RADIO
De laffe overval op 4 Oct. 1944
op illegale groep te Rijsbergen
Het zaaien van tarwe en rogge
Jicvcei 3lwiek wmdt ÜWeóident
„Herstel van contact met
geschonden Europa''
KLEIN NEST
DONDERDAG 9 OCTOBER 1947
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 2
Tijdelijke overdracht
koninklijk gezag
WETSONTWERP IN STATEN-
GENERAAL.
De beide Kamers der Staten-Gene-
raal zijn gistermiddag in het gebouw
der Tweede Kamer in verenigde ver
gadering bijeen gekomen ter behan
deling van het wetsontwerp tot toe
passing van artikel 43 der Grondwet.
Bij de opening verklaarde de presi
dent. prof. mr. R. Kranenburg
terwijl de leden zich van hun zetels
verhieven dat de Kamers van
ganser harte zich aansluiten bij de
wens der regering, waarmede de Me
morie van Toelichting besluit:
Het is de vurige wens, dat de om
standigheden, welke tot indiening
van het ontwerp leiden, spoedig tot
het verleden zullen mogen beho
ren.
Daarna worden de afdelingen ge
trokken. De vergadering wordt, dan
geschorst om de afdelingen gelegen
heid te geven tot het kiezen van voor
zitters en van ondervoorzitters en van
leden der commissie voor de verzoek
schriften.
Toen dit geschied was, is het bo
venbedoelde wetsontwerp in de afde
lingen in behandeling gekomen. De
veronderstelling der regering, dat de
ze behandeling slechte zeer korte tijd
zou duren, is onjuist gebleken;
zodat de voorzitter om 4 uur bij de
heropening van de openbare vergade
ring moest mededelen, dat de open
bare behandeling moest worden uit
gesteld tot Vrijdag.
Naar verluidt was men het in de
afdelingen met de geest van het wets
ontwerp eens, maar waren er ver
scheidene bezwaren tegen de formu
lering.'
Het voornaamste bezwaar is het
volgende:
„Wij bepalen", zo staat in lid 2 van
artikel 1, „het tijdstip, waarop Wij
de uitoefening van het Koninklijk
gezag neerleggen, alsmede het tijd
stip, waarop Wij deze zullen hervat
te11"'
Wanneer nu de Koningin tijdelijk
haar taak heeft neergelegd, wordt dat
staatsrechtelijk zo streng doorge
voerd, dat Hare Majesteit zichzelf
niet meer in de Koninklijke macht
kan terugstellen. Welke oplossing
zullen Regering en Staten-Generaal
hiervoor aan de hand doen? Daarom
zal morgen een staatsrechtelijke dis
cussie worden gevoerd.
VRIJDAG.
HILVERSUM I, 301 M.
7.00 Nieuws. 7.30 Gram.platen. 8.00
Nieuws, 8.18 Operaprogramma. 8.50
Voor de vrouw. 9.00 Orkestwerken
van Belioz. 10.00 Morgenwijding.
10.30 Voor de vrouw. 10.45 Werken
van Brahms en Schumann. 11.20 Bé
kende marsen en walsen. 12.00 The
Skymasters. 12.33 Sportagenda. 12.38
Victor Silvester en orkest. 13.00
Nieuws. 13.15 De Papavers. 14.00
Kookkunst. 14.20 Kamerorkest. 15.40
Tapiola. 16.00 Jan Vogel en orkest.
16.30 Tussen twaalf en zestien. 17.00
Johan Jong, orgel. 17.20 Muzikaal
babbeltje. 18.00 Nieuws. 18.20 Kili-
ma Hawaiians. 18.30 Strijdkrachten.
19.15 Kwartet Jan Corduwener.
20.00 Nieuws. 20.05 Liederen. 20.30
Cursus. 21.00 Gramofoonplaten. 21.30
Schuldig of onschuldig. 21.50 Op
vieug'len van muziek. 22.00 Buiten
lands overzicht. 22.15 Gram.platen.
22.40 Vandaag. 22.45 Ovondwijding.
23.00 Nieuws. 23.15 Symphonisch
concert.
HILVERSUM II, 415 M.
