PRQDENT mamct
Hübertus
Nederland schare zich achter
deze wereldactie
Enkele belastingen moeten
worden verhoogd:
Adviezen van de commissie voor
de prijspolitiek
WOENSDAG 26 MEI 1948
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 2
VERENIGDE NATIES HELPEN HET KIND
H. K. H. Prinses Juliana:
•In dc- woorden: de Verenigde Na
ties helpen het kind, klinkt niet al
leen de noodkreet van millioenen
kinderen, die ten onder dreigen te
gaan, maar 09k de roep van de vol
keren naar waarachtige, internatio
nale samen werking, zei de Prinses
Regentes gisteravond in -een radio
rede. Als ere-voorzitster van de Ne-
derlandse afdeling van de U.N.A.C.
deed zij een 'beroep op het Neder
landse volk om zich te scharen in de
rij van vijltig landen, welke deze
actie maken tot een gebeurtenis van
betekenis.
Zij ging verder met te zeggen: Ik
ibehoef u het afschuwelijke beeld
van deze ellende niet te schilderen
sinds gij in de bezettingsjaren
spook van de hongerdood hebt zien
rondwaren. Wanneer gij 11 in herin
nering een ogenblik verplaatst naar
4e bitterste tijd van honger, van kou
en van gebrek aan geneesmiddelen,
dan weet gij wat het zeggen wil, dat
talloze kinderen thans nog verderen
in' soortgelijke omstandigheden.
Ik spreek hier niet over het op
zichzelf reeds ontstellende en helaas
nog veel te weinig bekende feit, dat
naar schatting 200 tot 300 millioen
kinderen niet die voeding ontvangen,
die voor hun gezonde ontwikkeling
nodig is. 'Ongeveer vier millioen
kinderen in de door de oorlog ge
teisterde -landen van Europa ontvan
gen voeding, kleding en medische ver
zorging van het internationale kin-
der-noodfonds, dat ook reeds in Chi
na hulp verleent. Door gebrek aan
geld blijven echter nog zestien mil
lioen kinderen in Europa en veel
meer millioenen daarbuiten overge
leverd aan mensonterende omstan
digheden, welke een aanklacht vór-
EERSTE KAMER
GRONDWETSHERZIENING.
De Eerste Kamer ziet zich deze
week geplaatst voor de behandeling
van de vier wetsontwerpen tot wij
ziging van de grondwet, die achter
eenvolgens van de overzijde van het
Binnenhof afkwamen. Deze wijzigin
gen betreffen, zoals men weet, met
name de Indische paragraaf, voorts
de invoering van het instituut van
staatssecretaris, de burgerlijke staat
van bele.g en het inkomen van dc
Koningin na haar abdicatie.
Merkwaardig bij de discussie was
een verklaring van Chr. Historische
zijde.
De C. H. doet thans de concessie
dat zij bereid is, het ongrondwettig
gezag te legitimeren. Daar zal ech
ter tegenover moeten staan een zo
duidelijke grondslag voor de in de
toekomst te volgeh politiek, dat een
duurzame reële unie verzekerd is. De
heer Pollema'verweet de A.R. dat zij
te wainig rekening houdt met de vol
dongen feiten. Spreker stelde het ver
schil tussen A.R. en C.H. zo, dat de
A.R. voortzetting der voogdij wenst,
terwijl de C.H. wil een nevenschik-
kyig van al de gebiedsdelen, die ech
ter duurzaam door een Unie verbon
den en overkoepeld moeten zijn. De
Kroon van deze Unie moet zijn de
Kroon van het Koninkrijk der Ne
derlanden. Dit is ook de wens der
K.V.P.
Vandaag is de regering aan het
woord gekomen.
MIDDELBARE SCHOOLBEVOL
KING GESTEGEN TOT 86.000
ZIELEN.
