Nieuwe grondwet met grote meerderheid aanvaard De moeilijkheden met Djogja Een speciale zitting van de Veiligheidsraad Parijs optimistisch over de Moskouse besprekingen Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD. Hoofdredacteur: TH. WILMER. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN VRIJDAG 20 AUGUSTUS 1948 39ste JAARGANG No. 11472 WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" Grondwetswijziging aangenomen met, grote meerderheid Bur. Papengracht 32, Telef. Redactie 20015, Adm. en Advert. 20S26, Abonn. 20935 - Abonnementsprijs f 0.30 p. w., 1.30 p. mnd., £3.90 p. kwart. Franco p. p. £4.65 - Advert.: 15 ct p. m.m. Telefoontjes 1.50. De tegenstelling in ons volk „r\E tegenstellingen in ons volk zijn scherper, dan wij in de tijd der bezetting mochten hopen". Dit zijn woorden van de minister president Drees in de verleden week afgelegde regeringsverklaring. En hij legt daarin bloot een feit, een werkelijk tragisch feit. Waarom is de samenwerking tus sen de mensen niet zó, als we tijdens de oorlog hebben gehqopt en velen onzer ook hebben verwacht? Onder geen enkel opzicht is die verwachting vervuld. Wij willen de werkelijkheid niet verbloemen. De samenwerking tussen hen, die anders' denken, die gescheiden zijn door verschil in levens- en wereldbe schouwing, welke onder de oorlog vaak zo voortreffelijk was, staat nu maar al te dikwijls ver beneden de mentaliteit van tijdens de bezetting; de individuele, de sociale, de politieke samenwerking. Wat de politieke sa menwerking betreft zien wij weer op duiken die oude, duffe partijen-poli tiek, waarbij men elkaar de loef tracht af te steken, waarbij men in andere partijen niets dan slechts en in eigen partij niets dan goeds ziet, tenzij wanneer men in de kring van eigen partijgenoten verkeert. De samenwerking tussen hen, die niet door diepere beginselen geschei den zijn, vertoont ook veel, wat in de tijd van verdrukking niet voorkwam: geschillen en ruzies over totaal on dergeschikte dingen en onzakelijke vijandig-gestemde discussies ,over dingen die wèl van belang zijn'. Hoe komt dat alles? De algemene oorzaak ligt in het feit, dat mensen, die een gemeen schappelijke vijand hebben, die ge meenschappelijke nood hebben, wien de zelfde gevaren bedreigen, elkaar, opzoeken, een soort verbroedering sluiten. En dat gemeenschappelijke was duidelijk aanwezig in de bezet tingstijd. Nu is het eróók, maar helaas voor verreweg de meesten niet zo duidelijk! Doch er zijn ook andere oorzaken van die onprettige verhouding tussen de mensen. Er is ..bij vele in hun persoonlijk en in hun gezinsleven een botsing tus sen inkomsten en uitgaven, tussen loon- en prijspeil; er is bij velen ge brek aan wat zij redelijkerwijs mo gen verlangen, met name b.v. een goede huisvesting. En dat maakt hen dan licht geraakt, gemakkelijk geïrri teerd, slecht gehumeurd. Er is bij velen een onzekerheid, als zij de toe komst inzien, een vrees ook voor de onzekere toekomst. En daardoor wor den zij uit hun geestelijk evenwicht Dat zien wij als oorzaken van het verschijnsel, dat minister Drees te recht constateerde. Maar: hoe kan het anders worden? Moeten wij wéér in verdrukking komen te leven, om onderling betere mensen te zijn? Moeten wij wachten op een verandering van de omstan digheden, waaronder de sociale toe standen verbeterd kunnen werden, in 'de hoop eei hoop, die héél erg kan teleurstellen! dat dan óók de onderlinge omgang van de mensen op een beter peil komt te staan? Neen, gelukkig; het kan nu ook an ders! De mensen moeten zich in hun on derling verkeer laten leiden door hogere beginselen, zegt de welmenen de humanist. En wij zeggen het met hem doch voegen er aan toe: ho gere beginselen, die 'zijn de door God gestelde normen en wetten voor goed en kwaad; hogere beginselen, die ons leren in iedere mede-mens te zien, te achten en te beminnen: een schepsel Gods met een eeuwige bestemming, een