®e£eidóe(Eau/z*mt
Graaf Bernadotte in Jeruzalem
vermoord
Rode gloed aan
Oosterkim
Tezamen met Franse kolonel in Joodse
wijk neergeschoten
De Nizam van Hyderabad
capituleert
Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: TH. WILMER.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
ZATERDAG 18 SEPTEMBER 1948
39ste JAARGANG No. 11495
BERNADOTTE
EERSTE MARTELAAR
VAN DE U.N.O.
Bur. Papengracht 32, Telef. Redactie 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn. 20935 - Abonnementsprijs f 0.30 p. w., 11.30 p. mnd„ 13.90 p. kwart. Franco p. p. f 4.65 - Advert.: 15 et p. m.m. Telefoontjes f 1.50
JAAR GAAT HET HEEN met
-Djokja?
Dat is de grote vraag, welke men
zich in Nederland stelt, nu meer dan
ooit. Er worden de laatste tijd ge
beurtenissen bekend, welke ons met
bezorgdheid vervullen en het stel
len van de bovengenoemde angstige
vraag maar al te zeer rechtvaardi
gen. Het is duidelijk, dat de Sovjets
bepaalde plannen hebben in Zuid-
Oost-Azië en in Indië en in dit licht
bezien, bevreemdt het ons niet, als
wij berichten ontvangen van een toe
nemende communistische activiteit
in de Republiek. De bedoelingen van
Moskou zijn niet moeilijk te raden en
wanneer wij ons afvragen, waar dat
heen moet, bedoelen wij niet, dat wij
twijfelen aan het doel, -dat de com
munistische agitatie beoogt, maar
dan doelen wij op de uitkomst; zal
het him gelukken?
Het oplaaien van de rode vlam
volgde op de terugkeer van de com
munist Moeso in Indonesië. Meer dan
20 jaar had hij in de Sovjet-Unie ge
woond en daar is hij blijkbaar gron
dig getraind in de Sovjet-methoden.
Direct na zijn terugkomst begon de
communostische partij (PKI) een hef
tge strijd voor de opneming van alle
partijen van het democratische front
in die partij. Begin September ging
de Pesindo (republikeinse jeugdor
ganisatie) als laatste van de vier
volksfrontgroepen, tot een fusie met
de PKI over, waarvan Moeso intus
sen voorzitter was geworden.
Tegelijkertijd begon de PKI een fel
offensief tegen de regering-Hatta. Al
le eventuele compromisvoorstellen
wees zij van de hand. Linggadjati-,
Renville- en bestandsovereenkomst-
werden niet erkend. En deze week
zijn de communisten ook gewapende
schermutselingen met de regerings
aanhangers begonnen.
In Soerakarta, ook wel Solo ge
noemd, hebben de laatste dagen tel
kens weer gevechten plaats gevon
den, voornamelijk in de omgeving
van het gebouw van de Pesindo. De
staat van beleg is er thans afgekon
digd, hetgeen een aanwijzing is, dat,
de autoriteiten het geval ernstiger
aanzien dan een paar onnozele straat-
.relletjes. Voorts meldt de correspon
dent van Aneta te Medan, uit be
trouwbare bron vernomen te hebben,
dat in September in Tapanoeli (een
gebied ten Westen van het Toba-
meer) een „sociale revolutie" is uit
gebroken. Een onder communistische
invloed staand volksleger is daarbij
in opstand gekomen t^en de T.N.I.
en het republikeinse civiele bestuur.
In Padangsidempoean en Sibolga
vonden schermutselingen plaats,
waarbij de T.N.I.-commandant van
Padangsidempoean, kapitein Ha-
koean, werd gedood.
Verscheidene vooraanstaande repu-
plikeinse persoonlijkheden werden
door de opstandelingen gearres
teerd. Aangenomen wordt, dat de
opstandelingen in dit gebied de over
hand hebben.
TEGENOVER DEZE alarmerende
berichten rijst vanzelf de vraag:
zal de regering van Hatta tegen deze
agitatie stand kunnen houden? Als
wij letten op Hatta's woorden, dan
bekruipt ons een gevoel van grote
twijfel. In zijn jongste rede zeide de
ze. niet te geloven, dat de republi
keinse regering de Sovjet-doctrine
behoort over te nemen, doch dat „de
anti-imperialistische politiek van ae
Republiek in aanmerking genomen,
de republikeinse regering natuurlij
kerwijze moet samengaan met de
anti-imperialistische groep".
