Huhertus
Publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie met
een grote mate van zelfstandigheid
Aetherklanken
PERSSPIEGEL
„De ziel van de Hongaarse jeugd
wordt ter dood veroordeeld''
DINSDAG 29 JUNI 1948
DE LEIDSE COURANi
PAGINA 2
De Kroon houdt het recht aan zich om
verordeningen te vernietigen
Bij de Tweede Kamer is thans in- een publiekrechterlijke bedrijfsorga-
gediend het reeds aangekondigde
wetsontwerp tot toepassing ten aan
zien van het bedrijfsleven van de
artikelen 80 en 152 tot en met 154
van de grondwet.
Bij de opstelling van dit wetsont
werp van wet is uitgegaan van de
gedachte, dat men aan een lager or
gaan dient over te laten, wat dit
evengoed of beter kan doen dan een
hoger orgaan.
Het ware onjuist, indien het thans
aangeboden ontwerp van wet, dat het
karakter draagt van een raamwet,
een star schema zou verschaffen,
dat in de zeer verschillende sectoren
van het economisch leven op een
vormige wijze zou moeten worden
toegepast, aldus lezen we in de toe
lichting.
Dit ontwerp voorziet dan ook
slechts in de instelling van een al
gemene bedrijfsorganisatie met ais
bestuur een sociaal-economische
raad, terwijl de instelling van pro
ductschappen, hoofdbedrijfschappen
en bedrijfschappen aan de wet is
overgelaten.
Hierbij is de mogelijkheid ge
opend. om, zowel wat de samenstel
ling als wat de taak van deze licha
men betreft, met het bijzonder .ka
rakter van het te omvatten sociaal-
economische gebied rekening te
houden.
Uit de zelfstandigheid der ontwor
pen publiekrechtelijke bedrijfsorgani
saties vloeit voort, dat de zelfwerk
zaamheid der bedrijfsgenoten in deze
lichamen zoveel mogelijk tot ont
wikkeling moet komen, dat het zo
veel mogelijk instituties „van het
bedrijfsleven zelve" dienen te zijn.
Dc onmisbare afhankelijkheid van
het algemeen belang brengt echter
mede, dat waarborgen dienen te
worden geschapen, ten einde te voor
komen, dat de bepalingen van arti
kel 2 (dienen van het bedrijfsleven)
en artikel 71 (gemeenschappelijk
belang van ondernemingen en per
sonen) van het ontwerp van wet tot
een zinledige phrase worden. Deze
waarborgen nu zullen sterker moe
ten zijn naarmate het gebied, door
WOENSDAG
HILVERSUM I (301 m.)
7.00 Nieuws, 7.15 Ochtendgymn.
8.00 Nieuws, 8.18 Michel Emer en
crkest, 8.50 Voor de huisvrouw, 9.00
Edward Elgar, 10.00 Morgenwijding
10.20 Kookpraatje, 10.30 Halfuur
voor de vrouw; 11.00 Hqll. familie
leven uit 17e en 18e eeuw. 12.00
12.33 Voor het platteland, 13.00
Nieuws, 13.15 Kalender 14.15 Kamer
orkest, 15.00 Jane Eyre, hoorspel,
15.30 Ziekenprogr. 16.00 Roodborst
jes, 16.45 Vragen staat vrij, 17.30
Maatschappelijk werk, 18.00 Nieuws
18.30 Ned. Strijdkrachten, 19.00 Ne
derland in opbouw, 19.30 Voor de
Jeugd, 19.45 Lezen in de Bijbe1, 20.00
Hoorspel, 22.15 Malando en orkest,
22.45 Boekbespreking, 23.00 Nieuws
23.15 Orgelspel 23.40 Rustige avond
klanken.
HILVERSUM n (301 m.),
7.00 Nieuws, 7.45 Een woord voor
de dag, 8.00 Nieuws, 8.15 Gewijde
muziek, 9.00 Onze jonge zieken, 9.30
Waterstanden, 9.35 Mozart, 10.00 Le
ger des Heils, nationale velddag, 12.00
Ancora trio, 12.30 Weeroverzicht
13.00 Nieuws, 13.15 Prof dr Bavinck
13.20 Van Rameau tot Ravel, 14.05
Gemengd Onu'oepkoor; 15.30 Zigeu-
nermuziek 16.15 Jeugdprogr 17.30
Reportage Int. Tenniskampioen
schappen te Wimbledon; .17.45 Het
Rijk overzee, 18.00 Ned koren en
Korpsen, 19.00 Nieuws- en weer
overzicht; 19.30 Verkiezingstoespraak
Mr. A. B. Roosjen (A.R.) 19.55 Bach-
koraal, 20.00 Nieuws, 20.15 Jeugd-
samenkomst van Geref Kerk van
Amsterdam, 21.30 Sweelinckkwartet
22.00 Ned Kamerkoor, Missa Can-
tuariensis, Rubbra. 22.45 Avond
overdenking, 23.00 Nieuws, 23.15 Gr.
