Huhertus Publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie met een grote mate van zelfstandigheid Aetherklanken PERSSPIEGEL „De ziel van de Hongaarse jeugd wordt ter dood veroordeeld'' DINSDAG 29 JUNI 1948 DE LEIDSE COURANi PAGINA 2 De Kroon houdt het recht aan zich om verordeningen te vernietigen Bij de Tweede Kamer is thans in- een publiekrechterlijke bedrijfsorga- gediend het reeds aangekondigde wetsontwerp tot toepassing ten aan zien van het bedrijfsleven van de artikelen 80 en 152 tot en met 154 van de grondwet. Bij de opstelling van dit wetsont werp van wet is uitgegaan van de gedachte, dat men aan een lager or gaan dient over te laten, wat dit evengoed of beter kan doen dan een hoger orgaan. Het ware onjuist, indien het thans aangeboden ontwerp van wet, dat het karakter draagt van een raamwet, een star schema zou verschaffen, dat in de zeer verschillende sectoren van het economisch leven op een vormige wijze zou moeten worden toegepast, aldus lezen we in de toe lichting. Dit ontwerp voorziet dan ook slechts in de instelling van een al gemene bedrijfsorganisatie met ais bestuur een sociaal-economische raad, terwijl de instelling van pro ductschappen, hoofdbedrijfschappen en bedrijfschappen aan de wet is overgelaten. Hierbij is de mogelijkheid ge opend. om, zowel wat de samenstel ling als wat de taak van deze licha men betreft, met het bijzonder .ka rakter van het te omvatten sociaal- economische gebied rekening te houden. Uit de zelfstandigheid der ontwor pen publiekrechtelijke bedrijfsorgani saties vloeit voort, dat de zelfwerk zaamheid der bedrijfsgenoten in deze lichamen zoveel mogelijk tot ont wikkeling moet komen, dat het zo veel mogelijk instituties „van het bedrijfsleven zelve" dienen te zijn. Dc onmisbare afhankelijkheid van het algemeen belang brengt echter mede, dat waarborgen dienen te worden geschapen, ten einde te voor komen, dat de bepalingen van arti kel 2 (dienen van het bedrijfsleven) en artikel 71 (gemeenschappelijk belang van ondernemingen en per sonen) van het ontwerp van wet tot een zinledige phrase worden. Deze waarborgen nu zullen sterker moe ten zijn naarmate het gebied, door WOENSDAG HILVERSUM I (301 m.) 7.00 Nieuws, 7.15 Ochtendgymn. 8.00 Nieuws, 8.18 Michel Emer en crkest, 8.50 Voor de huisvrouw, 9.00 Edward Elgar, 10.00 Morgenwijding 10.20 Kookpraatje, 10.30 Halfuur voor de vrouw; 11.00 Hqll. familie leven uit 17e en 18e eeuw. 12.00 12.33 Voor het platteland, 13.00 Nieuws, 13.15 Kalender 14.15 Kamer orkest, 15.00 Jane Eyre, hoorspel, 15.30 Ziekenprogr. 16.00 Roodborst jes, 16.45 Vragen staat vrij, 17.30 Maatschappelijk werk, 18.00 Nieuws 18.30 Ned. Strijdkrachten, 19.00 Ne derland in opbouw, 19.30 Voor de Jeugd, 19.45 Lezen in de Bijbe1, 20.00 Hoorspel, 22.15 Malando en orkest, 22.45 Boekbespreking, 23.00 Nieuws 23.15 Orgelspel 23.40 Rustige avond klanken. HILVERSUM n (301 m.), 7.00 Nieuws, 7.45 Een woord voor de dag, 8.00 Nieuws, 8.15 Gewijde muziek, 9.00 Onze jonge zieken, 9.30 Waterstanden, 9.35 Mozart, 10.00 Le ger des Heils, nationale velddag, 12.00 Ancora trio, 12.30 Weeroverzicht 13.00 Nieuws, 13.15 Prof dr Bavinck 13.20 Van Rameau tot Ravel, 14.05 Gemengd Onu'oepkoor; 15.30 Zigeu- nermuziek 16.15 Jeugdprogr 17.30 Reportage Int. Tenniskampioen schappen te Wimbledon; .17.45 Het Rijk overzee, 18.00 Ned koren en Korpsen, 19.00 Nieuws- en weer overzicht; 19.30 Verkiezingstoespraak Mr. A. B. Roosjen (A.R.) 19.55 Bach- koraal, 20.00 Nieuws, 20.15 Jeugd- samenkomst van Geref Kerk van Amsterdam, 21.30 Sweelinckkwartet 22.00 Ned Kamerkoor, Missa Can- tuariensis, Rubbra. 