7.00 Nieuws. Orgelopnamen van
Willem Weyland. 8.00 Nieuws. 8 30
Klassiek morgenconcert. 9.15 Och-
tenbezoek bij jonge zieken. 9.35 Op
gewekte morgenklanken. 10.30 Mor
gendienst. 11.00 Quatre mains reci
tal. 1130 Werken van Joseph Jon
gen. 11.45 Trio ,Ancora". 12.30 Ne-
gro Spirituals. 13.00 Nieuws. 13.15
Metropole-orkest. 14.00 Reginald
Foort. 14 20 Van oude en nieuwe
schrijvers. 14.40 Continental Quintet.
15.30 Het Concertgebouw, koper-
kwartet. 16.00 Declamatie. 16.50 Wer
ken van Bedrich Smetana. 17.15
„Sans souci". 17.45 Uit een grote stad
komt een kleine melodie. 18.15 Con
cert voor fluit en strijkorkest. 18.30
Geestelijke liederen. 19.00 Nieuws.
19.15 Uitzending voor de Nederlan
ders in Duitsland. 19.45 C.W-V.-kwar-
tier. 20.00 Nieuws. 20.15 Het N.C.R.V.-
kwartet. 20.45 Landverhuizers. 22.00
Vragen aan voorbijgangers. 22.30 Lily
Laskine. 22.45 Avondoverdenking.
23.00 Nieuws. 23.15 Gram.-platen.
Het Dorikozakkenkoor.
Drie doodvonnissen
geëist
Het bijzondere gerechtehof te
's-Hertogenbosch begon gisteren de
tweedaagse behandeling van elf ver
dachten, allen destijds lid van het N.
S.K.K., die deel hebben genomen
aan de bekende overval op 4 October
1944 op een groep illegale werkers,
welke zich met 'n aantal radiozenders
bevond in de boswachterswoning,
gelegen aan de vloeiweide onder de
gemeente Rijsbergen, nabij Breda.
Tegen drie ervan werd de doodstraf
geëist.
Alle deelnemers aan deze overval
vormden in September en October
1944, tezamen met nog enige andere
personen, een speciaal commando
bij de Ortskommandantur te Breda.
Verschillenden van hen hebben bij
de overval op de vloeiweide een zeer
actieve rol gespeeld. Zij bedienden
mitrailleurs, wierpen met handgrana
ten en staken de woning en de daarbij
behorende schuur in brand. De wo
ning werd in brand gestoken door een
dezer verraders, ondanks het feit, dat
zich in de kelder enkele vrouwen en
kinderen opgesloten waren, waarvan
verscheidenen reeds tengevolge van
het gevecht gewond waren geraakt
en luid om hulp riepen. Gewond op
de grond liggende illegale werkers
werden door een dezer N.S.K.K.-man-
nen met een zogenaamd genadeschot
vermoord. Twee van de groep zullen
zich bovendien moeten verantwoor
den voor het door hen gepleegd ver
raad van dr. Scheffelaar te Breda.
Bij het verrichten van een op eigen
gezag ondernomen huiszoeking op 6
September 1944 vonden zij in de wo
ning van dr. Scheffelaar een revol
ver. Zij arresteerden dr. Scheffelaar
en gaven hem over aan de Feldgen-
darmerie, die hem direfct daarop fu
silleerde.
De advocaat-fiscaal noemde de ver
dachten in zijn requisitoir ex-Neder
landers.
Hij eiste de doodstraf tegen Jaco
bus Suykerbuyk, afkomstig uit Et-
ten-Leur, die twee zwaar gewonde
verzetsstrijders, onder wie de post-
commandant, vermoordde, tegen de
„Fahrführer" .Johannes Hendrik
Loesberg uit Breda, geboren te
Utrecht, en tenslotte tegen Adrianus
Gageldonk, die op 4 October 1944 een
zware mitrailleur bediende en circa
400 a 500 schoten op de verzetspost
afvuurde.
Tegen de ex-politie-agent Joseph
Eling uit Breda, die eerst bij de „Si-
cherheitsdienst" en later bij het N.