Uit een zo juist gepubliceerde sta
tistiek van het C.B.S. blijkt, dat de
bevolking van alle inrichtingen voor
Voorbereidend Hoger en Middelbaar
Onderwijs in ons land tezamen van
ruim 63.000 zielen in het cursusjaar
19391940 gestegen is tot ruim
86.000 in 't schooljaar 1947—1948;
het aantal scholen steeg van 282 tot
3lT. -
De vijfjarige H.B.S. staat aan de
spits met bijna 39.000 leerlingen; de
lycea tellen er ruim 3J.000; op de
derde plaats komen de gymnasia met
ruim 11.000 leerlingen.
men tegen onze samenleving en een
gevaar zijn voor onze toekomst;
De Prinses doet tenslotte een be
roep op het Nederlandse volk om
met de daad te tonen, dat het be
langstelling heeft voor het werk van
het Nederlandse comité van de
U.N.A.C., aan welk comité de ker
ken, werkgeversorganisaties, vak
verenigingen, onderwijskringen, so
ciale instellingen en publiciteitsor-
ganen haar medewerking hebben
toegezegd.
BENOEMING IN HET BISDOM
HAARLEM.
Z. H. Exc. de bisschop van Haar
lem heeft aan de weleerw: heer A.
Hooyscfruur, thans kapelaan te Rot
terdam (H. Elisabeth} opdracht ge
geven de oprichting voor te bereiden
van een nieuwe parochie te Andijk,
onder de thans bestaande parochie
van de H. Werenfridus te Wervers-
hoof.
DE NIEUWE ZOMERZEGELS.
De directeur-generaal der P.T.T
maakt het volgende bekend:
Van 17 Juni tot en met 16 Augus
tus zulen bijzondere postzegels voor
sociale en culturele doeleinden wor
den uitgegeven in de frankeerwaar-
den van resp. 2, 6, 10 en 20 cent, wel-
ké" met een toeslag boven de fran-
keerwaarde van resp. 2, 4, 5 en 5 ct.
zullen worden verkrijgbaar gesteld.
Van de netto-opbrengst is de helft
voor sociale doeleindep en de andere
helft voor culturele doeleinden be
stemd. Het voor sociale doeleinden
bestemde deel wordt dit jaar als
volgt aangewend:
30 pet. voor de tuberculosebestrij
ding;
10 pet. voor het Irenefonds;
10 pet. voor de Nederlandse Fede
ratie van instellingen voor de onge
huwde moeder en haar kind (FI
OM);
30 pet. voor de rheiimatiekbestrij-
ding;
10 pet. voor de kinderuitzending;
J0 pet. voor de AVO (arbeid voor
onvolwaardigen).
De voor culturele doeleinden be
stemde helft der netto-opbrengst
komt voor 70 pet. ten goede aan op
drachten aan noodlijdende werkers
op cultureed gebied (kunst 50 pet.,
wetenschap 50 pet.), voor 20 pet. aan
het Prins Bernhardfonds en voorts
voor 10 pet. aan het voorzienings
fonds voor kunstenaars.
Tabaksaccijns, weeldebelasting,
ondernemersbelasting
In een ontwerp van wet, dat bij de Tweede Kamer Is ingediend, wordt
voorgesteld de opbrengst van de tabaksaccijns te verhogen, de weelde
belasting enigermate uit te breiden cn de ondernemersbelasting voor de
jaren 1948 en 1949 te verhogen. De beide eerste verhogingen zullen een
blijvend karakter hebben. De minister van financiën wil de vijf-en-tach
tig millioen gulden, welke voor het verlenen van toeslagen voor dc
landbouwbedrijven op lichte gronden nodig zijn, op die wijze enigszins
dekken.
De voorgestelde accijnsverhoging
zal voor de goedkopere sigaren niet
tdt een verhoging van de kleinhan
delsprijs behoeven te leiden. Voor si
garetten echter zal zjj een stijging
ten govolge hebben. De prijs van
een pakje sigaretten, dat nu 42 cent
kost, zal 'straks ten minste 45 cent
gaan kosten. De kerftabak gaat even
eens iets in prijs omhoog. Voor een
pakje van een half ons, dat nu 39
cent kost, zal men straks ten minste
42 cent moeten betalen.
Tien millioen meer wil de minis
ter putten uit de heffing van de
weeldebelasting. Hij wil dat berei
ken door uitbreiding van ,het aantal
aan weeldebelasting onderworpen
goederen en niet door verhoging van
het bestaande weeldetarief.
