2)e £cidóe6oii4a/nt
SEMAINE
SOCIALE 1948
Het goederenvervoer tussen
Bizonia en Oost-Duitsland
geblokkeerd
Het verlanglijstje der Indonesische
federalisten
Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: TH. WILMER.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DINSDAG 27 JULI 1948
39ste JAARGANG No. 11451
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
Bur. Papengracht 32, Telef. Redactie 20015, Adm. en Advert, 20826, Abonn. 20935 - Abonnementsprijs f 0.30 p. w., 1.30 p. mnd., £3.90 p. kwart. Franco p. p. £4.65 - Advert.: 15 ct p. m.m. Telefoontjes 1.50
V" Amnestie
NIET voor oorlogsmisdadigers, niet
voor de grote politieke delinquen
ten en de grote profiteurs, maar
voor de velen, die in de bezettings
tijd uit verkeerd inzicht en meer uit
zwakheid dan uit boosheid verkeerd
hebben gehandeld, wordt nu in en
kele persorganen amnestie bepleit.
Zo schrijft b.v. onze Nijmeegse col
lega de „Gelderlander":
„Wy zouden vanaf deze plaats een
lans willen breken voor een gedach
te, waarvan wij bij voorbaat weten,
dat ze niet door iedereen met vreug
de zal worden begroet. Vooral döor
hen niet, die nog altijd niet inzien,
dat wij met onze Bijzondere Rechts
pleging na de oorlog wel op bijzon
dere (en dus niet normale) wijze
recht hebben gedaan. Wij willen na
melijk een lans breken voor de idee,
dat ter gelegenheid van het rege
ringsjubileum van H.M. de Koningin
amnestie wordt verleend aan de z.g.
politieke delinquenten. En dan een
amnestie, die royaal de spons haalt
over aLde zuiverings- en tribunalen-
tragedies en al wat er meer gepres
teerd is aan „bijzondere" mogelijk
heden, waarin burenruzies, jalousie
de métier en onchristelijke haat hun
verzadiging hebben gevonden.
Talrijke bunkerbouwers en grote
profiteurs van oorlog en bezetting
waren niet „bijzonder" genoeg om ze
te pakken, maar talrijke kleine poli
tieke zondaars zijn achter de tralies
gedraaid, bestolen, en de armoe in
„beheerd"!
Wij willen ons bij deze aandrang
tot het verlenen van amnestie aan
sluiten.
Maar wij moeten er toch nog wat
aan toevoegen.
Met amnestie alléén zijn wij er
niet.
Er is in onze rechtsstaat van na de
oorlog zoveel positief onrecht ge
schied, dat moet hersteld worden.
Mensen, die zelfs niet veroordeeld
zijn, maar enige tijd gearresteerd zijn
geweest om dan vrijgelaten te wor
den, zijn bestolen. In die tijd was alles
van hen weggeroofd door dieven, die
zich, huichelachtig, als goede vader
landers durfden presenteren.
Dit zijn feiten, die in een rechts
staat niet straffeloos mogen plaats
hebben; die'de overheid niet zonder
meer kan laten passeren, de betrok
kenen de dupe latend van slechte
elementen in de na-oorlogse over
heidsorganen.
Een tegenzet van de Westelijke mogendheden
¥™\E afwachtende besprekingspolitiek der Westelijke geallieerden in de
strijd om Berlijn is onderbroken door twee gebeurtenissen, die er op
wijzen, dat de periode van tegenaanvallen is ingeluid.
Tijdelijk minder vlees,
maar meer kaas
Tengevolge van tijdelijke moei
lijkheden bij de vleesvoorziening in
hoofdzaak veroorzaakt door weinig
aanbod van slachtkoeien op de bin
nenlandse markt en enige vertra
ging in de import van vlees, heeft
het ministerie van Landbouw, Vis
serij en Voedselvoorziening de gel
digheidsduur van de lopende vlees-
bonnen met een week verlengd n.l.
tot en met 7 Augustus 1948.
De nieuwe vleesbonnen, die deze
week zouden kunnen worden ver
wacht, zullen per 7 Augustus, dus
en week later, worden aangewezen,
terwijl de geldigheidsduur van de
ze bonnen nog nader zal worden be
paald.