S.K.K. ging, eiste de advocaat-fiscaal
vijftien jaar gevangenisstraf met af
trek. De advocaat-fiscaal overwoog
daarbij, dat E. bij de aanval op de
verzetspost wei uitsluitend wacht
dienst had gedaan, maar op een vroe
ger tijdstip als vrijwillig gedeta
cheerde bij de „Sicherheitsdienst" Jo
den aan de vijand had overgeleverd
en verdere wandaden op zijn geweten
had.
De verdediging der verdachten
drong aan op aanzienlijke verlichting
der strafmaat.
Naar wij vernemen onderzoeken
de betrokken autoriteiten de moge
lijkheid, in hoeverre een deel van
de politieke delinquenten, die in de
vroege ochtend van Zaterdag 6 Sep
tember jl. uit het interneringskamp
te Valkenburg naar kampen elders
in den lande werden overgebracht,
naar de mijnstreek zal kunnen wor
den teruggezonden. Men zou daarbij
een dusdanige selectie toepassen, dat
de aanstokers van de rel niet voor
terugkeer in aanmerking zullen ko
men. Zoals men zich zal herinneren,
hadden enkele incidenten in het
kamp Valkenburg een zodanige ont
stemming onder de delinquenten ge
schapen, dat verspreiding van de
elfhonderd gevangenen over ver
schillende kampen in Nederland
wenselijk werd geacht. Inmiddels is
reeds een 80-tal deliquenten in het
kamp te Valkenburg terugekeerd.
BEDENKELIJKE AANWIJZING.
Tragische dood van een 68-jarige
mijnwerker.
In Nijmegen is in het ziekenhuis
overleden de mijnwerker Kerszmann
uit Kerkrade, die op last van de
Vreemdelingendienst naar het kamp
Mariënberg was gebracht. Het trans
port had plaats gehad met een open
vrachtauto, niettegenstaande apo
theker Beckers uit Spekholzerheide
de commissaris van politie te Kerk
rade gewezen had op de slechte ge
zondheidstoestand van de man, die
kort te voren was bediend. En het
schijnt, dat bij de patiënt tijdens de
overbrenging een longscheuring is
opgetreden, aldus de „Volkskrant".
Des te tragischer is dit geval, om
dat geenszins vaststaat, dat de 68-
jarige Kerszmann, die wel is waar
Duitser was maar de laatste 21 jaar
in Nederland heeft gewoond en ge
werkt, inderdaad uitgewezen had
moeten worden.
ROOFOVERVAL OP SIGAREN
WINKEL.
Twee gewapende mannen hebben
Woensdagavond om half acht een
roofoverval gepleegd in een sigaren
winkel op de Linnaeusparkweg in
Amsterdam Oost. Uit een niet afge
sloten brandkast, die in de winkel
stond, en een portefeuille uit een
bureau in de achterkamer namen zij
een bedrag van 5000 gulden mee, als
mede uit een huishouddooeje ringen
en colliers ter waarde van 500 gul
den. De eigenaar van de zaak was
naar zijn vrouw in het ziekenhuis en
een kennis paste zolang in de winkel
op. De mannen belden aan, bedreig
den de kennis met hun vuurwa
pens en sloten hem op in een hang
kast.
STICHTING VOOR DE LANDBOUW
HOEVEEL RADIOLUISTERAARS
TELT NEDERLAND?
Het aantal aangegeven radiotoe
stellen in Nederland bedroeg op 1
October jl. 892.177 tegen 873.413 op
1 September. Het aantal aansluitin
gen op het rijksradiodistributienet
bedroeg op 1 September jongstl.
484.599 tegen 483.676 op 1 Augustus.
BEURSOVERZICHT
Op de effectenbeurs te Amsterdam
bestond gisteren een vaste stemming.