pl. 23.50 Slotaccoord.
nisatie omvat, met betrekking tot het
algemeen belang, van groter geiwcht
is.
•Het is om deze reden, dat de be
noeming van de voorzitter van een
productieschap bij de Kroon is gelegd,
terwijl de voorzitters der hoofdbe
drijfschappen en der bedrijfschappen
worden benoemd door de besturen
van deze lichamen.
Om dezeldfee reden is bepaald, dat
de voorzitter van de sociaal-econo
mische raad door de Kroon wordt be
noemd, terwijl ten hoogste een derde
van het totale aantal leden van de
raad eveneens door de Kroon kan
worden benoemd.
Ook het recht van de Kroon
tot vernietiging en schorsing van
verordeningen der bedrijfsorga
nisaties moeten worden gezien
als rechtstreeks gevolg van de af
hankelijkheid van het zelfstan
dig doel dezer lichamen van het
algemeen belang.
Met opzet heeft de regering geen
opsomming gegeven van de onder-
wei-pen, die door de productschap
pen, hoofdbedrijfschappen en bedrijf
schappen kunnen worden geregeld.
Deze lichamen zullen immers telkens
bij afzonderlijke wet worden inge
steld. Naarmate de ontwikkeling
voortschrijdt, zal een helderder in
zicht worden verkregen in de taken,
die, gegeven de dan geldende omstan
digheden, met succes aan deze licha
men kunnen worden opgedragen.
HORIZONTALE EN VERTICALE
ORGANISATIES.
Het ontwerp voorziet in de moge
lijkheid van instelling van product-,
bedrijf- en hoofdbedrijfschappen. Be
drijf- en hoofdbedrijfschappen zijn
horizontaal d. W. z. naar bedrijfstak
ken en samenvattingen daarvan; pro
ductschappen Verticaal, die is naar
bedrijfskolommen opgebouwde orga
nisaties.
In het algemeen zullen bedrijf
schappen, met bevoegdheden op eco
nomisch en op sociaal terrein, wel
het eerst tot stand komen. Waar no
dig zullen deze kunnen worden over
koepeld door hoofdbedrijfschappen.
SAMENSTELLING, INRICH
TING EN WERKWIJZE VAN
DE PRODUCT-, DE HOOFDBE
DRIJF- EN DE BEDRIJF
SCHAPPEN.
I
In de besturen van de hoofdbe
drijfschappen en bedrijfschappen,
zijn ondernemers en werknemers pa
ritair vertegenwoordigd. Denkbaar is
echter, dat voor bedrijfschappen met
een in hoofdzaak economische taak
op grond van de in de bedrijfstak
bestaande verhoudingen en omstan
digheden aan een andere samenstel
ling de voorkeur wordt gegeven. In
dit verband valt bijv. te denken aan
bedrijfschappen op het gebied van
de handel, het bankwezen, het ver
zekeringswezen en op sommige ter
reinen van het ambacht. De instel
lingswet zal hier zo nodig van de
pariteit kunnen afwijken.
De aanvaarding van de medever
antwoordelijkheid van de werkne
mers voor de economische gang van
zaken brengt echter mede, dat ook
in besturen en bedrijfschappen, als
hierbedoeld, de werknemers, zij liet
niet noodzakelijkerwijze op paritaire
basis, zitting hebben.
Uit de toekenning aan de werkne
mers van medezeggenschap, ook op
economisch gebied, vloeit verder
voort, dat deze ook in het bestuur
van het productschap, zij het ook
hier niet noodzakelijker wijze op pa
ritaire basis, dienen te zijn vertegen-1
woordigd.
Het ontwerp voorziet in de moge
lijkheid dat de betrokken ministers
contactpersonen benoemen, die de
vergaderingen van de besturen van
de product-, de hoofdbedrijf-
BEVOEGDHEDEN VAN DE PRO
DUCT-, DE HOOFDBEDRIJF
EN DE BEDRIJFSCHAPPEN.