In verband met deze vermindering
van het vleesrantsoen zal het kaas
rantsoen, dat op de nieuwe bon van
deze week verkrijgbaar zal worden
gesteld, met 50 gram worden ver
hoogd. De verhoging van het kaas
rantsoen zal voor kleine kinderen
(D-E-groep) 25 gram bedragen.
Gravimetrisch onderzoek in het
LJsselmeer. De Nederlandse aard
olie-maatschappij is bezig met een
gedetailleerde studie van de Neder
landse bodem met als doel aardolie
te vinden. Op het IJsselmeer ge
schiedt dit onderzoek volgens de
gravimetrische methode. Met de
gravimeter worden de afwijkingèn
in het zwaartekrachtveld van de
aarde vastgesteld waaruit de ligging
der aardlagen kan worden afgeleid.
De gravimeter wordt op een uit
stalen buizen samengesteld torentje,
dat op de bodem van het IJsselmeer
rust, geplaatst.
RUSSEN WAREN
VERBAASD
Nog voordat de tweede nota der
Westerse mogendheden aan de Sov
jetregering is afgestuurd is de eer
ste economische sanctie afgekondigd,
n.l. ten aanzien van het goederen
vervoer tussen Bizonia en het Oos
ten.
Het klink ironisch, dat de eerste
maatregel van deze tegenblokkade
wordt gemotiveerd met „technische
moeilijkheden". Dit aan de Sovjet-
Russische terminologie ontleende
voorwendsel kan evenwel niet doen
twijfelen aan het ernstige karakter
van deze. sanctie, die niet alleen de
Oostelijke zóne van Duitsland en
haar voornamelijk voor de Sovjet-
Unie werkende industrie, doch ook
sommige West-Europese staten ge
voelig treft.
In ingewijde Duitse industriële
kringen verkondigt men de these,
dat het Oost-Duitse bedrijfsleven on
der de tegenblokkade zwaar zal heb
ben te leiden. Reeds het uitblijven
van de kolenleveringen uit het Ruhr-
gebied heeft in vele fabrieken een
stagnatie tengevolge gehad maar ook
het stopzetten van de goederenleve
ringen naar West-Duitsland blijft
niet zonder nadelige gevolgen voor
de ontwikkeling van de industrie in
de Sovjet-zóne.
Het einde van de export van be
paalde producten uit het Oosten naar
de West-Europese staten zal niet al
leen nog grotere storingen teweeg
brengen, maar zal vooral betekenen,
dat een aanzienlijk deel van inkom
sten in goede valuta zal vervallen.
Door de tegenblokkade wordt Ne
derland, dat nog onlangs met de
Sovjet-Russische zóne van Duitsland
een uitgebreid handelsaccoord af
sloot, voorlopig niet bijzonder ge
troffen, aangezien het transport in
beide richtingen mogelijk is via de
Oostzeehavens en door het Kieler-
kanaal.
Daarentegen zal vooral Zwitser
land, dat maandelijks 25.000 ton hout
en bruinkolen uit de Oostelijke zóne
betrok, worden gedupeerd. Ook de
handel met Italië zal de nadelige ge
volgen van de sanctie ondervinden.
Maandelijks werd door Italië 25.000
ton grondstoffen naar Oost-Duits
land gebracht vanwaar zij als fabri-
caten weer werden geëxporteerd.
Nog meer blokkades?
Zowel in geallieerde als in Duitse
kringen te Berlijn verwacht men,
dat deze eerste sanctie tegen de blok
kade van Berlijn nog door andere zal
worden gevolgd en in dit verband
herinnert men eraan, dat reeds ge
wag is gemaakt van een eventuele
sluiting van het Kielerkanaaï, het
Suezkanaal, de Dardanellen en een
reeks zeehavens .voor de Sovjet-Rus
sische schepen en voor vaartuigen met
ladingen uit en naar de Sovjet-Unie.
Zonder twijfel is door de jongste
ontwikkeling een kwestie aanhan
gig gemaakt, die binnen afzienbare
tijd van ae getroffen staten ver
strekkende beslissingen zal vergen.
Het tijdstip schijnt te naderen, waar
op de regeringen der Europese lan
den zullen moeten kiezen of delen.
