3)e &2id<te(3oti/Yc!/itt „De koloniale gedachte heeft afgedaan" Duitsers staken als protest tegen hongerrantsoenen WOENSDAG 4 FEBRUARI 1948 38ste JAARGANG No. 11306 Directeur: C M. VAN HAMERSVELD Hoofdredacteur: TH. WIL MER KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" H.M. de Koningin over Indië Bur. Papengracht 32, Telef. Redactie 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn. 20935 - Abonnementsprijs £0.30 p. w., f 1.30 p. mnd., £3.90 p. kwart. Franco p. p. £4.65 - Advert.: 15 ct p. m.m. Telefoontjes f 1.50 Eeebied voor het leven P EN A.N.P.-correspondent m,eldt ^-"uit Berlijn: „De minister-president yan Noord- rij n-Westf alen, dr. Arnold, heeft zich tot de Britse gouverneur voor dit land gericht met het verzoek na te gaan of de grensbeambten de nodige voorzichtigheid gebruiken. In de laatste zes weken, is 't naar uit Aken- gemeld word, in de omgeving dezer stad zesmaal voorgekomen, dat met dodelijk gevolg schietwapens tegen smokkelaars werden gebruikt. Bij tie slachtoffers waren jongens van veertien en zestien jaar, die kleine hoeveelheden .levensmiddelen over de Belgische grens hadden gesmokkeld en die bij aanhouding door de grens beambten hadden gepoogd te vluch ten. Deze t gevallen hebben onder de bevolking' der grensstreek grote be roering teweeg gebracht. De gemeen teraad van Aken heeft bij de hogere douanebeambten een protest inge diend en het ontslag der betrokken ambtenaren geëist. Van het militaire bestuur is voorts een wijziging in de voorschriften voor het gebruik van schietwapenen gewaagd". Tot zover het bericht van de Ber- lijnse correspondent. Wij kunnen vanzelfsprekend niet beoordelen, of de daarin vervatte mededelingen geheel en al juist zijn. Maar het mag ons in ieder geval een aanleiding zijn, om te wijzen op de feitelijkheid, dat na de'oorlog de eerbied voor het leven angstwekkend is ondergraven. Men leest herhaaldelijk, dat er een maar al te vlug gebruik wordt ge maakt van vuurwapens met dodelijk gevolg. Wat vroeger gebeurde in uiterste noodzaak geschiedt nu meermalen om een reden, die niet rechtvaardigt, dat het leven ,wordt ontnomen of in ge vaar gebracht. Het leven is een grote, kostbare ga ve Gods, waarover God alléén kan beschikken en de Overheid slechts krachtens het haar door God gegeven gezag, in omstandigheden, die er« haar klaarblijkelijk toe dwingen, op dat zij de haar opgelegde taak en roeping kunne vervullen. De afschuwelijke, satanische wijze, waarop tijdens de oorlóg met het le ven van anderen werd omgespron gen, alsof het leven van een enkeling geen waarde had, moest in ons als reactie hebben opgewekt een zo mo gelijk nóg groter eerbied voor èlk in dividuele léven, dan voorheen. En- het is vaak ergerlijk, als men nu zelfs serieuse mensen hoort spreken over het al dan niet behouden van een anders leven. En dat in een land, waar vóór de oorlog oergen pajjier zijn vol geschreven over de vraag' of de doodstraf moreel voldoende is gemotiveerd, ook zelfs ten opzich te van de ergste misdadigers zó diep was in het karakter van het Nedferlandse volk ingedrongen de eerbied voor het leven! Die eerbied, een kostbaar christe lijk cultuur-goed, moet in ons land weer worden opgewekt en verleven digd. Zonder die eerbied is er geen ware beschaving mogelijk. Wij hébben dat toch zo duidelijk gezien in de achter ons liggende jarèn! V Sterk in vertrouwen IN de rede, die de Koningin gisteren heeft uitgesproken, kan worden beluisterd de vastberadenheid- der Nederlandse regering, om in Indië te vestigen een nieuwe orde, waarin souvereine volken samenwerken met Nederland „op de grondslag van ge lijkheid en wederzijds vertrouwen" Terecht mag prof. Romme (in de „Volkskrant") constateren: „Zo vitaal als de voordracht was, ^zo