en gasmaatschappij
met een staking van 24 uur begon
nen. De arbeiders van de olieslage
rijen en de zeepziederijen hebben
eveneens gisterochtend van 9 tot 12
uur het werk neergelegd.
Te Merignac, nabij Bordeaux, zijn
500 arbeiders van de „Société Na
tionale de Construction Aeronauti-
que de Sud-Ouest" gistermiddag in
staking gegaan; hedenochtend werd
het werk niet hervat.
ECONOMISCHE FUSIE WESTE
LIJKE ZONES VAN DUITSLAND
De volgende maand zal de Franse
zone van Duitsland economisch ver
enigd worden m'et de Engels-Ame
rikaanse zone. Een woordvoerder
van het Franse ministerie van Bui
tenlandse Zaken heeft bevestigd, dat
deze economische fusie een logisch
gevolg is van het eerder in dit jaar
te Londen genomen besluit tijdens
de besprekingen der zes mogendhe
den over West-Duitsland.
Deze woordvoerder legde er de
nadruk op, dat de Franse zone po
litiek en administratief onafhanke
lijk van de Engels-Amerikaanse
zone zou blijven.
KOLONISATIE OP NIEUW GUINEA
Naar Aneta verneemt, zal binnen
kort aan de regering een plan wor
den voorgelegd, waarin wordt voor
gesteld het achterland van Manokwa
ri aan de Geelvinkbaai in Noord-Gui-
rea open te leggen. Dit plan is ge
opperd door een commissie van des
kundigen, onder leiding van ir. A. F.
Weehlburg. Het voorziet in het stich
ten van een ondersteuningsfonds van
30 millióen voor de duur van 5 ja
ren. Er zullen landbouw-, veeteelt en
proefbedrijven worden opgezet. De
bedoeling is, ervaring op te doen in
een zo groot^mogelijk veld, teineinde
de vraag te kunnen beantwoorden, of
transmigatie van Europeanen op gro
te schaal in dit gebied mogelijk is.
Het plan omvat de kuststrook bezui
den Manokwari, waar ongeveer
10.000 H.A. goede gronden liggen.
Voorgesteld wordt, jaarlijks 1000 H.A.
open te leggen en te beplanten. Het
pionierswerk zal uitsluitend geschie
den door geselecteerde mensen, waar
bij een ruime plaats zal worden toe
gekend aan demobilisanten van het
K N.I.L. Bijzonder aandacht zal wor
de nb'esteed aan de medische dienst
daai; op Nieuw-Guinea nog altijd vele
malariahaarden voorkomen. Indien te
Manokwari gunstige resultaten wor
den verkregen, zullen ook andere ge
bieden worden geëxploiteerd. Er zal
bij de openlegging gebruik worden
gemaakt van de nieuwste technische
werkmethoden.
TWEEJARIG KIND IN PUT
VERDRONKEN.
Het tweejarige jongetje Hendrik
Vrijdaghs, dat reeds van Zondagmor
gen af werd vermist, werd gistermid
dag dood teruggevonden in een zink-
putje achter het huis van de familie
Vrijdaghs te Groningen.
Zondagochtend heeft de heer Vrij
daghs het zinkputje met een stok
doorgestoken, toen bleek, dat de goot
steen verstopt geraakt was. Ongeluk
kigerwijze heeft de heer Vrijdaghs
vergeten het deksel weer op het
putje te plaatsen. Toen gistermiddag
bleek, dat de gootsteen weer verstopt
was en de heer Vrijdaghs wederom
met een stok trachtte het vuil uit het
putje te halen, stootte hij op het ont
zielde lichaampje van zijn zoontje.
Het laatste rapport van Bernadotte
DE REGERING van Israël heeft een ultimatum gericht tot de Irgoen
Zwai Leoemi, waarin ontbinding van deze groep wordt geëist en
overdracht van het Irgoenleger aan de regeringstroepen. De Irgoen heeft
het ultimatum aanvaard en haar soldaten zullen dè gebruikelijke eed van
trouw afleggen. Van regeringswege is amnestie toegezegd aan leden, die
in het verleden daden pleegden tegen de overheid. Binnen 24 uur moet
de Irgoen haar wapens inleveren.
tionalisatie van Jeruzalem en het
prijsgeven van het Negeb-gebied zijn
echter afwijzend. In Arabische krin
gen is het rapport met diepe teleur
stelling ontvangen. Naar verluidt
meent men, da het ironisch is, dat de
grootste weldoener der Joden door
Joodse handen moest vallen. De
voornaamste oppositie keert zich te
lgen het verdelingsplan en de status
van Jaffa als Joodse stad.
MARSHALL ACHTER
BERNADOTTES PLAN.
George Marshall, de Amerikaanse
minister van Buitenlandse Zaken,
heeft te Parijs een verklaring uitge
geven, waarin hij het testament van
Bernadotte een goede basis noemt
voor het oplossen van de Palestijnse
kwestie. Hij vertolke de mening van
de Amerikaanse regering door te zeg
gen, dat hjj beide partijen en de
Algemene Assemblée dringend aan
raadt de conclusies van de bemidde
laar in haar geheel te aanvaarden.
Mosje Sjertok, de minister van
Buitenlandse Zaken van Israël, over
weegt zelf naar Parijs te* gaan, om
tegenwoordig te zijn bij de uiterst
belangrijke besprekingen van het
rapport. In Israël zijn de conclusies
over het algemeen met instemming
begroet, vooral omdat zij als basis de
erkenning van Israël hebben. De re
acties op de voorstellen tot interna-
Een kaJihe.itje...
„De Katholieke Actie moet oprech
te katholieken vormen, die het katho
lieke geloof in alle opzichten kennen,
beminnen en beleven, en metter
daad tonen, dat het mogelijk is de
plichten, die het geloof oplegt volko
men te vervullen in ieder sociaal
milieu en in ieder beroep".
Pius XI.
In de gouden koets heeft Koningin Juliana zich met Haar echtgenoot naar de Ridderzaal in het_ Binnen
hof te 's-Gravenhage begeven om voörlezing te doen van de troonrede. D e gouden koets onderweg naar de
Ridderzaal.