Hubertus
De Katholieke Studenten te Leiden vieren
hun elfde lustrum
Millioenen-fraude bij de Stichting
„Nederlands Kunstbezit"
DOLLE
DADEN
zaterdag 15 mei 1948
de leidse courant
tweede blad - pagina 2
Hoe „Sanctus Augustinus" groeide
Met 'n enkel woord hebben we
reeds gemeld, dat de Leidse R.K. Stu
dentenvereniging „Sanctus Augusti
nus" haar elfde lustrum binnenkort
zal gaan vieren, een jubileum, dat er
zeker zijn mag. Niet alleen vanwege
het feit, dat het gouden jubileum niet
kon worden herdacht, omdat de ver
eniging in die dagen toen „op hoog
bevel" niet bestond, maar ook omdat
zij onder haar zusterverenigingen op
een na de oudste is.
Het behoeft eigenlijk niet gezegd,
dat de studentenwereld een grote en
zeer bijzondere plaats inneemt in het
alledaagse leven, want daaraan is de
strijdbare houding, welke de studen
ten steeds aannemen, niet vreemd.
De katholieke studenten speciaal
hebben zich een geheel eigen plaats
veroverd en de kentering, welke de
laatste jaren zich geopenbaard heeft,
is daarvan het duidelijkste bewijs.
Om te kunnen verklaren hoe b.v.
tegenwoordig zelfs de geestelijken
onder de katholieke studenten op de
sociëteit verschijnen, moet men
eigenlijk de gehele ontwikkelings»-
gang van het katholieke studenten
leven beschouwen, maar de laatste
jaren spreken eigenlijk de duidelijk
ste taal.
Die jaren liggen in de oorlog, toen
men zich nauwer verwant ging ge
voelen tengevolge van de drastische
maatregelen, welke door de bezetter
werden genomen. De studentensta
king op 26 Nov. 1940, naar aanleiding
van het ontslag van de Joodse hoog
leraren aan de Leidse universiteit en
als gevolg daarvan de welbekende
protestrede van prof. Cleverin^a, leg
de getuigenis af van het zich éen voe
len met elkaar en de Duitse autoritei
ten in Den Haag tekenden dit zelf
ook zo door te zeggen, dat het Corps
(het Leids Studentencorps) en
„Augustinus" de gevaarlijkste ver
enigingen waren.
Na die opheffing werd op illegale
wijze doorvergaderd. Zelfs in Juli
1944 werden nog geheime bijeen
komsten gehouden, maar van toen af
stond het verenigingsleven van
„Sanctus Augustinus'' nagenoeg st'l,
omdat de meeste studenten sindsdien
waren ondergedoken.
Op 5 Mei 1945 werden onmiddellijk
weer plannen gemaakt voor de her
oprichting, hetgeen behalve aan de
studentenpastoor, prof. dr. Henri van
Rooijen, mede te danken was aan htt
optreden van de heren H. N ie nier,
Han en Gründemann.
DE CIVITAS-GEDACHTE.
In die dagen ontstond ook de Civi-
tas-gedachte, de gedachte om alles
wat universitair werkzaam was, ook
inderdaad te doen samenwerken tot
verheffing van alles wat met de uni
versiteit in verband stond. Deze idee
was voor de katholieke studenten een
delicate materie, omdat hier een po
ging werd gedaan om tot een' door
braak te komen. Reeds in 1941 was
een plan in die geest gedaan omdat
er een christelijk front gemaakt
moest worden tegen het groeiend hei
dendom in die dagen. Nu kon het
streven daartoe werkelijkheid ge
maakt worden. Die samenwerking
kwam met de andere christelijk ge
oriënteerde studentenverenigingen
en prof< P. A. de Boer was een der
promotors. In Jan Mulders vond men
een groot voorstander, dpch deze
heeft de verwezenlijking zelf 'niet mo
gen aanschouwen, doordat hij als ille*
gaal strijder de dood vond onder de
hand van de bezetter.
Wij wezen er reeds op, dat het plan
der Civitas-gedachte een moeilijk
probleem was voor de katholieke stu
denten, omdat men zich zo maar niet
zonder meer kon aansluiten, doch
eerst de goedkeuring van het Episco
paat daarvoor moest hebben. Hoezeer
het plan in christelijke studenten
kringen werd toegejuicht wordt wel
bewezen door het feit, dat prof. Krae-
mer, thans in Zwitserland werkzaam
voor de Wereldbond der Prot. ker
ken, zelf op audiëntie ging bij Mgr.
