^&2idóe(2ot4/ta/nt „Samenzwering" doet 12 ministers aftreden De aanvaarding van het vrouwenkiesrecht Directeur: C M. V^N HAMERSVELD Hoofdredacteur: TH. WILMER KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" ZATERDAG 21 FEBRUARI 1948 39ste JAARGANG No. 11321 MOSKOU i grijpt naar Praag Bur. Papengracht 32, Telef, Redactie 20015, Adm. en Advert, 20826, Abonn. 20935 - Abonnementsprijs f 0 30 p. w„ f 1.30 p. mnd„ f3.90 p. kwart. Franco p. p. f4.65 - Advert.: 15 ct p. m.m. Telefoontjes f 1.50 Geweld is geen oplossing DE POOLGEBIEDEN trekken te genwoordig wel de aandacht. Vroeger dacht men er nauwelijks aan; het waren onherbergzame, ake lig koude gebieden, vol ijs en sneeuw, die óp de landkaart met grote witte vlakken waren aangege ven. Hoogstens trok een expeditie dt aandacht en vroeg men -zich af, of deze menselijke ijsberen nog ooit terug zouden komen. Maar sinds enige jaren is dat anders geworden. De Poolgebieden zijn geen terra in cognita meer; men i vliegt er zonder veel risico over heen enmen be gint er enig besef van te krijgen, wat mep er wel en wat men er niet mee kan beginnen. Het blijkt n.l. .dat er daar in deze ontoegankelijke oorden ertsen en mineralen in de grond zit ten, welke wij tegenwoordig in het tijdperk van de atoombom buiten gewoon goed kunnen gebruiken; met name moet er uranium te vinden zijn. Voorts is het duidelijk gewor den, dat deze gebieden ook, anders zins strategische betekenis hebben. Juist deze week is de betekenis van de Poolstreken weer eens naar voren gekomen in het conflict tussen Chili en Argentinië enerzijds en En geland anderzijds om het bezit van de Falkland-eilanden. In vroeger ja ren had men aén deze eilandengroep zo dicht bij de Zuidpool al heel wei nig waarde gehecht; het ene land gaf ze weg aan het andere land, tot dat op het Jaatst Engeland ze ca deau kreeg en zc maar hield,, mis schien omdat het er geen andere ge gadigde voor wist. De Engelsen kre gen ze in bezit in het jaar 17*71, zo dat ze er inderdaad vrij oude rech ten op kunnen laten gelden. Maar nu gaan Argentinië en Chili ook aan spraak maken op deze eilanden, om dat ze geografisch Kij het vasteland van Zuid-Amerika behoren; zij zijn n.l. een voortzetting van het Zuid- Amerikaanse Andesgebergte. Internationaal zijn deze aanspra ken nooit erkend, hetgeen niet weg neemt, dat Argentinië en Chili er aan vasthouden. Beide landen heb ben zich tot nu toe alle rechten voor behouden op papier, maar dezer da gen zijn ze tot krachtiger maatrege len overgegaan. Eenheden van de Argentijnse en Chileense marine heb ben geopereerd in de Britse territo riale wateren en zelfs troepen aan land gezet op één van de vele kleine eilandjes, waaruit de Falklandgroep bestaat. Zelfs is de Chileense presi dent er naar toe gevaren en heeft daar officieel een lucht-basis inge wijd, daarmee te kennen gevend, daj; Chili nu van plan is om van zijp rechten gebruik te maken. ENGELAND laat zich vanzelfspre ^kend zijn' rechten niet zomaai ontnemen en heeft er een kruiser op af gestuurd, die dezer dagen het be twiste gebied zal bereiken en krachi zal bijzetten aan de Britse aanspra ken. Zal het conflict tussen deze drie landen dan door geweld worden op gelost of ?al men zich bijtijds herin neren, dat er na de Wereldoorlog wit gloeiende eden gezworen zijn, alle internationale geschillen langs vre delievende weg op te ruimen? Enge land heeft z'n goede wil getoond, door het voorstel te doen, het ge schil te onderwerpen aan het Inter nationale Gerechtshof te Den Haag. Argentinië heeft dit vooistel echter van de hand gewezen; het is wel bereid om er onderling eens over te praten op een conferenlie, welke dan te Buenos-Aires zou moeten worden gehouden. Wat