22.45 Avond overdenking, 23.00 Nieuws, 23.15 Gr. pl. 23.50 Slotaccoord. nisatie omvat, met betrekking tot het algemeen belang, van groter geiwcht is. •Het is om deze reden, dat de be noeming van de voorzitter van een productieschap bij de Kroon is gelegd, terwijl de voorzitters der hoofdbe drijfschappen en der bedrijfschappen worden benoemd door de besturen van deze lichamen. Om dezeldfee reden is bepaald, dat de voorzitter van de sociaal-econo mische raad door de Kroon wordt be noemd, terwijl ten hoogste een derde van het totale aantal leden van de raad eveneens door de Kroon kan worden benoemd. Ook het recht van de Kroon tot vernietiging en schorsing van verordeningen der bedrijfsorga nisaties moeten worden gezien als rechtstreeks gevolg van de af hankelijkheid van het zelfstan dig doel dezer lichamen van het algemeen belang. Met opzet heeft de regering geen opsomming gegeven van de onder- wei-pen, die door de productschap pen, hoofdbedrijfschappen en bedrijf schappen kunnen worden geregeld. Deze lichamen zullen immers telkens bij afzonderlijke wet worden inge steld. Naarmate de ontwikkeling voortschrijdt, zal een helderder in zicht worden verkregen in de taken, die, gegeven de dan geldende omstan digheden, met succes aan deze licha men kunnen worden opgedragen. HORIZONTALE EN VERTICALE ORGANISATIES. Het ontwerp voorziet in de moge lijkheid van instelling van product-, bedrijf- en hoofdbedrijfschappen. Be drijf- en hoofdbedrijfschappen zijn horizontaal d. W. z. naar bedrijfstak ken en samenvattingen daarvan; pro ductschappen Verticaal, die is naar bedrijfskolommen opgebouwde orga nisaties. In het algemeen zullen bedrijf schappen, met bevoegdheden op eco nomisch en op sociaal terrein, wel het eerst tot stand komen. Waar no dig zullen deze kunnen worden over koepeld door hoofdbedrijfschappen. SAMENSTELLING, INRICH TING EN WERKWIJZE VAN DE PRODUCT-, DE HOOFDBE DRIJF- EN DE BEDRIJF SCHAPPEN. I In de besturen van de hoofdbe drijfschappen en bedrijfschappen, zijn ondernemers en werknemers pa ritair vertegenwoordigd. Denkbaar is echter, dat voor bedrijfschappen met een in hoofdzaak economische taak op grond van de in de bedrijfstak bestaande verhoudingen en omstan digheden aan een andere samenstel ling de voorkeur wordt gegeven. In dit verband valt bijv. te denken aan bedrijfschappen op het gebied van de handel, het bankwezen, het ver zekeringswezen en op sommige ter reinen van het ambacht. De instel lingswet zal hier zo nodig van de pariteit kunnen afwijken. De aanvaarding van de medever antwoordelijkheid van de werkne mers voor de economische gang van zaken brengt echter mede, dat ook in besturen en bedrijfschappen, als hierbedoeld, de werknemers, zij liet niet noodzakelijkerwijze op paritaire basis, zitting hebben. Uit de toekenning aan de werkne mers van medezeggenschap, ook op economisch gebied, vloeit verder voort, dat deze ook in het bestuur van het productschap, zij het ook hier niet noodzakelijker wijze op pa ritaire basis, dienen te zijn vertegen-1 woordigd. Het ontwerp voorziet in de moge lijkheid dat de betrokken ministers contactpersonen benoemen, die de vergaderingen van de besturen van de product-, de hoofdbedrijf- BEVOEGDHEDEN VAN DE PRO DUCT-, DE HOOFDBEDRIJF EN DE BEDRIJFSCHAPPEN. Het ontwerp voorziet in de toe kenning van verordenende bevoegd heid aan de besturen van de nieuwe lichamen ten aanzien van nader bij de wet aan te wijzen onderwerpen. Hierbij wordt in de eerste plaats aan de instellingswetten gedacht en de regering stelt zich voor daarbij in de aanvang de nodige terughou dendheid te