mede-mens in de diepste en vol ste zin. Het gemis of het niet beleven van deze christelijke levensopvatting, die uiteraard breed is, is de oorzaak van zoveel gekrakeel en zoveel vij andschap, waardoor de mensen zélf uit vrije wil en zonder enige nood zaak de zon buiten het leven sluiten, de onderlinge omgang bitter maken. Vs Meer eenstemmigheid II/U schreven gisteren, dat de oppo- sitie van de heren Gerbrandy en "Welter tegen de Grondwetsherziening negatief is. Merkwaardig is, dat de Prot. Chr. „Rotterdammer" gisteren over de po litiek der A. R. ten deze opmerkte, dat soms de schijn werd gewekt, „dat men volstond met een negatieve hou ding aan te nemen!" En het blad ver- vervolgde dan: „De vraag kan worden gesteld, of in het verleden niet te veel is blijven staan bij de stellling, dat orde en rust eerst moet worden gehandhaafd en dat daarna wel zou worden gezien, hoe het ver der moest. Is er niet te weinig geweest een uitdragen van een conceptie voor de nieuwe vorm van het koninkrijk? Wij herin neren er aan, dat bijv. het oor spronkelijke ontwerp van het program van actie van A.R. Par tij voor de verkiezingen wel een heel kleine en weinig construc tieve paragraaf over Indië be vatte. Dat zij er tenslotte positief ging uitzien, was het resultaat van amendementen uit verschil lende kieskringen." Dat is voorzichtig, maar toch dui delijk gezegd! Chr. Hist, zijn blijkbaar tot an- Tweede Kamer Een goed-begin voor het Kabinet Dreesv. Schaik: de voorstellen tot Gondwetsherziening zijn in tweede lezing gisteravond met grote méer- derheid aanvaard. Minister Sassen had het voornaam ste voorstel in de Grondwetsherzie ning: de verhouding: Nederland en Indonesië voor zijn rekening geno men. Hij heeft kort gesproken, maar klaarblijkelijk overtuigend. Zijn re de werd met grote aandacht gevolgd. De replieken waren echter heftig. Professor Gerbrandy poogde in zijn repliek de inhoud van de Koninklij ke rede van 7 December 1942 te ver kleinen, door te ontkennen, dat de vrijwilligheidsgedachte mede aan die rede ten grondslag lag. Over deze verre van fraaie verloochening na men hem achtereenvolgens professor Romme, Tilanus, v. d. Goes v. Na- ters en ten slotte de minister, elk op hun eigen manier, onderhanden. De uitslag van de stemmingen was, dat het voorstel inzake de nieuwe rechtsorde er met 76 te gen 22 door ging; alleen de Anti- Revolutionairen, Communisten, Staatkundig Gereformeerden en de heer Weiter stemden tegen. De regeling inzake het inkomen van de afstand gedaan hebbende China krijgt Soen-dollar China, dat de schrikbarendste in flatie van alle landen ter wereld heeft, zal pogen zijn munt te sane ren door invoering van nieiiw geld, dat genoemd zal worden naar de stichter der Chinese republiek, dr. Soen Yat Sen. Een daartoe- strekkend besluit is genomen door de centrale politieke raad van de regeringspartij, de Kwomintang» gepresideerd' door Tsjang Kai Sjek. Op het ogenblik is de toestand zo, dat men orrï een paar schoenen te kopen een koffer vol bankbiljet ten mee moet nemen. Vele millioe- nen'Chinese dollars gaan tegen één Amerikaanse. De koers van de nieuwe Soen- dollar. ten opzichte van de Ameri kaanse dollar zal vier op één zijn. De munt zal gebaseerd zyn op dt gouden standaard. De banken zullen de komende twee dagen gesloten zijn. Ze hebben opdracht voor een ordelijke omwisseling te zorgen. Koning of Koningin verwierf de stemmen van alle 98 aanwezigen. Het voorstel betreffende de staats secretarissen kwam er met 83 tegen 15 door (Christelijk-Historischen en Communisten tegen). Tenslotte nam de Kamer o.a. met 92 tegen 6 (Communisten tegen) het ontwerp betreffende de burgerlijke staat van beleg aan. Opmerkelijk was het, dat 98 leden aanwezig waren; twee communisten waren absent. Moge dat een teken zijn van een verbetering in de kwaal, waaraan ons parlement veel te veel heeft geleden: het absenteïsme. Reynauds plannën ontmoeten veel