3>e Ccicbc Souïcuvt Dr. v. Mook waarschuwt nogmaals Djokja Gevaren en stemmingen in Indië Een nieuwe politieke groep in Frankrijk DONDERDAG 21 AUGUSTUS 1947 Bureaux Papengracht 32. Giro 103003. Telef.: Administratie, Advertenties 20826. Redactie 20015, Directie, drukkerij en abonnementen 2C935. Directeur: C. -1. VAN HAMERS VELD. Hoofdredacteur: TH. WILMER. waarin opgenomen „DE BURCHT" KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 37e JAARGANG No. 11169 Abonnementsprijs 0.26 per week, 1.10 per maand, f 3.25 per kwartaal Franco per post 4. Advertenties: 15 cent per m.m- Ingez. mededelingen dubbel tarief. Bij contract belangrijke korting. Telefoontjes: 30 woorden 1.50. i.11 Schandelijke woeker NAAR schatting is 20 pet. der Ne derlandse bevolking gedwongen bij anderen in te wonen, zo lezen wij in een der bladen. O i. is 'die schat ting wel wat hoog, als men de feite lijke toestand beziet. Doch, hoe het ook zij, zeer velen moeten bij ande ren inwonen, en dit aantal -zal nog groter worden, móet nog groter wor den, als men niet velen de gelegen heid wil blijven onthouden om een gezin te Stichten. En wat gebeurt er bij die gevallen van inwoning? Er worden niet zelden schandelijk hoge huren berekend: 3 a 400 pro cent boven de toelaatbare prijzen. Tegen zulke hyena's in de samen leving moec met kracht worden op getreden: met alle door de wet gege ven en alle andere moreel gewettig de middelen. Men moet zulke woe keraars aan het verstand brengen, dat zij zichzelf feitelijk buiten de sa menleving stellen door hun on-so- ciaal gedrag. Als een dergelijk geval bekend is bij de autoriteiten, hebben deze tot taak en tot plicht zich volledig met alle hun beschikbare middelen achter de huurder te plaatsen om deze te beschermen tegen zijn belager: de verhuurder. Men mag zich in zulk een immo rele toestand niet zo maar schikken, omdat het nu eenmaal niet gemakke lijk is wij geven het toe zich er met succes tegen te verzetten. Want dan gaan de bedrijvers van het kwaad hun optreden als normaal be schouwen en breidt het kwaad van die schandelijke woeker zich nog ver der uit. Stakingen CTAKING is altijd een uiterste mid- del in de strijd om recht. Maar nu vooral. Omdat nu meer dan ooit stagnatie in de productie direct ingrijpt in het algemeen welzijn van het volk. Omdat nu meer dan ooit door sta king' wordt gespeeld in de kaart van hen, die niet afkerig zijn van onrust er. verwarring. Wij zouden ons er daarom over verheugen, als de bakkers in Am sterdam evenals die in de meeste plaatsen elders vandaag het be sluit zouden nemen, om het wapen van de staking niet langer te hante ren. Afgezien nog van de overwe ging, of dit v/apen wel tot enig suc ces voor de stakers kan leiden, moet worden overwogen, of alle andere middelen inderdaad zijn uitgeput. Aan deze eis moet ook zelfs in een normale, rustige tijd zijn voldaan om een staking ook al heeft deze niet zulk een betekenis als een bakkers staking! gerechtvaardigd te doen zijn. En wij denken hier aan het mid del, dat nu jammer pas nu! is ter hand genomen door een lid der Volksvertegenwoordiging, dat een interpelaltie over het conflict tussen regering en bakkers heeft aange- voor alle zenders van de Indische Archipel, welke eveneens over de zenders Hilversum I en II hier te lande werd gerelayeerd. Dr. Van Mook begon zijn rede met een terugblik te werpen op de toestand bij de capitu latie van Japan en van de ontwikkeling welke zich nadien heeft voor gedaan. „VIJANDSCHAP MOET OPHOUDEN" De Ned. regering meende, dat de nesische bevolking, die met ons wil- vorming van een Indonesische staat het doel zou moeten zjjn van haar r.a-oorlogs beleid en geen ogenblik heeft zij aan de dwaasheid gedacht een zuiver koloniaal bewind te voe ren. Doch door de republiek were voortdurend de meest felle blanken- haat levendig gehouden, zelfs nadat men het te Linggadjati eens was ge worden. Ik neem aan dat degenen, die het bestand en het verdrag van Linggadjati tot stand brachten, een oplossing voor de verschillende vraagstukken werkelijk in de zin hadden, maar zij hebben hun bedoe lingen niet kunnen doorzetten te genover