vitaal is de inhoud van dit ko ninklijke woord. Men hoort er in stuwen de voortgezette drang om het nader-gekomen hoge doel van vrij heid voor alle volkeren van het drie werelddelen-rijk ten volle te berei ken. Men voelt er in liggen het ster ke en rustige vertrouwen, waarmêe de moeilijkheden tegemoet worden getreden, welke nog zijn te overwin nen." De eerste bloeiende sneeuwklokjes zijn er al weer. De officiële bloeitijd van deze bolbloempjes is einde Maart, doch door de zachte winter is het 2 maanden vroeger dan gewoonly-k. REDE VAN H. M. DE KONINGIN Nieuwe samenleving „op de grondslag van gelijkheid en onderling vertrouwen" ^jlSTERAVOND te half zeven heeft H.M. Koningin Wilhelmina in het koninklijk paleis te Amsterdam over de zender Hilversum I en II en over de zender van de Wereldomroep in het Engels een rede uitgesproken over de staatkundige toekomst van Nederland en Indië, Tot hen, die in de oorlog onze bondgenoten waren, zo ving H.M. haar rede aan, wil ik enkele woorden richten. Ik wil- .uw aandacht vestigen opeen belangrijk ogenblik in het leven van de volken van ons Gemenebest. Een vrij, fede ratief Indonesië zal spoedig zijn plaats tussen de democratische vol keren der wereld innemen. Zeven jaar geleden, toen Nederland in de macht was van de Duitse dwingeland, heb ik mijn landgenoten het voor nemen aangekondigd van het scheppen ener nieuwe staatkundige ver houding tusssen Nederland en de an dere delen des Rijks. Een jaar later, in het hevigst van de oorlog, gaf ik de lijnen aan, waarlangs de ontwik keling zich zou moeten voltrekken. Thans is deze ontwikkeling een. le vende werkelijkheid, die snel haar uiteindelijk doel nadert:'de Verenig de Staten van Indonesië, in een unie verenigd met het Koninkrijk der Nederlanden, Surinfcme en de Antillen, In de donkerste dagen van de oor log vond Noord-Amerika's grote pre sident, mijn onvergetelijke vriend, tezamen met Groot-Brittannië's on verschrokken strijder voor de vrij heid, blijvende woorden voor ons ge meenschappelijk streven, dat ver uit- gmg boven ons onmiddellijke doei: het herwinnen van onze onafhanke- Tjkheid. Wij zouden de wereld vrij maken van angst en vrij van gebrek; wij zouden haa' maken tot een plaats waar ae mens vrij is God te dienen op zijn wijze en waar hij vrij zijn mening uiten kan. Het stemt mij gelukkig, dat man nen in Indonesië en hier de wijsheid en de bekwaamheid bleken te bezit ten om staatkundige vormen te vin den, die aan vele millioenen mepsen de vrijheden en rechten zullen waar borgen, waarvoor gij, onze bondge noten hebt gestreden. Zij hebben nog veel werk te doen. In die deler van Indonesië, waar terroristen ook thans nog moorden, plunderen en brandstichten, is de ge wone mar. nog lang niet vrij van angst en gebrek. Daar. zoals ook elders in de we reld, moeten de machten van anar chie en wanorde, die' het herstel der volkeren rrachten te verhinderen, worden overwonnn. Ik vertrouw, dat deze hindernissen zullen wo?den overwonnen. De voikrn van Indonesië zijn vast besloten de verantwoordelijkheden en de plichten op zich te nemen, wel ke verbonden zijn aan een democra tisch bestel, zoals gij en wij dat ken nen. Wij weten, dat in onze dagen geen betrekkingen tussen volken kunnen standhouden tenzij, zij gegrondvest zijn op wederzijdse instemming en op de wil tot samenwerking. Daar om moed:gen wij hen aan en helpen wij hen b-'j hun streven. De koloniale gedachte heeft afge daan. Wij verloochenen ons verleden niet noch het grote werk, dat daar is verricht. Maar een volk moet de kracht hebben om een nieuw begin te maken. Wij hebben die kracht. Wat de vol ken der wereld thans nodig hebben, is een nieuwe samenleving op de grondslag **ar. gelijkheid en wedei; zijds vertrouwen. Wellicht zal