betrachten. INSTELLING VAN EEN OPEN BAAR LICHAAM VOOR HET BEDRIJFSLEVEN IN HET AL GEMEEN. Bij de onderhavige wet wordt In gesteld een openbaar lichaam voor het bedrijfsleven in het algemeen, algemene bedrijfs-organisatie gehe- ten; waarvan het bestuur is genaamd sociaal economische raad. Hiermede wordt uitvoering gegeven aan arti kel 152 van de Grondwet, dat, be halve de instelling van openbare lichamen voor bepaalde- takken van bedrijf, instelling van een openbaar lichaam voor het bedrijfsleven in het algemeen mogelijk maakt. Het ont werp gaat er van uit, dat aan het hierbedoelde lichaam al naar hoefte onderworpen ter regeling kunnen worden overgelaten. Reeds aanstonds zaï het echter een taak te vervullen hebben bij de opbouw van en straks ook bij het toeszicht op de nieuwe bedrijfsorganisatie. Met het oog daarop en voor de goede functio nering van het openbaar lichaam zelf is aan de sociaal-economische raad reeds in het ontwerp ten aanzien van verscheidene onderwerpen verorden de bevoegdheid toegekend In het bij het voorontwerp van wet op de bedrijfschappen gevoegde be geleidend schrijven sprak de toen malige minister van handel en nij verheid uit, dat hij de sociaal-econo mische raad voornamelijk zag als ad viesorgaan van de regering voor alle algemene vraagstukken van sociaal- economisch beleid. Met de hierin tot uiting komende gedachte, dat voor het treffen van algemene regelingen op sociaal en economisch terrein de centrale overheid als regel de aan gewezen instantie is en dat voor de sociaal-economische raad derhalve hier geen belangeryke taak kan zijn weggelegd, anders dan een advise rende, kan de regering instemmen, al meent zij, dat met name op organi satorisch gebied een mogelijkheid tot het zelfstandig treffen van regelin gen door de sociaal-economische raad moet worden opengehouden. SAMENSTELLING, INRICH TING EN WERKWIJZE VAN DE ALGEMENE BEDRIJFS- SOHAPPEN. De benoeming van ten minste twee derden van de leden van de sociaal- economische raad geschiedt door re presentatieve organisaties van on dernemers en van werknemers. De overige leden worden door de Kroon benoemd. In het ontwerp wordt aan de be trokken ministers de bevoegdheid toegekend de vergaderingen van de sociaal-economische raad en zijn commissies bij te wonen en door door hen aan te wijzen ambtenaren doen bijwonen. DE ADVISERENDE TAAK VAN DE SOCIAAL-ECONOMISCHE RAAD. Het ontwerp wijst de sociaal-eco nomische raad niet alleen aan hoogste bestuursorgaan van de alge mene bedrijfsorganisatie, doch krach tens artikel 80 van de Grondwet ook als vast college van advies aan de regering voor sociale en economische aangelegenheden. Het wetsontwerp is ondertekend door alle ministers. Het is vergezeld van het rapport der commissie-Van der Ven, waarin de commissie zegt, dat zij er in zeer belangrijke rn^te in geslaagd is, tot een eenstemmig voorstel te geraken. Ten aanzien van de hoofdlijnen van het ontwerp hal alleen de heer Borst verschillende bedenkingen, welke hij in een min derheidsnota heeft vastgelegd. De commissie spreekt er haar leed wezen over uit, dat ten gevolge van het complexe karakter van het vraag stcuk haar werkzaamheden langer tijd hebben gevergd, dan in haar bedoeling en in die van de regering heeft WILLYS-OVERLAND Automobielen de enige grote Amerikaan op kleine bon. De Station-wagon, de ideale combinatie wagen, vervoer 7 pers. plus bagage, voorzien van Overdrive, benzine verbr. c.a. 1 op 10.' Motor 63 P.K., de Panel-delivery bestelwa gen, 500 kg., de Truck's, 2 wiel (nor maal) en 4 wiel aandr., 1 ton, div. modellen. Universal-jeep, Jeep ser vice en onderdelen. Dealer: Kore- vaargarage, G. Verberg, Leiden, Ko- revaarstr. 