De hoofdkoersen waren vergeleken
met de vorige slotprijzen weliswaar
niet veel veranderd en enkele indus
trieaandelen waren zelfs iets lager,
maar voor de diverse soorten cultuur
fondsen werden merendeels hoger
hoofdkoersen tot stand gebracht. Toen
de vrije handel een aanvang nam
werd de aandacht onmiddellijk in be
slag genomen door de rubberaandelen
waarin zich een drukke affaire ont
wikkelde en daarbij werd de toon aan
gegeven door Amsterdam-rubber en
Bandar-rubber. De aanleidende oor
zaak hiervoor was klaarblijkelijk het
feit, dat de mening is post gaan vat
ten, dat voor de rubberondernemin-
gen, welke palmoliebelangen hebben,
de vooruitzichten goed kunnen wor
den beoordeeld. Onder levendige af
faire liepen Amsterdam-rubber bij een
hoofdkoers van 144 een achttal pun
ten naar boven, terwijl Bandar-rub
ber bij ruime omzetten van een
hoofdkoers van 108H een vijtal pun
ten opliepen. Van de weeromslag ont
wikkelde zich ook vraag voor de an
dere rubberaandelen, die zich vrijwel
zonder uitzondering wisten te verbe
teren. De tabaksaandelen ondervon
den mede de gunstige invloed van de
vaste stemming voor rubberwaarden
en gingen eveneens enige punten
naar boven, waarbij de omzetten gro
ter waren dan tegenwoordig door
gaans het geval is. De gehele markt
Naar aanleiding van berichten,
dat aan de boeren de raad zou zijn
gegeven geen tarwe en rogge te
zaaien voor de de minister van land
bouw, visserij en voedselvoorziening
de prijs bekend gemaakt zal hebben,
richt de heer H. D. Louwes, voor
zitter van de stichting voor de land
bouw, volgende oproep tot de boe
ren:
„De wens van iedere boer om,
voordat hij zaait, te weten, welke
prijs hij voor zijn producten zai
ontvangen is onder de tegenwoordi
ge verhoudingen zeer begrijpelijk,
maar bij de schaarste en eerst l^at
te raadplegen gegevens, welke tot
nu toe het L. E. I. ter beschikking
staan, en gezien de onstabiliteit onzer
onkosten, zeer moeilijk te vervullen,
en, indien dit wel zou kunnen, niet
zonder risico.
Regering en stichting voor de land
bouw zijn het er over eens bij de
interpellatie-Vondeling in de Tweede
Kamer is het door de minister nog
eens uitgesproken dat de grond
slag onzer agrarische prijspolitiek,
zowel in tij'den met hoge als met
lage wereldmarktprijzen, wordt ge
vormd door de berekeningen van het
L. E. I.
Ondanks de moeilijkheden, welke
zich bij de interpretatie dezer gege
vens voordoen en de soms gebleken
meningsverschillen daaromtrent,
moeten wij voortgaan de weg te
zoeken om tot een voor regering en
producenten aanvaardbaar prijsbe
leid te kunnen komen.
Wanneer nu in de dezer dagen ge
publiceerde verklaring de minister
van landbouw, visserij en voedsel
voorziening mededeelt, voor oogst
1948 tot een andere verhouding tus
sen de prijzen van tarwe en rogge
enerzijds en die der voergranen an
derzijds te willèn komen, dan moe
ten wij als boeren ons beleid daar
op instellen.
Ons volk is nog steeds in nood en
de internationale verhoudingen zijn
zodanig, dat die nood wel eens ont
stellend groot kan worden. Al heb
ben regering en volk na de bevrij
ding niet altijd getoond de betekenis
der landbouwproductie en de rede
lijke verlangens en verwachtingen
der agrarische bevolkingsgroep vol
doende te erkennen, dat mag ons
niet weerhouden ons nu opnieuw af
te vragen, wat onze verantwoorde
lijkheid tegenover ons volk in zijn
geheel medebrengt en dan leidt dit
m. i. tot de conclusie dat wij thans
wel rogge en tarwe moeten zaaien,
en, in zoverre de bedrijfsomstandig
heden dat toelaten, in minstens nor
male omvang. Ik vertrouw dat velen
met mij zullen onderkennen en met
mij er naar zullen handelen".