de gewapende profiteurs van republikeinse zijde. Enkele weken geleden op 20 Juli zijn wij genoodzaakt geweest een ac tie te ondernemen, daar er toen toe standen ontstaan waren, die voor de Ned. regering eenvoudig onhoudbaar geworden waren. Uit het republi keinse gebied bereikten ons ook steeds meer stemmer, van personen, die het republikeinse wanbeheer moe waren. Er is daar geen sprake van algemene vijandschap tegenover ons, al gaan de republikeinse machtheb bers wel steeds voort een algemene terreur te organiseren tegen hen, die met ons willen samenwerken. Ons optreden is inderdaad politioneel ge weest en dit blijkt wel duidelijk hier uit, dat 't republikeinse gewapende optreden zich voornamelijk beperkt tot terreur tegen de eigen bevolking en het vernielen van eigendommen. Op grond van een resolutie van de 'Veiligheidsraad van 5 Augustus is door ons het vuren gestaakt. Wij heb ben deze stap gedaan om onze be reidwilligheid te tonen deze actie zo veel mogelijk te beperken. Maar van de zijde der republiek zijn de vijan delijkheden in geen enkel opzicht ge staakt en de bevolking wordt nog steeds door terreur en angstaanja- gmg opgehitst in het geheel niet met ons samen te werken. Het spreekt wel vanzelf, dat deze toestand zo niet kan voortduren bin nen de gebieden waarvoor wij de verantwoordelijkheid dragen. Welke verwijten men ook op grond van on voldoende kennis van zaken of door vooringenomenheid tot ons richt, dit is voor ons geen reden deze verwij ten te aanvaarden. De resolutie van de Veiligheids raad geeft de republiek nog een kans om haar houding te herzien. Maar dan dient er allereerst een emd te komen aan de gewelddadig heden en aan vijandelijkheden, die niet tegen onze troepen gericht zijn, maar gericht zijn tegen een weerloze bevolking. Er moet een einde komen aan de sabotage en aan de terreur en de bedreiging moet worden ingetrok ken tegen al degenen onder de Indo- len samenwerken voor het herstel van een fatsoenlijk bewind. Tot dus verre is echter van een herziene hou ding van de republiek nog weinig gebleken. Dr. Van Mook kondigde ten slotte aan, dat het in de bedoeling ligt zo spoedig mogelijk over te gaan tot het instellen van de ontworpen interim regering. Noch de Indonesiërs noch de we reld noch Nederland kan het voort bestaan tolereren van een regime, dat zich handhaaft door moord, brandstichting en terreur. West-Java vraagt zelfbestuur Het uitvoerend comité heeft namens de Pasoendan-beweging aan minister Beel een telegram gezonden, waarin aan het kabinet wordt verzocht na de bevrijding van West-Ja va op kor te termijn uitvoering te geven aan de artikelen drie en vier van d over eenkomst van Linggadjati inzake de wensen van zelfbestuur voor het Scendanese volk, los van de repu bliek Indonesië met een gelijkwaar dige status als West-Borneo en Oost- Indonesië. Het Soendanese volk wenst: loya le samenwerking met Nederland en de Nederlanders, een gelijkwaardig deel te worden in de Verenigde Sta ten van Indonesië, overeenkomstig de gedachten van de proclamatie van vier Juli. Het telegram was onder tekend door Soariakartalegawa en Koestomo. Een politieke medewerker van het A.N.P. schrijft: De politieke situatie rondom Indo nesië baart de Nederlandse regering momenteel de grootste zorgen. Ook de Nederlands-Indische regering geeft in talrijke telegrammen aan Den Haag uiting aan haar diepe be zorgdheid. Het betreft hier in de eerste plaats de politieke ontwikkeling sedert de bemoeienis van de Veiligheidsraad met het Indonesische probleem. De bevolking in de pas door Nederland bezette gebieden van de republiek blijkt dag aan dag meer vatbaar voor de intimidatie-methode van de zijde der republiek. Deze intimidatie be dient zich hoofdzakelijk v„n de vol gende motieven: le. De Nederlanders zijn de politie ke actie begonnen uit financiële en economische noodzaak. Nederland staat financieel voor een ineenstor ting en zal zich niet lang meer in In donesië kunnen handhaven. De repu bliek zal dus binnenkort terugkeren. 2e. De Veiligheidsraad is op onze hand. 3e. De Nederlanders zullen zich in ieder geval op 1 Januari 1949 defini tief uit de republiek terugtrekken. 