Minister Lieftinck vindt dat con
sumptie-ijs op de langere tabel niet
mag ontbreken, omdat de toepas
sing van het verhoogde tarief een
belangrijke bate voor de schatkist zal
betekenen. Hij stelt verder voor alle
personenauto's ook op de lijst te zet
ten. Als dat niet gebeurt zouden tal
van huishoudelijke gebruiksvoorwer
pen onder het verhoogde tarief ko
men te valen en dat vindt hij nog
bezwaarlijker dan de belasting van
personenauto's. Voorts vindt hij het
redelijk ook motorrijwielen aan de-
heffing te onderwerpen.
De tijdelijke verzwaring van de
druk der ondernemersbelasting is
technisch slechts te verwezenlijken
door het heffen van opcenten. Dit
betekent, dat ook het bedrijfskapi
taal in de verhoging wordt betrok
ken. De dientengevolge optredende
belastingverhoging zal echter, nu
een heffing van veertig procent van
het samengestelde grondbedrag
wordt voorgesteld, niet meer bedra
gen dan 0.08 procent van het be
drijfskapitaal.
Voor wat de bedrijfsopbrengst be
treft betekent dc heffing van deze
opcenten een extra-beiasting ter
grootte van twee procent van de be
drijfsopbrengst. Bij kleine onderne
mingen van natuurlijke personen zal
de verzwaring van druk evenwel in
de regel aanmerkelijk minder zijn,
doordat de eerste 3000 gulden be
drijfsopbrengst van ond.ernemingen
van natuurlijke personen is vrijge
steld en de volgende 100 gulden voor
een lager percentage in aanmerking
komt.
Verder wordt in de memorie van
toelichting opgemerkt, dat deze ver
hoging van ondernemersbelasting,
evenals de ondernemersbelasting zelf,
bij* het berekenen van de grondsla
gen voor de inkomstenbelasting, ven
nootschapsbelasting en ondernemers -
belasting over een volgend jaar in
mindering mag worden gebracht.
Daardoor wordt de druk van deze
belastingverhoging pver 1949 gerin
ger dan over 1948. Bij het vaststel
len van de aanslagen over 1950 zal
als het ware een gedeeltelijke resti
tutie van de voordien betaalde belas
tingverhoging optreden, doordat de
verhoging niet meer verschuldigd is,
maar de o'er 1Ö49 (en eventueel
over 1948) betaalde extra-belasting
in mindering van het bedrijfsresul
taat wordt gebracht.
SUMATRA-DEKBLAD VOOR DE
SIGAREN-INDUSTRIE.
Mei-toewijzing uitgesteld.
De algemene verwachting, dat ein
de Mei aan de groot- en middensiga.
renindustrie opnieuw Sumatra-dek.
blad zou kunnen wordrn toegewezen,
zal geen doorgang kunnen vinden. De
aankoopcommissie is echter direct met
de Deli Mij. in onderhandeling ge
gaan over een nieuwe aankoop, dje
zeer waarschijnlijk nog deze maand
tot stand zal kunnen worden ge
bracht. Toch zal 'toewijzing van deze
tabakken niet voor de tweede helft
van Juni kunnen plaats vinden. Daar
andere soorten dekblad niet voorhap
den zijn. kan aan de kleinindustrie
slechts voor de maandèn Juni, Juli,
Augustus de helft van het kwantum
dekblad beschikbaar Worden gesteld.
Er zal echter zo spoedig mogelijk voor
aanvulling worden zorg gedragen via
de z.g. uitponders, zeer Waarschijnlijk
met Besoeki-tabak uit de nieuwe in
schrijvingen. Deze inschrijvingen zul-
len op 4 en 11 Juni te Amsterdam en
Rotterdam worden gehouden en men
hoopt dat een groot aantal pakken
voor de Nederlandse sigarenindustrie
zal worden aangekocht. Naar uit wel
ingelichte kringen wordt vernomen,
zullen te Amsterdam en Rotterdam
gezamenlijk een 11.000 pakken tabak
worden aangeboden.
Op de duur zal de stijging van de sociale lasten niet zonder terugslag
kunnen blijven op het prijspeil, zegt de centrale adviescommissie voor de
prijspolitiek, die op verzoek van de minister van economische zaken
verslag heeft uitgebracht over haar werkzaamheden sedert 19 November
1946. Tegenover de verhoging van deze loonkosten staat enige verla
ging door de stijging van de werkprestatie, maar volgens de commissie
is die onbevredigend. Zij vindt het dan ook dringend nodig, dat er
maatregelen worden genomen om die 'weer op het vooroorlogse peil te
brengen. Zij denkt daarbij aan de invoering van tarief toonstelsels.