zeggen de Ver Staten er van? Zij hebben in onze na-oorlogse we reld nu eenmaal en stem van ge wicht en hun advies weegt zwaar, oo kal hebben zij er officieel niets mee uit te staar. De Verenigde Sta ten hebben zich steeds op het stand punt gesteld, dat zij zelf geen aspi raties in het Zuidpoolgebied hebben, maar dat zij ook geen rechten van andere lan ten op dit gebied erken nen. Wil men de zaak echter uitvech ten, dan meent Washington, dat het Britse aanbod het meest redelijke is en da+ men de kwestie aanhangig dient te maken bij het Internationale Hof Wie meent een recht te heb ben, moet dat recht ook kunnen ver dedigen en als dit verdedigd kan worden, moet de hoogste uridische 'autoriteit op internationaal gebied dat kunnen erkennen. Slechts hij, die innerlijk nietvast overtuigd is van zijn recht, aarzelt om het ter beoordeling aan een onpartijdig rech ter over te leggen. Mochten de Zuid-Amerikaanse Staten ondanks alles toch blijven vasthouden aan hun aanspraken en het zelfs op geweld willenlaten aankomen, dan zal de Veiligheids raad er weer aan te pas moeten ko men. De Veiligheidsraad is evenwel geen juridisch denkend college, het is meer een politiek dan 'n rechtscol lege. Wij hebben er ervaring vah. Maar welke oplossing men ook wil aanvaarden, één ding is onbe twistbaar: een oplossing van een conflict door middel van geweld is de minst geschikte oplossing. De passagierslijst van het m.s. .iOranje", dat op 3 Maart te Amster dam verwacht wordt, ligt op ons bu reau ter inzage. PRAAG BELEEFT EEN ZWARE CRISIS npWAALF NIET-COMMUNISTISCHE MINISTERS van het Tsjecho-Slo- waakse kabinet zijn afgetreden. De gisteren te houden kabinetsver gadering is daardoor afgelast. Te Praag verwacht men thans spoedig ontbinding ^van het parlement én nieuwe verkiezingen. De reden van het ontslag der ministers is de eis der communisten om de belangrijke po sities bij de politie in communistische handen te leggen, in verband met het ontdekken van een „samenzwering". Waarschijnlijk beleven wij hier een herhaling van hetgeen zich in Roemenië, Bulgarije en Hongarije heeft afgespeeld. r.istische minister Nosek had tot doel de veiligheid van de natie te bescher men tegen een stroom van spionnen uit het Westen, die werken voor de kortelings herstelde geheime dienst van de Duitse generale staf. Het com muniqué waarschuwt de grote massa voor de uiterst ernstige politieke toe stand. „De besturen van de Tsjechische en Slowaakse communistische par tijen hebben samen met de commu nistische kabinetsleden maatregelen getroffen om de krachten van het werkende volk te mobiliseren tot steun van de regering van Gottwald welke onwrikbaar op haar post blijft, en om orde en veiligheid in de repu bliek te handhaven*'. Het communiqué besloot met een oproep deze maatregelen té steunen teneinde de resultaten van de revolu tie en_de goede betrekkingen met de Sowjet-Unie en de andere Slavische groepen te bewaren. Communistisch communiqué Radio-Praag haalde Vrijdagavond een communiqué aan van het bestuur der. communistische partij over de kabinetscrisis. Hierin wordt gezegd, dat het ontslag van de niet-communis- tische ministers tot doel had de re gering van de volksdemocratie 'te ver nietigen ten gunste van een reactio nair regiem. Het niet verschijnen "van de vertegenwoordigers der Nationale Socialisten, de Volkspartij en van de Slowaakse Democraten had' het en- mógelijk gemaakt een rapport ovér de spionnage-affaire te behandelen, waardoor de regering niet in staat was geweest haar normale functies uit te oefenen. Dit toonde duidelijk aan, aldus het communiqué dat ver schillende leden van de betrokken par- tijen deelnemen aan een komplot te gen de staat. Het wordt