43, tel. K 1710-12730. 5326 (ingez. med.). tionalisatie van alle katholieke scho len verordend. Dit gebeurde ondanks de hevigste tegenkanting van de ka tholieke bevolking en onder volko men voorbijzien van de rechten van de Kérk en de rechten en ondubbel zinnige wensen van de ouders. Kar dinaal Mindszenty, Primaat van Hon garije, zond nog voor de stemming over de nieuwe schoolwet in het Par lement de volgende schrijnehde op roep aan de Katholieke Bisschoppen over de gehele wereld: „Eerbiedwaardige Broeders! Vol gens het Kerkelijk Wetboek (Canon 1375) heeft de Kerk het recht, om scholen van iedere aard te stichten, en niet slechts lagere doch ook mid delbare en hogere scholen. In Honga rije echter heeft de nieuwe „Partij van de Hongaarse Arbeiders", welke uit de vroegere communistische en de vroegere sociaal-democratische parlementsfracties is gevormd, plot seling de nationalisatie van alle scho len verlangd. Dezelfde partij heeft ofr ficieel verklaard, dat haar geestelijke grondslagen gevormd worden door de marxistisch-communistische wereld beschouwing. Zolang het ontwerp ter nationalisa tie van alle godsdienstige scholen nog niet door een stemming van de par- iementsafgevaardigden tot wet is ver heven (hetgeen inmiddels geschied de Red. K.N.P.) staat onze trouwe katholieke gelovigen, alsmede de protestantse geestelijkheid, de moge lijkheid open, dit voornemen met wettelijke middelen te bestrijden. Zo verkondigt geheel Hongarije dan ook zijn vastbeslotenheid om de gods dienstige scholen tot het uiterste te verdedigen: het doet dit met bewon derenswaardige ijver en moed. in ver- x--- gaderingen, bij feestelijkheden, op de bedrijfschappen kunnen bijwonen. I scholen, in brieven, telegrammen, in Zoals- bekend heeft het Hongaarse i katholjeke scholen, waarin 463.405 Parlement de inbeslagneming en na-1 scholieren worden opgevoed" en onder- Voorts kan de regering bij de orga nen van de product-, de hoofdbedrijf- en de bedrijfschappen de voor het door haar uit te oefenen toezicht no dige inlichtingen inwinnen. tekenlijsten enz. Tot in de 18e eeuw waren er in Hongarije uitsluitend godsdienstige scholen, welke de jeugd opvoedden in de liefde tot God en tot haar Volk. Thans bezitten wij 3148 ri'cht door de beste wereldlijke en geestelijke onderwijzers alsmede door zusters. De Marxisten weten zeer wel, dat onze jeugd God en haar vader land lief heeft, en juist daarom trek ken zij thans openlijk en zonder schaamte te velde tegen de rechten van de Kerk en de menselijke persoon ofschoon zij tot nu toe in alle toon aarden herhaalden, dat ze niet beoog den de Kerk en de godsdienst te be strijden. Zij worden daarbij krachtig gesteund door een sterke druk van buitenaf. Wij echter moeten deze ongelijke geestelijke strijd voeren zonder men selijke hulp. alleen op God vertrou wend, en dit reeds sinds het begin van de wereldoorlog, eerst onder de verdrukking van het Westelijke en daarna onder die van het Oostelijke totalitarisme. Zelfs de Hitlerianen hebben niet geprobeerd, de gods dienstige scholen af te schaffen. Vertrouwend op het Mystieke Lichaam van Christus, de gemeen schap van alle trouwe aanhangers der Katholieke Kerk, richten Wij ons tot de Bisschoppen'der wereld namens alle Bisschoppen en gelovigen in Hon garije met het dringend verzoek, de genoemde feiten bekend te maken aan hun gelovigen en instellingen, op dat zij allen zo spoedig mogelijk in telegrammen en brieven aan de Hon gaarse regering en het Hongaarse Parlement hun afkeuring tot uitdruk king