Het behoeft geen betoog, dat de
nieuw geschapen situatie ook in krin
gen van het Sovjet-Russisch militair
bestuur te Karlshorst druk wordt
besproken, waarbij duidelijk aan de
dag treedt, dat men verbaasd is over
de scherpte waarmede de Westerse
mogendheden plotseling pareren, na
dat de eerste nota en zelfs de ver
klaringen van generaal Clay van
Zondag j.l. door haar gematigde toon
aanleiding hadden gegeven tof de
verwachting, dat het ondanks alle
moeilijkheden toch nog tot onder
handelingen op viermogendheden-
basis zou komen.
De onverwachte activiteit der
Westerse geallieerden schijnt geen
gunstig voorteken te zijn, vooral ook
wat betreft de door de Sovjets ge
wenste internationale besprekingen.
Een tweede aanval.
Een tweede aanval tegen de Sov
jet-Russische politiek in Duitsland
is de schorsing van Paul Markgraf,
de hoofdinspecteur van politie te
Berlijn, door het gemeentebestuur.
Markagraf, afkomstig uit het com
munistisch comité „Vrij Duitsland"
en opgeleid te Moskou, heeft er se
dert maanden naar gestreefd, door
het verplaatsen van ongewenste per
sonen, door het ontslaan van niet-
communistische beambten en door
het in dienst nemen van comunisti-
sche activisten, het Berlijnse politie
apparaat geheel onder communisti
sche controle te brengen. In niet-
communistische kringen beschuldigt
men er „de bolsjewiek Markgraf"
van, naar het voorbeeld van Praag
een putsch te hebben voorbereid, die
thans door zijn schorsing zou zijn
verijdeld.
Markgraf, die de steun der Sovjet-
Russische bezettings-autoriteiten ge
niet, heeft verklaard op zijn post te
zullen blijven, maar het is duidelijk,
dat zijn actie voortaan tot de Ooste
lijke sector van Berlijn beperkt blijft.
Door de onvermijdelijk geworden
splitsing der Berlijnse politie wordt
de strijd tussen het democratisch
gemeentebestuur en de communisti
sche „Duitse economische commissie"
verscherpt. Algemeen wordt ver
wacht, dat deze toespitsing op de
duur zal leiden tot een formele
scheiding tussen Oost- en West-Ber-
lijn.
CLAY KREEG INJECTIES.
Men verneemt, dat aan generaal
Clay, die Zondag ziek uit Londen is
teruggekeerd, Maandagmiddag tij
dens de conferentie met de elf mi
nisters-presidenten tot tweemaal toe
een injectie moest worden toege
diend door een Amerikaanse arts. De
conferentie werd daardoor tweemaal
onderbroken. Generaal Clay is nog
dezelfde avond per vliegtuig naar
Berlijn vertrokken.
De Federale regering in Indonesië
Te Bandoeng vergaderen vertegen
woordigers van de Federale Gebie
den ter voorbereiding van de Ver-
ennigde Staten van Indonesië
DE VOEDSELVOORZIENING VAN
BERLIJN.
Het Sow jet-Russisch militair be
stuur heeft het Berlijnse gemeente
bestuur officieel medegedeld, dat
het van 1 Augustus af, de verant
woordelijkheid voor de levensmidde
lenvoorziening van geheel Berlijn
op zich neemt.
DUITSE LIEFDADIGHEIDS
INSTELLINGEN IN MOEILIJK
HEDEN WEGENS GELD-
HERVORMING.
Ten gevolge van de sanering van
het geldwezen in Duitsland zijn ook
de charitatieve organisaties en instel
lingen van de drie Westelijke zónes
in grote moeilijkheden geraakt.
Het Beierse Ministerie van Finan
ciën heeft daarom aan deze organi
saties leningen op korte termijn toe
gekend om hun voortbestaan moge
lijk te maken.
Van het totaal van 2 millioen RM,
kreeg de Beierse „Caritas" 1.01 mil
lioen DM (Duitse Mark), de Evange
lische Binnenlandse Missie 435.000
DM., het Rode Kruis 290.000 DM., de
Sociaal Democratische Arbeidershulp
116.000 DM., de Paritaire Liefdadig
heidsvereniging 72.000 DM. en de
Beierse Hulpactie 72.500 DM.
De Staatscommissie voor de ver
volgden omwille van ras, godsdienst
of politiek kreeg een crediet van
650.000 DM.
Ook in andere landen van Duits
land werden aan de liefdadigheidsin
stellingen aanzienlijke bedragen ter
beschikking gesteld om haar werk te
kunnen voortzetten.
UNIVERSITEIT VAN SALZBURG
VERLEENT EREDOCTORATEN.