Over deze uitlating schrijft het te
Batavia verschijnende „Nieuws
blad" in een hoofdartikel: „Wanneer
men de omvang en de kracht van een
beweging mag afmeten naar de be
wonderende hoffelijkheid, waarmee
een premier haar heeft behandeld,
dan moet de macht van de communis
ten in Djcgja inderdaad nog véél gro
ter zijn dan men reeds wist.
De Ned. Indische regering heeft
voor haar gebied een heel andere taal
gebruikt en kortweg „iedere com
munistische actie in strijd met de
openbare orde" verklaard.
VOOR HET NEDERLANDSE beleid
in Indonesië breekt thans een
moeilijke tijd aan. Bewust van haar
grote verantwoordelijkheid tegenover
het eigen volk zowel als tegenover
de volken van Indonesië, zal de Ne
derlandse regering zich moeten af
vragen, welke maatregelen zij zal
kunnen en moeten stellen tegenover
het dreigende gevaar, dat een ge
biedsdeel van Indonesië in de macht
geraakt van Moskou.
Dit gevaar wordt nu ook in Enge
land levendig beseft. Minister Bevin
verklaaide dezer dagen nog in het
Lagerhuis dat „de communisten in
heel Zuid-Cost-Azië instructies heb
ben ontvangen om onlusten te ver
wekken. Wij staan voor een moeilijk
probleem, maar wij wijken niet voor
terreur".
Wellicht betreurt minister Bevin
het nu, dat zijn regering vlak na de
capitulatie van Japan de handha
ving van de orde in Ned. Indië
waarmede het Engelse leger toen be
last was zo slap heeft aangepakt.
Want dat toen de grondslag is gelegd
.voor de ontwikkeling van de huidige
'situatie is voor weinig twijfel vat
baar.
Ook Australië beseft het gevaar en
is bezig zijn anti-Nederlandse stem
ming te herzien. Zij dachten: de Ne-
GROEP STERN VERANTWOORDELIJK
VOOR DE DAAD
Veiligheidsraad in spoedzitting
bijeengeroepen
Hoe de aanslag plaats
greep
Op het Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken heeft men een
voorlopig rapport ontvangen van de
Amerikaanse consul-generaal in Je
ruzalem, waaraan wij de volgende
bijzonderheden ontlenen.
p RAAF FOLKE BERNADOTTE, h et hoofd van het Zweedse Rode Kruis
en bemiddelaar van de UNO in Palestina, is gistermiddag in het
Joodse gedeelte van Jeruzalem vermoord, waarschijnlijk door leden van
de groep-Stern, welke de uniform droegen van het leger van Israël. Ook
de Franse kolohel Serot, waarnemer van de UNO, is bij de aanslag om
het leven gekomen. Op het Palais de Chaillot, waar Dinsdag de vergade
ringen van de UNO beginnen en op het hoofdkwartier van de UNO in
Lake Success waait de blauwe vlag van de Organisatie der Verenigde
Naties halfstok. Langzamerhand komen er meer bijzonderheden over de
aanslag binnen en men begint te begrijpen, welk een zware slag de UNO
heeft getroffen. De Veiligheidsraad is voor een spoedzitting in allerijl
bijeengeroepen.
„Het convooi, waarin graaf Berna
dotte er: zijn gezelschap reisden, was
op de terugweg van een bespreking
met de Arabische commandant van
Jeruzalem naar het Joodse deel van
de stad Toen de colonne door een
Joodse wijk reed, dook er plotseling
een jeep op met vier man, die de
weg versperde. Twee man sprongen
op straat en liepen op de auto van
de bemiddelaar toe. Een Amerikaan
se kolonel sprong op hen toe en greep
van de mannen beet. De andere
bereikte de auto van graaf Bernadot
te en schoot met zijn stengun hem
en de Franse kolonel Serot dood.
De daders waren vermoedelijk le
den van de groep-Stern. Zij waren
gekleed in de uniform van het leger
in Israël.