69. Nee, zo gemakkelijk kwam Sig-
nor Gabriël er niet af. Men wilde wel
graag weten, wat hij dacht te gaan
doen. „Wel, hm..", zei Signor Ga
briël. „U moet begrijpen, heren, dat
het geval niet zo eenvouldig is als het
zich laat aanzien, eh.hm! Ik bedoel,
voor cultuurwaarden legde trouwens J als detective met de speciale opdracht
een vaste houding aan de dag Pro-voor onze nieuwe president te zor-
longatie 2%. gen, dat wil zeggen, op hem te let
ten en zo, is het voor mijenfin, al- J voorlopig toch maar weer gauw op
komt best in orde, maar tenslottespoorde. Tenslotte is hij dan voorlo-
moëten wij niet vergeten, dat de heer
Kwiek tenslotte, ehtenslotte wilde
ik zeggen, voorlopig nog wel even
gemist kan worden. Wij zullen onze
goede vriend voorlopig nog niet di
rect nodig hebben.'' „Inderdaad niet",
zei Signor Fernando op scherpe toon,
„maar ik had wel graag, dat 4J hem
DE PLAATS VAN LEIDEN IN HET CONTINENT
In het Oosters Instituut werd gist eravond de eerste gast-hoogleraar van
de Leidse universiteit, prof. dr. W. E. Hocking, in het kader van de samen*
werking met de Harvard universiteit in Amerika door mididiel van de Har
vardLeiden Fundatie, welkom geheten.
dische wetenschap in dit speciale ge
val een zeer waardevolle zou blijken,
te zijn.
Prof. dr. Hocking tenslotte dankte
voor de zeer gastvrije ontvangst hem
en zijn echtgenote ten deel gevallen.
Hij legde bij zijn beschouwing over
de waarde van deze universitaire uit
wisseling de nadruk op een gezegde
van Einstein, dat slechts een nieuwe
denkrichting het mensdom in stand
kan houden. Wij moeten daarbij in
aanmerking nemen, dat mensen en
naties zijn, zoals zij in hun hart
denken. Eerst een fundamentele wij
ziging in dat laatste maakt het mo
gelijk deze wereld zodanig te doen
zijn, dat zij eigen conflicten over
weegt.
Einstein wil het Amerikaanse volk
wijzen op de gevolgen, die de ont
sluiting der atoomenergie heeft, ten
einde daardoor een stem van het
Volk te doen uitgaan, die de diplo
maten en staatslieden verplicht, om
het stuur om te gooien. In een mens
waardige en hechte beschaving be
staat een evenwicht tussen weten
schap, economie en techniek enerzijds
en religie, filosofie kunst en andere
geestelijke waarden anderzijds. Wij
hebben ons in de huidige tijd ver
oorloofd de eerstgenoemde groep te
laten overheersen, waardoor onze
ganse beschaving het gevaar loopt
ten onder te gaan. Wanneer wij
echter zoeken naar de vorm, waarin
het idee van Einstein, om de mens
heid als geheel een nieuwe denk
wijze te doen aanvaarden, kan wor
den verwezenlijkt, dan ziet spr. als
voornaamste mogelijkheid deze: het
denken in de universitaire gemeen
schap een nieuwe richting te geven
en daardoor op de duur de mensen te
beinvloeden, aangezien universiteiten
steeds zijn geweest de plaats, waar
het scheppend denken plaats vond.
Ook om deze redenen is het van bij
zonder belang, dat de gedachtenwe-
reld van Europa en Amerika niet
uiteendrijft, doch ditzelfde geldt
evenzeer ten aanzien van Azië en
Centraal Europa. Spr. achtte Leiden
een waardevolle plaats in het conti
nent, om van daaruit mede te wer
ken tot herstel van het contact met
het geschonden Europa. Hij hoopte,
dat uit deze universitaire samen
werking via de geschetste ontwikke
ling een hechte samenwerking tus
sen de oude en de nieuwe wereld
groeit.
FRIENDS OF AMERICA.
De Stichting Friends Of America
(F.O.A.), opgericht op 1 Juli '47, stelt
zich ten doel de vriendschappelijke
betrekkingen tussen Nederland en
Amerika te bevorderen en belegde
gisteravond in ,,'t Raedthuys" een
contactvergadering, om daardoor te
komen tot de oprichting van een
kern, waaruit dan langzaam een Leid
se afdeling moet groeien.
Slechte een klein aantal genodig
den hadden aan de oproep gehoor ge
geven om te komen luisteren naar dr.
Smit, een der drie initiatiefnemers,
die het doel van de F.O.A. nader zou
uiteenzetten.