De Jong om te bespreken of na de
oorlog het plan kon worden doorge
voerd en de studentenpastoor fietste
in de hongerwinter zelf ook naar
Utrecht om deze kwestie met Mgr. de
Jong te bespreken.
Tegen September 1945 kwam de
bisschoppelijke goedkeuring af en tal
van leden werden in het Leids Stu
dentencorps opgenomen, terwijl de
vrouwelijke katholieke studenten
zich konden aansluiten bij de Ver.
voor Vrouwelijke studenten.
Over het resultaat mag men zeker
niet ontevreden zijn, want met blijd
schap mag geconstateerd worden, dat
de houding van de principiële student
veel scherper is geworden. Men be
schouwde deze toenadering niet ten
onrechte als het element, dat aan de
emancipatie van de katholieke stu
dent ontbrak en dit is ten aanzien van
verschillende vraagstukken zeker van
belang. Men denke b.v. slechts aan
mogelijke benoemingen. Vroeger was
het nagenoeg uitgesloten te achten,
dat een katholiek in een of andere
hoge functie werd benoemd. Nu het
contact met andersdenkenden zoveel
groter is geworden, nu bijna dagelijks
het contact op de sociëteit verleven
digd wordt en men meer begrip en
meer eerbied krijgt voor de overtui
ging ook van de katholieke student,
nu weet men wat men aan hem heeft.
Zo werkt het Civitas-plan, om nl.
van de universiteit inderdaad een ci-
vitas academica te maken, uitstekend.
De bewijzen zijn daarvoor voldoende
aanwezig. Dit uit zich b.v. in het Pry-
taneum, het contacthuis der studen
ten, in het Leids Academisch Kunst
centrum, dat voorstellingen van aller
lei aard voor de studenten arrangeert,
verder in het Studium Generale, dat
beoogt bij de student naast zijn vak
studie meer belangstelling te wek
ken voor vraagstukken van algemene
aard, zodat eenzijdigheid van ont
wikkeling wordt voorkomen, enz.
DE STUDENTENPAROCHIE.
Het principiële karakter van de
student vindt ook niet weinig vor
ming door het feit, dat Leiden een
studentenparochie bezit, ontstaan uit
het verlangen naar meer zielzorg voor
de katholieke studenten. In verband
hiermede werd in 1940 aan-de bis
schop gevraagd prof. van Rooijen te
benoemen tot zielzorger bij de stu
denten, waaruit een echte studentcn-
parochie ontstond, waarin 'n bloeiend
geestelijk leven met vaste kerkelijke
bijeenkomsten valt te constateren.
Daarnaast vindt men in Leiderr de
Christen Studentenraad, reeds voor
de oorlog opgericht, waardoor het
aantal christenstudenten in Leiden
sterk is uitgegroeid. Deze raad heeft
niet tot bedoeling elkander te beke
ren tot een of andere zienswijze, doch
het doen begrijpen van eikaars stand
punt ten aanzien van de vraagstuk
ken, welke zich iedere dag opnieuw
in het leven voordoen. En het mag tot
eer van Leiden gezegd worden, dat
de oudste universiteit in dit opzicht
het verst is gevorderd van alle uni
versiteiten in den lande.
GROTE BELANGSTELLING
VOOR GEESTELIJK EN
CULTUREEL LEVEN.
Door de Christenstudentenraad én
door de Civitas-gedachte valt er op
het ogenblik een opgewekt vereni
gingsleven bij „Sanctus Augustinus"
te constateren en innerlijk is de ver
eniging daardoor zeker gesterkt, het
geen moge blijken uit de grotere be
langstelling der leden voor het gees
telijke en culturele leven, zich uitend
o.m. in het aanwezig zijn van niet
minder dan 18 disputen en tal van
onderafdelingen, die een speciale
taak hebben toegewezen gekregen.