brengen over de in ons land steeds toenemende kerkvervolging. Indien ergens een aangeklaagde ter dood wordt veroordeeld, geschiedt het dikwijls, dat van alle kanten te zij nen gunste voorspraak-telegrammen binnenkomen. Thans wordt met de nationalisatie der scholen en met de geestelijke en lichamelijke onder drukking de ziel van onze jeugd ter dood veroordeeld. Wanneer Hongarije volledig bezwijkt onder het marxis me, daalt voor geheel Europa de vrij heid in het graf. Wie dit niet geloven wil, moet naar ons toe komen en met eigen ogen rondzien". JONGEREN DER KVP EN HET FEDERALISME Hulp aan Duitse Jeugd Op Drakenburgh hebben het afge lopen weekend, een honderdtal leden der Jongerenorganisatie in de K.V.P. het Europees federalisme in enige voorname aspecten bestudeerd. De wordingsgeschiedenis der fede ralistische gedachte en haar ethisch- wijsgerige ondergrond leidde dr. Van der Wey O. Carm. in; dr. J. Schroder sprak van het politiek aspect van het europees federalisme, drs. G. Ham- merstein over de economische zijde, dr. K. Hahn over het probleem Duits land. Zowel inleidingen, als de beraadsla gingen en gedachtenwisseling waren uitnemend. De verslagen hiervan zul len een der studie-onderwerpen der Jongerenorganisatie in het komend seizoen uitmaken. Op Drakenburgh kan het culturele niet overgeslagen worden. Zaterdag avond hield Jan Beerends een voor dracht over de idee Europa, 2cals die spreekt uit de Europese cultuur, Ti neke Oomes zong, Joop Schouten speelde piano, Bernard Verhoeve de clameerde. Terecht kon de Jongerenvoorzitter, dr. de Gou, de studiedagen Zondag avond sluiten met voldoening over het gepresteerde en met de zekerheid, dat naar vorengekomen plannen, o.m. ten aanzien van (bescheiden) hulp aan de Duitse jeugd, binnen afzien bare tijd werkelijkheid zullen wor den. Parachutisten op vlieg- feest te Ypenburg Op de militaire vliegfeesten, die Zaterdag en Zondag a.s. op Ypen burg worden gehouden, zullen vijf parachutisten gezamenlijk 'n sprong maken. Deze 'sprong zal gemaakt worden door de soldaten C. van Santen uit 's-Gravenzande, T. van Houdijk uit Voorburg, D. Hattum uit Voorschoten, C. A. Huyser uit Amsterdam en de korporaal van Maarteveld uit Rotterdam. Deze parachutisten zijn in Indië opgeleid en maken thans deel uit van de luchtstrijdkrachten. NOODLANDING VAN HELICOPTERE BIJ NOOTDORP. Gistermiddag omstreeks half vier werd de helicoptère van de stich ting hefschroefvliegtuigen bij Noot dorp door een motorstoring ge- -dwongen te landen. Er werd een landingsterrein uitgezocht. Bij het aan de grond komen kantelde het hefschroefvliegtuig, waarbij de mo torbladen werden beschadigd. De drie inzittenden, onder wie de piloot de heer E. Senger, kwamen onge deerd uit het toestel. De rijkslucht vaartdienst heeft een onderzoek in gesteld en het toestel vrijgegeven voor transport over de weg naar Ypenburg. AUTOBUS TEGEN BOOM GEREDEN EN OMSLAGEN Door het breken van de stuurstang reed gistering eeh autobus van de „W.A.T.O.", die de dienst onder houdt tussen Hellendoorn en Almelo, tussen Nijverdal en Wierden tegen een boom. De boom knapte door de hevige botsing door midden en de autobus sloeg om. Voor de meeste der 15 inzittenden en de chauffeur liep het ongeluk wel bijzonder goed af. Slechts een der passagiers een dame uit Hengelo, moest naar het ziekenhuis vervoerd worden. De an dere inzittenden hadden door glas scherven verwondingen opgelopen Zij werden in Nijverdal verbonden en konden daarna de reis voortzet ten. De bus werd grotendeels ver nield. OM DE BAANTJES! Uit de Nieuwe Courant nemen wij over volgend artikel, met