Reeds eerder op de dag had graaf
Bernadotte groot gevaar gelopen. Dat
was, toen hij op weg was van Ramal-
lah (16 k.m. ten Noorden van Je
ruzalem) naar Jeruzalem. Van der
hellingen van de berg Scopus werd
op de colonne gevuurd. De auto van
Bernadotte werd in de spatborden
geraakt, maar niemand werd ge
wond. Later stapte de bemiddelaar
uit, bekeek de kogelgaten en zei: „Ik
wens niet beschoten te worden, noch
door geregelde, noch door ongeregel
de troepen.''
Volgens een Amerikaanse waarne
mer van de UNO, die juist uit Pa
lestina in Parijs is teruggekeerd,
heeft de groep-Stern onlangs nog ge
dreigd, Bernadotte van het leven te
beroven.
Vandaag komt de Veiligheidsraad
in een bijzondere zitting te Parijs bij
een om een onderzoek in te stellen
naar de omstandigheden, waaronder
graaf EernaCclte is vermoord.
De nuchtere zin
^ocialisatie" dit woord duidt aan
een economisch, sociaal en poli
tiek streven, dat nog al deining heeft
verwekt.
Men gaat er echter langzamerhand
met meer nuchterheid over oordelen
met name in de partij, de P.v.d.A.,
waarin men zich er heel erg warm
voor gemaakt heeft.
De Katholieke Volkspartij heeft het
vraagstuk, dat aan bedoeld streven
ten grondslag ligt, altijd heel nuchter,
heel reëel bekeken.
Hot is heus geen „dogma" van de
katholieken, dat socialisatie van een
bedrijf waardoor dit bedrijf niet
langer is eigendom van particulieren,
maar van de gemeenschap ver
keerd is! De Katholieken zijn er toch
ook nooit tegen geweest, dat b.v. de
gas en electriciteitsbedrijf te Leiden
in handen is van de overheid, van de
gemeenschap! Dit is één van meer
dere voorbeelden, die wij zouden
kunnen noemen.
Als het een feit is en dat kan
ongetwijfeld een feit zijn dat de
overheid een bedrijf beter, doelmati
ger, met meer vrucht voor het al
gemeen belang, kan exploiteren, dan
particulieren, dan is er alles voor,
dat zulk een bedrijf ook inderdaad
door de overheid ter hand wordt ge
nomen.
Nu heeft dezer dagen de staats
commissie, die de regering te advi
seren had over de vraag, of het al
gemeen belang eist, dat de particu
liere steenkolenmijnen gesocialiseerd
zouden moeten worden, op deze
vraag ontkennend geantwoord, en
opgemerkt dat ook voor handhaving
van het beheer ingevolge het bui
tengewoon mijnbesluit geen aanlei
ding bestaat.
Om tot socialisatie over te gaan,
moet eerst bewezen zijn, dat de za
ken dan 'beter gaan. Dat is het ge
zonde standpunt. AHeen „dogmatici"
in deze kwestie neme a priori aan,
dat het beter gaat, als de Staat het
maar doet.
Wat de mijnen betreft is het, voor
zover de ervaringen in Engeland
strekken, zeker niet bewezen, dat,
als de Staat ze alle in zijn beheer
heeft, er harder wordt gewerkt, meer
geproduceerd, beter resultaten wor
den bereikt.
Wij moeten op andere wijze streven
naar verbetering van sociale toestan
den en sociale verhoudingen. Daarom
dan ook heeft bovenbedoelde com
missie aan haar afwijzend advies
toegevoegd een ontwerp van een
sociale bedrijfsregeling, gebaseerd op
de gedachte, dat een bedrijf moet
vormen een gemeenschap van allen,
die daarin werken.
derlanders gaan weg, de Indonesiërs
blijven: wij moeten dus goede vrien
den blijven met de Indonesiërs. Maar
op satellieten van Moskou naast hun
deur stellen zij thans geen prijs.
En Amerika? De Nederlandse mi
nister van buitenlandse zaken is
daarheen vertrokken om met
Marshall te praten. Zullen de Ame
rikanen thans inzien, dat deze bewe
ging in Indië mede gericht is tegen
het Marshall-plan en zullen zij uit
dat inzicht hun consequenties trek
ken?