Allereerst constateerde spr., dat wij
hier in Nederland maar heel weinig
van Amerika afweten, terwijl het ook
omgekeerd het geval is; Amerika
kent ons slechte als een folkloristisch
volk en daarom is een soortgelijke
stichting in Amerika opgericht de
„Friends of the Netherlands", waar
mede spoedig een nauw contact zal
onderhouden worden.
De F.O.A. stelt zich op het stand
punt van de westerse wereldbe
schouwing, doclj wil geen platform
zijn voor politieke agitatie; het is een
ideële organisatie en haar taak is al
leen vriendschapsbanden met Ame
rika te onderhouden, waaruit natuur
lijk wel volgt dat zij, bij een even
tuele botsing, wel weet aan welke
zijde zij zich zal scharen.
De F.A.O. tracht haar doel te be
reiken door het organiseren van le
zingen, films, e.d., haar bemiddeling
te verlenen bij emigratie en bij tou
risme, op basis van wederzijdse
dienstverlening.
Met de aansporing om propaganda
te maken voor deze stichting, waar
door men tot oprichting van een Leid
se afdeling kan geraken, besloot de
heer Smit zijn interessante inleiding.
Na de pauze was er gelegenheid tot
vragen stéllen, waarvan een druk ge
bruik werd gemaakt.
Aldus prof. Hocking,
gasthoogleraar te Leiden
Daarbij waren o.m. aanwezig de
minister van buitenlandse zaken, mr.
W. C. G. H. baron van Boetzelaer van
Oosterhout, tevens beschermheer van
de fundatie, de voorzitter daarvan,
mr. P. J. Idenburg, de president-cu
rator van de universiteit, dr. J. E. ba
ron de Vos van Steenwijk, de rector-
magnificus, prof. mr. J. C. van Oven,
jhr. de Ranitz namens de minister
van O., K. en W„ de attaché voor cul
turele aangelegenheden van de Ame
rikaanse ambassade, de burgemeester
van Leiden, jhr. mr. F. H. van Kin
schot en verschillende leden van de
senaat.
Mr. Idenburg richtte zich als eerste
tot prof. Hocking om hem en zijn
echtgenote namens de fundatie wel
kom te heten. Hij beschreef daarbij
de tot standkoming van deze samen
werking, hetgeen de universiteiten
van Leiden en Harvard, die op gelij
ke geestelijke waarden gegrondvest
zijn en die mede door de uitwisse
ling van hoogleraren bij kunnen dra
gen tot het vergroten van de weder
zijdse culturele banden tussen de V.S.
en Nederland in het algemeen.
Baron van Boetzelaer van Ooster
hout verwelkomde prof. Hocking na
mens de Nederlandse regering. Spr.
wees er o.m. op, dat Nederland het
als een buitengewone eer beschouwt,
dat Harvard' ons land en in het bij
zonder Leiden als eerste contact
punt op het vasteland van Europa
koos. De minister zeide voorts, dat
het niet overdreven is, wanneer men
Harvard en Leiden beschouwt als ex
ponenten van hun respective cultuur.
Omgekeerd kan men aannemen, dat
wat dan ook de integriteit van instel
lingen als deze dreigt te ondermijnen
de wortel van de cultuur raakt. De
bedreiging is in de. loop der tijden
uit verschillende bron gekomen. Zij
werd met verschillende namen beti
teld. Maar het is altijd dezelfde lè-
lijke oude kwaal van feitelijke dwin
gelandij. Wij zijn er vrij zeker van.
dat wij de symptomen ervan even
snel kunnen herkennen als ze te voor
schijn komen. Zij geeft altijd voor
progressief en breed van opvatting
te zijn, maar zij sluit de deuren en
regeert door middel van vrees.
Als president-curator van de Leid
se universiteit sprak baron de Vos
van Steenwijk de zekerheid uit, dat
de afvaardiging door Harvard een
garantie is, dat het komende werk
van prof. Hocking in alle lagen van
de Leidse universitaire gemeenschap
de volle waardering zal oogsten.
De rector magnificus, prof. van
Oven wees op de uitzonderlijke po
sitie, die prof Hocking in de Leidse
senaat zal bekleden door als senaats-
gast gerechtigd te zijn de senaats-
vengjaiderinigen en bijeenkomsten der
filosofische faculteit bij te wonen.