Aan de Katholieke Universiteit
van Salzburg zal op 7 Augustus a.s.
in een feestelijke zitting het eredoc
toraat in de theologie verleend wor
den aan Professor A. Gemelli O.F.M.,
rector van de Katholieke Universiteit
van Milaan, en professor dr. W.
Schmidt S.V.D., Freiburg (Zwitser
land).
KATHOLIEKEN UIT BESTUUR
ITALIAANS VAKVERBOND.
De vertegenwoordigers van de ka
tholieke vakverenigingen in Italië
zijn gisteravond uit het bestuur van
ljet door de communisten beheerste
Italiaanse Vakverbond gezet.
In een gisteravond gehouden radio
rede zette dr. F. J. Maingolan, voor
zitter van de „Partai Rakjat Indone
sia Sedikat (Indonesische Federale
Partij) in negen punten het stand
punt van zijn partij t.a.v. de Indone
sische kwestie uiteen. Deze partij is
de vereniging van Federalisten op
Java, die het federalistische stelsel
propageren. In het kort komen de ne
gen punten hierop neer:
le. De instelling van een eigen na
tionale federale interim-regering in
Indonesië eind Augustus is gewenst.
Deze zal de voorloper zyn van de
latere regering van de souvereine
Verenigde Staten van Indonesië.
2e. De federale interim-regering zal
gevormd worden door een „federaal
collegiaal orgaan" en door dit orgaan
benoemde ministers. Zowel het fe
deraal collegiaal orgaan als de mi
nisters zullen bestaan uit Indonesiërs,
behalve in het geval, dat in het
landsbelang de benoeming van een
niet-Indonesiër tot minister noodza
kelijk wordt geacht.
3e. Nederland zal in Indonesië ver
tegenwoordigd worden door een hoge
commissaris van de Kroon, die tot
taak heeft bevoegdheden uit te oefe
nen, welke voortvloeien-uit de ge
handhaafde souvereiniteit over Indo
nesië. Deze bevoegdheden mogen zich
niet uitstrekken tot inmenging in in
wendige aangelegenheden, behalve
wanneer dit noodzakelijk is in ver
band met de Nederlandse verantwoor
delijkheid, voortvloeiende uit de ge
handhaafde souvereiniteit, in het bij
zonder wat betreft de defensie, de
buitenlandse betrekkingen en de eco-
nomische-financiële aangelegenheden.
4e. De Indonesische belangen ip Ne-
Weinig geestdrift voor
de Franse regering
Ofschoon algemeen wordt ver
wacht, dat de Franse Nationale Ver
gadering het gisteravond door An-
dré Maria gevormde kabinet zal
goedkeuren, staat zulks nog geens
zins vast.
Het rechtse radicale partijblad
„Aurore" schrijft, dat Marie een mi
nisterie gevormd heeft, maar geen
regering. Het blad besloot zijn arti
kel met de voorspelling, dat generaal
De Gaulle aan de macht zal komen.
Het Communsitische blad „Huma
nize" zegt, dat het volk al kwaad
woVdt als het de naam hoort van
Paul Reynaud, de nieuwe minister
van financiën, en dat de nieuwe re
gering stormachtige tijden tegemoet
gaat
derland worden behartigd door een
Indonesische hoge commissaris.
5e. Te gelijk zal ingesteld worden
een federale interim^vertegenwoordi-
ging, waarvan de afgevaardigden
door de verschillende deelgebieden
zoveel mogelijk langs democratische
weg zullen worden aangewezen.
6e. Bij een conflict tussen de rege
ring en deze vertegenwoordiging, stelt
het federaal collegiaal orgaan op
eigen gezag en verantwoordelijkheid
de gewenste regeling vast.
7e. De Britse vertegenwoordiging
in Indonesië zal gedurende de inte
rim-periode een onderdeel vormen
van de Nederlandse buitenlandse
dienst.
8e. Talrijke, nodige maatregelen
zullen getroffen worden voor de vorm
van een federale weermacht. Zolang
deze haar taak nog niet kan vervul
len, zullen de Nederlandse strijd
krachten en de marine deze taak
waarnemen.
9e. Deelname van de republiek aan
de federale interim-regering zal op
prijs worden gesteld, doch het niet
deelnemen mag geen belemmering
vormen voor de instelling daarvan.