Het ontwerp voorziet in de toe
kenning van verordenende bevoegd
heid aan de besturen van de nieuwe
lichamen ten aanzien van nader bij
de wet aan te wijzen onderwerpen.
Hierbij wordt in de eerste plaats
aan de instellingswetten gedacht en
de regering stelt zich voor daarbij
in de aanvang de nodige terughou
dendheid te betrachten.
INSTELLING VAN EEN OPEN
BAAR LICHAAM VOOR HET
BEDRIJFSLEVEN IN HET AL
GEMEEN.
Bij de onderhavige wet wordt In
gesteld een openbaar lichaam voor
het bedrijfsleven in het algemeen,
algemene bedrijfs-organisatie gehe-
ten; waarvan het bestuur is genaamd
sociaal economische raad. Hiermede
wordt uitvoering gegeven aan arti
kel 152 van de Grondwet, dat, be
halve de instelling van openbare
lichamen voor bepaalde- takken van
bedrijf, instelling van een openbaar
lichaam voor het bedrijfsleven in het
algemeen mogelijk maakt. Het ont
werp gaat er van uit, dat aan het
hierbedoelde lichaam al naar
hoefte onderworpen ter regeling
kunnen worden overgelaten. Reeds
aanstonds zaï het echter een taak te
vervullen hebben bij de opbouw van
en straks ook bij het toeszicht op de
nieuwe bedrijfsorganisatie. Met het
oog daarop en voor de goede functio
nering van het openbaar lichaam zelf
is aan de sociaal-economische raad
reeds in het ontwerp ten aanzien van
verscheidene onderwerpen verorden
de bevoegdheid toegekend
In het bij het voorontwerp van wet
op de bedrijfschappen gevoegde be
geleidend schrijven sprak de toen
malige minister van handel en nij
verheid uit, dat hij de sociaal-econo
mische raad voornamelijk zag als ad
viesorgaan van de regering voor alle
algemene vraagstukken van sociaal-
economisch beleid. Met de hierin tot
uiting komende gedachte, dat voor
het treffen van algemene regelingen
op sociaal en economisch terrein de
centrale overheid als regel de aan
gewezen instantie is en dat voor de
sociaal-economische raad derhalve
hier geen belangeryke taak kan zijn
weggelegd, anders dan een advise
rende, kan de regering instemmen, al
meent zij, dat met name op organi
satorisch gebied een mogelijkheid tot
het zelfstandig treffen van regelin
gen door de sociaal-economische
raad moet worden opengehouden.
SAMENSTELLING, INRICH
TING EN WERKWIJZE VAN
DE ALGEMENE BEDRIJFS-
SOHAPPEN.
De benoeming van ten minste twee
derden van de leden van de sociaal-
economische raad geschiedt door re
presentatieve organisaties van on
dernemers en van werknemers. De
overige leden worden door de Kroon
benoemd.
In het ontwerp wordt aan de be
trokken ministers de bevoegdheid
toegekend de vergaderingen van de
sociaal-economische raad en zijn
commissies bij te wonen en door door
hen aan te wijzen ambtenaren
doen bijwonen.
DE ADVISERENDE TAAK VAN
DE SOCIAAL-ECONOMISCHE
RAAD.
Het ontwerp wijst de sociaal-eco
nomische raad niet alleen aan
hoogste bestuursorgaan van de alge
mene bedrijfsorganisatie, doch krach
tens artikel 80 van de Grondwet ook
als vast college van advies aan de
regering voor sociale en economische
aangelegenheden.
Het wetsontwerp is ondertekend
door alle ministers. Het is vergezeld
van het rapport der commissie-Van
der Ven, waarin de commissie zegt,
dat zij er in zeer belangrijke rn^te
in geslaagd is, tot een eenstemmig
voorstel te geraken. Ten aanzien van
de hoofdlijnen van het ontwerp hal
alleen de heer Borst verschillende
bedenkingen, welke hij in een min
derheidsnota heeft vastgelegd.