Practisch is het lidmaatscnap van
de vereniging ook bereikbaar voor
iedere student en alleen het feit, dat
er nog zoveel spoorstudenten zijn,
doet enige afbreuk aan een nog inten
ser verenigingsleven. Het euvel van
de spoorstudent wordt hier ook veel
meer gevoeld dan in andere univer
siteitssteden. Niettemin bedraagt het
aantal leden thans 520.
Hoe het evenwel ook zij, uit boven
staande beschouwingen zal het ieder
duidelijk zijn, dat er reden te over is
voor „Sanctus Augustinus" om het
elfde lustrum dankbaar te herdenken,
hetgeen dan zal geschieden op 5, 6 en
7 Juni a.s. En voor de thans nog le
vende oprichters der vereniging zal
het elfde lustrum een gelegenheid
zijn tot dankbaar herdenken van de
grote daad, die zij door hun princi
pieel kleur bekennen hebben gesteld.
EEN STUKJE HISTORIE.
In een bijeenkomst met leden van
bestuur en lustrumcommissie heeft de
praeses van „Sanctus Augustinus", de
heer C. W. F. H. van den Muijsen-
bergh, een historische schets van de
thans 55-jarige vereniging gegeven.
Reeds in 1874 werd In Leiden een
Katholieke Studentenvereniging op
gericht onder de naam „Teneamus
Confessionem", doch haar was slechts
een vierjarig bestaan beschoren.
Op 24 Maart 1893 werd een nieuwe
Kath. Studentenvereniging opgericht.
Het initiatief daartoe ging uit van
prof. P. J. M. Aalberse, dr. N. A. M.
Sanders, dr. Kortmann en prof.
Struycken. Zeventien leden traden
toe en eerste praeses werd de thans
overleden minister-president jhr. mr.
Ch. Ruys de Beerenbrouck.
Later werd contact opgenomen met
Amsterdam en Utrecht. In het 8ste
bestaansjaar telde de vereniging 26
leden en in 1910 deed het eerste vrou
welijke lid haar intrede mej. I. Lan-
gezaal, thans mevr. I. Ruland-Lan^e-
zaal, die zitting heeft in de honoraire
lustrum-commissie voor het a.s. feest.
In 1944 klom het aantal leden tot
50, doch tijdens de oorlog zakte het
aantal weer. In genoemd jaar werd
mej. Langezaal het eerste vrouwelij
ke bestuurslid. Twee jaar later kwam
ook het gezelligheidsleven zijn aan
deel opeisen in de Vereniging, het
geen er toe leidde, dat in Oct. 1921
het eerste „Eigen Huis" op de Steen-
schuur werd opgericht, het volgend
jaar verhuizend naar de Hogewoerd
en in 1924 verwisseld met het tegen
woordige op Rapenburg 24.
In 1924 bedroeg het aantal leden
reeds 220, doch nog steeds bestond er
een streng officiële omgang met de
zusterverenigingen.
In 1930 werd „Oase", de vrouwe
lijke afdeling opgericht met 49 da
mes en dit bleef zo tot 1938.
Wat er tijdens de laatste oorlog met
„Sanctus Augustinus" gebeurde, me
moreerden wij reeds hierboven en
geconstateerd mag worden, dat de
vereniging zich thans in een blaken
de welstand mag verheugen, fris en
frank staande tussen en naast andere
studentencorpora, zodat het in 1893
genomen initiatief rijke vruchten
heeft afgeworpen.
Het programma voor de feestelijk
heden hebben we reeds in het kort
vermeld. Te zijner tijd komen we
daarop terug.
BEZOEKT de BRANDWEER
TENTOONSTELLING
H O UTRUST DEN HAAG 1AT/n31 MEI
DAG.GEOPEND VANlO-IOUUR
ENTREE?5ct.
EOEREN DAG INTERESSANTE DEMONSTRATIES WEDSTRIJDEN
DE BEURS STIJGT.
Aan de effectenbeurs is de stem
ming de laatste dagen geleidelijk
verbeterd en ook gisteren was de
markt, in weerwil van het Pinkster
reces, vrij geanimeerd. De omzetten
bleven weliswaar nog beperkt, maar
er zit een betere ondertoon in de
markt en het publiek toont weer
enige belangstelling. Verschillende
hoeken boden dan ook een iets le
vendiger aanblik en de koersen open
den niet alleen hoger maar toonden
ook in het verdere verloop neiging
om aan te trekken. Het gevolg was,
dat in enkele fondsen koerswinsten
geboekt werden en wel in de eerste
plaats voor Kon. Olie. Factoren, die
tot deze vaste marktstemming aan
leiding konden geven, waren niet
terstond aan te wijzen, eerder wekt
de algemene situatie met name de
toestand in Palestina, bezorgdheid.