De Nederlandse politiek is voor
een goed deel afhankelijk van dc
goodwill van de Westerse mogend
heden en daarom kunnen de bespre
kingen van minister Stikker in Ame
rika van beslissende betekenis zijn.
Een rode gloed begint de Ooster
kim te kleuren; laten wij hopen, dat
het niet de kleur is van bloed.
NOOIT VERLOOR HIJ ZIJN
OPTIMISME
Campbell, Reuters correspondent,
die verslag uitbracht van Bernadotte
als bemiddelaar uit Rhodos en hem
persoonlijk goed kende, schrijft het
volgende over Bernadotte:
„Ofschoon de man, die naar het
oorlogvoerende Palestina ging om te
pogen, er vrede te brengen wist, dat
zijn kansen om een politieke regeling
tussen Joden en Arabiren tot stand
te brengen terugliepen naarmate de
militaire situatie verslechterde, ver
boor hij nooit zijn optimisme noch
zijn glimlach. Toen de zaken er
slecht voor schenen te staan schatte
Bernadotte zijn kansen op het oplos
sen van een situatie, die Engeland
onoplosbaar bleek gedurende 30 jaar,
1 Toen hij zijn taak meer dan 2
maanden vervulde en klachten over
schendingen van de wapenstilstand
dagelijks binnenstroomden zowel van
Arabische als Joodse zijde, gaf hij
een nieuwe schatting van zijn kan
sen 'jls: „Iets meer dan 1
„Het woord nederlaag kende Ber
nadotte niet. Hij liet het in elk ge
val nooit merken. Hij wist, dat hij
een reputatie op het spel zette op het
gebied van humanitaire arbeid door
zich te belasten met een in de ogen
van vele waarnemers „hopeloze taak"
Zijn hele houding wordt het best ge
ïllustreerd met de woorden, die hij
tot zijn medewerkers richtte: „Men
heeft u een moeilijke en delicate op
dracht gegeven. U moet hier echter
trots op zijn, omdat het een zeer gro
te eer is voor de vrede te werken."
„Bernadotte was een bijzonder
voortvarende persoonlijkheid. Hij zag
er niet tegen op binnen een dag naar
de hoofdsteden van drie of vier lan
den te vhegen om daar met Arabische
of Joodse leiders te confereren. Hoe
wel physiek niet krachtig zijn lijf
arts vergezelde hem steeds in ver
band met de omstandigheid, dat er
steeds gevaar was voor inwendige
bloedingen werkte hij onvermoeid
aan een bespoediging van de vrede in
Palestina.
,Toen hij zijn hoofdkwartier ves
tigde in het „Rozenhotel" op Rhodos,
hoopte hij dat deze idyllische omge
ving de plaats zou worden voor een
Ronde Tafel conferentie. Arabische
noch Joodse leiders wilden -echter
naar Rhodos komen. Zij zonden
si1 echts afgezanten. Bernadotte moest
zelf de hoogste vertegenwordigers
opzoeken. Hij verwierf zich door zijn
talloze vluchten naar de hoofdsteden
van het Midden-Oosten de titel van
„de bemiddelende boodschapper".
Hij maakte vaak grapjes over zich
zelf en had er schik om, dat de aarts
bisschop van Rhodes met zijn beperk
te kennis van Engels naar hem ver
wees als de „mediator" (denker).
„Bernadotte hield ervan zich in
khaki shirt en shorts te kleden. Zijn
plaats in de padvinderij zal hiervoor
misschien de verklaring zijn.
„Bernadotte vertelde mij eens, dat
Himmler hem na een ontmoeting
Bernadotte onderhandelde destijds
met Himmler en Ribbentrop over de
vrijlating van Scandinaviers uit Nazi
concentratiekampen op een avond
.na een geallieerde raid vroeg, of hij
een goede chauffeur was. „Ja" ant
woordde Bernadotte, „Waarom vraagt
u dat?". „Omdat", aldus Himmler,
„de Britten en Amerikanen mij de
schuld zouden geven als er iets zou
gebeuren met de neef van de koning
van Zweden".