de oplossing, die in Indonesië wordt tot stand gebracht, als voorbeeld kunnen dienen in an dere geTr.eden van Azië. Een volke- rengroep van niet minder dan zeven tig millfoen mensen heeft zich ge schaard aan de zijde der democratie, zoals wij die kennen. Dit is een grote gebeurtenis. Een verenigd Indonesië,' gezegend als het is met vele rijkdommen der aarde, kan een groot aandeel ne men in de gemeenschappelijke strijd tegen honger en gebrek. In vrije sa menwerking met Nederland, Suri name en de Antillen, zal een souve- rein Indonesië voort kunnen werken aan zijn economische ontwikkeling, die reeds voor de oorlog in Azië haar weerga niet vond. Door Europa en Amerika te voor zien van zijn producten en grondstof fen zal Indonesië een aanzienlijke bijdrage kunnen leveren tot de ge weldige krachtsinspanning, die thans, onder het plan-Marshall, van het Amerikaanse volk wordt' gevraag^. Reeds herrijst het land uit de ver warring, waarin de Japanse bezet ting het heeft gebracht. Hartstoch ten komen tot rust, het wantrouwen neemt af. De verheven woordenvrijheid en vaderlandsliefde herkrijgen haar wa ren zin, nu Indonesische nationalis ten de handen ineenslaan om een fe deratie op te bouwen over de ge hele uitgestrektheid van het eilan denrijk. Door deze gemeenschappelijke krachtsinspanning, gegrond op de zelfde beginselen als het Atlantische Handvest, verrijst een nieuw Indone- Zowel Nederlanders als Indone siërs zieil uit naar de dag dat de Ver enigde Staten van Indonesië, op voordracht van Nederland, de hun toekomende plaats zullen innemen te midden van de Verenigde Volken. Op dde dag zal weer een stap zijn gezet op de moeizame weg naar de vrijheid. De wereld'luistert. Nadat H.M. haar rede had beëin digd, werd de tekst in Nederlandse vertaling voorgelezen. De rede werd her-uitgezonden door alle zenders van de N.B.G. in Ame rika, de Radiodiffusion Fran?aisc het Britse en het Amerikaanse pro gramma voor de strijdkrachten in Duitsland, radio-Batavia en aangeslo ten zenders, de Curom in Curasao, de Avros in Suriname, de Canadese omroep, de Belgische Nationale Om roep, de BBC en door de „Suid-Afri- kaanse uitsaaikorporasie". Amerikaanse meningen over de koninklijke radio-rede Aneta stelde aan een vertegen woordiger van het Amerikaanse de partement van buitenlandse zaken de vraag, wat op dat departement de indruk was van de radiorede van H. M. de Koningin. Het antwoord luidde: ..Ten departemente is van de rede met belangstelling kennis genomen; zij werd daar gunstig ontvangen als een belangrijke, vooruitziende verklaring van het beleid en de bedoelingen der Nederlanders": De „New York Times" neemt ten aanzien van de koninkliike rede een tamelijk sceptische houding aan met het oog op de Nederlandse bedoelin gen, welke zullen moeten blijken uit de toekomstige feiten. Na een deel van de rede te hebben geciteerd, zegt bet blad: „De goetje bedoelingen der Nederlanders zijn nog wel voor dis cussie vatbaar, met name gezien in het licht van de militaire actie, die in Juli werd ingezet en waaraan door het ingrijpen van de Veiligheidsraad een halt werd toegeroepen. Ook de politiek, om als leden der interim re gering lieden te erkennen, die voor geven de vertegenwoordigers te zijn van gebieden, waarvan de republiek de souvereiniteit opeist welke sou- 3-ereiniteit door de Nederlanders is erkend in de overeenkomst van Ling- gadiati! stelt de vraag van de Ne derlandse bedoelingen aan de orde. Het is daarom te hopen, dat de rede van de Koningin een nieuwe basis1 zal leggen, waarop een wederzijds ver trouwen tussen de onderhandelings delegaties kan woreïen gegrondvest en elke nieuwe eenzijdige handeling, om een overeenkomst door geweld af te ,dwineen, bij voorÊaat de pas zal