4e. De bevolking van geheel Indo nesië steunt de republiek Deze motieven schijnen blijkens of- fic'ële rapporten grote indruk te ma ken op de bevolking in de door Ne derland bezette gebieden, welke aan vankelijk eer tot medewerking met Nederland bereid was dan thans het geval is. De onzekerheid over de toe- kemst in politiek opzicht blijft voort duren en oefent eèn funeste invloed uit. Vele vooraanstaande personen in Nederlands-Indië schijnen momen teel slechts een uitkomst te zien: her neming van de politiële actie om het centrum van de anti-Nederlandse propaganda uit te schakelen. Eerst dan zal er werkelijk rust on der de bevolking kunnen terugkeren. Wellicht mag men de rede van dr. van Mook als een nieuwe poging zien DE TACTIEK DER „VERSCHROEIDE AARDE" TEISTERT JAVA. Achter de Gaulle Woensdag is er een Gaullistische groep binnen het Franse parlemant gevormd, waardoor de campagne van generaal de Gaulle, voor het opnieuw aan de macht komen als leider van een flinke anti-communistische meer derheid in het land, in een nieuw stadium is gekomeh. 55 Afgevaar digden, behorend tot de centrum rechtse partijen, hebben zich aange sloten bij een „inter-partij en-groep van actie", welke zich voorneemt de principes, die zij essentieel acht voor werkelijke democratie en net verze keren van een snel herstel in Frank rijk, te bevorderen, aldus werd Woensdagavond officieel mede gedeeld. De nieuwe .actie-groep" noemt zich niet openlijk Gaullistisch, maar haar program en leiders laten geen twijfel bestaan over de werkelijke aard en betekenis van de groep, wel ke van plan is in alle kwesties, die zij van „nationaal belang" acht, een eensgezinde stem uit te brengen. Een der doelstellingen is herziening van de grondwet, welke „in de practijk een der voornaamste oorzaken voor onze huidige moeilijkheden is geble ken". (Dit laatste is het centrale punt in het politieke program van generaal De Gaulle.) De officiële adhesiebetuiging aan dit program door 55 afgevaardigden terwijl 20 anderen zich naar ver wachtingen in de naaste toekomst bij hen zullen voegen betekent een belangrijke politieke ontwikkeling in Frankrijk. De M.R.P., waarvan naar verluidt twintig leden zich bij de nieuwe groep hebben aangesloten, is in het bijzonder in moeilijkheden gebracht door het vooruitzicht van een even tuele splitsing in Gaullistische en an dere leden, terwijl tevens het gevaar bestaat van een doorsnijding der be staande partij grenzen. WIJZIGING IN HET-BRITSE KABINET? De politieke correspondent van de conservatieve „Daily Mail", die gis teren schreef dat Attlee andere mi nisters van zijn voomemerj om af te treden in kennis had gesteld, heeft vandaag verklaard, dat in de eerste week van September een be langrijke kabinetswijziging zal plaats vinden. De correspondent heeft zulks van betrouwbare zijde vernomen. Er zouden op dit punt besprekingen tussen de regerings leiders gaande zijn. In officiële kringen te Londen is gisteren tegen gesproken, dat Attlee voornemens zou zyn af te treden. Het gevaar, dat de enorme brand in het Reichswald, die gisternacht in he vigheid toenam, zou overslaan op Ne derlands gebied, kan voorlopig als ge weken worden beschouwd. Men heeft een „doorbraak" ver wacht in het dopr munitie nog ge vaarlijke bosterrein bij de voormali- gen vlasmolen tussen Mook en Ven nep. Slechts op enkele kilometert af stand van de Nederlandse grens heeft men gisteren de brand tot staan kun nen brengen. Honderden Duitsers werken thans verwoed om het vuur in te perken, maar de daverende explosies die ^is ternacht in Nijmegen schrik en ont steltenis brachten, bewezen dat de brand voorlopig nog niet gestuit Alleen een zware regenval zal dezen grootsten brand in de geschiedenis van het Reichswald afdoende kunnen blussen. NOBELPRIJS TOEGEKEND AAN SCHRIJFSTER VAN BOEK OVER DE H. FAMILIE. De Nobelprijs voor litteratuur is eenstemmig toegekend aan de 28- jarige Noorse schrijfster Maria Brekker voor haar boek „Moeder Maria", dat het dagelijkse leven van de Heilige Familie beschrijft. Tij dens de oorlog verbleef Maria Brek ker in