3)e Êcid6e6oti/tcmt
De economische toestand van ons
land is zorgelijk
Regeringsverklaring
UITERSTE KRACHTINSPANNING NODIG
NAAR EEN SLUITENDE BEGROTING
Politiek inzake Indië
blijft ongewijzigd
Verhouding tot de republiek
uitermate teleurstellend
Christiansen krijgt
12 jaar
Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: TH. WILMER.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
DONDERDAG 12 AUGUSTUS 1948
39stc JAARGANG No. 11465
t- „Jongensstad"
organiseert
een
Oranje-kamp.
Bur. Papengracht 32, Telef. Redactie 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn. 20935 - Abonnementsprijs f 0.30 p. w., £1.30 p. mnd., £3.90 p. kwart. Franco p. p. £4.65 - Advert.: 15 ct p. m.m. Telefoontjes 1.50
Hedenmiddag heeft de minister
president de heer W. Drees in de
Tweede Kamer de volgende rege
ringsverklaring voorgelezen:
Voor de derde maal na de bevrij
ding treedt een nieuw kabinet op.
Weer, als twee jaar geleden, met in
zich een zekere mate 'van conti
nuïteit met hetgeen voorafging,
maar ook in belangrijke mate van
ander karakter.
Waardering voor Dr. Beel.
Alvorens ik namens het kabinet
in enkele hoofdtrekken zal aange
ven welk beleid dit zich voorstelt
te voeren, moge ik beginnen met
een woord van waardering jegens
mijn ambtsvoorganger, die in moei
lijke jaren en onder wisselende om
standigheden leiding heeft gegeven
aan 'slaijds zaken, die daarbij in
het kabinet een voortreffelijke sa
menwerking wist te bewaren en die
heeft weten te bevorderen, dat veel
van hetgeen twee jaar geleden in
uitzicht is gesteld inmiddels is ver
wezenlijkt of in wetsontwerpen be
lichaamd.
De formateur.
De formateur van het kabinet,
die zioh in 's lands belang zoveel
moeite heeft getroost on? tot een
aanvaardbare oplossing te komen,
heeft hoewel hij om te eerbiedi
gen redenen heeft gemeend niet als
minister-president te moeten op
treden zich bereid verklaard deel
uit te maken van het kabinet. Dat
deze Kamer zich daarmede haar
voorzitter ziet ontvallen, zal zij met
mij ongetwijfeld voelen als een
groot verlies, dat echter meer dan
opgewogen wordt door de verster
king van de regering, die hiervan
het gevolg is.
Een program-ministerie.
Het thans optredende kabinet
steunt niet als het vorige op
een vaste samenwerking tussen
Uitvoerig, maar
niet concreet
17ANDAAG heeft de nieuwe rege-
v ring gesproken in de aangekon
digde regeringsverklaring".
Het is een verklaring, die, hoewel
uitvoerig, toch zéker vraagt om na
dere concretisering. De regering blijkt
daar zelf van overtuigd en heeft deze
dan ook reeds aangekondigd in
„Troonrede" en z.g. „Millioenennota".
Het enige, waarin de regering zéér
positief en zéér duidelijk haar stand
punt mededeelt is: de Indië-politiek.
Hierbij zal worden nagestreefd het
zelfde concrete doel. dat de nu afge
treden regering zich stelde. Wij mo
gen er aan toevoegen, het doel, dat
ook de K.V.P. wenst te bereiken.
Met voldoening noteren wij uit de
„regeringsverklaring" de toezegging
van verdere toepassing van de finan
ciële gelijkstelling op onderwijsge
bied, en de speciale aandacht, die
wordt gewijd aan de gezinsbelangen
hoewel deze laatste toezegging nog
al erg vaag schijnt.
Dat de regering spoedig wil behan
delen de wetsontwerpen inzake be
drijfsorganisatie 'en ondernemingsra
den kan ons verheugen, maar dat is
toch eigenlijk Wel vanzelfsprekend, al
werd het niet gezegd.