De commissie vindt, dat het rede
lijk ïs, dat de baten, voortspruitend
uit de verlaging van productie
kosten als gevolg van door de be
drijven zelf gefinancierde onderzoe
kingswerkzaamheden, een zekere tijd
aan de bedrijven zelf ten goede
komen. Anders leggen zij het bijltje
er .bij neer. De commissie is overi
gens van oordeel,' dat de *winstcijfèrs
in vele gevallen een te gunstige
indruk geven van ae werkelijke
situatie. In die cijfers komt namelijk
niet voldoende tot uitdrukking, dat
het bedrijfsleven" straks* grote be
dragen zal moeten uitgeven om zijn
apparatuur te vernieuwen om de
achterstand in te halen. De fiscus,
die slechts afschrijvingen op basis
van de aanschaffingswaarde in aan
merking neemt, zet het mes in een
groot bedrag, dat in schijn slechts
winst is. Daardoor kunnen de be
drijven niet voldoende reserveren
voor veiWanging. De commissie acht
wijziging van dit standpunt zeer
dringend nodig.
De commissie werkt haar terrein
verder rubrieksgewijze af.
Industrie, handel en middenstand.
Over de vraag of de winstmarges
in enkele branches thans niet te laag
zijn vastgesteldl bestaat geen "een
stemmigheid in de commissie. Het
merendeel is van oordeel dat zij vol
doende zijn. De utility-regelingen
hebben naar omstandigheden, goed
gewerkt. t
Landbouw en voeding.
Er moet getracht worden de subsi
dies op het levensmiddelenpakket
zo snel mogelijk te verminderen. Men
BANKETBAKKERSPATROONS
„Dien de gemeenschap in blijde zin'
De Nederlandse Katholieke Ban-
ketbakkerspatroonvereniging verga
derde gisteren, in het Kurhaus te
Scheveningen. De voorzitter van de
afdeling Den Haag, de heer J. van
Geest, heette o.a. deken W. J. Pom-
pe van 's-Gravenhage, en de verte
genwoordiger van de min. van Econ.
Zaken, mr van Oers welkom.
De voorzitter van' de landelijke
.bond, de heer van Arendonk uit Bre
da, opende officieel de vergadering
en stelde voor om twee telegrammen
te zenderi, één aan Mgr. J. P. Hui-
bers, bisschop van Haarlem, en één
naar Hare Kon Hoogheid de Prinses-
Regentes. Hij riep een welkohf toe
aan de vertegenwoordiger van de
burgemeester, de wethouder van fi
nanciën de heer Dresme. De voorzit
ter sprak over het werk van de pu
bliekrechtelijke bedrijfsorganisatie
en feliciteerde Amsterdam met haar
dertig-jarig .erf Den Haag met haar
25-jarig bestaan. Spreker herdacht
de oprichting van de bond, twintig
jaar geleden. Voorts zette hij uiteen
de uitbouw van de Kath. vak-organi
satie en zeide, dat allen zich hecht
aaneen moeten sluiten.
De feestredenaar, rector Kraakman
bood een oratorische „feesttaart"
aan, waarvan het recept luidt: Dien
de gemeenschap in' blijde zin, in uw
vak en in uw gezin. Wij hebben een
dienende taak en moeten ook in on
ze 'bedrijven de vreugde brengen,
waar het vak zich bijzonder voor
leent.-Wij moeten de lasten van on
ze vakbroeders, die in moeilijkheden
verkeren, niet alleen individueel,
maar ook in organisatorisch verband
mede dragen
Na de rede van rector Kraakman
werd het hoofdbestuur gehuldigd
door de «Haagse afdeling voor het
vele werk dat allen voor het vak en
het standsbelang gedaan hebben.
Daarna sprak de heer Sleyffers
ere-voorzitter, die herdacht hoe hij
met pastoor Brink en de heer Beune
uit Amsterdam twiptig jaar geleden
de bond oprichtte.
zal zeer voorzichtig «moeten zijn met
het yrijlaten van de prijzen van
groenten, fruit en aardappelen.
Onroerende goederen.