welks strek king wij het volkomen eens zijn: „Het Parool", orgaan van de linker vleugel der P. v. d. A., neemt zonder enig commentaar een artikel van zijn Haagse redacteur op, waarin gefan taseerd wordt over de samenstelling van het na de verkiezingen te ver wachten Kabinet; Nogmaals wordt verzekerd dat de P. v. d. A. beslist tegen een Kabinet op brede basis :s, terwijl ook de Minister-President er geen groot voorstander van is. De P. v. d. A. zou wel willen aanvaarden een niet-politieke figuur buiten de Katholieken en Socialisten, als vak minister, welke figuur wel met sterke banden aan een partij als b.v. de Christ. Historische Unie verbonden kan zijn. Wij zouden van deze voorbarige be schouwingen, welke o.i. te veel doen denken aan het verdelen van de huid van de beer vóór tleze geschoten is, geen melding hebben gemaakt, indien daar niet een merkwaardige medede ling aan ware toegevoegd n.l., dat men van socialistische zijde, als de verkiezingsuitslagen dit wetügden, zou aandringen op de bezetting van „een departement dat belangrijk is voor benoemingen." Alsof dit nog niet duidelijk genoeg ware wordt er aan toegevoegd dat in dien minister Witteman (Binnenland se Zaken) een andere functie in het openbare leven mocht krijgen in dit verband wordt de burgemeesters vacature te Utrecht genoemd men dan, volgens „Het Parool", in P. v. d. A.-kringen grote belangstelling zou hebben voor deze§>orfefeuille. Schryver dezes volgt reeds meer dan 40 jaar met grote belangstelling de binnenlandse politiek. Hij herin nert zich dat meermalen het verwijt gehoord werd, dat te veel burgemees ters van een bepaalde richting wer den benoemd. Dit verwijt was soms gegrond, doch meermalen ongegrond. Wij kunnen ons echter niét herinne ren ooit op zo grove wijze te hebben vernomen dat een bepaalde partij, in casu de P. v. d. A., aanspraak maakt op het departement dat de grootste invloed heeft bij het vergeven van burgemeesterszetels. Dat een blad on der redactionele leiding van een voor aanstaand man in genoemde partij iets dergelijks zonder commentaar, opneemt, moge door sommigen als „progressief" worden beschouwd, wij noemen het kortweg verwording der politieke zeden. NATIONALE BEDEVAART TE LOURDES AANGEKOMEN. Uit Parijs werd gisteren aan de „Maasbode" getelefoneerd: „Onze Nationale Bedevaart is Za terdagmiddag precies om 5 uur te Lourdes aangekomen, waar de pel grims prachtig zomerweer vonden, zonder grote warmte. De brancardiers van Lourdes en de leden van O. L. van Zeven Smarten zorgden voor een vlotte overbrenging der zieken. Het ongewone uur van aankomst en de vermoeidheid na een reis van 24 uur maakten het niet mogelijk, dat nog Zaterdag onze pelgrims zich bij de grot konden verenigen voor de be- groctingsbijeenkomst. Deze begroe ting had Zondagochtend na de Hoog mis plaats. Daarbij heeft de zeer- eerw. heer Wiegering, pastoor van Haaksbergen, het historisch overzicht uitgesproken van de verschijningen van de Onbevlekte Ontvangenis aan Bernadette, waarmede steeds de Lourdes-bedevaarten worden ge opend. De president van onze Natio nale Bedevaart, de Hoogeerw. Heer Ingendoel, deken van Maastricht, heette de pelgrims daarna welkom en gaf een uiteenzetting van de intentie van deze bedevaart, die onze 48e na tionale is. en drong aan op vurig ge bed voor de leniging der noden van deze tijd. Aangezien Zaterdag nog 12.000 pel grims zijn vertrokken, waaronder de grote bedevaart uit Bretagne, bevond onze bedevaart zich gisteren vrijwel alleen, daar eerst heden weer grote aankomsten worden verwacht. Dit had het voordeel, dat de zieken bij