S>e CcteLe (Sou/fcant De nieuwe plannen van het oude Leiden Buitengewone zitting van Amerikaans Congres Engeland beperkt zijn invoer rigoreus VRIJDAG 24 OCTOBER 1947 Bureaux Papengracht 32. Giro 103003. Telef. Administratie, Advertenties 20826. Redactie 20015, Directie, drukkerij en abonnementen 20935. Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD. Hoofdredacteur: TH. WILMER. waarin opgenomen „DE BURCHT" KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 38e JAARGANG No. 11222 Abonnementsprijs 0.30 per week, f 1.30 per maand, ƒ3.90 per kwartaal. Franco per post 4.65. Advertenties: 15 cent per m.m. Ingez. mededelingen dubbel tarief. Bij contract belangrijke korting. Telefoontjes: 30 woorden 1.50. V Meer samenwerking R moet samenwerking zijn tussen allen, die van goede wil zijn en die niet elkaar tegenovergestelde ver langens* nastreven. Aan die samenwerking ontbreekt nog heel wat. In de politiek. Een Kabinet van de breedst mogelijke samenstelling is met alle waardering voor het kabi- net-Beel nog altijd ons ideaal. In het sociaal-economisch leven. I11 het gisteren verschenen afdelingsver slag, uitgebracht door de Tweede Ka mer over de Rijksbegroting 1948, wordt met klem aangedrongen, om nog in dit zittingsjaar te komen tot publiekrechtelijke bedrijfsorganisa tie. Ook wij zien de wenselijkheid hiervan duidelijk in. In het belang van de bedrijfsrust en bedrijfsvrede kan daarmee niet lang meer worden gewacht. Maar., wij twijfelen, of aan deze wens binnen een jaar ver wezenlijking zal kunnen worden ge geven. Wat echter wel kan en dus moet, is: dat in de afzonderlijke onderne mingen een organisatie komt of lie- ver: een mentaliteit gaat domineren, waardoor elk dier ondernemingen tot een ware gemeenschap wordt ge vormd: een gemeenschap van allen, die daarin werken. Zó komt er tot stand werkelijke samenwerking in de ondernemingen. En deze is, naar onze overtuiging, nog meer waard, dan. publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie sterker nog: zelfs publiekrechte lijke bedrijfsorganisatie heeft voor ons weinig sociale waarde zonder die effectieve gemeenschapsgeest in de ondernemingen. Romme schrijft in zijn studie: „De onderneming als gemeenschap in het recht": „Men kan niet iemand bin den aan een samenwerking onder het motto, dat zijn individuele vrijheid terwille van het welzijn der samen- werkingsgemeenschap beperkt moet zijn en tegelijkertijd hem onthouden elk inzicht in en controle op de vraag, of de samenwerking inder daad op het gemenschapsdoel wordt gericht, of zijn individuele vrijheid terecht wordt gebonden." En het ahtwoord op die vraag kan de arbeider het best verkrijgen in en door de onderneming, waarin hij werkt. Geen gruwelverhalen npWEE leerzame feiten. Verleden week is te Enschede eer 15-jarige jongen, die dopr het lezen van gruwelen in de Duitse concen tratiekampen uit zijn evenwicht was geraakt, ook eens bij zichzelf gaan pro beren, welk gevoel men krijgt bij een poging tot ophanging; hij is op een stoel gestapt en heeft zich een bedde koord om de hals gebonden, onge lukkigerwijze gleed de stoel onder hem weg, en, toen hij werd gevon den, waren de levensgeesten reeds geweken. In Hengelo heeft zich een derge lijk geval afgespeeld., Uit deze feiten trekt het „Vrije Volk" de moraal, ,,dat de gruwellec- tuur van de concentratiekampen geen kost voor kinderen is." En met deze moraal zijn wij het natuurlijk hele maal eens. Ook zulke gruwelfilms zijn geen kost voor kinderen. En gru- wellectuur en gruwelfilms van con centratiekampen kunnen ook gpen nut hebben voor volwassenen, zijn ook voor vele volwassenen storend voor hun gemoedsleven. Het zijn geen gezonde motieven bij velen, die hen naar zulk