Spr. uitte voorts het vertrouwen, dat
de dikwijls met argwaan waargeno
men invloed der filosofie op de juri-
pig toch weer bij ons,
Daar kon Signor Gabriël weinig,
tegen in brengen. „Kom, Luit", zei
hij en zonder verdere commentaar
verdween hij met de luitenant door
de buitendeur in de duisternis. Op
dat moment ging de andere deur open
en stapte Karei Kwiek naar binnen.
ROMAN VAN CHARLES GARVICE
Geautoriseerde vertaling door
F. VAN VELSEN
23
Hij schrijft voor de Daily Banner de
rubriek ..Het probleem in Oost Eu
ropa. door onze speciale correspon
dent". Die artikelen zullen weken,
misschien maanden achtereenvolgens
verschijnen en dan zal je hem op
zekere avond in de club zien komien,
net of hij nooit weg geweest is On
veranderlijk zit hij vlak bij het vuur
gewend aan de hitte daar, be
grijp je? Laten wij eens een praatje
met hem gaan maken: wij zullen de
conversatie gaande moeten houden,
want de stormzwaluw zo als ze hem
hier altij d noemen is zo gesloten-als
een oester."
IX.
Naylor bracht Daan naar den oor
logscorrespondent, die zooals de jon
geman had opgemerkt, stil z'n- pijp
eat te roken en rich absoluut niet
aan het rumoer stoorde.
„Stormzwaluw, mag ik je mijn
vriend Norton voorstellen. Zeg, heb
je sigaretten bij je?"
De heer Furber haalde een lederen
koker te voorschijn, die er door 't
veelvuldig gebruik vies en vuil uit
zag. Naylor bekeek, terwijl hij zich
bediende heel aandachtig de sigaret
ten Dan overhandigde hij den koker
aan Furber en zei met een tevreden
knikje:
,,'t Is, zooals ik je heb gezegd;
hetzelfde soort. Zeg, Stormzwaluw,
jij hebt niet het monopoli van deze
sigaretten; ik heb er een paar in
mijn nieuwe pension gevonden, bij
Norton.
Furber keek Daan onderzoekend
aan, doch zei niets en Daan ver
klaarde met een blosje: „Ze zijn niet
van mij, maar waren van de huur
der, die vóór Naylor op rijn kamers
woönde. Hij was een vreemdeling...
Hij hield op, omdat hij de naam
niet wilde noemen. Furber knikte
slechts, alsof het van geen belang
was, dat die bij de toevallige ge
lijkenis van de sigaretten werd ge
noemd.
„Ben je pas terug?" vroeg Naylor,
terwijl hij en Daan aan het tafeltje
plaats namen.
Furber knikte weer. „Ja pas," zsei
hij laconiek doch vriendelijk.
„Nog steeds dezelfde rommelboel
daar?" vroeg Naylor.
„Dezelfde rommelboel," stemide
Furber hoofdlknikkend toe, en hield
z'n blik strak op de grond gericht;
aan hief hij z'n hoofd op en vroeg
Daan:
„Stelt u belang in de politiek van
het vasteland?"
„Neen, niet veel," antwoordde
Daan, „m'n werkzaamheden laten
mij niet veel vrije tijd."
„In 't machinevak," verduidelijkte
Naylor „LJzer en staalconstructie;
voel zijn biceps eens Furber! Hij tilt
een halve ton koffers op, alsof 't lu
cifersdoosjes rijn."
Furber, die niet geneigd was, met
de spierballen van Daan kennis te
maken, vergenoegde zich met een
knikje, en Naylor vervolgde:
„Maar hij heef ook een goede kop.
Wij hebben samen al een paar maal
een praatje gemaakt en ik bemerkte
al heel spoedig, dat hij dn veel weten
schappelijke onderwerpen belang
stelt. Hij is een goed luisteraar".
„Nu, dan kan jij hem goed bezig
houden Nat," zei Furber met een
grinnekend glimlachje.
„En hoe was het in Maritaria?"
vroeg Naylor, die zich van de spel
denprik niets aantrok.