De commissie spreekt er haar leed
wezen over uit, dat ten gevolge van
het complexe karakter van het vraag
stcuk haar werkzaamheden langer
tijd hebben gevergd, dan in haar
bedoeling en in die van de regering
heeft
WILLYS-OVERLAND Automobielen
de enige grote Amerikaan op kleine
bon. De Station-wagon, de ideale
combinatie wagen, vervoer 7 pers.
plus bagage, voorzien van Overdrive,
benzine verbr. c.a. 1 op 10.' Motor
63 P.K., de Panel-delivery bestelwa
gen, 500 kg., de Truck's, 2 wiel (nor
maal) en 4 wiel aandr., 1 ton, div.
modellen. Universal-jeep, Jeep ser
vice en onderdelen. Dealer: Kore-
vaargarage, G. Verberg, Leiden, Ko-
revaarstr. 43, tel. K 1710-12730.
5326 (ingez. med.).
tionalisatie van alle katholieke scho
len verordend. Dit gebeurde ondanks
de hevigste tegenkanting van de ka
tholieke bevolking en onder volko
men voorbijzien van de rechten van
de Kérk en de rechten en ondubbel
zinnige wensen van de ouders. Kar
dinaal Mindszenty, Primaat van Hon
garije, zond nog voor de stemming
over de nieuwe schoolwet in het Par
lement de volgende schrijnehde op
roep aan de Katholieke Bisschoppen
over de gehele wereld:
„Eerbiedwaardige Broeders! Vol
gens het Kerkelijk Wetboek (Canon
1375) heeft de Kerk het recht, om
scholen van iedere aard te stichten,
en niet slechts lagere doch ook mid
delbare en hogere scholen. In Honga
rije echter heeft de nieuwe „Partij
van de Hongaarse Arbeiders", welke
uit de vroegere communistische en
de vroegere sociaal-democratische
parlementsfracties is gevormd, plot
seling de nationalisatie van alle scho
len verlangd. Dezelfde partij heeft ofr
ficieel verklaard, dat haar geestelijke
grondslagen gevormd worden door de
marxistisch-communistische wereld
beschouwing.
Zolang het ontwerp ter nationalisa
tie van alle godsdienstige scholen nog
niet door een stemming van de par-
iementsafgevaardigden tot wet is ver
heven (hetgeen inmiddels geschied
de Red. K.N.P.) staat onze trouwe
katholieke gelovigen, alsmede de
protestantse geestelijkheid, de moge
lijkheid open, dit voornemen met
wettelijke middelen te bestrijden. Zo
verkondigt geheel Hongarije dan ook
zijn vastbeslotenheid om de gods
dienstige scholen tot het uiterste te
verdedigen: het doet dit met bewon
derenswaardige ijver en moed. in ver-
x--- gaderingen, bij feestelijkheden, op de
bedrijfschappen kunnen bijwonen. I scholen, in brieven, telegrammen, in
Zoals- bekend heeft het Hongaarse i katholjeke scholen, waarin 463.405
Parlement de inbeslagneming en na-1 scholieren worden opgevoed" en onder-
Voorts kan de regering bij de orga
nen van de product-, de hoofdbedrijf-
en de bedrijfschappen de voor het
door haar uit te oefenen toezicht no
dige inlichtingen inwinnen.
tekenlijsten enz. Tot in de 18e eeuw
waren er in Hongarije uitsluitend
godsdienstige scholen, welke de jeugd
opvoedden in de liefde tot God en tot
haar Volk. Thans bezitten wij 3148
ri'cht door de beste wereldlijke en
geestelijke onderwijzers alsmede door
zusters. De Marxisten weten zeer wel,
dat onze jeugd God en haar vader
land lief heeft, en juist daarom trek
ken zij thans openlijk en zonder
schaamte te velde tegen de rechten
van de Kerk en de menselijke persoon
ofschoon zij tot nu toe in alle toon
aarden herhaalden, dat ze niet beoog
den de Kerk en de godsdienst te be
strijden. Zij worden daarbij krachtig
gesteund door een sterke druk van
buitenaf.
Wij echter moeten deze ongelijke
geestelijke strijd voeren zonder men
selijke hulp. alleen op God vertrou
wend, en dit reeds sinds het begin
van de wereldoorlog, eerst onder de
verdrukking van het Westelijke en
daarna onder die van het Oostelijke
totalitarisme. Zelfs de Hitlerianen
hebben niet geprobeerd, de gods
dienstige scholen af te schaffen.