Ook de toonaangevende industrie-
fondsen werden hoger gewaardeerd.
Wat Philips betreft, gaat de aandacht
tegenwoordig in hoofdzaak uit naar
de nieuwe aandelen. In de oude
soorten komen steeds minder note
ringen tot stand.
Op de obligatiemarkt vielen wei
nig veranderingen te constateren.
Binnenlandse dollarlening liep een
fractie terug tot 101 5/8.
De beurs blijft tot Dinsdag geslo
ten.
distributienieuws
TOEWIJZING.
VOOR 100 GRAM THEE.
Het C.D.K. deelt mede, dat de toe
wijzing X 145, welke binnenkort in
omloop zal komen, recht geeft op 100
gram thee per rantsoen. Koffie kan
op deze toewijzing niet gekocht wor
den.
EINDE VAN BROODBONNEN-
MISèRE IN ZICHT?
Naar „Trouw" verneemt, zal met
de uitreiking van de nieuwe distribu
tiekaarten op 6 Juli a.s. een einde
worden gemaakt aan de broodbonnen-
misère. Zoals vbekend heeft de mi
nister van Landbouw, Visserij en
Voedselvoorziening, S. L. Mansholt,
enige maanden geleden aan de bak
kersorganisaties toegezegd, dat hij in
overleg met het Centraal Distributie
kantoor zou trachten, een eenvoudi
ger regeling te treffen. Aan de groot
ste grieven van de bakkers, n.l. de
broodbon ter waarde van 1600 gram
en de vele bonnen, die gelijktijdig in
omloop zijn, is door deze nieuwe re
geling inderdaad tegemoet gekomen.
Het ligt in de bedoeling voor een 14-
daagie periode 6 bonnen aan te- wij
zen, respectievelijk ter waarde van
800, 400 en 200 gram.
Deze 6 bonnen zullen worden ver
deeld in twee groepen van drie. Het
enige verschil tussen deze groepen be
staat in een opdruk met een I of II.
Zo zal b.v. bon 36 I de eerste 14 da
gen geldig zijn, terwijl bon 36 II de
volgende 14 dagen kan worden ge
bruikt. Het zal de bakkers worden
toegestaan al deze bonnen door el
kander op te plakken. Zelfs zal het
mogelijk zijn om de bonnen, die met
I gewaarmerkt zijn in te leveren na
de bonnen, die het cijfer II tot op
schrift hebben.
Als kinderen met
vuur spelen
In de schuur van de familie H. te
Venlo brak gisteren brand uit, die
echter spoedig door de brandweer
werd geblust. Bij het onderzoek naar
de oorzaak vond men het totaal ver
koolde lijkje van het vierjarig kind
van de familie. Het kind had met lu
cifers gespeeld en daardoor de brand
veroorzaakt.
Een ander kind, ditmaal te Ma
nen bij Edè, dat ook met lucifers
speelde, veroorzaakte gis-teren brand
in de hooiberg van de buren. Het
vuur greep snel om zich heen en
even later stonden ook de schuur en
het woonhuis in lichter laaie. De in
boedel evenals het vee kon groten
deels worden gered.
Willem Barendsz
weer thuis
Gisteren is de „Willem Barendsz"
in de sluizen van IJmuiden gearri
veerd. Honderden belangstellenden
hadden zich daar verzameld, onder
wie vele familieleden van de opva
renden. Geleid door sleepboten van
Goedkoop meerde de „Willem Ba
rendsz" in de Noordersluis en arri
veerde daarmede na afwezigheid van
9 maanden.
De „Willem Barendz" heeft op deze
reis de respectabele hoeveelheid van
14250 ton traan gewonnen, bovendien
grote hoeveelheden spermolie, potvis-
tanden en baleinen.
Joodse familie bemerkte dat haar
eigendom werd geveild.