afsnijden". Nederlandse Katholieke Middenstandsbond Voorjaarsbondsvergadering. In het leader van de reconstructie van de Ned. Kath. Middenstandsbond na de oorlog is thans het vraagstuk van de centrale contributieregeling aan de orde gekomen. Door deze regeling wordt de laatste hand gelegd aan de eenheid in de Katholieke Middenstandsbond. Alle onderdelen, zowel de plaatselijke stands- en vakafdelingen, als de dio cesane middenstands-organisaties en de nationale Vakbonden zullen hun contributies in één bedrag samenvoe gen, zodat daarmee bij alle leden der grote middenstandsbeweging een eenmalige contributie-inning wordt doorgevoerd. Met overgrote meerderheid werd het- voorstel - door de Bondsvergade ring aanvaard, mede als gevolg van het doortastend betoog van de bonds- penningmeester, de heer C Burger. Besloten werd vervolgens, dat de comipissie, die het contributievoorstel heeft uitgewerkt met enkele personen zal worden uitgebreid, die de hoogte der contributie en de wijze van -in ning en verdeling nog meer gedetail leerd in beschouwing zou nemen. Wanneer de voorstellen van deze commissie er aanleiding toe geven zal opnieuw de Bondsvergadering een beslissing nemen. De Bobslee-races in Saint Morits trekken zeer veel belangstelling. Hier het Amerikaanse team aan de start. NIEUWS UIT 1NQIE VERKLARING MR. MOHAMMED ROEM. De nieuwe voorzitter van de repu blikeinse delegatie, mr. Mohammed Roem, verklaarde aan de correspon dent van „Berita Indonesia", dat <le val van het kabinet èjarifoeddin niet slechts veroorzaakt was door teleur stelling van de zijde van de P. N. I. en de Masjoemi omtrent het verloop der onderhandelingen met de Ne derlanders, oilder leiding van de linkse voormannen, doch dat de oor zaak ook lag in de onbevredigende binnenlandse toestanden in de ogen van genoemde partijen. Moh. Roem zeide, dat de republiek onder leiding vande linkse groepen teveel conces sies heeft gedaan bij de onderhande lingen en dat de huidige delegatie er naar zal streven geen verdere con cessies te doen. MISLUKTE TERRORISTEN. AANVAL TE SALATIGA Vrijdag j.l. drong een met revol vers. klewangs en handgranaten be wapende bende, Pasar Soeroeh te Sa- latiga binnen. De bende loste scho ten in de lucht, teneinde een paniek te veroorzaken en deze uit te buiten voor het plegen van diefstal van textiel en plundering van kostbare goederen- De tijdige komst van mi litairen maakte een einde aan de plundering. Enige «Ier daders zijn bereids gearresteerd. De Hongaarse regering, die in het vervolg zelf bepaalt, of dagbladen en tijdschriften verder zullen verschij nen, heeft aan de „Magyar Kurir" toestemming gegeven om zijn werk zaamheden voort te zetten. Dit semi- officiële Katholiek-Hongaarse Persbu reau is het eerste onder de Katholie ke persorganen in Hongarije, dat toe stemming krijgt om verder te ver schijnen. JN DE ENGELS-AMERIKAANSE zone van Duitsland zijn gisteren bijna 3 millioen Duitsers voor 24 uur in staking gegaan. Winkels, bioscopen en restaurants werden gesloten uit protest tegeij de lage voedselrant soenen. Het geheel had een -rustig ver loop. De ambtenaren in c(e gehele zóne werden door de Duitse ambtenarenbond aangespoord dezelfde rantsoenen voor hoofd- als voor handarbeid te eisen. Naar schatting hebben in Neder-Saksen ongeveer 1 1/2 milioen ambtenaren en in Wuert- temberg-Baden 1/2 millioen vakverenigingsleden, onder wie ambtenaren, het weck naargelegd. Britten en Amerikanen afzijdig Deze stakingsbeweging is de groot ste sedert de bezetting van Duitsland: De protesten gelden het Duitse be stuur. Zolang de staking de staking de belangen der bezettende mogend heden niet schaadt, zullen deze zich afzijdig houden. De Britse militaire gouverneur, sir Brian Robertson, heeft aan het Duit se