„Uitputtend" is het door de rege
ring gegeven overzicht yerder zeker
niet! De debatten van morgen zul
len daar wel op wijzen.
De regering erkent, dat het Chris
tendom „voor zeer grote groepen van
ons volk de bron is, waaruit zij hun
geestelijke krachten putten, en welks
zedelijke normen door vele aanhan
gers van andere dan christelijke over
tuiging eveneens worden aanvaard"
Een zeer juiste formulering.
Dat de regering in de uitvoering
van haar taak Gods zegen nodig heeft
het uitspreken van déze erkenning
wordt pijnlijk gemist in dit staatsstuk
Wij bidden haar die zegen toe voor
zo geweldigrzware regeringstaak
een tijdsgewricht, waarvan 'zij zelf
ontzaglijke betekenis ten volle
t te beseffen.
bepaalde parlementaire groepen.
Het richt zich op de verwezen
lijking van een program, waar
op degenen, die voor het minis
terschap werden aangezocht,
zich hebben verenigd. Geen
partij of fractie heeft zich daar
aan gebonden. Niettemin mag
op grond van besprekingen, die
in een vroeger stadium der for
matie yan een nieuw kabinet
werden gevoerd, de verwachting
„worden uitgesproken, dat op
menig punt op instemming in
brede kring kan worden ver
trouwd. Een vertrouwen, waar
toe, naar wij hopen, ook de sa
menstelling van het kabinet
moge bijdragen.
Wordt aan kwalificatie van
de aard van het kabinet behoef
te gevoeld dan zou het beste
van een program-ministerie
kunnen worden gesproken.
Na de bevrijdipg grote voor
uitgang.
Waar .staat Nederland op het
ogenblik, dat dit kabinet het be
wind overneemt? In menig opzicht
is sinds de bevrijding grote voor
uitgang te boeken geweest. Ons land
en ons volk bieden een gans andere
aanblik dan op het voor altijd ge
denkwaardige moment, toen de be
zetter, na vijf jaar ons volk onder
drukt en ons land verwoest en ge
plunderd te hebben,' zich tenslotte
gewonnen moest geven. Velerlei as
pecten 'van het herstel wekken de
bewondering van wie na verloop
van een paar jaren afwezigheid ons
land terugziet. De totale productie
is boven de vooroorlogse omvang
gestegen. De goederenvoorziening is
voortdurend verruimd. Aan de in
tering op hqt nationale vermogen is
een einde gekomen. De gezond
heidstoestand der bevolking is al
zijn er nog donkere punten, zoals
bijv. de stijging van het aantal ge
vallen van tuberculose toch zo
veel verbeterd, dat bij een hoog ge
boortecijfer de sterftecijfers ov^r de
gehele linie beneden de vooroorlog
se zijn gekomen en een laagte
record te zien geven. Belangrijke
sociale verbeteringen zijn tot stand
gekomen.
Nood is echter nog groot.
Niettemin is er allerminst reden
tot berusting of zelfvoldaanheid. De
materiële nood is nog groot en de
morele inzinking is nog niet geheel
geweken. Nog is er bij velen een
wanverhouding tussen de inkomsten
en de noodzakelijke uitgaven. Er is
nog schaarste aan belangrijke goe
deren en nog jaren zullen wij ge
bukt gaan onder een woningnood,
die hoge menselijke waarden in ge
vaar brengt. Bovendien is de eco-
De keizer van Iran, Mohammed
Aeze Pahlavi, heeft te Parijs een be
zoek gebracht aan de Moskée. Daar
werd de vorst .ontvangen door Si-
Kadour Ben Gabrit en verscheide
ne andere Mohammedaanse en Franse
autoriteiten.
nomische toestand in wezen veel
ernstiger dan in het algemeen wordt
begrepen. Het verkregen levenspeil,
dat nog door zo velen als onbevre
digend wordt gevoeld, kunnen wij
nog niet uit eigen kracht hand
haven.
Tegenstellingen in ons volk.