Bij de Stichting Nederlands Kunst
bezit zijn onregelmatigheden ontdekt,
welke over zeer grote bedragen móe
ten lopen. Er worden zelfs getallen
genoemd, welke met zeven cijfers
moeten worden neergeschreven. De
leiderè van de Stichting hebben huis
arrest gekregen, aldus het „Algemeen
Dagblad".
De instelling is belast met het ver
zamelen en terecht brengen van al
het tijdens de bezetting verdwenen
kunstbezit, waaronder natuurlijk veel
is, dat eigendom van Joodse Neder
landers is geweest. Ieder zal begrij
pen, dat deze in Amsterdam gevestig
de Stichting goederen onder beheer
krijgt, welke tezamen een waarde van
vele millioenen vertegenwoordigen.
En met deze goederen zouden de on
regelmatigheden zijn gepleegd.
De zaak moet aan het rollen zijr
gekomen toen een Joodse familie een
kunstveiling in Hilversum bezocht.
Tot haar grote verbazing ontdekte zij
onder de te koop aangeboden stukken
drie schilderijen, welke vroeger haar
eigendom waren geweest en welke zii
aan de Stichting, onder overlegging
van foto's der schilderijen, als ver
mist had opgegeven. Steeds weer had
zij bericht ontvangen, dat de stukken
nog niet waren gevonden, maar hier
zag zij ze nu hangen. Bij navraag
bleek de Stichting de schilderijen
naar de veiling te hebben gezonden.
Nadat, zij het met moeite, contact
was opgenomen, met de leiding van
de stichting, werd besloten, om schan
daal te vermijden, dat de familie haar
eigen stukken zou kopen. Zij zou ech
ter niet behoeven te betalen.
Deze zaak is desniettemin de po
litie ter ore gekomen en bij een on
derzoek zou haar zijn gebleken, dat
zij een affaire van zeer grote omvang
in handen heeft gekregen.
In het belang van het werk van de
politie is het niet wenselijk thans na
dere bijzonderheden te publiceren,
omdat het onderzoek nog niet is af
gelopen.
VALSE BANKBILJETTEN
OPGESPOORD.
Vervaardigers gearresteerd.
Sedert geruime tijd druppelden bij
de recherche in Den Haag en die der
randgemeenten aangiften binnen van
het in omloop zijn van valse bank
biljetten van 100.Zo ook op He
melvaartsdag, toen in een café in Den
Haag bij een kellner een vals bank
biljet van 100.— in betaling werd
gegeven. Deze bemerkte de valsheid
toen hij een uur later een echt bank
biljet van 100.ontving.
Het goede geheugen van de kellner
bracht de politie op het spoor van
een zekere P. B. te Den Haag. On
danks hardnekkige ontkenningen van
verdachte stapelden de bewijzen
zich op tegen hem. Na urenlange
strenge verhoren en confrontaties
bleek, dat meerdere personen betrok
ken waren bij de vervaardiging van
de bankbiljetten, allen Hagenaars.
Zij legden een volledige bekentenis
af. De bankbiljetten maakten op het
eerste gezicht een goede indruk, maar
bij vergelijking met echte kon men
toch duidelijk afwijkingen constate
ren. In totaal waren er voor 7000.
in circulatie gebracht.
39 ,.Nou en toen de Schim
het tasje van me overnam,
«tak Angela haar kopje
•buiten boord en in de ver-
'n geniaal idee van U. Plpa.
cm me die jonge ratelslang
op m'n verjaardag cadeau
te doen!
AMERIKAANSE STUDENTEN
SCHENKEN GELD AAN NEDERL.
COLLEGA'S.
De afstuderenden van de George
Washington Universiteit in de V.S.
zullen het geld, dat zij hebben bijeen
gebracht voor het gebruikelijk ge
schenk aan de universiteit, ditmaal
een andere bestemming geven, nl.
voor het herstel van de gezondheid
van Ned. studenten. Het geld zal aan
Regentes Juliana worden ter hand ge
steld, aldus A.P.
Het m.s. „Johan van Oldenbarne-
velt" van de maatschappij „Neder
land", dat met militairen aan boord
uit Indonesië naar het vaderland on
derweg is, wprdt Dinsdagavond 18
Mei in Amsterdam verwacht. Met de
debarkatie zal Woensdagmorgen om
9 uur worden begonnen.