duidelijk, dat leidende publieke persoonlijkheden door de aan het licht gekomen feiten in verband met het kompiot zouden kunnen worden gebracht. Het kom plot neemt de afmetingen aan van een uitgebreide binnenlandse en buiten landse samenzwering zonder prece dent tegen de Tsjeeho-Slowaakse re- pübliek. Het rapport van de commu- V Wat is geleide economie? Wolkomen terecht concludeert dr. G. Vrij moed o.f.mi iri 'n artikel in de laatste aflevering van „De Nieuwe Eeuw". „Of de economie moet geleid worden; is geen vraag meer.' Het is alleen maar de vraag, hoe ze geleid zal worden." De huidige „schaarste-economie" met aJ de daaraan feitelijk vastzit tende bureaucratie kan men niet noemen: de geleide economie. Dat is een, bewuste of onbewuste, valse voorstelling van zaken. Geleide économie vipdt haar ver wezenlijking in de bedrijfschappen, die onder overheidstoezicht ten doel hebben te zorgen, dat bij productie en distributie het algemeen belang wordt gediend. Een absoluut vrije concurrentie, een absolute vrijheid van productie en distributie brengt een chaos. Misschien een schijnwelvaart, maar zeker niet een volkswelvaart: over vloed naast gebrek aan goederen, rijkdom naast armoede. Men leze nog eens over wat „Quadergesimo Anno" schrijft: v „Evenmin als dé eenheid van de maatschappij kan berusten op de tegenstelling van de „klassen", kan een behoorlijke regeling van het economisch leven worden overgela ten aan de vrije' concurrentie. Als uit een troebele brorf zijn hieruit immers alle dwalingeif van de indi vidualistische economische weten schap voortgekomen; volgens deze leer mpest het economisch leven, waarvan het sociaal en moreel ka rakter door haar werd veronacht zaamd of haar onbekend was, theo retisch volkomen vrij zijn van alle staatsbemoeiing en ongestoord zijn gang kunnen gaan, omdat het in het marktverkeer, d.w.z. in een onbe lemmerde concurrentiestrijd, zijn eigen leidend beginsel bezat, waar door het veel beter dan door 't in grijpen van welk geschapen ver stand^ ook, zou geleid worden. On getwijfeld is de vrije concurrentie, zolang ze binnen de perken blijft, gerechtvaardigd en hoogst nuttig, maar ze kan toch onmogelijk een leidend beginsel zijn voor het eco nomisch leven, zoals de uitkomst maar al te duidelijk heeft bewezen, toen eenmaal de theorieën van die onheilvolle individualistische geest ih praktijk werden gebracht. Daar om is het absoluut noodzakelijk, dat het economisch leven afhankelijk worde van een wezenlijk en vrucht baar leidend beginsel." DOOR KOUDE BEVANGEN OF SLACHTOFFER VAN MISDAAD? Gisteravond werd te Ter Apel een bijeenkomst gehouden van het „Co mité voor Rijkseenheid". Een van de ijveraars hiervoor', de heer Kraan, Ned. Herv. evangelist te Ter Apel, begaf zich na afloop om plus minus half elf huiswaarts en is daar niet aangekomen. Des nachts om half twee, toen men ongerust begon te worden, ging men hem zoeken en vond men hem in bewusteloze toe stand aan de kant van het kanaal bij de Viaductstraat. Hij moet naar schat- ting vier uur aan de felle koude zijn blootgesteld. Dr. Wachters verleende de eerste hulp en liet het slachtoffer naar het ziekenhuis te Emmen over brengen, waar het kort na aankomst is overleden. DE ONTDEKTE SAMENZWERING. Naar Radio-Praag bericht, hebben Nosek, de Tsjeeho-Slowaakse com munistische minister van binnenland se zaken, en generaal Ludvik Svobo- da, partijloos minister van defensie, in een gemeenschappelijke verklaring bekend gemaakt, dat een gewapende samenzwering in Tajecho-Slowakye ontdekt is. Volgens de verklaring werd- de samenzwering ontdekt, toen eon onderzoek werd ingesteld naar de juistheid van de beweringen van Het socialistische blad „Svobodne Slove" dat „staatsvjjandige elementen" func ties in de regering bekleedden. De sa menzwering zou voorbereid zijn door aanhangers van generaal Lew Prcha- la, die in 1945 gedegradeerd werd omdat hij zich 'tijdens de oorlog ver zet had tegen de Tsjeeho-Slowaakse regering in Engeland. s Amerikaanse functionarissen heb ben als hun persoonlijke mening te kennen gegeven, dat het hun steeds waarschijnlijker voorkomt, dat het niet afhankelijk zijn van Moskou, waarvan de Tsjecho-Slowaken al thans in hun binnenlandse en gedeel. telijk in hun buitenlandse aangele genheden bewijs hebben geleverd, spoedig verloren zal' zijn, Albanese bisschoppen terechtgesteld Volgens geruchten die in Vaticaan stad de ronde doen zijn in Albanië twee .bisschoppen, mgr. Francesco Gjini, de bisschop van Allessio en mrg Giorgio Volaj, de bisschop van Sappa, door de kogel terechtgesteld. De aartsbisschop van Durazzo, mgr Nicola Vincenzo Prennushi zou tot 20 jaar gevangenisstraf zijn veroor deeld. De besehuldigingen, welke te gen de prelaten zouen zijn uitge bracht zijn niet bekend, doch men gelooft, dat zij van politieke aard zouden zijn. Madoera aparte politieke eenheid De It-gouverneur-generaal, dr H. van Mook, heeft heden een decreet uitgevaardigd, .volgens hetwelk het eiland Madoera ten Noord-Oosten van Java als,.aparte politieke een heid" in-de Archipel wordt erkend. Madoera zal als georganiseerde staat in de toekomstige souvereine Ver enigde Staten van Indonesië worden opgenomen Een mijlpaal in de geschiedenis van -België De aanneming door de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordi gers van het wetsvoorstel tot invoe ring van het algemene kiesrecht voor vrouwen, betekent een mijlpaal in de geschiedenis van België. Sedert 1902 reeds, toen Emiel van der Velde een wetsontwerp roet^ ,volg van de toen gevoerde opportu betrekking tot het algemene kies-~-:i-:i recht, vogr mannen en vrouwen in diende, stond het vrouwenkiesrecht op de dagorde der vooruitstrevende partijen, doch dóór allerlei politieke controversen werd het steeds weer op de achtergrond gedrongen. In 1921 werd tijdens de Grond wetsherziening weliswaar het alge meen kiesrecht voor mannen gere geld, doch de vrouwen werden hier van uitgesloten. Het desbetreffende artikel in de 'Grondwet werd echter zodanig geformuleerd, dat een wets ontwerp, aangenomen met 2/3 meer derheid zou volstaan om dit alge meen stemrecht ook tot de vrouwen uit te breiden. In de jaren tussen beide wereld oorlogen hadden geregeld debatten plaats i in de Belgische Kamer en Senaat over de invoering van het al gemeen vrouwenkierecht. Als Mode: Wollen Jersey is en blijft nog steeds een geliefd materiaal voor onze warme winterjurken. Geen wonder, want het is heerlijk soepel en prettig in het dragen. Intussen dient het hierbij afgebeelde japon netje, hoe beeldig op zich zelf ook, wel streng gereserveerd te blijven j ring en automatisch 'uitstel van °de voor slanke figuurtjes. practische toepassing van het vrou niteitspolitiek mochten deze debat ten nimmer tot resultaten leiden. De vrouwen waren na de eerste wereldoorlog slechts gerechtigd" hun stem uit te brengen bij de verkie zingen voor de Gemeenteraad. Van deelneming aan de verkiezingen voor de Provinciale Staten en Wet gevende Kamers bleven zij voorals nog verstoken. Na de bevrijding waren alle par tijen het er over eens, dat het alge meen vrouwenstemrecht zonder ver wijl moest worden ingevoerd, al was het alleen maar om hulde te bren- genn aan de vrouwen voor haar houding tijdens de bezettingsjaren De behandeling van het wetsvoor stel werd evenwel steeds op de lan ge baan geschoven en eerst de te genwoordige socialistischë-katholie- ke regeringscoalitie heeft het ont werp goedgekeurd. De aanneming van het wetsvoor stel tot invoering van het algemeen kiesrecht voor vrouwen heeft heel wat voeten in de aarde gehad en de uiteindelijke goedkeuring door de beide grote Belgische politiek*, par tijen moet als een compromis wor den beschouwd. De socialisten van hun kant vrees den, dat na de invoering van het vrouwenkiesrecht de Katholieken bij de eerstvolgende algemene verk>c- z.'ngen de koningskwestie te berde zouden brengen en door de zei.