soort „ver maak" drijven. Integendeel! De bezuiniging OIJ de schriftelijke behandeling van de begroting hebben de leden van de Tweede Kamer „vrijwel alge meen" verklaard, dat wat de in 's lands dringend belang noodzake lijke bezuiniging betreft de bereikte resultaten onvoldoende zijn. Nu mogen wij verwachten en ver langen, dat het bij deze verklaring niet zal blijven; dat de Tweede Ka mer nu van de Regering daden zal eisen, meerdere en krachtiger dader om te komen tot een toestand, pas send ineen arm land. Er komt in Zuid een tuinstad voor 15000 inwoners J^EIDEN HEEFT HONGER WAT EEN GEZOND TEKEN IS. Leiden heeft land- en huizenhonger. Het geeuwt er van en die geeuw is zoo wijd en inhalig, dat het met één geweldige hap een grote lap gronds, het plan Zuid-West, in zich op wil nemen om er een nieuwe stad van 3900 huizen en 15000 inwoners te bouwen. De hap geschiedt ineens namelijk de ont eigening, waartoe de gemeénteraad aliee heeft besloten maar het verte ren er van zal nog wel enige jaren in beslag nemen. Een kruis van verkeerwegen. Het gehele plan waarvoor we gaarne de zeer oude en tevens aan lokkelijke naam van Boshuysen za gen ingeburgerd wordt stevig in elkaar-gehouden door twee grote verkeerswegen, welke elkaar in het midden rechthoekig kruisen. De ene verkeersweg, A, volgt de richting Noord-Zuid. Ze begint „er gens" buiten „Boshuysen" in het Vondel-kwartier, komt met een brug tussen Werninks betonfabrieken en Noordmans houtzagerij over de Rijn en loopt van de Haag weg linea recia door naar de ontworpen provinciale weg langs de trambaan Voorschoten- Lammebrug. De andere verkeersweg, B, oegint eveneens op de Haagweg, dicht bij De Vink, maakt een sierlijke bocht, snijdt verkeersweg A haaks in het hart van Boshuysen, en krijgt door middel van een brug over de Vliet aansluiting met de 3-Octoberstraat en zo met de Herenstraat. De spoorlijn wordt niet verhoogd, zodat het oude overweg-systeem gehandhaafd blijft. (De hoog-gerugde Wouterenbrug zal worden afgebroken en vervangen door een nieuwe brug, die de Witte Rozenstraat verbindt met de Schel penkade en de 3-Octoberstraat). Een gezellig centrum. Beide verkeerswegen zullen breed zijn, geflankeerd worden door groen en over de gehele lengte vergezeld worden door een evenwijdig lopende ,,vent-weg", waar het huiselijk ver keer van groentewagens en bakfiet sen veilig plaats kan hebben. Waar de lijnen A en B elkaar kruisen klopt het hart van Boshuysen een, in de toekomst, belommerd plein, omgeven door flats. Erg hoog zullen de eerste Leidse flats niet zijn: vier verdiepingen. Op het plein is ook een wijk-huis gedacht, waar in behalve geneeskundige diensten ook is ondergebracht een soort gezel ligheidscentrum, met een vergader zaal voor ongeveer 200 personen. Waar al niet aan gedacht is Buiten de twee grote verkeerswe gen zal het in Boshuysen zeer rustig en zeer zonnig zijn. De wegen lopen alle recht-toe-, recht-aan maar met kleine versprongingen, zodat men er alleen kris-kras en dus in een matig gangetje doorheen kan komen. Er is daarbij gedacht aan de kinderen, die twee speeltuinen krijgen een ten Noorden en een ten Zuiden van ver keersweg B en, maar dat zal hun minder interesseren, 9 scholen (waar van er 2 al bestaan). Ook wordt over wogen een zwem-inrichting, terwijl de kerken-niet vergeten worden. Het militair oefenterrein wordt uitge breid tot een kloek-opgezet sportter- Een plan met „durf" en „fantasie" Het plan „ZuicbWest" die naam zegt de meesten niet veel, maar het wordt veel duidelijker, als we vertel len, dat het grootste deel van de Bos- en Gasthuispolder er mee gemoeid is. Nóg graast er het vee in een uicge- sterkte groene zee; draaien de wieicen van de molen, doch de tijd