7-DECEMBER-TROEPEN ZO
MOGELIJK VOORJAAR '49 NAAR
HUIS.
De demobilisatie van de 7-Decem-
berdivisie zal, als dat mogelijk blijkt,
in het voorjaar van 1949 geschieden,
heeft generaal Spoor op een perscon
ferentie verklaard. De opperbevel
hebber wees er op. dat over het tijd
stip geen zekerheid kan worden ge
geven, omdat Nederland in Indonesië
over machtsmiddelen moet blijven
beschikken zolang de onderhandelin
gen met de Republiek niet tot een
goed einde zijn gebracht. De verdere
demobilisatie hangt geheel af van het
bereiken van het naleven van een
politiek accoord.
De demobili&atie van de vrijwjlli-.
gers-bataljons is militair verant
woord. Bovendien hebben de oor
logsvrijwilligers recht om naar huis
te worden gezonden.
IJSJES VAN 5 KOMEN TERUG.
Het Directoraat-Generaal van de
Prijzen heeft bepaald, dat de ijsver
kopers slechts, wanneer zij porties
van 22 gram voor 5 ct. en porties van
45 gram voor 10 ct. verkopen, porties
van 90 gr. voor 20 c. mogen verkopen.
Deze maatregel werd genomen in ver
band met het feit, dat de ijsverkopers
veelal weliswaar de vastgestelde prij
zen berekenden, doch onderwicht ga
ven. Zij verkochten bij voorkeur gro
te porties, daar hun bedrog dan vrij
wel niet opviel. Door het instellen van
-kleiner porties hoopt men een eind te
maken aan deze misstand.
Deze zomer beter consumptieijs.
Met ingang van 15 Mei zal in con
sumptie-ijs in plaats van magere melk
gestandaardiseerde melk worden ver
werkt. Dit betekent een belangrijke
verbetering in de kwaliteit van 't ijs.
PRIJZEN SPUIT- EN BRON
WATER.
De consumptieprijs van spuitwater
is vastgesteld op 29 ct. per syphon
van 2 1. per syphon van 1 1. 20 ct.,
van 3/4 1. 18 ct. De prijs per fles be
draagt 18, 14 of 11 ct.., naar gelang
van grootte. De prijs van sodawater,
mineraalwater en chemisch bereid
bronwater is 19, 15 of 12 ct. per fles,
ook naar gelang van grootte. De prij
zen gelden m. i. v. 21 Mei a.s,
BRANDSTOFFENHANDELAREN
CONGRESSEERDEN.
De Ned. R.K. Bond van Brandstof-
fenhandelaren „St. Theobald" hield
Woensdag in Valkenburg (L.) een
geslaagd eerste bondscongres. Een
groot deel van de besprekingen was
gewijd aan de wijzigingen van sta
tuten en huishoudelijk reglement,
waarbij een bepaling werd vastge
legd, dat de leden wel lid kunnen
worden van een of andere plaatse
lijke vakorganisatie, maar zich niet
kunnen aansluiten bij een neutrale
landelijke bond. Een voorstel om de
contributie te verhogen tot 35.
per jaar werd voorlopig aangehou
den. De heer H. J. M. Hermans, waar
nemend voorzitter, is met grote
stemmenmeerderheid tot bondsvoor
zitter gekozen. Tot bestuursleden zijn
voorts aangewezen van Bisdom
's Boscn de heren H. J. Aopel en J.
van de Pol, van Bisdom Haarlem de
heren M. A. Driessen, Den Haag en
C. Bakker uit Hoorn; voor Bisdom
Roermond de heren L. W. Noldus uit
Venlo en P. M. van Wissen van
Maastricht; voor Bisdom Breda de
heren N. C. Rechardt van Breda en
C. Kortekaas uit Roosendaal, en voor
Aartsbisdom Utrecht de heeren A. J.
Thielen, Utrecht en J. Morsink, Hen
gelo. Donderdag is de bijeenkomst
voortgezet met een huishoudelijke
agenda, waarna de congresleden ten
getale van ongeveer 300 een tocht
door Zuid-Limburg hebben gemaakt
met een bezoek aan verschillende
merkwaardigheden.