Verhoging van de huren acht de
commissie op de duur onvermijdelijk,
zowel om de eigenaars enigszins te
gemoet te komen als ook om de fi
nanciering van de nieuwbouw moge
lijk te maken. Voorzichtigheid is
echter ge-boden om het evenwicht
tussen lonen en prijzen niet te ver
breken. In de nieuwbouw moet
krachtig naar prijsverlaging worden
gestreefd: wegen naar dat doel zijn:
bestrijding van de zwarte lonen,
verhoging van de prestatie en ver
sobering bij de bouw.
Loon. en prijspolitiek.
HoeweJ bepaalde groepen van de
bevolking moeite hebben om met het
loon rond te komen, meent de com
missie dat een algemene loonsverho
ging geen oplossing kan brengen,
derhalve handhaving van de ge
volgde loonpolitiek. Dat sluit niet
uit, dat voor'bepaalde groepen zeke
re looncorrtcties noodzakelijk kun
nen blijken.
VERENIGING „DE IRIS".
De alg. jaarlijkse ledenvergadering
van ver. „De Iris", die in het Krelage-
hui« te Haarlem werd gehouden, was
sleqhts matig bezocht. Na mededelin
gen volgde het zeer uitgebreide jaar--
verslag van secr. Voors. De moeilijk,
heden met de iriscultuur "zijn groot.
Vooral de strijd tegen het aaltjesziek
dient met kracht te worden voortge
zet. 't Komt nu maar al te vaak voor,
dat bolirissen, die in de Amerikaanse
havens worden gekeurd, de toets van
de Amerikaanse phytopatalogen niet
kunnen aoorstaan en geretourneerd
worden. Vooral ook omdat het Westel
lijk halfrond ongeveer 30 pet. van
onze irissenproductie afneemt, is het
zeer belangrijk, dit afzetgebied te be
houden. Het wegvallen hiervan zou
een catastrophe voor de iris-cultuur
betekenen. Door keuring is al veel
verbeterd, maar nog lang is alles niet
volmaakt. In het afgelopen seizoen
werd 25.000 R.R. wegens vorstschade
afgekeurd, zodat' het &reaal 140.300
bedroeg. De minimum-expörtprijzen
werdeh iets verhoogd, n.l. voor
Wedgewood op 5 per 100 en voor alle
andere Hollandse irissen op ƒ4 per
100. Na dit jaarverslag kwam het ook
al niet kleinp keuringsverslag van de
heer F. Limburg, directeur van de
keuringsdienst. Hierin kwam vooral
tot uiting, dat, wat de bestrijding van
het grijs betreft, men op prachtige
resultaten kan bogen. Jammer, dat
dat van het aaltjes-ziek nog niet ge
zegd kan wprden. Maar ook daarin
hoopt de Plantenziektenkundige
dienst gauw een oplossing te vinden
Met medewerking van de technische
adviseur, prof. Van Slogteren, zal dat
stellig gelukken.
De financiën der vereniging zijn
gezond, er is een voordelig saldo van
f 3975,57. Het voorstel tot aansluiting
bij het Cerftraal Bloembollencomité
en het verstrekken van subsidies voor
proefnemingen, viel in goede aarde
en werd met algemene stemmen aan,
genomen. Hiervoor zal 2 cent per R.R.
geheven worden. In de plaats van de
heren A. H-. Bergman en P. J. v. d.
Ploeg, die niet herkiesbaar waren,
werden in het bestuur gekozen: F.
Seignette, Beverwijk ,en P. J. Pas-
schier, Noordwijk. Als hoofdbestuurs
leden werden gekozen, de heren Val-
kering en Broeze. De bespreking van
maatregelen op het gebied van de
bestrijding der beruchte aaltjes hield
de gemoederen geruime tijd bezig.
Prof. Van Slogteren ging diep op de-
ze kwestie in, evenals de diverse be-
stuurs- en gewone leden. Men hoopt
door warmwaterbehandeling op kor
te termijn tot aaltjes-vrije culturen
te komen.
SIGARENWINKELIERS.
In een te Utrecht gehouden ver
gadering hebben de katholieke siga
renwinkeliers o.m. besloten stappen
te doen om te komen tot aanwijzing
van een extra-tabaksbon per maand.