De tegenstellingen in ons volk
zijn scherper dan wij in de tijd der
bezetting mochten hopen, ook als
wij ons ten volle rekenschap gaven
van de blijvende diepgaande ver
schillen in levensovertuiging, die
ons volk kenmerken.
De toestand in de wereld is ver
ontrustend en drukt zijn stempel
ook op de verhoudingen in Neder
land.
INDONESIë.
Voor alles echter worden die ver
houdingen in ongunstige zin be-
invloed door de tegenslagen, onder-,
vonden bij de pogingen om het In
donesische vraagstuk tot een be
vredigende oplossing te .brengen.
Daarop zal dan ook de aandacht
van regering efi volksvertegenwoor
diging zich in de eerste plaats heb
ben te richten. Opnieuw hebben wij
ons in te zetten om alsnog te po
gen tot een resultaat te komen, aan
vaardbaar zowel voor de grote
meerderheid van het Nederlandse
volk als voor Indonesië.
Nederland heeft zich verbonden
mede te werken tot het scheppen
van nieuwe staatkundige verhou
dingen, waarbij zullen worden ge
vormd de vrije en souvereine
Verenigde Staten van Indonesië,
In een hechte en duurzame unie,
gelijkwaardig verbonden met het
koninkrijk der Nederlanden, een
unie, die door eigen organen de
gemeenschappelijke belangen der
deelnemers op verschillende ge
bieden zal behartigen.
Wij verheugen ons erin. dat wij
juist deze dagen besprekingen heb
ben kunnen voeren met een delega
tie uit de negara's en daerahs, reeds
gevormd buiten de republiek, ge
bieden waar veelal een verblijdende
opleving is waar te nemen. Deze be
sprekingen hebben de overtuiging
versterkt, dat met vertegenwoordi
gers van de gebieden overeenstem
ming zal worden bereikt. Een over
eenstemming, die zal zijn na te stre
ven, allereerst ten opzichte van de
instelling in overgangstijd van een
waarlijk Indonesische federale inte
rim regering en vervolgens ten op
zichte van de inrichting der .Verenig
de Staten van Indonesië en de voor
ming der gelijktijdig tot stand te
brengen unie. Indien zonder voor
behoud komt vast te staan, dat in de
Unie de beide delen, die haar gaan
vormen, ten volle gelijkrechtigd zul
len zijn en dus ook de organen
van paritaire samenstelling, zal de
vrees kunnen worden weggenomen
die in Indonesische kringen soms
valt te onderkennen, dat de staats
rechtelijke figuur van een reeele ko
ninklijke unie, met bindend gezag op
haar competentieveld van de eigen
organen, een poging zou betekenen
om in andere vorm een Nederlands
overwicht te bestendigen.
De Republiek
Uitermate teleurstellend blijft de
verhouding tot de republiek,
zowel omdat uitwerking van de
overeenstemming, die op de Ren
ville was verkregen, tot nog toe
niet kon woeden verwezenlijkt,
als omdat de schendingen van het
bestand toenemen, schendingen
waarbij veelal wel niet de repu
blikeinse regering rechtstreeks
betrokken is, maar waarin toch
meermalen republikeinse instan
ties de hand hebben.
Voor een herstel van de staatkun
dige en economische eenheid in In
donesië, voor het herleven van de
welvaart, voor het scheppen van een
rechtsorde, die waarborgen biedt
voor allen, is het van groot belang,
dat de republiek op korte termijn
haar plaats inneemt in Ver. Staten
van Indonesië, die bezig zijn zich te
vormen. Nu enerzijds vertegenwoor
digers van de gebieden, die aan de
conferentie in Bandoeng deelnemen,
een beroep doen op de medewerking
der republiek, anderzijds de commis
sie van Goede Diensten in gedeel
telijk nieuwe samenstelling haar po
gingen zal hervatten om 'overeen
stemming te bevorderen, moge de
zerzijds opnieuw worden uitgespro
ken en ook practisch tot uiting ge
bracht, dat Nederland ten volle be
reid is zijn word gestand te doen,
maar ditzelfde verwacht en verlangt
van de wederpartij.