EEN ROMAN VAN HET WOUD
Paul Keiler
24)
Er verscheen een nieuwe commis
sie ten tonele; ei vo'gden zitingsda-
gen en onuitstvinbaar lange onder
vragingen; maar opleveren deed het
niets.
Balthassar, die volgens mijn me
ning zijn zaak veel beter had aange
pakt dan deze commissie van amb
tenaren, ging onder de verschillende
uitbranders, die hij geincasseerd had,
diep gebogen.
„Let maar op zei hij, „de Orde
van de Rode Adelaar krijg ik van m'n
leven niet."
,En wat dan nog!" zei ik.
Balthassar verbaasde zich over een
dergelijke onverschilligheid; maar
toen zei hij: „Ja, ja, als u zelf maar
eens zo'n orde in het vooruitzicht
had, dan zou u wel ander praten!"
De aanvoerder van het ambtena-
ren-Oeger was spoedig met zijn oor
deel klaar.
„De oude Krügel heeft uit woede
over het opzeggen van de huur zijn
kleindochter doodgeslagen. De vrouw
komt als (medeplichtige in aanmer
king. Beiden man en vrouw
gaan in preventieve hechtenis. Over
Eimil Bönisch is nog niets met zeker
heid te zeggen, al schijnt er reden te
zijn hem van diefstal te verdenken.
Er zal een bevel tot zijn aanhouding
worden uitgevaardigd."
De mening, dat Emil voortvluchtig
was, hadden Balthassar en ik al se
dert enige tijd laten varen. Wij
zochten in het woud naar Emiï's lijk.
Wij vonden echter niets. De oude
Bönisch knipte het bevel tot aan
houding van zijn zoon uit de krant
en spijkerde het boven zijn tafel aan
de muur. Nadien at hij niet meer in
de kamer; hij at in de stal.
Het wordt lente. Dat is gewichtiger
voor de wereld en dus ook voor mij,
dan de hele historie van de moeras
hut Menigmaal sta ik over mezelf
verbaasd en zeg ik tegen mezelf: Je
bent in een woeste romantiek ver
zeild geraakt: diefstal, moord.van
het brutaalste soort.
Ja, het woud en zijn bewoners!
Dat is zo onverstandig primitief. In
de stad is alles inderdaad veel fij
ner, veel gecompliceerder. Daar
haalt geen mens het in zijn hoofd,
het huis van een ander in brand te
steken, hij sticht liever een„Limited
Company" met hem als hij hem wil
ruïneren.
In de stad moordt men niet met
bijlen; dat is veel te gevaarlijk en
smakeloos. Men vergiftigd liever
iemands leven, als men hem haat.
Dan verdwijnt hij vanzelf. Geer,
commissie komt er bij te pas. Het is
alles veel fijner en verzorgder, niet
zo plomp niet zo ruw, als het in het
woud gebeurt.
De oude liederen en volkswijzen
zijn wild en ruig, daarin wordt brand
gesticht en worden hersens ingesla
gen; de nieuwe kunst illustreert op
veel verfijnder wijze, hoe je 'n ander
ton gronde kunt richten.
De motieven zijn weliswaar steeds
dezelfde de vrouw, het geld, de hon
ger naar macht. Heel de rest is uit
sluitend illustratie.
AVe tragedies van menselijke
schuld, of ze zich nu afspelen in sa
lons, bureaux, regeringszalen, bur
gerwoningen, bordelen, roversholen,
of clubs, hebben hetzelfde thema ten
grondslag: de menselijke zelfzucht.
De beschaafde echtbreekster, de „ge
haaide'' zakenman, de intrigant aan
het hof, de vagabond, die een zelf
moord pleegt, allen misdoen om de-
zo1 fde reden: zij willen, dat het hun
goed gaat.
Het wordt lente. De spreeuw uit
Spalato is verschenen, heeft mijnheer
en mevrouw Hippel uit het spreeu
wenhuis verdreven en het zichzelf
met zijn ega behagelijk gemaakt. De
honden hebben 'n uur lang staan kef
fen tegen de boom, waarop de nieuwe
vogels waren neergestreken, hebben
dwaze pogingen gedaan om in de
stam te klimmen, en het toen maar
opgegeven. De honden ergerden zich
omdat de vogel daarboven kan flui
ten. Alle keffers blaffen tegen flui
ters.