bizonale voedselvoorzieningsbu reau en de vakverenigingsleiders me degedeeld, dat zij een delegatie mo gen zenden naar de Europese landen, die privé-aanbiedingen van voedsel hebben gedaan, om alle mogelijkhe den zelf te onderzoeken. ER IS NIET MEER VOEDSEL. Gengraal Clay arriveerde gisteren te Stuttgart, voor zijn maandelijkse toespraak tot de minister-presidenten van de Amerikaanse zóne. VaTcver- enigingsleiders verklaarden, dat .hel ,,puur toeval" vfas, dat de staking op dezelfde dag werd uitgeroepen. De militaire gouverneur beschreef de stakingen als „demonstraties in waarlijk democratische zin", maar hij deelde de Duitse leiders mede, dat „al het voedsel dat maar te krijgen is. bij elkaar gehaald is" en deze de monstraties niet meer voedsel zullen kufinen verschaffen. „In sommige opzichten", zeide hij „beleven de Duitsers thans hun moeilijkste da gen". Volgens hem waren de voor raadkamers practisch leeg cn was de productie nog niet op volle toeren. Bovendien verklaarde generaal Clay, dat het bizonale -bestuur slechts een tijdelijke instelling 'was, die de toekomstige vorming van een rege ring voor geheel Duitsland niet in de weg zou staan. Hij hechtte niet veel waarde -aan een bijzondere bestuurs vorm voor het Duitse volk. Het was niet de bedoeling van het Ameri kaanse bestuur, de Duitsers een rege ring op te dringen. Volgens Clay moesten zo spoedig mogelijk Duitse bureaux in de Brits-Amerikaanse zóne opgericht worden, die tot taak hadden de in- en uitvoerhandel en andere aangelegenheden van econo mische aard te regelen.. BENELUX-POLITIEK WORDT MET ENGELAND BESPROKEN Naar wij vernemen zullen de mi nisters van buitenlandse zaken van Nederland. Belgia en Luxemburg Donderdag a.s. in een bespreking te Brussel met de Engelse minister van Staat, Hector ONeil, doen uitkomen, dat de Bnelux-landen, zoals* zij op economisch gebied samenwerken ook politiek en zo nodig militair een zelfde gedragslijn zullen volgen. Naar aanleiding van besluiten, genomen gedurende de Benelux-conferentie in Luxemburg, zullen de ministers met minister O'Neil d e houding van Be nelux ten aanzien van het Frans- Britse voorstel van een Westerse Unie bespreken. HET IS NOG NIET PLUIS IN GRIEKENLAND Regeringskringen te Athene delen mede. dat er 139 „communisten" te Laonia in midden-Griekenlarld ge arresteerd zijn, nadat berichten wa ren binnengekomen, dat guerilla- s'trijders uit naburige bergpn van plan waren de belangrijke stad aan te vallen. Er werd in de stad een uit gaansverbod voor vijf uur uitge vaardigd. Dezelfde kringen verkla ren verder, dat er wapenen en ex plosieve stoffen zijn buitgemaakt. Naar verluidt waren er gisteren na bij Philates in Noord-West Grieken land Griekse gevechtsvliegtuigen in actie. De 'treindienst tussen Athene en Patras langs de Zuidelijke kust van de golf-van Corinthe is tijdelijk gestaakt, daar men vreest voor over vallen der guerillatroepen nabij Akrata, waar de lijn tussen bergen en de zee doorloopt. RESTITUTIE KOLENGELD. Dezer dagen zal aan het postkan toor de terugbetaling geschieden van de indertijd berekende verhoging van de kolenprijs. Medenemen: bon 78 en 81 BV van de brandstoffenkaart TA 707 en/of bon 78 BV van de kaart TB 707. Morgen zijn de letters Hu tot en met Ka aan de beurt. De postkantoren zijn geopend van 9 tot 3 uur. New Delhi „Gandhi-stad" Uit New Delhi, de hoofdstad van India, wordt gemeld, dat men over weegt de stad ter ere van Gandhi om te dopen in „Gandhinagar". De regering van India heeft afge kondigd, dat geen privé-Iegers geto- leerd zullen worden noch organisaties die geweld prediken. Ministerpresi dent Nehroe en de minister van Bin nenlandse Zaken Patel, hebben voor een menigte van honderdduizenden nfensen verklaard, dafr de regering