is niet ver re, dat de koeien er niet meer zul1 en loeien en de molen niet meer zal ma len. Want ook de molen zal door de stad worden opgeslokt, evenals de koeien. Dè nieuwe vleugel van de stad wordt begrensd door de Haagweg, de Korte Vliet (grotendeels) en de Vliet, welke zowel in het Oosten als in het Noorden hebplan afsluit. Annexatie is, in dit geval, niet nodig, want het ge hele gebied 172 H.A. valt bin nen de perken van de gemeente Leiden. Wie trouw de beraadslagingen van de vroedschap volgt, is er reeds van op de hoogte, dat dit landelijke Leiden zal worden op- of onderge- spoten. De polder ligt n.l. 1 M. bene-, den de zee. Een belangrijk voordeel bij de bebouwing zal zijn, dat de grond slag het kostbare heien overbodig maakt. "Wij hebben de nieuwe stadsuitbrei ding reeds te zien gekregen m plattegrond kleurige vlakken met teel groen, doorsneden met blauwe linten van vele sloten en weterin gen, want het nieuwe stadsdeel zal een echt Hollands karakter blijven dragen, veel water. Natuurlijk heb ben de ontwerpers van het"plan, het architectenbureau Verhagen, Kuiper en Gouwetor te Rotterdam, dankbaar partij getrokken van de Boshuizer- wetering en de Gasthuis-boezem, die tussen plantsoenen en bosschage zul len worden ingebed, maar moeilijker w as hun taak, met gebruikmaking van deze gegevens, een stadsdeel te scheppen, dat op practische wijze a-in sloot bij, wat we nu maar zullen noe men: de oude stad. Voor zover het uit een plattegrond valt af te leiden zijn zij daarbi bij zonder gelukkig geslaagd, waarbij zij op de meest deskundige maniei wer den voorgelicht door de wee houd er v. Fabricage, de heer A. J. Jongeleen, de directeur van Gemeentewerken,, ir D. Boogerd, de gem.-architect, ir. Koch, terwijl de heer Van Luyk de vele rapporten in vloeibaar Neder lands opstelde. Dit is werkelijk een plan, waarbij, zoals de wethouder het op de persconferentie zeide, wel „eni ge fantasie en enige durf" aan de dag is gelegd.. Leiden we willen er geen kwaad van spreken, maar men kan 't bezzwaarlijk een stad noemen waar veel fantasie en durf aan be steed is. Er zullen gebouwd worden 230 flat woningen (rondom het verkeers plan) 900 middenstandswoningen (langs Haagweg en Boshuyserwate ring), 2100 afzonderlijke arbeiders woningen (verdeeld in duurdere et goedkopere) en 620 boven- en bene denhuizen (langs de grote verkeers wegen). De twee verkeerswegen zul len van gevel tot gevel 50 M. breed zijn (waarvan afgaat: ,i de voortuin tjes en het plantsoen tussen rijweg en ventweg), zodat daar boven- en benedenwoningen zijn geprojecteerd om het straatbeeld sluitend te ma ken. Er is 20 H.A. industrie-terrein open gehouden aan de Vliet (aan de over kant staan nu reeds enige fabrieken), welk terrein door een spoorlijn in verbinding zal worden gebracht met het emplacement der S.S. Er komt ook een kerkhof. Hoe feestelijk het plan-Boshuysen er ook uitziet, er is toch ook ge dacht aan een begraafplaats, welke op het plan donkergroen en met een groot kruis er op is aangegeven. Deze begraafplaats zal 8 1/2 H.A. beslaan en behalve een algemene, een hoog-nodige katholieke begraafplaats omvatten. Ze is ontworpen op dc strook, welke gelegen is tussen de trambaan LeidenVoorschoten en de Vliet. De rest van deze strook zal vermoedelijk in beslag worden geno men door tuinderijen. Leiden wordt omsnoerd door Rijkswegen. Tot nog toe hebben we, om het de lezer niet al te lastig te maken, in alle tongen en talen gezwegen over de grote Rijksweg 4B, welke het plan Eoshuysen in de Zuid-zijde volledig afdamt, en daarmede de gehele ver dere stadsuitbreiding in die richting, onmogelijk maakt. Tot onze spijt wa ren er geen kaarten beschikbaar om hierbij af te drukken, zodat we