Zweden en schreef er een werk over het verzet in Noorwegen onder de titel, „Ik ben een Noorse". om te trachten de Indonesische be volking in de door Nederland "bezette gebieden tot vrij en angstloo-. naar voren treden uit te nodigen door haar de verzekering te geven van de Ne- derlandsche bescherming teg^n even tuele republikeinse wraaknemingen. Hierbij komt nog, dat ook in het gebied van Oost-Indonesië en Borneo de republikeinse invloed groeit, juist ook door het internationaal prestige dat de repbliek door de houding van de Veiligheidsraad schijnt te verkrij gen en door het verlies van prestige dat haar eigen regeringen geleden hebben door de weigering \an de Veiligheidsraad haar delegaties tot de besprekingen toe te laten, Het is duidelijk, dat hierdoor dus de basis van de gehele Linggadjati- politiek, waaraan de Nederlandse re gering steeds blijft vasthouden, ge vaar lijdt. Het zou ons niet verwonderen, dat de Nederlandse regering binnenkort voor d'O ernstige noodzaak zal staan om met volledige reverentie voor de binnenlandse politieke verhoudin gen doortastend op te treden ten einde het ontstaah van meer stabiele verhoudingen in het koninkrijk mo gelijk te maken. Vanzelfsprekend zullen de bespre kingen in de veiligheidsraad van de grootste invloed hierop zijn. Dat ech ter de Nederlandse regering onder sterke pressie zou staan van de mili taire leiding in Nederlands-Indië werd in politieke kringen in Den Haag ten sterkste ontkend. Het „hefschroefvliegtuig" (helicop- tere) Sikorsky S 5y heeft zijn eerste proefvluchten gemaakt. Hier ziet men het vliegtuig bestuurd door H. Bulten, een van de twee piloten die in Ame rika met de helicoptere leerde vliegen. REPUBLIKEINS LEGERCOMMUNIQUÉ. Volgens het laatste Republikeins legercommuniqué hebben de Neder landse troepen na hevige gevechten 4 plaatsen in het Soekaboemisehe (West-Java) bezet. De gevechten in en om Garoet en Zuid-Oosten van Bandoeng duren voort. De Neder landers zijn Bajongbong, 10 kilome ter ten Zuiden van Garoet, binnen getrokken en rukken verder naar het Zuiden op. aldus het republikeins communiqué. Te Pamekasan, de hoofdstad van Madoera, hebben de Republikeinen sterke tegenstand ge boden, waardoor de Nederlanders zware verliezen leden. Tenslotte ver meldt het republikeins communique, dat de Nederlanders gisteren 160 Mo hammedaanse soldaten, die hun och tendgebed verrichtten, hebben over vallen. Naar verluidt worden 60 sol daten vermist. Men vermoedt dat zij door de Nederlanders krijksgevan- gen zijn gemaakt. SJAHRIR IN WASHINGTON. Sjahrir heeft gister in gezelschap van Hadji Agoes Salim een ontmoe ting gehad met James K. Penfield, directeur van de afdeling voor het Verre Oosten van het ministerie van buitenlandse zaken te Washington. N^ar verluidt zou de ontmoeting op verzoek van Sjahrir hebben plaats gehad. Rede Apostolisch Delegaat in Batavia „Mijn zending is in het geheel niet politiek" Zoals wij reeds eerder meldden, is Zondag 3 Aug. j.l. de Apostoli sche Delegaat van Batavia, Mgr. G. de Jonghe d'Ardoye op kerkelijke wijze in de kathedraal te Batavia ontvangen. Tijdens deze plechtig heid hield de Delegaat, wiens moe dertaal het Frans is, in het Neder lands de volgende rede: „De Heilige Vader heeft mij naar Batavia gezonden om Hem te ver tegenwoordigen, want daar Hij de algemene Vader der gelovigen is, wil Hij tegenwoordig' zijn te mid den van al zijn kinderen, in de per soon van een Apostolisch Delegaat. Mijn zending in de Indonesische Archipel is in het geheel niet poli tiek, zoals mijn titel zelf aanduidt; mijn werkzaamheden zullen uitslui tend liggen op het zedelijk, intel lectueel en godsdienstig terrein; maar op deze wijze kan ik mede werken aan het welzijn van dit on metelijk gebied en aan het geluk van zijn bewoners. Ik weet hoeveel arbeid en lijden de missionarissen in het verleden hebben gedragen, om het geloof te planten op de eilanden van de In donesische Archipel; ik weet ook hoeveel lijden in deze laatste jaren de Bestuurders der Missies, de Priesters, de Broeders, de Zusters en de Gelovigen hebben verduurd, en ik heb de officiële opdracht u de gevoelens