Ten aanzien van de andere Over
zeese gebiedsdelen wordt het overleg
voortgezet,, dat-reeds geleid heeft tot
verheugende voorlopige resultaten,
die de zekerheid geven, dat Neder
land. Suriname en de Nederlandse
Antillen met volle instemming van
deze voor inwendige aangelegenhe
den zelfstandig geworden gebieden,
een verenigd koninkrijk zullen zijn.
Ook bij dit overleg is gebleken, van
hoeveel belang het is, dat bij Neder
land de wü voorzit de mentaliteit en
de aspiraties van de volkeren over
zee te begrijpen en daarom zoveel
mogelijk recht te doen wedervaren.
De regering vertrouwt, dat de Sta-
ten-Generaal zullen willen werken tot
een zeer snelle afdoening in tweede
lezing van de grondwetsherziening,
die voltooiing van de op gang zijnde
ontwikkeling mogelijk moet maken,
en daarna tot een spoedige behande
ling van een wetsontwerp tot het in
stellen van een federale interim-rege
ring in Indonesië.
DE ALGEMENE TOESTAND IN
ONS LAND.
De algemene toestand van-ons land
besprekend, gewaagde ik er reeds
'van, dat deze met name in econo
misch opzicht zorgelijk is.
Om zo snel mogelijk onze volks
kracht te herstellen en de wederop
bouw te verzekeren, is invoer op on
gekend grote schaal nodjg geweest en
ook thans nog onvermijdelijk. Daar
tegenover was aanvankelijk slechts
een geringe uitvoer mogelijk, terwijl
de inkomsten aan buitenlandse be
taalmiddelen, vroeger voortvloeiend
uit ons verkeer met Indië en met
Duitsland, vrijwel waren weggeval
len en onze koopvaardijvloot voor een
groot deel in de grond was geboord.
Zo is het nodig geweest de tekorten
aan te vullen door credieten en door
een deel te gebruiken van wat nog
resteerde 'aan goud, aan bezit van
buitenlandse effecten en andere de-
viezenbronnen.
Tenslotte bleef een groot tekort op
onze betalingsbalans bestaan, dat
spoedig zou hebben moeter. leiden tot
inkrimping van onze bedrijvigheid
en verlaging van ons levenspeil, als
niet de hulp van de Verenigde Sta
ten aan Europa de mogelijkheid van
een overbrugging der moeilijkheden
had geopend. Wij moeten echter
voortdurend het oog gericht houden
■op de noodzaak om over enkele jaren
zonder deze hulp onze betalingsba
lans in evenwicht te brengen, wil het
mogelijk zijn een snel groeiende be
volking een redelijk bestaan te ver
zekeren en arbeidsgelegenheid te
waarborgen. De uiterste krachtsin
spanning van ons volk zal daartoe no
dig zijn. De regering zal het hare doen
om allen daarvan te doordringen en
tevens om wegen te zoeken, die het
bereiken van dit doel kunnen verge
makkelijken.
De BENELUX.
Het verwezenlijken van de econo
mische unie met België en Luxem
burg, acht de regering voor de toe
komst van de drie landen van zeer
groot gewicht. Het verheugt haar, dat
ten aanzien van het tempo en de wij
ze van verwezenlijking der unie tus
sen de drie regeringen in beginsel
overeenstemming is bereikt. Nauwere
samenwerking ook met West-Europa,
en meer in het algemeen van de zes
tien landen, die door het Marshall
plan tot overleg over hun economi
sche politiek zijn gebracht, is drin
gend geboden. Hoe noodzakelijk het
is, dat in het bijzonder ook het ver
keer met Duitsland weer in normale
banen geleid wordt, springt in het
oog. Daarnaast wordt ernstig ge
streefd naar toeneming van het han
delsverkeer met andere landen, ook
met het Oosten van Europa.
LANDBOUWPOLITIEK.