moe ten trachten het gehele verhaal te be woorden. Leiden zal in de nabije toekomst de schakel worden tussen de twee grote Rijkswegen, waarvan de éne (Am sterdam Burger veen Haagse SchouwDen Haag) reeds bestaat en de andere (AmsterdamBurger veen—LeiderdorpYpenburgRot terdam) voor een groot deel reeds is uitgegraven. Nu was het oorspronkelijk de be doeling deze twee Rijkswegen te ver binden met een dwarsweg, welke zijn begin had aan de Slaagh (tussen Haagse Schouw en Endegeest) en zijn aansluiting bij het Papemeertje aan de Meerburger-wetering. Door deze Dwarsweg zou de stads uitbreiding naar het Zuiden volledig worden afgedamd. Gelet op de uit- breidings-neiging van de stad Leiden ook het provinciaal Planologisch Bureau verwacht een sterkere be volkings-aanwas was het begin punt aan de Slaagh veel te dicht bij de stadskern gekozen. Mede op aan drang van het gemeentebestuur, aan welke aandrang wel gevolg zal wor den gegeven, is het beginpunt van de Dwarsweg nu verschoven voorbij het Haagse Schouw- De dwarsweg zal nu komen achter Ter Wadding om en dwars doorsteken naar de Vliet (wjaar nu reeds de opgeworpen aar den dam ligt voor de brug) en zo naar de reeds vermelde aansluiting aan de Meerburgerwatering. Er ko- DE MOLEN VAN DE BOSHUIZER-POLDER, DIE EERLANG GAAT VERDWIJNEN. men op- en afritten aan de provin ciale weg langs de trambaan Voor schotenLeiden en via deze weg met de verkeersweg), A van Boshuy sen: Zodoende kan alsdan 't gehele plan Boshuysen worden uitgevoerd, ter wijl het tegelijkertijd efgemuurd wordt door de Rijks-dwarsweg. Een 100 M. brede zoom van groen zal de ze Rijks-Dwarsweg scheiden van Bos huysen. Een snipper Leids grondgebied wordt afgesneden en valt aan de an dere zijde van de Dwarsweg. Over wogen wordt daar een tweede riool- zuiverings-installatie te bouwen. Maar die viaducten dan? Maar aan de Slaagh zijn toch reeds viaducten gebouwd? zal men op merken. Tja, die viaducten zullen dan overbodig zijn, te meer nog om dat het in het voornemen ligt de gro te bócht in de Rijksweg recht te trek ken, zodat deze weg vanaf het Oegst- geester viaduct recht-door komt te lo pen en achter Rhijnhof om met een nieuwe brug het Haagse Schouw links laat liggen. Nog meer nieuwe wegen! Nu nog wat over andere weg-ver- bindingen van Leiden met de buiten wereld. We hebben gesproken over de brug, die verkeersweg B en Boshuy sen verbindt met de 3-Octoberstraat en op die wijze met de binnenstad. Maar er zal óók een weg komen van af die brug, langs de spoorlijn naar Utrecht (dus langs de Andries Schot kade en de Kastanjekade) over de Nieuwe Vaart heen, waar, even voor de Goede Herdei*", aansluiting ge vonden wordt op de Hoge Rijndijk in Zoeterwoude. En nu nog even naar plan-Noord. Daar zal de Marnixstraat worden doorgetrokken in een weg, die langs de spoorlijn LeidenHaarlem bij Klinkenberg aansluiting krijgt op ae weg door de Bollenstreek. En dan staat er nog een weg op het programma, welke van deze ver lengde Marnixstraat afsplitst, de Haarlemmertrekvaart kruist onge veer bij „Hol-Mare" (nabij Poelgeest) en regelrecht doortippelt naar Kat wijk. Maar we zijn er zeker van, dat de lezer nu langzamerhand de kluts kwijt raakt, e in zijn eigen stad en omgeving dreigt te verdwalen. Doch duidelijk zal het eenieder zijn, dat Leiden te rechtertijd zich met een prachtige tuinstad gaat uit breiden, en dat door de samenkomst van grote verkeerswegen de ligging var de stad zeer gunstig wordt. Voor onmiddellijke hulp aan Europa DRESIDENT TRUMAN heeft het Amerikaanse Congres op 17 November 4 aanstaande in een speciale zitting bijeengeroepen. De president deel de dit besluit mee na een conferentie met de Congresleiders. Het Con gres zal zich bezighouden