weerstand VAKBONDEN ZEGGEN SAMEN WERKING OP. De niet-communistische Franse vakbonden, die ongeveer 2.500.000 ar beiders vertegenwoordigen, hebben Donderdagavond besloten hun sa menwerking mc. de regering te be ëindigen. In eèn gemeenschappelijk communiqué wordt gezegd, dat „deze regering, evenals haar voorgangers, zich onmachtig toont, een politiek te voeren die rekening houdt met de be langen van het land en de arbeiders een stabiele koopkracht verzekert" De politiek der vakbonden en hun actie in de toekomst zullen bepaald worden door de afzonderlijke vak bonden tijdens bijeenkomsten, die de volgende week gehouden worden. Het besluit van de niet-communisti sche vakbonden is genomen or.der in vloed van de groeiende onrust onder de arbeiders. De onder communisti sche invloed staande CGT heeft reeds van het begin af aan de economische plannen van Reynaud de oorlog ver klaard. WAAROM MOCHT KARDINAAL MINDSZENTY NIET NAAR KEULEN? Het persbureau „Magyar Kurir" brengt omtrent het niet doorgaan van de aangekondigde reis van Kardinaal Mindszenty naar de Domfeesten te Keulen, slechts de volgende korte, doch veelzeggende mededeling: ,Het secretariaat van het Aartsbisdom be richt, dat, ofschoon, het verzoek om verlenging van het paspoort van Z. Em. de Kardinaal-Primaat reeds een maand geleden op de voorgeschreven wijze werd ingediend, het paspoorten bureau op herhaalde navragen slechts heeft geantwoord, dat de verlenging nog niet is geschied." MOGELIJKHEID OP VREEDZAME REGELING PRACTISCH GEëLIMINEERD, ZEGT DJOGJA. Volgens Antara zijn hoge republi keinse regeringskringen in Djogja van mening, dat de schietpartij rond het republikeinse hoofdkwartier te Bata via de toestand heeft verslechterd en de mogelijkheid van een vreedzame legeling tussen Nederland en de Re publiek practisch heeft geëlimineerd. Betreffende de teruggave van de documenten der republikeinse vei ligheidscommissie, welke zich bevon den in het gebouw aan Pegangsaan Oost in Batavia, verneemt Aneta. dat Donderdag enig misverstand is ont staan bij de uitvoering van de op dracht van de proc.-generaal, luiden de dat de documenten onverwijld aan de republikeinse delegate ter be schikking moesten worden gesteld. Hedenmorgen zijn echter de autori teiten tezamen met vertegenwoordi gers van de republikeinse delegatie bezig geweest met het vaststelling, welke documenten aan de delegatie behoren en welke niet. In de loop van Vrijdag zullen alle papieren weer in het bezit zijn van de betrokkenen. Inmiddels verklaarde dr. Leimena, voorzitter van de republikeinse vei- ligheidscommissie, tegenover Aneta, aat vanuit Djogja een officiële reactie was gekomen op zijn besluit om de onderhandelingen betreffende de uit voering van het bestand uit te stellen totdat de documenten weer in het be zit van de delegatie zouden zijn. Hij wilde zich echter niet uitlaten over de inhoud van deze reactie, die te vens een commentaar bevatte over dere gedachten gekomen. Ruiterlijk verklaarde de heer Tilanüs gisteren in de Tweede Kamer, dat hij de rede van minister Sassen (die toch ver dedigde een beleid inzake Indië, dat ook door het ministerie Beel is ge volgd) als „vertrouwensvol en bevre digend" beschouwt. Met vreugde kan worden geconsta teerd. dat er in de Tweede Kamer in zake Indië meer eenstemmigheid gaat heersen, dan vóór de verkiezingen: de voorgestelde Grondwetsherziening met grote meerderheid aanvaard. het gebeurde aan Pegangsaan Oost. Dr. Leimena achtte echter de sfeer tussen de beide delegaties ernstig vertroebeld door dit incident in het republikeinse hoofdkwartier. Op de vraag of de bestandsbesprekingen on middellijk zouden kunnen worden voortgezet, zodra de documenten ter beschikking zijn, antwoordde dr. Lei mena: „iDt hangt van de vraag af of alle documenten zullen worden terug gegeven; bovendien heeft Djogja hier over te beslissen". De huidige stand van zaken is dus als volgt: op 23 Juli brak de