BENDEN HEBBEN IN MIDDEN-
JA VA NEDERLANDSE POSTEN
AANGEVALLEN.
In Midden-Java zijn dezer dagen
weer enkele aanvallen gedaan op
Nederlandse posten. Bij Dadap-Ajam
ten Oosten van Salatiga werden de
Nederlandse militairen door de be
volking gewaarschuwd, zodat de
poging om de post te verrassen mis
lukte. Op hetzelfde tijdstip werd
eveneens een aanval gedaan op de
even Zuidelijker gelegen post Reho-
sari. De bende was evenals de an
dere bewapend met mortieren en
automatische vuurwapens. Bij het
terugtrekken over de demarcatielijn
hebben de terroristen nog een brug
in brand gestoken.
STAKING OPGEHEVEN BIJ DE
ORANJE NASSAUMIJN.
Gistermorgen zijn alle mijnwerkers
in de Oranje Nassaumijn II weer
aan het werk gegaan.
De besprekingen tussen de vakbon
den en de beheerders worden nog
voortgezet.
Een. koAAe-Uje....
Zorg steeds, dat al uw woorden en
daden in de eerste plaats tegenover
uzelf verantwoord zijn.
II.
Eén Lyonese Katholiek zei me dezer da
gen: „Die Semaine sociales zijn wel zeer
interessant. Jammer dat men van het jaar
zon gespecialiseerd onderwerp heeft ge
kozen." De man begreep niet, wat nog
maar al te veel Katholièken niet begrijpen,
dat het hier gaat over een onderwerp, dat
van het grootste belang is voor de Kerk
en voor de gehele wereld. Welke p'aats zal
de Westerse beschaving innemen in het toe
komstige wereldgebeuren? Charles Flory
zei het zeer scherp: „Het Woord is vlees
geworden aan de oevers van de Middelland
se zee en de eerste prediking van het
Christendom heeft op haar weg de Grieks-
Romeinse beschaving ontmoet. Deze werd
de draagster van de Christelijke gedachte.
Zal zij dat in de toekomst blijven?" Het
zelfde werd gezegd, ik meen in" een confe
rentie van Jean Guitton: „De Chinezen heb
ben hun heerschappij in de eeuwen voor
Christus soms tot in Indië uitgebreid. In
dien toeva'lig in de tijd van Christus, Pales
tina een Chinese provincie geweest zou
zijn, zou de Christelijke gedachte niet in
een Hellenistisch, maar in een Chinees ge
waad gehuld zijn. De grondslag voor de
Christelijke wijsbegeerte en de Christelijke
theologie zou men gezocht hebben bij Loa
Tse en Confucius."
Met andere woorden: het is volstrekt niet
noodzakelijk, dat het Westen de leiding
heeft van de beschaving, ook zelfs niet van
de Christelijke beschaving. Maar het is
van de andere kant een feit, dat het Chris
tendom historisch met deze Westétse be
schaving vergroeid is: Het Westen heeft be
paalde waarden aan de mensheid te geven.
Zal het een leidende rol kunnen blijven ver
vullen?
Er is daarnaast een andere, zeer gewich
tige gedachte, die op deze £emaine sociale
steeds meer relief krijgt. Dat is de gedach
te van een volkomen nieuwe opvatting van
de missionering. De missionering moet we
zenlijk meer zijn, dan enkel maar geloofs
verkondiging. Men moet dit' goed verstaan.
De prediking van het Geloof is het meest
wezenlijke, het eigenlijke hart van de mis
sionering. Maar het Geloof brengt conse
quenties mee op alle gebieden van het le
ven, het „beleefde" Ge'oof vraagt een om
vorming van het gehele leven, van alle at
mosferen, waarin de mens zi«h beweegt te
beginnen by het gezin. Daarom is het uit
gesloten (Ik voor mij geloof, dat dit een der
belangrijke consequenties van deze Semaine
sociale moet zijn), is het uitgesloten, dat
de vestiging van een volledige Christenheid
alleen zou kunnep geschieden door de
priesters, eventueel geholpeh door man
nelijke en vrouwa'yke religieuzen. Zij
moet het werk zijn van de gehele Kerk, de
leken incluis, en de instelling van het le-
ken-missionarisschap wordt dien tengevol
ge onvermijdelijk. Met andere woorden: er
ontstaat een volkome nieuw missie-begrip.