met de maatregelen voor hulp aan Europa, in het bijzonder met een programma voor tussentijdse hulpverlening aan Frankrijk, Italië en Oostenrijk. MET OF ZONDER RUSLAND. James Byrnes, de voormalige Ame rikaanse minister van Buitenlandse Zaken, heeft in een rede te Colum bia voorgesteld, dat de Verenigde Staten, Engeland en Frankrijk met uitsluiting van de Sovjet-Unie, thans zullen overgaan tot het beleggen var 'n driemógendheden-conferentie over het vredesverdrag met Duitsland. De Sovjet-Unie. aldus Byrnes, heeft vol doende blijk gegeven van haar onwil tot samenwerking. De cholera in Egypte Egypte is zijn tweede maand van de cholera-epidemie begonnen met 786 nieuwe gevallen en 353 sterfge vallen tijdens de laatste 24 uur, al dus heeft het ministerie van gezond heid bekend gemaakt. De cijfers voor de afgelopen vier weken luiden: on geveer 10.000 choleragevallen en 3.540 sterfgevallen tengevolge der cholera. RADIO-REDE VAN TRUMAN Tijdens een kabinetszitting, die aan de conferentie met de Congres- leiders voorafging, gaf de president een uiteenzetting van de economische crisis in Europa. Deze kabinetszit ting duurde 2% uur de langste, die Truman ooit gehouden heeft. Het kabinet keurde eenstemmig Truman's voorstellen goed. Morgenavond zal de president zich in een radiorede tot het Amerikaanse volk richten, waarin hij de bijzonder heden omtrent zijn plannen zal mee delen en waarin hij zal aangeven, wat de Verenigde Staten moeten doen om Europa te redden. Op de persconferentie, waar Tru man de bijeenroeping van het Con gres aankondigde, deelde de presi dent mee, dat op 17 November alle leden van het Conigres, die thans overzee vertoeven, zullen zijn terug gekeerd. „Er zijn twee dringende re denen," zo zei Truman, „voor het spoedig bijeenroepen van het Congres Ten le: Het is dringend 'noodzake lijk, dat 't Congres bij de wet 'n eind maakt aan de voortdurende stijging der prijzen welke voor mil- lioenen Amerikaanse gezinnen ont bering veroorzaakt en de welvaart en voorspotü van het gehele volk in gevaar brengt. Ten tweede: Het is eveneens noodzakelijk, dat deze re geling toereikende maatregelen ONTRUIMING VAN PALESTINA VÓÓR MAART 1949. Van gezaghebbende zijde is mee gedeeld, dat Groot-Brittannië zijn plannen gereed heeft om zijn troepen en administratief personeel op zijn laatst vóór Maart 1949 uit Palestina terug to trekken, indien de UNO er niet in mocht slagen, het Palestijnse vraagstuk op te lossen. De Britse ho- ge-commissaris voor Palestina, gene raal sir Alan Cunningham, heeft een beroep gedaan op de bevolking, om een chaos te verhinderen, naterug- trekking der Britse troepen. neemt om de crisis in West-Europa, waar bepaalde landen hun financiële hulpbronnen hebben uitgeput en niet in staat zijn om voedsel en brand stof te kopen, welke noodzakelijk zijn om de komende winter te over leven, het hoofd te bieden." „Het blijkt nu, dat de minimum behoeften van Frankrijk slechts on geveer tot eind van December met de huidige gelden kunnen worden gedekt en dat dit land het nieuwe jaar zal ingaan zonder gelden ter betaling van de essentiële import. De behoeften van Itólië zijn zelfs nog dringender, want Italië zal voor het einde van dit jaar aanzienlijke hulp nodig hebben. Bovendien blijkt dat er extra-gelden nodig zullen zyn om onze positie in de bezette gebieden te handhaven, Het is duidelijk, dat actie van het Congres niet tot Januari kan worden uitgesteld." Truman wees er voorts op, dat een speciale zitting het Congres de gele genheid zou geven, om sneller te kunnen overwegen, welke rol de Ver. Staten moeten spelen in het pro gram voor het herstel van Europa op lange termijn, met andere woor den, het plan-Marshall, t De Reuter-correspondent