ól- wnst, die zij ongetwijfeld zullen tna ken, ér wel eens in zouden kunren slagen de koning weer op de troon te brengen. De Katholieken van hun zijde ver klaarden de sofcialisten hun steun te zullen onthouden bij de structuur hervormingen. Als datum van het van k^acut wprden van de wet op het algemeen kiesrecht voor vrouwen is vas^ge steld 21 Juli 1949. De Belgische so cialistische partij is voornemens voor deze datum de structuurbervor on gen te behandelen. Zij rekent er op, aai de Katholieken, van wie slecht?' de rechtse vleugel een afwijkend standpunt inneemt, hun stemmcu nu het algemeen vrouwenkiesrecht is goedgekeurd, niet zullen onthou den. Mocht dit wel zo zijn, dan z«.<u dit leiden tot een ontbinding van hdt parlement, nieuwe verkiezingen (zonder de vrouwen nog steeds), amenstelling van een nieuwe cege- De schaatsen worden weer. voor de dag gehaald en het ijs geprobeerd. De Volendammers zijn er vlug bij om te kijken of'zij al een streekje kunnen maken. Ned. verliezen in Indië De regering maakt bekend, dat tot haar leedwezen in» de afgelopen week de navolgende verliezen zijn gerapporteerd: Koninklijke Landmacht: op perwachtmeester H. H. Crijn, afkomstig uit Amsterdam; ge-1 sneuveld 13 Februari 1948. - Koninklijk Nederlands Indi sche Leger: heeft in de periode van de afgelopen week geen verliezen gerapporteerd. Koninklijke Marine: heeft ïn de periode van de afgelopen week geen verliezen gerappor teerd. GEVECHTEN IN JERUZALEM. Vrijdag hebben gepantserde Brit" se politieauto's en parachutisten in het centrum van Haifa êen aanval gedaan op groepen vechtende Ara bieren en Joden. Met brenguns werd het vuur op de vechtenden geopend. Politie en legereenheden mengden zich in de strijd en trachtten het vuur van daken en uit ramen van sluipschutters tot twijgen te bren gen. Granaten van een Joodse mor tier-batterij ontploften op het Oos telijke spoorwegstation en de markt en in de omtrek van het hoofd kwartier van politie, waar een Pa lestijnse agent gewond werd. Het gevecht was in de avond nog aan de gang. Nederland en het Marshall-plan Ambtenaren van de Nederlandse ambassade te Washington hebben verklaard, dat. Nederland overbrug gingshulp van de V.S. nodig zal heb ben, wanneer het plan-Marshall niet op de vastgestelde tijd in werking treedt. Zij zeiden, dat Nederland, evenals Frankrijk^ Italië en Oosten rijk, tussentijds hulp moet trachten te verkrijgen, wanneer hét de es sentiële invoer tot en met April wil kunnen handhaven. - De Neder landse behoeften in April werden door hen op 35 millioen dollars ge steld, en^zij deelden verder rr/éde, dat voor de 3 maanden na 1 April 100 millioen dollar nodig zijn. Amb tenaren van de ambassade hebben met functionarissen van de exD0i4 en import Bank geconfereerd, doch zij zeiden, dat geen formele aan vraag om hulpverlening bij dé V.S. is ingediend. KOMT ONZE BOTER WEER AAN BOD? Tot voor kort had het er allen schijn van, dat het met de boterexport van ons land voor onafzieubaren tijd afgelopen was. Met produchekosten van 4 a 5 tegenover een Nieuw- Zeelandsen prijs van 1.83 zag het ér ook vrijwel hopeloos uit. Intussen b'ijkt geen enkel land tegen de Nieuw- Zeelandse prijs te kunnen leveren en overal ter wereld gaan de