repu blikeinse delegatie de politieke on derhandelingen af. omdat na acht maanden onderhandelen geen resul taten bereikt waren. Op 18 Augustus richtte dr. Leimena via de C.V.G.G. een brief tot de Nederlandse delega tie, dat de besprekingen over de uit voering vam het bestand waren uit gesteld. Opening brug Keizersveer. Met enige feestelijkheid is Woensdagmid dag de nieuwe brug van het Keizers veer geopend. De autoriteiten en ge nodigden maakten voor het laatst een overtocht met het oude pontveer. De jongste foto van H.K.H. de Prinses-Regentes, en Z.K.H. de Prins Op verzoek van graaf Bernadotte f"\E VEILIGHEIDSRAAD der V.N. is gisteravond tegen 18.30 (Green- ^wich-tijd) voor een speciale zitting bijeengeroepen. Dit naar aanlei ding van een telegram van graaf Ber nadotte, bemiddelaar der V.N. voor Palestina, over „de slechter wordende toestand in Jeruzalem". Bernadotte zegt in zijn telegram, dat ondanks zijn voortdurende pogingen het vu ren practisch nimmer is gestaakt in Jeruzalem en dat de toestand er ge leidelijk onhoudbaar wordt. Onder deze omstandigheden, aldus Berna dotte, is het moeilijk uit te maken, welke partij de meeste schuld heeft. Beide partijen gaan thans zo ver, dat zij het gezag van de Uno negeren. bied, dat het beheerst, 'opereren. 2. Iedere partijmoet alle midde len te baat nemen om acties te voor komen waardoor het bestand wordt geschonden. 3. Iedere partij moet allen, die binnen haar jurisdictie vallen, ter verantwoording roepen en ingeval zij schuldig van het en en en zij schuldig bevonden worden straf fen, wanneer zij betroken zijn bij een schending van het bestand. 4. Geen partij mag het bestand schenden om vergeldingsmaatregelen tegen de andere partij te nemen. 5. geen partij móg militair of po litiek voordeel behalen door schen ding van het bestand. Deze gezamenlijke resolutie werd door de Raad aanvaaard. De raad neemt een resolutie aan Dat geldt op het ogenblik alleen nog maar voor Jeruzalem, zegt Ber nadotte, maar op de duur zullen de gevechten in geheel Palestina weer worden hervat, wanneer de Uno niet ten spoedigste krachtige maatregelen neemt om haar gezag te doen gelden. De V.S., Frankrijk en Canada heb ben daarop aan de Veiligheidsraad een gemeenschappelijke resolutie voorgelegd. De voornaamste punten van deze resolutie zijn: 1. Iedere partij is ver antwoordelijk voor de acties van ge regelde zowel als ongeregelde troe pen, die onder'haar leiding, of in ge- DEUTERS correspondent seint, dat men te Parijs een bevredigend re- *^sultaat van de diplomatieke besprekingen te Moskou waarschijnlijk acht. Het sinds gisteren heersende pessimisme te Londen wordt in het licht van de laatste inlichtingen uit Moskou ongerechtvaardigd geacht. In gewoonlijk welingelichte kringen legt men er evenwel de nadruk op, dat een mislukking nog altijd tot de mogelijkheden behoort. Volgens Parijse kringen zou te Moskou reeds een aanzienlijke ma'te van overeenstemming bereikt z(jn op basis van herstel van de status quo op het ogenblik, dat de laatste ver gadering van de ministers der grote vier in een mislukking eindigde. De Russen zouden zich op deze basis reeds bereid hebben verklaard de blokka de van Berlijn op te heffen. Van hun kant zouden de Westelijke vertegen woordigers er in hebben toegestemd, dat de Oostmark als munt voor .ge heel Berlijn geldt. De Russen zou den echter nog wensen, dat de be sluiten van de Londense conferentie worden opgeschort tot na de nieuwe conferentie der ministers. Op dit punt zou men nog niet tot overeen stemming zijn gekomen. In de beginne stonden de Russen er op, zo, gaat Reuters correspondent voort, dat de Westelijke mogendhe den zich bij voorbaat accoord ver klaarden rpet een beheer van het Ruhrgebied door de vier bezettende mogendheden. De Westelijke verte genwoordigers zouden er evenwel op gewezen hebben, dat deze kwestie juistdoor een nieuwe ministerconfe rentie zou móeten worden bespro