„In Palestina stond Bernadotte dik
wijls aan gevaar bioot. ifl Jeruzalem
zag hij borden met opschriften:
„Stockholm is van u. Jeruzalem
ons." Hij glimlachte erom.
„Bij het aanvaarden van de taak
van bemiddelaar in Palestina zeide
hij Trygve Lie, de secretaris-gene
raal der V.N., dat hij voor zes maan
den ter beschikking stond. Hij liet
nimmer doorschemeren, dat hij op dat
punt van gedachten zou kunnen ver
anderen, omdat hij wist wat de grens
was van het uithoudingsvermogen
van de mens", aldus Campbell.
KOLONEL ANDRE SEROT
Kolonei1. André Serot, die tegelijk
met Bernadotte vermoord werd, was
hoofdwaarnemer van de V.N. voor
Jeruzalem. Hij is bevelhebber bij dc
Franse luchtmacht geweest.
DE MOORDENAARS.
C. L. Sulzberger, correspondent
van de „New York Times" te Parijs,
seint, dat in Juli twee leden van de
groep Stern hem te Tel Aviv heb
ben meegedeeld, dat zij het plan
hadden, graaf Bernadotte te doden^
De een was geboortig uit Zuid-
Afrika, van de ander staat het niet
vast, waar hij vandaan kwam, aldus
deze correspondent. Zij wilden Ber
nadotte en „ieder ander waarnemer
ONGEREGELDHEDEN IN PARIJS.
Duizenden arbeiders van de Parijse
electriciteits-centrales verzamelden
zich voor het gebouw van de maat
schappij om te protesteren tegen de
massa ontslagen. De politie, die de
manifestanten uiteen wilde drijven
werd met stenen begroet en er ont
stonden hevige botsingen, die de'po
litie slechts met moeite wist te onder
drukken.
der V.N. die een uniform draagt en
in Jeruzalem komt" doden. Beiden
kwamen toen juist uit Jeruzalem,
waar zij in een speciale eenheid van
de Stern gevochten hadden, aldus
Sulzberger. Volgens dit tweetal is de
groep Stern vastbesloten geheel Je
ruzalem voor de staat van Israël te
veroveren en geen inmenging van
enig nationaal of internationaal
lichaam te dulden.
Een woordvoerder van de groep-
Stern te Tel Aviv heeft verklaard
„tevreden te zijn dat het gebeurd
is".
De groep-Stern werd gesticht door
Abraham' Stern, een uit Polen af
komstige Jood, die vroeger lid was
van de Irgoen Zwaai Leoemi, doch
uittrad en een onafhankelijke orga
nisatie stichtte. De groep begon haar
activiteit in 1942 door Britse politie
mannen en soldaten te doden en
particuliere gebouwen te plunderen.
Stern zelf was een vroeg slachtoffer.
In 1942 viel hij in een flat te Tel
Aviv in een hinderlaag van Britse
detectives, waarbij hij om het leven
kwam.
Het ledental heeft de duizend
nooit overschreden, doch allen stre
ven fanatiek naar een algehele
Joodse overheersing van Palestina.
Afgelopen Juni verklaarde de
groep Bernadottes wapenstilstand
niet te zullen aanvaarden.
SJERTOK VERAFSCHUWT
DE DAAD.
Mosje Sjertok, de Israëlische mi
nister van Buitenlandse Zaken, heeft
telegrammen verzonden aan de ko
ning van Zweden, gravin Bernadotte
en Trygve Lie, de secretaris-gene
raal der V.N.
Hij verklaart „diep getroffen te
zijn door de afschuwelijke aanslag
op Bernadotte door desperado's en
'vogelvrij verklaarden, die door het
gehele Joodse volk en de Joodse ge
meenschap in Jeruzalem veraf
schuwd worden". De Israëlische re
gering zou „de strengste maatrege
len treffen teneinde de schuldigen
voor het gerecht te brengen".
NAAR HAIFA OVERGEBRACHT, j
Heden, Zaterdag, zullen de stoffe
lijke resten van Bernadotte en ko
lonel Serot door een Rode-Kruis-
ambulance overgebracht worden
naar Haifa. De stafchef der V.N. tc
Jeruzalem, kapitein Mom van dc
Amerikaanse Marine, heeft gelast,
dat alle vlaggen der V.N. in Pales
tina halfstok zullen waaien.