Maatregelen zullen worden verzocht
om de sigarenwinkeliers te verlossen
van de enorme hoeveelheden shag,
die zieh de laatste tijd hebben opge
hoopt. Er zal worden gestreefd naar.
de totstandkoming van een verbod
van verkoop van rookartikelen per
automaat.
In deze vergadering werd voorts
aangedrongen op een strengere toe
passing van -de Vestigingswet.
DOODSTRAF TEGEN V-MAN
BREED GEëlST.
Schreieder vond hem niet geschikt
voor zijn werk.
De proc.-fiscaal mr. de Gfuyter eiste
voor het Bijz, Gerechtshof de dood
straf tegen de 28-jarige boekhouder
A Breed, die tijdens de laatste jaren
der bezetting voor de S.D. werkte.
De zaak was reeds- twee weken ge
leden gedeeltelijk behandeld. Giste
ren moest Schreieder nog als getuige
gehoord worden. Deze vertelde uit
voerig hoe de gefingeerde wapen
dropping bij Helvoirt, waarbij een
verzetsgroep van 14 mensen in de val
liep, heeft plaats gehad.
Schreieder vond Breed niet de ge
schikte man om hier de helpende
hand te bieden. Maar Frank schakel
de Breed steeds in.
Vóórdat hijzelf verdween na de oor
log gaf Frank aan Breed een bedrag
van pl.m. 20.000 om hém de gele
genheid te geven onder te duiken. De
juwelen, die verkregen waren bij de
overval te Leidschrmdam, zov Breed
achtergehouden hebben om ze later
aan de fiscale recherche ovér te ge
ven.
De proc.-fisc. merkte in zijn requi
sitoir op, dat verdachte hetzelfde
soort werk heeft gedaan als Van der
Waals; slechts door het feit. dat zijn
activiteit zich over een veel kortere
tijd uitstrekte, heeft hij minder
slachtoffers gemaakt. Hem paste, naar
het oordeel van mr. de Gruyter, de
zwaarste straf. Dit laatste werd door
de raadsman mr. Schuering bestre
den. Deze ging n.l. uit van het stand
punt, dat doodstraf alleen toegepast
mag worden bij staatsgevaarlijke per
sonen en in het requisitoir wordt deze
straf alleen gezien als vergeldings
maatregel.
Breed, die het laatste woord kqeeg,
benutte deze gelegenheid om een uit
voerige verdediging voor te lezen,
waarmede hij tevergeefs poogde zijn
verraad op een hoger plan te bren
gen.
Uitspraak over 14 dagen.
DE EX-BURGEMEESTER VAN
HAARLEM S. L. A. PLEKKER.
Hedenmorgen heeft het Haarlems
Tribunaal de vroegere burgemeester
van Haarlem S. L. A. Plekker ver
oordeeld tot internering voó^5 jaren,
n.l. tot 18 Sept. 1950. Deze straf werd
onvoorwaardelijk opgelegd tot 7 Febr.-
1947 (toen is Plekker om gezondsre-
denen uit het interneringskamp ont
slagen), de overige tijd voorwaarde
lijk, ontzetting uit kiesrechten en ver
bod om een openbare functie te ver
vullen.
BEURSOVERZICHT
De omzetten op de aandelenmarkt
duidden gisteren wel sterk op de ge
ringe omvang van zaken en op de
ongeanimeerde tendens die aan de
dag treedt. Toch viel de stemming
nog betrekkelijk m-e Dat een stille
markt met daler de koersen gepaard
gaat ging Vandaag sjthans niet 'op.
Wel'was de opening merendeels be
neden het Vorig peil, doch reeds in
de tweede tape brak een herstel baan
en zag men oude aandelen Kon. Olie
oplopen van 332 tot» 338
In de ander afdelingen viel een
soortgelijk verloop a's bij Koninklijke
waar te nemen: zwakke opening
waarna herstellend, bij zeer geringe
affaire. Vrijwel geen enkele afdeling
liet enige grotere activiteit zien.
Wat de staatsfondsenmarkt betreft
nu de toewijzing op de jongst'e
staatslening heeft plaats gevonden,
zou heden met de verhandeling ter
beurze 3 pet (waarvan het bedrag is
bepaald op 1140 millioen gulden),
en van de nieuwe 3 pet lening 360
miUioen gulden begonnen worden.