Vertrouwend op het Mystieke
Lichaam van Christus, de gemeen
schap van alle trouwe aanhangers der
Katholieke Kerk, richten Wij ons tot
de Bisschoppen'der wereld namens
alle Bisschoppen en gelovigen in Hon
garije met het dringend verzoek, de
genoemde feiten bekend te maken
aan hun gelovigen en instellingen, op
dat zij allen zo spoedig mogelijk in
telegrammen en brieven aan de Hon
gaarse regering en het Hongaarse
Parlement hun afkeuring tot uitdruk
king brengen over de in ons land
steeds toenemende kerkvervolging.
Indien ergens een aangeklaagde ter
dood wordt veroordeeld, geschiedt het
dikwijls, dat van alle kanten te zij
nen gunste voorspraak-telegrammen
binnenkomen. Thans wordt met de
nationalisatie der scholen en met de
geestelijke en lichamelijke onder
drukking de ziel van onze jeugd ter
dood veroordeeld. Wanneer Hongarije
volledig bezwijkt onder het marxis
me, daalt voor geheel Europa de vrij
heid in het graf. Wie dit niet geloven
wil, moet naar ons toe komen en met
eigen ogen rondzien".
JONGEREN DER KVP
EN HET FEDERALISME
Hulp aan Duitse Jeugd
Op Drakenburgh hebben het afge
lopen weekend, een honderdtal leden
der Jongerenorganisatie in de K.V.P.
het Europees federalisme in enige
voorname aspecten bestudeerd.
De wordingsgeschiedenis der fede
ralistische gedachte en haar ethisch-
wijsgerige ondergrond leidde dr. Van
der Wey O. Carm. in; dr. J. Schroder
sprak van het politiek aspect van het
europees federalisme, drs. G. Ham-
merstein over de economische zijde,
dr. K. Hahn over het probleem Duits
land.
Zowel inleidingen, als de beraadsla
gingen en gedachtenwisseling waren
uitnemend. De verslagen hiervan zul
len een der studie-onderwerpen der
Jongerenorganisatie in het komend
seizoen uitmaken.
Op Drakenburgh kan het culturele
niet overgeslagen worden. Zaterdag
avond hield Jan Beerends een voor
dracht over de idee Europa, 2cals die
spreekt uit de Europese cultuur, Ti
neke Oomes zong, Joop Schouten
speelde piano, Bernard Verhoeve de
clameerde.
Terecht kon de Jongerenvoorzitter,
dr. de Gou, de studiedagen Zondag
avond sluiten met voldoening over
het gepresteerde en met de zekerheid,
dat naar vorengekomen plannen, o.m.
ten aanzien van (bescheiden) hulp
aan de Duitse jeugd, binnen afzien
bare tijd werkelijkheid zullen wor
den.
Parachutisten op vlieg-
feest te Ypenburg
Op de militaire vliegfeesten, die
Zaterdag en Zondag a.s. op Ypen
burg worden gehouden, zullen vijf
parachutisten gezamenlijk 'n sprong
maken. Deze 'sprong zal gemaakt
worden door de soldaten C. van
Santen uit 's-Gravenzande, T. van
Houdijk uit Voorburg, D. Hattum
uit Voorschoten, C. A. Huyser uit
Amsterdam en de korporaal van
Maarteveld uit Rotterdam.
Deze parachutisten zijn in Indië
opgeleid en maken thans deel uit
van de luchtstrijdkrachten.
NOODLANDING VAN
HELICOPTERE BIJ NOOTDORP.
Gistermiddag omstreeks half vier
werd de helicoptère van de stich
ting hefschroefvliegtuigen bij Noot
dorp door een motorstoring ge-
-dwongen te landen. Er werd een
landingsterrein uitgezocht. Bij het
aan de grond komen kantelde het
hefschroefvliegtuig, waarbij de mo
torbladen werden beschadigd. De
drie inzittenden, onder wie de piloot
de heer E. Senger, kwamen onge
deerd uit het toestel. De rijkslucht
vaartdienst heeft een onderzoek in
gesteld en het toestel vrijgegeven
voor transport over de weg naar
Ypenburg.
AUTOBUS TEGEN BOOM
GEREDEN EN OMSLAGEN
Door het breken van de stuurstang
reed gistering eeh autobus van de
„W.A.T.O.", die de dienst onder
houdt tussen Hellendoorn en Almelo,
tussen Nijverdal en Wierden tegen
een boom. De boom knapte door de
hevige botsing door midden en de
autobus sloeg om. Voor de meeste
der 15 inzittenden en de chauffeur
liep het ongeluk wel bijzonder goed
af. Slechts een der passagiers een
dame uit Hengelo, moest naar het
ziekenhuis vervoerd worden. De an
dere inzittenden hadden door glas
scherven verwondingen opgelopen
Zij werden in Nijverdal verbonden
en konden daarna de reis voortzet
ten. De bus werd grotendeels ver
nield.