CONFERENTIE OVER ITALIAANSE
KOLONIëN UITEEN.
Zonder een resultaat te bereiken is
de Conferentie der grote vier over de
toekomst der Italiaanse koloniën, die
in Parijs is gehouden, uiteen gegaan.
De Russische delegatie, welke o.l.v.
Wisjinsky (tweede van rechts) stond,
verlaat de Quai d'Orsay.
BERNADOTTE'S LAATSTE
RAPPORT.
Naar verluidt had graaf Berna
dotte zijn rapport, een herziene ver
sie van de oorspronkelijke voorstel
len aan de Veiligheidsraad, bijna
voltooid. Men neemt te Washington
aan, dat het rapport zich in het
hoofdkwartièr op Rhodos bevindt en
dientengevolge posthuum aan de
Algemene Vergadering te Parijs kan
worden voorgelegd»
BUNCHE OPVOLGER VAN
BERNADOTTE?
Van welingelichte zijde verneemt
Reuter, dat de man, die het eerst in
aanmerking korr/t om de opvolger
van Bernadotte te worden, diens
eerste secretaris, Ralph Bunche, is.
Bunche is directeur van de trust-
schapsafdeling der V.N.
Volgens George Barnes, hoofdpers
chef der V.N. te Lake Success, was
Ralph Bunche, die zich tijdelijk
heeft belast met de leiding van de
missie der V.N. in Palestina, gewoon
op iedere missie met graaf Berna
dotte samen te reizen. Ditmaal bleef
hij echter achter in Rhodos om de
laatste hand te leggen aan het rap
port. Bunche kwam een uur na
Bernadotte's ,dood per speciaal vlïeg-
.tuig te Jeruzalem aan.
KARDINAAL R. C. ROSSI
OVERLEDEN.
Kardinaal Raffaello Carlo Rossi,
secretaris van het Consistoriaal Col
lege te Rome, is op 71-jarige leeftijd
te Bassano el Grappa (Treviso) over
leden.
Het vuren is gestaakt
DE NIZAM van Hyderabad heeft gistermiddag de Strijd 'met de troe-#
pen van India opgegeven. Hij gaf bevel het vuren tc staken. Gis
termiddag heeft hij persoonlijk per radio de capitulatie bekend ge
maakt. Voorts heeft de Nizam aan zijn vertegenwoordiger bij de Vei
ligheidsraad in Parijs order gegeven, het dispuut met India verder te la
ten rusten.
Vóór de Nizam sprak de premier,
Mir Laik Ali, over de radio en kon
digde aan dat zijn kabinet was afge
treden en dat de organisatie van
Mohammedaanse Razakaren verbo
den en opgeheven was.
Quasim Razoej, de leider van de
Razakaren. is gevlucht en zal ver
moedelijk binnenkort in Karachi aan
komen.
Mir Laik Ali zei: „We hebben ge
vochten wat we konden. Het kabinet
begreep, dat "net geen zin had om
mensenlevens te offeren in een der
gelijke strijd".
Dc prins" van Berar, de oudste zoon
van de Nizam, en commandant van
het leger, zal de leiding op zich ne
men van een commissie, welke de
staatszaken zal behartigen, totdat er
een nieuwe regering is gevormd.
Indische troepen hebben Secunde-
rabad, zestien kilometer van Hyde
rabad, al bezet. Öe Nizam heeft hun
toegestaan om ook de kazernes in
Hyderabad te bezetten.
TYPHOON IN JAPAN.
De Japanse politie maakt bekend,
dat te Itsjinoseki (Zuid-Honsjoe),
waar een typhoon gisteren de dijken
heeft doorgebroken en de stad 1.65
meter onder water heeft gezet, meer
dan 300 personen om het leven zijn
gekomen. In het Noordoostelijk deel
dezer provincie werd de gehele stad
Miyako overstroomd. 1000 huizen
werden weggespoeld, waardoor 20.000
mensen dakloos zijn.
£en
Voor de rechterstoel van het eigen
geweten wordt geen schuldige vrijge
sproken.