ken en dat de huidige besprekingen slechts ten doel hadden vast te stel len of zo'n conferentie nogmaals diende te worden gehouden of niet. Naar ik verneem, aldus de corres pondent, heeft Molotof toen een ver zoenende houding aangenomen en verklaard, dat hij tevreden zou zijn, wanneer de Westelijke mogendhe den een tijdelijke opschorting van de Londense besluiten ten aanzien van West-Duitsland zouden beschouwen als een noodzakelijk deel van het herstel van de status qüo. Incident te Berlijn Te Berlijn heeft zich gisteren weer een incident voorgedaan bij gelegen heid van een razzia op zwarte han delaren. In de buurt van het Pots- dammerplein hield de Duitse politie van de Russische sector een razzia. Op dit plein loopt de grens tussen de Sovjet-sector en de Britse-sector en de opgejaagde „zwarte pieten" maak ten daarvan dankbaar gebruik. De Sovjet-politie sctioot echter e,n dood de enkele burgers, terwijl zij zich reeds op Brits gebied bevonden. Daarop kwam de menigte in verzet. Twee politie-auto's, die op dit ogen blik ten onele verschenen, werden met gejoel ontvangen. Stenen en stukken puin vlogen in het rond. De menigte wist toen nog niet, dat de agenten een man gedood en twee gewond hadden, doch nam een steeds dreigender houding aan. De twee auto's maakten een halven slag om en reden langzaam weg, begeleid door een -hagelbui van stenen. De me nigte scheeuwde in koor: „Commu nisten! communisten!". Voor de politie van West-Berlijn is de alarm toestand afgekondigd. In de afgelopen twee weken zijn ongeveer 1500 Franse mannen vrou wen en kinderen geëvacueerd uit Berlijn. Aldus heeft een woordvoer der van 't Franse ministerie van Bui tenlandse Zaken gisteren medege deeld. Hij noemde echter de berich ten van de communistische pers te Berlijn, als zouden de Fransen be zig zijn Berlijn te ontruimen, „be lachelijk". Onder degenen die Berlijn verla ten hebben bevinden zich verschil lende honderden regeringsfunctiona rissen. Ze zijn teruggetrokken uit zuinigheidsoverwegingen, zo ver klaarde de wooordvoerder. Prinses Margaret Rose wordt 18 jaar. Op Zaterdag 21 Augustus wordt Frinses Margaret Rose van Enge land 18 jaar en bereikt daarmee de meerderjarige leeftijd van vorstin nen. De Prinses zal op 6 September aanwezig zijn bij de inhuldiging van H.K.H. Prinses Juliana tot Koningin van Nederland. 2100 HONGAARSE RELIGIEUZE LEERKRACHTEN OP 14 AUG. UIT HET ONDERWIJS GETREDEN. Op Zaterdag 14 Augustus 1.1. liep, in Hongarije de door de regering vastgestelde termijn af, binnen wel ke de geestelijken en religieuzen, die onderwijs gaven aan de vroegere bijzondere scholen, al dan niet kon den opteren als leerkrachten bij het thans genationaliseerde onderwijs. Volgens „Szabad Nep", het voor naamste communistische dagblad in Hongarije hebben 2100 geestelijken en religieuzen gehoor gegeven aan de instructie van Kardinaal Mindszenty, Primaat van Hongarije, en zich te ruggetrokken uit het onderwijs. Slechts 15 willen voortgaan met onderwijs te geven aan de genationa liseerde" scholen, terwijl 28 daar nog gedurende twee uur per week het wettelijk toegestane godsdienston derricht willen blijven geven. Uit dezelfde bron verluidt, dat de 2100 religieuze leerkrachten op 20 Augus tus vervangen zouden worden door nieuw, van Staatswege aangesteld personeel. SOVJET-PROTESTEN INZAKE ONDERWIJSKRACHTEN AFGEWEZEN. Op de Russische ambassade te Washington is een nota overhandigd, waarin de V. S. alle Russische pro testen en eisen me betrekking tot de beide Sovjet-leerkrachten Samarin en Kosenkina van de hand wijzen. Een. (caAAe.ltje.... „Het is een ingeworteld misver stand. dat alle kunsten en alle we tenschappen geleerd moeten woitten in de harde school van het leven, maar dat alleen de staatkunde ver worven wordt zonder zich daarin te oefenen". Uit een Haagse Brief in de „Tijd" vah gisteravond.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1948 | | pagina 1