OM DE BAANTJES!
Uit de Nieuwe Courant nemen wij
over volgend artikel, met welks strek
king wij het volkomen eens zijn:
„Het Parool", orgaan van de linker
vleugel der P. v. d. A., neemt zonder
enig commentaar een artikel van zijn
Haagse redacteur op, waarin gefan
taseerd wordt over de samenstelling
van het na de verkiezingen te ver
wachten Kabinet; Nogmaals wordt
verzekerd dat de P. v. d. A. beslist
tegen een Kabinet op brede basis :s,
terwijl ook de Minister-President er
geen groot voorstander van is. De P.
v. d. A. zou wel willen aanvaarden
een niet-politieke figuur buiten de
Katholieken en Socialisten, als vak
minister, welke figuur wel met sterke
banden aan een partij als b.v. de
Christ. Historische Unie verbonden
kan zijn.
Wij zouden van deze voorbarige be
schouwingen, welke o.i. te veel doen
denken aan het verdelen van de huid
van de beer vóór tleze geschoten is,
geen melding hebben gemaakt, indien
daar niet een merkwaardige medede
ling aan ware toegevoegd n.l., dat
men van socialistische zijde, als de
verkiezingsuitslagen dit wetügden,
zou aandringen op de bezetting van
„een departement dat belangrijk is
voor benoemingen."
Alsof dit nog niet duidelijk genoeg
ware wordt er aan toegevoegd dat in
dien minister Witteman (Binnenland
se Zaken) een andere functie in het
openbare leven mocht krijgen in
dit verband wordt de burgemeesters
vacature te Utrecht genoemd men
dan, volgens „Het Parool", in P. v. d.
A.-kringen grote belangstelling zou
hebben voor deze§>orfefeuille.
Schryver dezes volgt reeds meer
dan 40 jaar met grote belangstelling
de binnenlandse politiek. Hij herin
nert zich dat meermalen het verwijt
gehoord werd, dat te veel burgemees
ters van een bepaalde richting wer
den benoemd. Dit verwijt was soms
gegrond, doch meermalen ongegrond.
Wij kunnen ons echter niét herinne
ren ooit op zo grove wijze te hebben
vernomen dat een bepaalde partij, in
casu de P. v. d. A., aanspraak maakt
op het departement dat de grootste
invloed heeft bij het vergeven van
burgemeesterszetels. Dat een blad on
der redactionele leiding van een voor
aanstaand man in genoemde partij
iets dergelijks zonder commentaar,
opneemt, moge door sommigen als
„progressief" worden beschouwd, wij
noemen het kortweg verwording der
politieke zeden.
NATIONALE BEDEVAART TE
LOURDES AANGEKOMEN.
Uit Parijs werd gisteren aan de
„Maasbode" getelefoneerd:
„Onze Nationale Bedevaart is Za
terdagmiddag precies om 5 uur te
Lourdes aangekomen, waar de pel
grims prachtig zomerweer vonden,
zonder grote warmte. De brancardiers
van Lourdes en de leden van O. L.
van Zeven Smarten zorgden voor een
vlotte overbrenging der zieken. Het
ongewone uur van aankomst en de
vermoeidheid na een reis van 24 uur
maakten het niet mogelijk, dat nog
Zaterdag onze pelgrims zich bij de
grot konden verenigen voor de be-
groctingsbijeenkomst. Deze begroe
ting had Zondagochtend na de Hoog
mis plaats. Daarbij heeft de zeer-
eerw. heer Wiegering, pastoor van
Haaksbergen, het historisch overzicht
uitgesproken van de verschijningen
van de Onbevlekte Ontvangenis aan
Bernadette, waarmede steeds de
Lourdes-bedevaarten worden ge
opend. De president van onze Natio
nale Bedevaart, de Hoogeerw. Heer
Ingendoel, deken van Maastricht,
heette de pelgrims daarna welkom en
gaf een uiteenzetting van de intentie
van deze bedevaart, die onze 48e na
tionale is. en drong aan op vurig ge
bed voor de leniging der noden van
deze tijd.