boterprij- zen in stijgende richting. In Canada is onlange de kieinhan. delsprijs op 80 dollarcent per Engels pond gebracht, hetgeen onzeprodu- tiekosten tamelijk nabij komt. De Denen hebben dezer dagen voor boter bijna 3.60 per kg. kunnen bedingen bij hun Engelse afnemers, hetgeen ongeveer een gulden meer dan een jaar geleden. De Deense prijs voor België, Zwitserland en Rusland ligt zelfs nog iets hoger. Engeland zc ca. 70 procent van de Deense boterexport opnemen' en daar voor kolen, petroleum, stookolie, ijzer en staal plus textielgrondstoffen in de plaats leveren. Het is duidelijk da: de stijgende prijs op de botermarkt Je kansen voor ons product weer doen toenemen, mits wij er tegelijkertijd in slagen zoveel mogelijk onze kost prijs te drukken. Frankrijk krijgt Saargebied Na acht weken van onderhandelen over het Saargebied, hebben Britse, Franse en Amerikaanse deskundigen, overeenstemming bereikt over drie belangrijke punten: steenkool, tier s' V etalingen en de handel - tussen het Saargebied en de rest van Duits land. De economische inlijving van het Saargebied bij Frankrijk is nu er kend. In ruil voor de inlijving zal Frank rijk afstand doen van een deel van de herstelbetalingen, waarop het recht heeft. f Franse kabinet in moeilijkheden - De maatregel tot intrekking van de biljetten van 5009 francs is nog steeds het onderwerp van uitvoerige discussies. De oppositie zowel uitérst links als rechts probeert nu de regering te dwingen o'm de 'tijdelijk gedupeerden zo spoedig mo gelijk' schadeloos te stellen, Robert Schuhian, de Franse premier, heeft nu in de Nationale vergadering mee gedeeld, dat hij de motie tot spoéd- behandeling van een voorstel tot te rugbetaling zal behandelen als een vertrouwenskwestie. De Franse Nationale Vergadering heeft besloten om Dinsdag over de motie van vertrouwen té beraadsla gen. Volgens de grondwet moeten ten minste 24 uur verlopen tussen het stellen en het behandelen van een kwestie van vertrouwen. Benelux op Londense conferenlie Het Franse persbureau A.F.P. meldt uit Londen, dat volgens wel ingelichte kringen tijdens een on derhoud van Bevin met Douglas be sloten is, dat Engeland de Benelux voor volledig deelnemen op voet van gelijkheid aan de besprekingen en besluiten van de Londense con ferentie zal uitnodigen. De naam van ex-koning Carol van Roemenië staat aan het hoofd van een lange lijst van namen van per sonen, van wie de Roemeense mi nisterraad gelast heeft, dat hun het Roemeense burgerschap ontnomen zal worden, aldus meldt Rador, het Roemeense nieuwsagentschap Mr dr In 't Veld wordt minister t Opvolger van Ir. Neher. Naar het „Hbld" verneemt, kan de benoeming van mr. dr. J. In 't Veld, burgemeester van Zaandam, tot minister van Wederopbouw en Volkshuisvesting binnen enige da gen worden tegemoet gezien. OPVOERING VAN SLAUERHOFF'S „J. P. COEN" VERBODEN. De burgemeester tan Amsterdam heeft de opvoering van Slauerhoff's „Jan Pietersz. Coen" op de gala-avond van de Boekenweek verboden. In verschiPende kringen was reeds bezwaar geuit tegen dit stuk, waarin Coen zeer eenzijdig wordt belicht en op zijn fouten en de fouten van zijn tijd meer <£e aandacht wordt gericht dan op de Verdiensten van de bevesti ger van het Nederlands gezag in Indië. N Sen êawe^'e,,, „Godsdienst is niet een van de de len, die ons leven, vormen dat is godsdientjgheid maar godsdienst woont in elk deel van het grondplan, waarop alle levensuitingen, kunst of literatuur of huiselijke bezigheden of vermaak of zaken of menselijke liefde, moeten zijn geborduurd. Als het dat niet is, is het geen godsdienst, al wil het ook zo genoemd worden". R. H. Benson.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1948 | | pagina 1