de picines zeer rustig gebaad konden worden. Onze pelgrims namen deel aan de H. Sacramentsprocessie en de Lichtprocessie. De Nederlandse dag, waarbij dus onze bedevaart de leiding van de plechtigheden zal hebben is op morgen gesteld". EEN ROMAN VAJ>i HET WOUD Paul Keiler 58) „Alleen niet meer opsluiten! her haalde hij telkens weer. Zoals eens op de beklaagden bank, zo zat hij nu op de omkransten erezetel: als een hoopje ellende. Schuw spiedde hij om zich heen en schaamde zich klaarblijkelijk halfdood. Balthassar hield een toespraak: „En dan noemt men het hier nog een vredig wouddal. Het zou wat! Het is dit jaar bij ons toegegegaan, dames en heren... ik wil niets an ders zeggen dan: dat het is toege gaan! In dit woord ligt alles beslo ten: moord, zelfmoord, brand, ha gel en overval met zwaar lichamelijk letsel. Bij Indianen kan het niet woester toegaan. Maar hoe komt dat? Het komt van de mensa1 ijke harts tochten, die steeds meer de overhand nemen, het komt van de toenemende oneerbiedigheid jegens de overheid en het komt omdat de zeden onzer voorvaderen niet genoeg meer in ere worden gehouden." „Amen!" riep een der aanwezige socialisten om Balthassar te bespot ten daar deze een beetje in een preektoon vervallen was. Op het zelfde moryent was hij daarvan ver lost en een enigszins grovere spreek wijze toegedaan Er ontstond een tu mult en de oude Krügel, die door dit alles gehuldigd had moeten worden, zette steeds angstiger ogen op. Balthassar's geluid behield de overhand. Hy vervolgde zijn rede: „Wij wil1 en ons niet kwaad ma ken. Ik wenste slechts te constateren dat zoals zo'n biervat, dat hier voor me staat, door banden in zijn voe gen wordt gehouden, aldus de so- ciaa1-democratie door bandeloosheid in stand wordt gehouden." Opnieuw ontstond er tumult, en Krügel, de eregast, begon zachtjes te snikken. Reeds vreesde ik, dat Balthassar tengevolge van zijn woordspeling, die niet eens van hem zelf wase in een handgemeen zou ge raken,^ maar na enige herrie werd het rustig en vervolgde Balthassar met waardige ernst: „Dames en heren! Gij weet, wat Bianca voor iemand was en welke gruwelijke dood zij heeft gevonden. Het is niet aan ons, iemand te oorde len. Zij ruste in vrede! En gij weet, wat de houtzager voor iemand was en onder welke omstandigheden hij is gestorven. Ook hij ruste in vrede!" Toen knikte de oude Krügel met het hoofd en zei luid: „Ja!'' De her le gemeente schrok; ook door Bal thassar's lichaam ging een schok toen Krügel „Ja" zei. Met weke stem vervolgde Balthassar: „En zo willen wij diep in ons hart vrede sluiten en ook Emil Bönisch en Elisabeth Ranke en de schilder Werner Lohmann in vrede laten gaan Zij zullen wel nimmer in ons woud dal terugkeren; zij hebben hier ge faald, zij hebben hier geleden, zij moesten uit ons schone woud weg trekken, en het past ons niet dat wij achter hun rug tegen hen te keer gaan; veeleer moeten wij denken aan datgene wat goed in hen was en aan het feit, dat zij onze mede ge meentenaren waren, die vele vrien den bij ons telden. Vandaag hebben wij echter iemand in ons midden wie een groot onrecht is aangedaan. „De mensen weten slechts ten dele" staat er in de Bij bel..." Hier pauseerde Balthassar even om rond te spieden of er misschien weer iemand „amen" zou roepen; maar er verroerde zich geen mens. „Dus ten dtfe! En als het op oor delen of afmeten van schuld aan komt, zijn alle mensen stumpers. Wij hebben ons allen vergist, niet slechts de heren van het gerecht, maar ook ik en mijnheer Hubertus en juffrouw Isenloh en jullie allemaal. Niemand heeft juist gezien; allen bevonden wij