Aangezien Zaterdag nog 12.000 pel
grims zijn vertrokken, waaronder de
grote bedevaart uit Bretagne, bevond
onze bedevaart zich gisteren vrijwel
alleen, daar eerst heden weer grote
aankomsten worden verwacht. Dit
had het voordeel, dat de zieken bij de
picines zeer rustig gebaad konden
worden. Onze pelgrims namen deel
aan de H. Sacramentsprocessie en de
Lichtprocessie. De Nederlandse dag,
waarbij dus onze bedevaart de leiding
van de plechtigheden zal hebben is
op morgen gesteld".
EEN ROMAN VAJ>i HET WOUD
Paul Keiler
58)
„Alleen niet meer opsluiten! her
haalde hij telkens weer. Zoals eens
op de beklaagden bank, zo zat hij nu
op de omkransten erezetel: als een
hoopje ellende.
Schuw spiedde hij om zich heen
en schaamde zich klaarblijkelijk
halfdood.
Balthassar hield een toespraak:
„En dan noemt men het hier nog
een vredig wouddal. Het zou wat!
Het is dit jaar bij ons toegegegaan,
dames en heren... ik wil niets an
ders zeggen dan: dat het is toege
gaan! In dit woord ligt alles beslo
ten: moord, zelfmoord, brand, ha
gel en overval met zwaar lichamelijk
letsel. Bij Indianen kan het niet
woester toegaan. Maar hoe komt dat?
Het komt van de mensa1 ijke harts
tochten, die steeds meer de overhand
nemen, het komt van de toenemende
oneerbiedigheid jegens de overheid
en het komt omdat de zeden onzer
voorvaderen niet genoeg meer in
ere worden gehouden."
„Amen!" riep een der aanwezige
socialisten om Balthassar te bespot
ten daar deze een beetje in een
preektoon vervallen was. Op het
zelfde moryent was hij daarvan ver
lost en een enigszins grovere spreek
wijze toegedaan Er ontstond een tu
mult en de oude Krügel, die door
dit alles gehuldigd had moeten
worden, zette steeds angstiger ogen
op. Balthassar's geluid behield de
overhand. Hy vervolgde zijn rede:
„Wij wil1 en ons niet kwaad ma
ken. Ik wenste slechts te constateren
dat zoals zo'n biervat, dat hier voor
me staat, door banden in zijn voe
gen wordt gehouden, aldus de so-
ciaa1-democratie door bandeloosheid
in stand wordt gehouden."
Opnieuw ontstond er tumult, en
Krügel, de eregast, begon zachtjes
te snikken. Reeds vreesde ik, dat
Balthassar tengevolge van zijn
woordspeling, die niet eens van hem
zelf wase in een handgemeen zou ge
raken,^ maar na enige herrie werd
het rustig en vervolgde Balthassar
met waardige ernst:
„Dames en heren! Gij weet, wat
Bianca voor iemand was en welke
gruwelijke dood zij heeft gevonden.
Het is niet aan ons, iemand te oorde
len. Zij ruste in vrede! En gij weet,
wat de houtzager voor iemand was
en onder welke omstandigheden hij
is gestorven. Ook hij ruste in vrede!"
Toen knikte de oude Krügel met
het hoofd en zei luid: „Ja!'' De her
le gemeente schrok; ook door Bal
thassar's lichaam ging een schok
toen Krügel „Ja" zei. Met weke stem
vervolgde Balthassar:
„En zo willen wij diep in ons hart
vrede sluiten en ook Emil Bönisch
en Elisabeth Ranke en de schilder
Werner Lohmann in vrede laten gaan
Zij zullen wel nimmer in ons woud
dal terugkeren; zij hebben hier ge
faald, zij hebben hier geleden, zij
moesten uit ons schone woud weg
trekken, en het past ons niet dat wij
achter hun rug tegen hen te keer
gaan; veeleer moeten wij denken
aan datgene wat goed in hen was en
aan het feit, dat zij onze mede ge
meentenaren waren, die vele vrien
den bij ons telden.
Vandaag hebben wij echter iemand
in ons midden wie een groot onrecht
is aangedaan. „De mensen weten
slechts ten dele" staat er in de Bij
bel..."
Hier pauseerde Balthassar even
om rond te spieden of er misschien
weer iemand „amen" zou roepen;
maar er verroerde zich geen mens.