De binnenlandse dollarlening liep
een fractie terug tot 101 >3. Groot
boek 1946 deed 99 1/8.
EEN ROMAN VAN HET WOUD
Paul Keiler
31) f
Een eikenlaan voert van ons dorp
naar de stad. God weet, wie 'n hon
derd, tweehonderd jaar geleden op
het goede idee kwam, langs deze dal-
weg eiken tb planten. De eik wordt
de koning van het woud genoemd,
omdat hij zo sterk is, zo mooi en voor
alles zo „verbazend nuttig". De eik
troont echter niet op de hoogte; hij
wil bij hen zijn, die beneden in de
diepte voort moeten.
Het gebeurde dikwijls, dat ik met
Balthassar op deze dalweg ging wan
delen.
Hij is een goed mens en stoorde
me niet, a's ik in verrukking geraak
te over een linde, die als een trou
we' moeder een huisje beschermde
tegen storm en bliksem, die snel om-
hoogschiet, een schoonheid wordt,
beschutting biedt, geneeskrachtige
bloesem vóór menige ziekte voort
brengt, en spoedig sterft. Dë tere
linde is de moeder onder de bomen.
Ik ken ook de esdoorn, die er
enigszins feestelijk uitzien en onder
wier wijngaardloof men bijna naar
druiven zou willen zoeken. Ook %de
peppels ken ik, die als slanke cypres-
sen omhoogrijzen en zo treurig kun
nen ruisen, dat men aan hun voet
oude, heilige graven vermoedt. En
ook houd ik van de bèrken, die
steeds in het wit zijn en altijd zacht
jes beven als nerveuse prinsesjes.
Toen ik een boom zag, die ik niet
kende, en Balthassar naar-de naam
vroeg, antwoordde hij: „Esp". Ik ge
loofde hem aangezien ik nog nooit
een esp gezien heb.
In een goed boek, dat ik thuis heb,
las ik, dat van de duizend zaden, die
de wind in het woud uitstrooit, er
hoogstens één 'n boom wordt; de
overige, ook al zijn ze nog zo levens
krachtig, sterven bij gebrek aan
licht. Slechts de uitverkorene, die
door de wind naar een zonnige plek
wordt gedragen, groeit op. Hij groeit
op, ook als hy do zwakste van zijn
duizend broeders was; de andere ne
genhonderdnegenennegentig, die in
de schaduw terechtkwamen, ziet de
moederstam gedurende de lente ster
ven.
Ik sprak hierover met Erica Isenloh
toen wij op weg waren naar de
„Oude houtvesterij" voor Balthas-
sar's Mei-feest.
„Bijgevolg heeft er in Mei een gro
ter sterven in het woud plaats dan
gedurende de herfst, zei ik.
„Ja, een veel groter!''
En toen voegde zij er aan toe:
„Het iS als overal elders in de wereld
At's je duizend gedachten hebt, komt
er ook maar één tot volle rijpheid..
en wie zal beoordelen of het de beste
was!... En van de duizend talentefi
in de wereld wordt er ook slechts één
groot. Omdat de anderen het zonlicht
derven, de gunst van het lot."
Wij wandelen naast elkaar voort.
„£iet u deze prachtige esp!" zei ik
en wees naar een 'statige stam.
„Dat is een olm!" antwoordde ze.
„Maar mijnheer Balthassar heeft
me gezegd, dat het een esp is."
„Ja", lachte ze, dat een olm een
esp moet zijn, dat heeft hij noch als
baljuw noch als schoolinspecteur te
decreteren. Daar. aan de overzijde,
staat een esp; die zal ik u eens bij
gelegenheid aanwijzen. De esp is een
trilpopulier, de olm een iep."
„Het verbaast me, dat u die nog
zo jong is, zoveel weet. Hebt u dat
allemaal op school in Breslau ge
leerd?"
„Neen, maar bij een opperhoutves
ter. U weet, dat mijn vader vroeg ge
storven is; sedertdien heb ik ft mijn
vacanties bij mijn oom de opper
houtvester doorgebracht. Nu, die
was in het woud wel thuis."
„Maar dat zuiver menselijke....
dat zult u toch niet van die opper
houtvester gebeerd hebben. U bent
voor uw leeftijd zo ernstig en levens
wijs, juffrouw Isenloh."