Onmisbaar blijft in dit verband
een landbouwpolitiek, gericht op ver
hoging van een rationele bodempro
ductie, die ook aan de welvaart en
aan de bestaanszekerheid der produ
centen ten goede kan komen. Een
stelselmatige investerings-, indus
triële- en conjunctuur-politiek zal
worden gevoerd. Aan de energievoor
ziening wordt bijzondere aandacht be
steed. Jaarlijks zal een nationaal bud
get worden opgesteld dat aan het par
lement zal worden overgelegd.
De regering vertrouwt, dat de Sta
ten Generaal bereid zullen zijn mede
te werken tot spoedige behandeling
van de wetsontwerpen inzake be
drijfsorganisatie en ondernemingsra
den, waarna de indiening van wetten
tot instelling van een aantal product
en bedrijfschappen zal worden bevor
derd. opdat de overheidsbemoeiingen,
welke daarvoor naar haar aard in
aanmerking komen, zullen kunnen
worden overgebracht naar het geor
ganiseerde bedrijfsleven, met waar
borging van het algemeen belang.
De distributie zal zo spoedig
mogelijk verdwijnen.
Naarmate de goederenvoorziening
het toelaat zal het distributiestelsel
worden geliquideerd, waardoor de
noodzakelijke verruiming van de be
wegingsvrijheid van het bedrijfsle
ven- zal worden bevorderd. Ook aan
verdere inkrimping van het over
heidsapparaat, die de regering met
kracht nastreeft, zal dit ten goede
komen. Een gezonde ontwikkeling
van de middenstand, in det^lhandel,
zowel als ambacht, zal worden be
vorderd.
NAAR EEN SLUITENDE
BEGROTING.
De regering geeft zich ten volle re
kenschap van de ernst van de finan
ciële toestand. Hoewel de niet-slui-
tende betalingsbalans in wezen de
grootste gevaren oplevert, kan ook in
een niet-sluitende begroting die in de
eerste tijd na de bevrijding onver
mijdelijk was, niet blijvend worden
berust. Zonder tekort te doen aan
de bevordering der volkswelvaart en
aan de eisen der sociale rechtvaardig
heid vertrouwt de regering aan
de Staten-Generaal voor het jaar
1949 weder een nagenoeg sluiten
de begroting te kunnen voorleggen.,
behalve' voor zover betreft de kapi
taalsuitgaven, waarvóór naar hun
aard mag worden geleend, en het te
kort van het landbouwegalisatiefonds.
Uiteraard behoort echter ook dit laat
ste tekort, voor zover het niet door
geleidelijke vermindering der subsi
dies kan worden opgeheven, zo spoe
dig mogelijk uit de gewone middelen
te worden bestreden. Efficiency en so
berheid in de publieke dienst zullen
met kracht worden bevorderd,
DE SOCIALE MAATREGELEN.
In sociaal opzicht zal op de inge
slagen weg worden Voortgegaan. Een
constructieve loon- en prijspolitiek zal
worden gevoerd. Cp meer bestaansze
kerheid en het wegnemen van tè gro
te tegenstellingen bij de inkomens
verdeling blijft het oog gericht. Daar
bij wordt mede gedacht aan dc ge
zinsbelangen met name die der kin
derrijke gezinnen, zowel bij de be
lasting-politiek, als bij het sociaal be
leid. Ook een krachtige woningpoli-
tiek is uit dit oogpunt van grote be
tekenis.
Binnen het raam van het financieel
en sociaal mogelijke en in coördinatie
met de plannen van daarvoor in aan-
king komende mogendheden zal voort-
gewerkt worden aan de opbouw van
een effectieve wei-geordende, goed
geleide strijdmacht.
Gestreefd wordt naar het spoedig
herstellen van normale toestanden op
het gebied van het recht en de rechts
bedeling en naar liquidatie van door
oorlog en bezetting op dit gebied ver
oorzaakte abnormale toestanden.
Erkenning van de
betekenis van het
christendom
Ook dit Kabinet gaat uit van de
zedelijke beginselen, die aan onze be
schaving ten grondslag liggen. Dit
sluit de erkenning in, dat het Chris
tendom voor zeer grote groepen van
ons volk de bron is, waaruit zij hun
geestelijke krachten putten, en welks
zedelijke normen door vele aanhan
gers van andere dan christelijke over
tuiging eveneens worden aanvaard.