vastbesloten is het communalisme en de wetteloosheid te onderdrukken. Met communalisme wordt wel aan geduid het streven van plaatselijke godsdienstige eui maatschappelijke groepsgemeenschappen in India, om andersdenkenden uit te drijven. Zo is de Mahasabha de organi satie, waarvan de moordenaar van Gandhi lid was zulk een com- munalistische groep. Gandhi was een tegenstander van alle communialis- me. Behalve de Mahasabha is er nog een commünalistische groep in In dia n.l. de Rasjtrija Swajam Sewak Sangh (Nationale organisatie voor dienst aan het land) of R.S.S. Deze beroept zich vooral op Hindoebloed verwantschap, afstamming en cul tuur. De leden van de R.S.S. beho ren vrijwel uitsluitend tot de kleine middenstand en de opzet komt be denkelijk dicht bij de fascitische ras ideologie. BELGIë OVERWEEGT GEEN DEVALUATIE. Ernest Selliers, directeur voor België van het Internationale Mone taire Fonds, heeft gisteren ten stel ligste ontkend, dat België een deva luatie van de Belgische franc zou overwegen. Hij verklaarde, dat Bel gië niet tot invoering van. het systeem der uiteenlopende wisselkoersen zou overgaan, en verklaarde tevens, dat België niet verwachtte, dat een wij- ziging in de pariteit van de Franse francs een aanzienlijke verandering zou betekenen voor de gunstige beta- .lingsbalans van België tegenover Frankrijk. De heer Selliers legde zyn verkla ringen af naar aanleiding van een radiobericht uit Parijs, waarin mel ding werd gemaakt van geruchten uit Washington, omtrent devaluatie plannen der Belgische regering. HERVATTING VRIJE GOUD- MARKT IN FRANKRIJK. Het Franse ministerie van finan ciën deelt mede. dat de vrije han del in goud en het vervoer van goud op het Franse grondgebied met in gang van heden is toegestaan. Hier aan werd echter toegevoegd, dat de vrije goudmarkt niet insluit de in- en uitvoer in en uit Frankrijk, hoe wel in enkele speciale gevallen (wel ke echter niet nader werden aange duid) licenties zouden kannen wor den verstrekt, hetzij voor invoer of voor uitvoer, nadat het deviezen- instituut aanvragen hiertoe zal heb ben onderzocht Volgende maand bonnen consumentencrediet Naar aanleiding van een telegram van het N.V.V. aan de ministers van Sociale Zaken en Financiën, waarin met klem wordt verzocht direct nieuwe bonnen van 't consumenten crediet aan te wijzen, daar uit alle delen van het land klachten binnen komen over het uitblijven", wordt ons van bevoegde zijde medegedeeld, dat opzettelijk nog even wordt ge wacht met het geldig verklaren van nieuwe waardebonnen. Meh is op de betrokken ministeries van mening, dat tegen 't Voorjaar en het najaar de grootste behoefte bestaat aan textiel. In verband daarmee zal het zeker nog wel een maand duren, voordat nieu we bonnen worden bekendgemaakt. WAAGHALZERIJ IN CIRCUS Bij de première van het nieuwe programmat dat circus Strassburger in Carré te Amsterdam geeft is een ongeluk gebéurd, dat wonderlijk goed is af gelopen. In het vierde num mer treedt mej. Willy Hubert'op, die met het hoofd omlaag door een aan tal ringen loopt, welke op een hoogte van ongeveer zeven meter aan een stang zijn bevestigd. De acrobate stapte op een gegeven ogenblik mis en viel naar beneden met het hoofd op de rand van de piste. Zij was bui ten bewustzijn, doch kwam na en kele minuten weer bij. Een dokter uit het publiek constateerde geen uitwendige verwondingen, doch een hersenschudding,- Na verder onder zoek in het ziekenhuis kon de onfor tuinlijke acrobate naar huis worden vervoerd. Wij hebben ons zo vaak af ge-' vraagéf, welk nut dergelijke waag halzerij heeft, tenzij omde be schaafde toeschouwers heerlijk 'te laten griezelen! £en koJiAeJttje...

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1948 | | pagina 1