Er trilde iets jrj, haar gezicht. t
„Wat zal ik zeggen? Men noemt
dat gemeenlijk: de school des levens.
Ik héb<— zoals men dat noemtde
harde leerschool van het leven door
gemaakt. Dan moet je snel leren,
anders kom je er onder."
Ik wist, dat het Ipven van dit vroeg
vaderloos geworden mdlsje niet ge
makkelijk was geweest en zei:
„Ik geloof, dat u ondanks alle
hardheid de examehs van het leven
beter ^ult door staan dan menigeen,
die een lange, gemakkelijke school
achter de rug heeft en zich de luxe
kon permitteren, dikwijls te blijven
zitten om dai> toch weer vooruit ge
schoven te worden."
Ze haalde haar schouders op.
„Wie weet."
Werner Lohmann haalde ons In,
tokkelde op een luit, jodelde, schert
ste en lachte uit volle borst.
Erica lachte toen ook en wendde
zich tot hem, Ik zei geen word meer
ik had een bittere smaak in de mond
en voelde me wee om het hart. Eerst
was ik woedend op'die lichtzinnige
schilder, die zo oppervlakkig was cn
toch zo zegepralend-licht doqr het
leven danste; toen lachte ik mezelf
uit.
Wóarover had ik met dit jonge
meisje gesproken? Over het 'onder
scheid tussen o.'men en iepen. Eij
over de school des levens. De cari-
catuur van 'n blijspel-prof kon zich
niet dommer aanstellen dan Ik. Na
tuurlijk historie en philisophisterij,
dat is je ware als je op de verove
ring van 'n meisjeshart uit bent.
Hubertus je bent oud. Je hebt je
tijd verspeeld, vers-'amperd, verbeu
zeld. Nu is het te laat. 'Nu ben je
stram en plechtstatig geworden, zal
vend en vervelend. Zoek een kring,
waar je met dergeMjke eigenschap
pen succes kunt hebben, maar blijf
van jonge meisjes af. Bij haar sla je,
ook al zijn ze nog zo vriendelijk te
gen je alleen maar 'n erbarmelijk of
belachelijk figuur.
Jonge meisjes! Die willen lachen,
zich t als jonge kalveren aanstellen,
vroMjke nonsens horen, zich met pot
sierlijke ridderlijkheid omgeven zien
redeloos gevleid worden en- altijd
maar weer lachen... en altijd weer
beuzelpraat verkopen,
dat kun je niet, Hubertus!
De lente des levens ligt achter je,
je zit volop in de zomer. Maar in
Mei moet je geen rijpe haver ver
langen... jij, ouwe knol. Ik luisterde
naar 'hetgeen de jonge Werner Loh
mann Erica te vertegen had. Als je
dat had opgeschreven en dan met
nuchter verstand opgeschreven had
en dan met nuchter verstand doorge
lezen, zou je er verstomd over staan,
hoe het mogelijk is dat iemand aan
één stuk door eigenlijk over niets
kan praten ,hoe een gesprek van zo n
afgrijselijke oppervlakkigheid be
staanbaar is. Ach, ik kende dat nog
van de conversaties- uit de stad. Toen
heb ik ook dikwijls"gedacht: o, als je
al die nonsens eens stenografisch op
zou nemen en met naam ondertekend
zou publiceren, wat zou dat dan een
onherstelbare blamage worden. Maar
zolapg het beekje van een gesprek
melodieus voortkabbelt is het prettig
en verkwikkend.
Balthassar haalde me in. Die sprak
tenminste zakelijk over de kwesties
van de dag. Ik bleef een weinig ach
ter met hem.
Dus de voorzanger en zijn vrouw
zijn door mij'uitgenodigd, voorts juf
frouw IsenLoh en, helaas, ook de
schilder Lohmann. Dat moest ik wel
doen, omdat hij de zoon van mijn
baas is. Voprts wildé ik,ook Elisabeth
Ranke uitnodigen^ hoewel zij eigen
lijk helemaal niet tot onze stand be
hoort. Mijnheer Lohmann stond erop.
Maar van haar kant stond juffrouw
Isenloh erop, dat Elisabeth Ranke
niet werd uitgenodigd, ja, zij stelde
er haar eigen aanwezigheid,van af
hankelijk. Daar is hij voor gezwicht."