En er is nog iemand, die zich ergert
Dat is Timim. Hij heeft zich gebla
meerd, toen hij de spreeuwen voor
jonge kraaien hieM. Vrouw Sturz
heeft er zich bijna een hartverlam
ming over gelachen. Dat schepsel
heeft trouwens altijd een onrustba
rende manier van lachen over zich,
Het is een mengeling van steunen,
sissen spuwen, hoesten, hikken, kir
ren, en gaat vergezeld van consul-
sieve verschijnselen als handenklap-
pen, rollen met de ogen en stampen
met de voeten.
Hoe kan een mens over zoiets, dat
de steedse Timm 'n spreeuw voor n
jonge kraai houdt, zo lachen! Alsof
dat 'n grap is! En dan nog wel vrouw
Sturz! Zij heeft haar ouder, haar man
en tien kinderen ten grave gedragen
en toch kan ze nog zo dwaas verge
noegd lachen. Wat 'n kluchtige her-
sen- en hart-constructies fabriceert
de goede God toch.
Beneden in de „Druiventros" is er
eveneens nieuw leven gekomen. De
jonge Lohmann, de schilder, is ver
schenen. Hij woont op het landgoed,
daar het Dominium aan zijn vader
toebehoort; maar meestentijds zit hij
in de „Druiventros". De zusters heb
ben me verteld, dat ze, als de jonge
Lohmann komt, altijd een vat rode
en een vat witte wijn bestellen. Hij
drinkt bij lange na niet alles op, maar
hij tracteert een ieder rijkelijk, en als
de mens 'm dan 'n beetje om hebben,
tekent hij ze. Ook een standpunt!
In de „Druiventros" maakten we
met elkaar kennis. Werner Lohmann
nodigde me dadelijk uit een glas wijn
met hem te drinken.
„Ik ben geen goed moda1, mijnheer
Lohmann", zei ik.
,Ah," lachte hij, „hebt u er al van
gehoord? Alstublieft praat u er met
niemand anders over. Anders ont
neemt u de mensen hun appetijt en
hun vertrouwelijkheid. Ja, ik maak
hier studies. Ik wil namelijk een al
bum uitgeven, getiteld: „De Roes".
Alle stadia van de roes, vanaf de
eerste lichte bedwelming tot volsla
gen zatheid. Heel moeilijk... zoiets!
Ziet u, dat kleine dwaallicht opge
vangen,, dat omtrent het tweede glas
champagne in de ogen van een aar
dige dame begint te glinsteren, en
vervolgens heel de dolle scala verder
tot de man, die als een zwijn in de
goot ligt, dat is toch een mooie taak.
Dat is psychologisch, om van het zui
ver technische maar helemaal niet te
spreken onmogelijk moeilijk. Ik werk
dus aan mijn album: „De Roes". U
zult moeter, toegeven, dat het idee
origineel is."
„Ja, met 'n der gei1 ij ke serie afbeel
dingen zou de duivel zijn anti-cham-
bre kunnen laten behangen."
„Hè? Hoe zei u dat."
„Ik zei: qiet 'n dergelijke serie af
beeldingen 'zou de duivel zijn anti
chambre kunnen laten behangen."
„Geweldig! Staat u mij toe de zin
in imijn notitieboekje te schrijven?
Ik zou hem graag in het voorwoord
van mijn album verwerken. Deze
fronvaille is verrukkelijk!"
Dat was helemaal Werner Lohman.
Een vrolijke vent van acht en twin
tig jaar.
Reeds de volgende dag bracht hij
mij een bezoek. Ik toonde hem mijn
kleine kunstverzameling. Hij bezat
dat overdreven enthousiasme, dat aj-
leen mannen beneden de dertig kun
nen bezitten. Daarop dronken wij;
want de schilder van de „Roes"
drinkt zelf graag. Timm bediende, en
daar hij wist. aat het hier de zoon
van onze landheer betrof, werd hij zo
plechtig bescheiden van allure als
overigens alleen maar kellners van
de eerste restaurants in wereldsteden
zijn. Eindelijk kreeg Werner Loh
mann Timm in de gaten.
Hij bespiedde hem; fixeerde hem;
tekende hem met de ogen.
(Wordt vervolgd).