Deze opvattingen zullen tot uiting
komen ook in de ciulturele taak, die
te vervullen valt, waarbij de regering,
zowel ten aanzien van het onderwijs,
als bij velerlei wetenschappelijke en
kunstzinnige, arbeid, opwekkend en
bevorderend werkzaam kan zijn zon
der tot .zich te trekken wat, naar zijn
aard, niet van staatswege dient te ge
schieden
Het ministerie Drees-van Schaik is
gisterochtend voor het eerst na de
'beëediging van de nieuwe ministers
Schokking, Stikker, van Schaik,
bijeengekomen. Zittend v.l.n.r.
Drees, Rutten en Sassen. Staande
v.l.n.r.: -Lieftinck, Wijers, In 't Veld
Joekes, Mansholt, v. d. Brink, van
Maarseveen (voor de heer van Maar-
seveen staat dr. Prinsen secretaris
van de ministerraad), Götzen en Du-
tiïh (adj secr.)
Financiële» gelijkstelling
op onderwijsgebied
zal worden
bevorderd
Verdere toepassing van de gedachte
der financiële gelijkstelling, met na
me voor het middelbaar cn voorbe
reidende hoger onderwijs en het bui
tengewoon lager onderwijs, zal wor
den bevorderd.
Een uitputtend overzicht van het
program en van de voornemens der
regering is hiermede niet gegeven.
De Troonrede en de behandeling der
begroting zullen gelegenheid geven
tot verdere uitwerking.
Ik heb voornamelijk het licht willen
laten vallen op een aantal hoofdpun
ten, waaronder er zijn, die de be
staansmogelijkheden van ons volk
raken.
Op het ogenblik dat H. M. Koningin
Wilhelmina op het punt staat de
kroon, die zij een halve eeuw op waar
lijk vorstelijke wijze heeft gedragen,
over te dragen aan H. K. H. Prinses
Juliana, als regentes reeds door ons
volk met zoveel vértrouwen begroet,
worstelt Nederland met problemen,
waarvan de oplossing over de toe
komst van het koninkrijk en van ons
volk zal beslissen.
Wij zullen ons tot het uiterste moe
ten inspannen om Nederland te doen
zijn een land waar het voor allen
goed is te wonen, en om de verhou
ding tot de gebieden overzee te ves
tigen op een nieuwe grondslag, die
er allereerst een moet zijn van on
derling vertrouwen en van wil tot
samenwerking op voet van gelijkheid.
Wij moeten onze productie, onze
scheep- en luchtvaart, onze handel,
ons verkeer met overzee, zowel als
met het vasteland van Europa op
voeren' tot een peil, waarop het be
staan^ ook van een snel toenemende
bevolking kan worden verzekerd.
Wij hebben mede te werken aan de
nauwere aaneensluiting der naburige
volken, en tevens, waar mogelijk, tot
de groei ener internationale rechtsor
de bij te dragén op een wijze, de ho
ge tradities van ons land waardig.
Wij zijn zwaar beproefd en diep
verarmd, maar wij hebben onze veer
kracht niet verloren. Grote moeilijk
heden, maar ook grote mogelijkheden
liggen voor ons. Moge het ons gege
ven zijn, steunende op hogere begin
selen .ondanks de sterke verschillen
in staatkundige overtuiging, die in
ons volk leven, gezamenlijk de kracht
te ontwikkelen, die ons opgewassen
doet zijn tegen de zware, maar groot
se taak, die Nederland in dit tijdsge
wricht heeft te vervullen.
Christiansen is vanmorgen door
het Bijzonder Gerechtshof te Arn
hem tot 12 jaar gevangenisstraf ver
oordeeld.
Sen kcwuettie...
Och, of al de menschen of ik
zelve ldjk het water waar:
zuiver, onbevlekt, oodmoedig,
aller list en leugen klaar.
Guido Gezelle.