„Dus ten dtfe! En als het op oor
delen of afmeten van schuld aan
komt, zijn alle mensen stumpers. Wij
hebben ons allen vergist, niet slechts
de heren van het gerecht, maar ook
ik en mijnheer Hubertus en juffrouw
Isenloh en jullie allemaal. Niemand
heeft juist gezien; allen bevonden wij
I ons op een dwaalspoor. Maar dit
iheb ik geweten, en dit hebben de
meesten geweten, dat onze oude
Krüg»1 geen misdadiger kon zijn.
Krügel brak hardop in snikken
uit.
„Nu beste vader Krügel, huil maar
niet; alles is nu immers terecht ge
komen en weer goed geworden; wij
zullen er nu allen voor helpen zor
gen, dat je in je geliefd woud een
vreedzame levensavond genieten
kunt. Huil niet zo, vader Krügel,
anders breng je me van de wijs. Je
ziet 't, de hele gemeente is ter ere
van jou hier aanwezig, aUen heb
ben ze hun Zondagse kleren aange
trokken, hoewel het pas Zaterdag
is. Dat is allemaal ter ere van jou.
En wij staan allemaal aan jouw
kant, en het zal je aan niets ontbre
ken.
Mijn beste mede-gemeentenaren!
Het woud is een streng rechter; de
schuldigen wijst het uit, die moeten
de vreemde in of zelfs het graf in;
de onschuldigen beschermt het en
roept het tot zich terug Vader Krü
gel was altijd een eenvoudig, arm
man, hem is in zijn leven weinig eer
te beurt geval1 en. Maar vandaag,
nu wij hem weer in ons midden te
rug hebben, willen wij uitdrukking
geven aan onze eerbied voor de
onschuldig gestrafte door ons van
onze plaatsen te verheffen."
De hele gemeente stond op. Al
leen de oude Krögel zat, helemaal
in elkaar gezakt, op zijn stoel.
Krügel is bij mij in huis ingetrok
ken. Ik heb een prettig kamertje
voor hem laten inrichten. Mijn oude
Mathilde zorgt voor hem. Hij leeft
als in een droom en blijft dikwijls
met knipperende ogen in het zonlicht
staan. Eerst zo'n woest leven met die
oude woudheks, en toen die gevan
genis... en nu zulk een vrede! Hij
kan het wonder maar niet geloven.
Zelfs vrouw Sturz respecteert de
oude Krügel en gedraagt zich zel
den onbehoorlijk tegen hem. Gok
zij is op de bijeenkomst in de „Drui
ventros" geweest, heeft mijnheer
Balthassar's redevoering gehoord en
had zich „van haar plaats verheven"
Dat vrouw Sturz enigszins afgunstig
is, ligt in haar aard. Zij heeft zich
er over beklaagd .dat haar man
zaMger ook eens onschuldig was op
gesloten (acht dagen, wegens een
vechtpartij); maar daar had zich
destijds geen mens druk over ge
maakt. In de wereld is alles afhan
kelijk van de gunst der mensen!
De oude Krügel zei me, dat hij
graag alle soort van werk wilde ver
richten; hy wilde alleen geen bo
men meer omhakken. Dat kon hij
niet meer. dan zou het hem in zijn
armen slaan. Ik begreep het wel; de
ze zoon van het woud had in de ge
vangenis zo bitter naar het woud
verlangd, dat hij het nu met geen
byl meer pijn kon doen.
Er vaft nog iets te vertellen over
de geldkist, die Emil Bönisch na de
brand in de heksenketel had gesme
ten. De kist bevatte bijna achtdui
zend thalei-, hoofdzakelijk waar
depapieren. Wij moesten die schat
natuurlijk zien te vinden, hem voor
Emil en Elisabeth te behouden. Ik
ben toen met Balthassar in de hek-
senkloof afgedaald. De kloof is smal
en diep en heeft loodrechte wanden.
Wij moesten ons van lange koorden
bedienen om er in af te dalen. Door
vroegere klimpartijen in de Alpen
bezat ik enige routine en ervaring.
Wij vonden niets, en reeds wilden
wij weer naar boven klimmen, toen
Balthassar, die nog steeds om zich
heen speurde, zei:
„Daar.er is iemand vóór ons hier
geweest, die de kist heeft meegeno
men en die zo vriendelijk was, een
visitekaartje achter te laten
En hij haalde tussen het struik
gewas en de rotswand een smoeze
lige speelkaart te voorschijn: kla
veren zeven.
„De oude vrouw Krügel?"
„Ja! dat mens moet op de een of
andere manier lucht hebben gekre-
van de rijkdom, die hier lag."
(Wordt vervolgd)