Missioneren gaat betekenen: het inplanten
van een Christelijke denk- en leef-weréld
in een niet-Christelijke omgeving. Dat be
tekent natuurlijk niet, dat men de eigen,
positieve waarden van de te missioneren
volkeren moet verwerpen: zij moeten ge
doopt, gekerstend worden. Maar het is zeker,
dat de hu.'p van de leken onontbeerlijk is.
Het was de eerste dag van de Semaine
sociale niet zo bijzonder enthousiast. Ik weet
wel, dat het hier een Semaine sociale de
France betreft en dat dus Frankrijk hier
vanzelfsprekend het recht heeft, de toon
aan te geven. Die toon was m.i. in elk ge
val minder geschikt om datgene te berei
ken, dat men zich eigenlijk had voorge
steld. Herhaaldelijk werd betoogd, dat het
onjuist was van de Westerse volkeren, te
willen „vaderen" (Patemaliser) over de
volkeren van overzee. Practisch echter deed
men niet anders. Deze Fransen hebben
vaak een ontstellende mate van ze'fover-
schatting. Zij beginnen wel met in princiep
te beweren, dat men een zekere gelijkstel
ling tussen de rassen moet beogen, maar zij
zien feitelijk'met een soort geamuseerd
mededogen op de „indigènes" (de inboor
lingen) van de overzeese gebieden neer. Er
was Maandagmiddag een receptie georgani
seerd voor de Overzee-studenten. Ik heb
me geërgerd. Men had het woord gegeven
aan een meisjes-studente uit Magdagascar
en een neger-student uit Kameroen. Deze
mensen hebben eerlijk en open getracht,
een idee te geven van de moeilijkheden,
waarmee zij te kampen hebben. De hau
taine manier, waarop zij door de voorzitter
beantwoord werden, was uitermate ge
schikt om ze voorgoed te ontgoochelen. De
meisjes-studente is trouwens nog dezelfde
avond naar Parijs vertrokken. Ze zou ook
anders niet gebleven zijn tot het einde,
maar ze was in elk geval teleurgesteld.
De les van Maandagavond gegeven door
Robert Montagne, professor aan het Col
lege de France, is me op die punt zeer^ te
gengevallen. Hij trachtte een balans te ge
ven van hetgeen Europa in de overzeese
gebieden had gedaan. De zelf-overschatting
prikkelde telkens weer tot verzet. De grote
fout ligt, meen ik, in de opzet van de con
ferentie zelf. Men koos tot onderwepr: „De
volkeren van overzee en de Westerse be
schaving." Stilzwijgend ligt daarin opgeslo
ten dat men eigenlijk aVeen de Westerse
beschaving a's een waarachtige bescHhving
beschouwt. Het is deze gedachte geweest,
die de kolonisten bezielde, die in de loop
van de vorige eeuw erop uit trokken, om
Afrika te bezetten. Zij hebben eenvoudig
enormiteiten uitgehaald. Een Congomissio-
naris heeft me daarvan een tekenend voor
beeld gegeven. Toen de blanken in de
Congo kwamen kenden de negers een eigen
ongeschreven wetgeving, die steunde op
een natuurlijke zedeleer. Men mag deze
mensen hun polygamie niet verwijten: zij
leefden nog in zekere zin in de atmosfeer
van het oude testament. Maar hun zede
lijk leven was goed. Overspel en diefstal
werden streng bestraft en kwamen daar
om zelden voor. Tegennatuurlijke ontucht
was ten ene male onbekend.
Toen zijn de blanken gekomen, die ratio
nalistische burgers van de 19de eeuw. Zij
hebben geen enkele poging gedaan, de
eigen wetgeving van de Zwarten au se-
rieux te nemen. Zij hebben die zonder meer
afgeschaft, om ze te vervangen door een
wetgeving van Westerse makelij. Maar de
ze laatste pakte niet, omdat de negers ze
niet begrepen. Het gevolg was een ver
schrikkelijke bandeloosheid, die allerlei
ziektes in de hand werkte en die sommige
stammen tot op de rand van de afgrond ge
bracht heeft.
Daarom past ons een grote mate van be
scheidenheid. Deze laatste alleen zal ons in
staat stej'len, de problemen van 'de andere
volkeren te kunnen begrijpen en tot een
nieuwe, inderdaad broederlijke (zeg maar
gerust Christelijke) samenwerking te ko
men.
Dr. Henri van Rooyen, Kruisheer