I ons op een dwaalspoor. Maar dit iheb ik geweten, en dit hebben de meesten geweten, dat onze oude Krüg»1 geen misdadiger kon zijn. Krügel brak hardop in snikken uit. „Nu beste vader Krügel, huil maar niet; alles is nu immers terecht ge komen en weer goed geworden; wij zullen er nu allen voor helpen zor gen, dat je in je geliefd woud een vreedzame levensavond genieten kunt. Huil niet zo, vader Krügel, anders breng je me van de wijs. Je ziet 't, de hele gemeente is ter ere van jou hier aanwezig, aUen heb ben ze hun Zondagse kleren aange trokken, hoewel het pas Zaterdag is. Dat is allemaal ter ere van jou. En wij staan allemaal aan jouw kant, en het zal je aan niets ontbre ken. Mijn beste mede-gemeentenaren! Het woud is een streng rechter; de schuldigen wijst het uit, die moeten de vreemde in of zelfs het graf in; de onschuldigen beschermt het en roept het tot zich terug Vader Krü gel was altijd een eenvoudig, arm man, hem is in zijn leven weinig eer te beurt geval1 en. Maar vandaag, nu wij hem weer in ons midden te rug hebben, willen wij uitdrukking geven aan onze eerbied voor de onschuldig gestrafte door ons van onze plaatsen te verheffen." De hele gemeente stond op. Al leen de oude Krögel zat, helemaal in elkaar gezakt, op zijn stoel. Krügel is bij mij in huis ingetrok ken. Ik heb een prettig kamertje voor hem laten inrichten. Mijn oude Mathilde zorgt voor hem. Hij leeft als in een droom en blijft dikwijls met knipperende ogen in het zonlicht staan. Eerst zo'n woest leven met die oude woudheks, en toen die gevan genis... en nu zulk een vrede! Hij kan het wonder maar niet geloven. Zelfs vrouw Sturz respecteert de oude Krügel en gedraagt zich zel den onbehoorlijk tegen hem. Gok zij is op de bijeenkomst in de „Drui ventros" geweest, heeft mijnheer Balthassar's redevoering gehoord en had zich „van haar plaats verheven" Dat vrouw Sturz enigszins afgunstig is, ligt in haar aard. Zij heeft zich er over beklaagd .dat haar man zaMger ook eens onschuldig was op gesloten (acht dagen, wegens een vechtpartij); maar daar had zich destijds geen mens druk over ge maakt. In de wereld is alles afhan kelijk van de gunst der mensen! De oude Krügel zei me, dat hij graag alle soort van werk wilde ver richten; hy wilde alleen geen bo men meer omhakken. Dat kon hij niet meer. dan zou het hem in zijn armen slaan. Ik begreep het wel; de ze zoon van het woud had in de ge vangenis zo bitter naar het woud verlangd, dat hij het nu met geen byl meer pijn kon doen. Er vaft nog iets te vertellen over de geldkist, die Emil Bönisch na de brand in de heksenketel had gesme ten. De kist bevatte bijna achtdui zend thalei-, hoofdzakelijk waar depapieren. Wij moesten die schat natuurlijk zien te vinden, hem voor Emil en Elisabeth te behouden. Ik ben toen met Balthassar in de hek- senkloof afgedaald. De kloof is smal en diep en heeft loodrechte wanden. Wij moesten ons van lange koorden bedienen om er in af te dalen. Door vroegere klimpartijen in de Alpen bezat ik enige routine en ervaring. Wij vonden niets, en reeds wilden wij weer naar boven klimmen, toen Balthassar, die nog steeds om zich heen speurde, zei: „Daar.er is iemand vóór ons hier geweest, die de kist heeft meegeno men en die zo vriendelijk was, een visitekaartje achter te laten En hij haalde tussen het struik gewas en de rotswand een smoeze lige speelkaart te voorschijn: kla veren zeven. „De oude vrouw Krügel?" „Ja! dat mens moet op de een of andere manier lucht hebben gekre- van de rijkdom, die hier lag." (Wordt vervolgd)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1948 | | pagina 2