„Och, zoals gewoonlijk. Op 't
ogenblik is het er rustig. Ze zijn er
juist weer door de laatste revolutie
heen," antwoordde Furber.
„Maar er broeit zeker weer iets
hè?" zei Naylor. Hij wendde zich tot
Daan; „Dat Maritaria ligt in de Bal
kan, zie je; een klein- koninkrijkje,
maar nu is het een republiek, is 't
niet Furber?"
Furber kinkte. ..Voor het ogenblik
wel, gaf hij toe. Ze hebben hun ko
ning weggejaagd en de man tot pre
sident gekozen, die de revolutie in el
kaar heeft gezet. Furber was er des
tijds. Hij was oorlogscorrespondent
van de Daily Banner, weet je. Fur
ber is met alle omstandigheden en
intriges van dat landje volkomen op
de hoogte, 't Moet een erg mooi land
zijn, is 't niet Furber?" informeerde
Naylor als besluit, op zijn betoog.
Furber scheen zich tot een beves
tigend knikje te willen bepalen, doch
toen hij levendige belangstelling" op
het gelaat van Daan las, nam hij z'n
pijp uit zijn mondhoek en zei:
„Maritaria is een van de mooiste
plekjes op Gods aardbodem, mijn
heer Norton en in verhouding het
rijkste. Alles groeit er in overvloe
dige weelde en de bodem bevat zo
veel yzer en koper, dat zij er bijna
genoeg hebben om heel Europa te
voorzien".
„Dat is iets in jouw branche hè,
Norton?" verklaarde Naylor met ge
dempte stem. „Het volk is vlijtig.
gezond en zuinig; maar het zijn gebo
ren vechtersbazen
„Zoals de Ieren mompelde Nay
lor.
„En ze zijn omringd door landen,
die maar al te graag met hun veoh-
ten. Behalve dit en hun Binnenlandse
'troebelen, worden zij door le grote
mogendheden behandeld als pionnen
op een schaakbord en zij worden door
genoemde mogendheden dan de ene
en dan weer de andere kant uitge
dreven, al naar gelang het de poli
tieke belangen van de grote heren
medebrengen. Bijgevolg is Maritaria,
dat, indien het aan zichzelf werd
overgelaten, een land zou zijn, over
vloeiend van meik en honing, nu dik
wijls het toneel van hevig bloedver
gieten. Maritaria leeft in perioden: er
zal een tijd van vrede en overvloed
zijn; de handel bloeiend, het volk
welvarend en tevreden; verzetten de
grote mogendheden de schaakstuk
ken, of de een of andere eerzuchtige
avonturier grijpt naar de Konings
kroon, of het presidentschap. Dan
wordit Maritaria gewikkeld in revo
lutie en anarchie en grijpen zij gre
tig naar die verontschuldiging, om
hun vechtlust bot te vieren. Dit duurt
zolang, tot het de avonturier gelukt
zijn man of zichzelf op de zetel te
plaatsen, of zelf ten ondergaat en
het land weer tot z'n vorige rust en
welvaart terug keert. Het land is te
gelijkertijd het werktuig en de dupe
van de intriges der grote mogend
heden en de slaaf van zijn eigen
hartstochten."
„Bravo!" riep Naylor en applaudi-
seerde luid in de handen klappend.
„De geachte voorzitter nam, onder
luide bijvalsbetuigingen weer plaats
op z'n zetel»"
Furber liet een kort lachje horen
en scheen wat beschaamd over z'n
eigen welsprekendheid.
„Je vriend scheen vol belangstel
ling," zei hij verontschuldigend.
„Dat ben ik inderdaad," beweerde
Daan onmiddelijk. „Ik ben hopeloos
onwetend op 't gebied van politiek
en trouwens in alles wat niet direct
in verband met mijn vak siaat."
„Hij leest cricket- en voetbalnieuws
en misschien een of andere moord
aanslag," zei Naylor; de rest is Grieks
voor hem."
„Misschien is da*! wel heel verstan
dig," zei Furber na enige ogenblik
ken gezwegen te hebben: „in ieder
geval zou ik zeggen dat het de ze
kerste weg is, om in je beroep voor
uit te komen, wat het ook zijn moge."
(Wordt vervolgd).