te Was hington voegt aan deze mededeling nog toe, dat volgens de laatste of ficiële gegevens een bedrag van 800 millioen dollar voor onmiddellijke hulip door het Congres verleend zal moeten worden aan Frankrijk en Italië. Groenland als strategische basis SIR STAFFORD CRIPPS, de Britse minister van economische zaken heeft gisteren in het Lagerhuis bekend gemaakt, dat Groot-Brittanme 2al overeaan tot verdere beperking van zijn aankopen in let dollargv bied. Hij" deelde mede, dat de aankopen van grondstoffen in het komende jaar met 25 millioen pond zullen worden beperkt. Denemarken heeft van de Ver. Sta ten de volledige ontruiming van Groenland, de enige Deense koloniale bezitting, geëist. De Ver. Staten heb ben volgens het Deens-Amerikaanse defensie verdrag van 9 April 1941 mi litaire bases en meteorologische sta tions op dit eiland. Teneinde het westelijk halfrond te kunnen beveili gen, verkregen de Ver. Staten toen het recht om vliegvelden en vlootba- ses aan te leggen, radio- en weersta tions te bouwen en hiervan gebruik te mak- 1, zolang dit noodzakelijk zou zyn. De overeenkomst erkende uit drukkelijk de souvereine rechten van Denemarken in Groenland. Op bovenstaand kaartje springt het strategische belang van Groenland duidelijk naar voren. De weg via Rantsoenen worden verlaagd Voorts deelde hij mede, dat het sui kerrantsoen in Groot-Brittannië, dat in Juli j.l. was verhoogd tot 10 oun ces per persoon per week, thans zal worden verlaagd tot 8 ounces per persoon per week, en dat alle aan kopen van Amerikaanse tabak tot na der order zijn gestaakt. Met betrekking tot de kapitaaluit gaven in Groot-Brittannië deelde Cripps mede, dat deze voor het ko mende jaar met 200 millioen pond zullen worden besnoeid, waardoor de bouw van nieuwe fabrieken, indus triële installaties en woningen zal worden getroffen. Het Britse volk leeft thans op on geveer 2.870 calorieën per dag, (vóór de oorlog 3-000 per dag). Groot-Brit tannië moet evenwel onmiddellijk zijn dollaruitgaven voor voedsel be perken en indien de voedselaanvoer niet kan worden aangevuld door in voer uit andere gebieden zal het ca- lorieënpeil moeten worden verlaagd tot iets minder dan 2.700 per dag aldus verklaarde Cripps. Het doel van al deze maatregelen is de positie van Groot-Brittannië zo danig te verbeteren, dat het dollar- Groenland en Spitsbergen is de kort ste verbinding tussen Amerika en Sovjet-Rusland. Om dezelfde reden legde Rusland in het begin van dit jaar zulk een bijzondere belangstel ling voor Spitsbergen aan de dag. deficit einde 1948 niet groter dan 250 millioen pond per jaar zal zijn. Aardappelen-distributie. Het Britse kabinet zal dezer dagen besluiten om met het oog op de slechte aardappeloogst in Engeland de distributie van aardappelen in te ren, zo wordt officieus van ge zaghebbende zijde in de Britse hoofd stad vernomen. ER BESTAAT EEN DUITS LEGER IN DE SOVJET-UNIE. De leider der Duitse sociaal-demo craten in de Westelijke zones, Kuit Schuhmacher, heeft tijdens een in terview te Washington met klem ver klaard, dat hij de jongste Amerikaan se persberichten over het bestaan van een Duits „marionetten"-leger in de Sovjet-Unie, onder veldmaar schalk von Paulus, kon bevestigen. ..Ik weet, dat het waar is", zo zeide hij. Hij verklaarde, dat de V. S. en En geland een „economische en politie ke demoralisatie in Duitsland" en een gevaarlijke vergroting van de communistische kracht in het leven roepen, indien zij voortgaan met hun plan voor ontmanteling van de Duit se industrie in hun zones. Een ko-*iAe.U}e... Voor de rechterstoel van het eigen geweten wordt geen schuldige vrij gesproken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1947 | | pagina 1