van bewondering over te brengen en de dankbetuigingen van de Heilige Stoel. Dit lijden en deze ontberingen zal ik allen tezamen aanbieden aan God opdat Hij aan dit lancf moge geven de vrede, die de rust der goede orde is, en ondat Hij licht moge geven in de zielen; want het is een steeds geldende waarheid, dat uit het offer het licht*1 ontsDringt. Aan u, dierbare Katholieken, vraag ik een echt Christelijk leven te leiden en het goede voorbeeld te geven. Toen de eeestelijke hulp middelen u ontbraken, zijt gij trouw gebleven; nu deze hulpmid delen u zijn teruggegeven, gaat nu naar de bron der genade door dik wijls de Heilige Sacramenten t( ontvangen. Een gedeelte van mijn leven was gewijd aan de opvoeding der jeugd. De jeugd zal ook in Indonesië ge heel mijn liefde hebben; zij steeds in mij een trouwe vriend vinden. Ik weet inderdaad hoeveel edelmoedigheid en ijver er leeft in het hart der jongeren, en ik zal met hen zijn om dit vuur te onder houden, dat warmte en licht moet geven aan de Katholieke actie. Voor de vroegere Bisschoppen, Missionarissen, Broeders en Zusters, die in hun graven rusten, vraag ik aan God, dat Hij hun het eeuwig geluk moge schenken. Aan allen, die hier tegenwoordig zijn, aan de ouden van dagen en aan de zieken, aan de geestelijkheid en de gelovi gen van de gehele Indonesische Ar chipel geef ik de Pauselijke Zegen in naam van de Heilige Vader, Zijne Heiligheid Paus Pius XII. De kinderverlamming in Europa Naar vernomen wordt, zijn bij een heden van de Britse Middellandse Zegvloot drie gevallen van kinder verlamming vastgesteld. Een vierde geval is nog in observatie. Blijkens berichten uit Duitsland, Oostenrijk en Hongarije is het aantal gevallen van kinderverlamming aldaar dit jaar sterk gestegen. Verleden week wer den meer dan 100 van dergelijke ge vallen in Hongarije geconstateerd. Hetzelfde aantal is in Berlijn vast gesteld, terwijl uit Oostenrijk wordt gemeld, dat bijna 200 gevallen zijn geconstateerd. Ook in Groot-Brittan- nië is de kinderverlamming de laat ste weken sterk toegenomen. NIEUW SNELHEIDSRECORD VOOR VLIEGTUIGEN. Het Amerikaanse Departement van Marine maakt bekend, dat een straalvliegtuig van de Marine, een 5 D-558, genaamd „Skystreak", in Californië een nieuw wereldsnel heidsrecord van 640,7 mijl (onge veer 1025 km) per uur heeft ge vestigd. Het nieuwe record is gevestigd door de Amerikaanse Nationale Luchtvaartvereniging, maar blijft officieus, totdat het door de Inter nationale Luchtvaartfederatie te Pa rijs is goedgekeurd. (Het vorig re cord was 623,8 mijl per uur, op naam van de Amerikaanse Lucht macht). Twaalf typhusgevallen te Bergen op Zoom Scholieren ziek uit Frankrijk Een groep van 37 leerlingen van het Dr. Mollerlyceum te Bergen op Zoom heeft enige tijd geleden een vacantie-uitstapje gemaakt naar Chartres, nabij Parijs, waar zij onder leiding van de rector-moderator Adriaanse een vacantiekamp hebben bezocht. Toen zij dezer dagen in Ber gen op Zoom terugkwamen, moesten twee jongens worden opgenomen in het ziekenhuis, omdat zich bij hen Vliegenvangers Ja, ik weet het wel. U denkt natuurlijk: wordt die vent nooit wijzer! Maar vliegen zijn nu eenmaal lastige loeders en ze steken in deze tijd van 't jaar nog gemener dan anders. Na het inleidend sper-vuur met de vliegermeppers ben ik over gegaan tot het uitputtingsoffen sief met kleverige vliegenstro ken. Je schijnt die dingen weer te kunnen krijgen, want mijn vrouw had er een paar gevan gen. Merkwaardig, wat snuffe lende vrouwen al niet weten te vinden in de winkels; ik kan by mijn gewone leverancier niet eens één sigaar vinden. Maar om terug te komen tot de vliegen vangers: ik heb er een aan de lamp gehangen en mij daarna helemaal verschoond. Die din gen doen het goed; ze kleven overtuigend. Mijn jongste zoon, die aanleg heeft voor natuurvorsen, heeft zich ook overtuigd van de kleef- kracht van het andere exem plaar; het onderzoek is zeer tót zijn bevrediging uitgevallen. Hij trachtte n.L na te gaan in welke verhouding de chemische trek kracht van de vliegenvanger stond tot de dierlijke trekkracht van de hond, door de vliegen vanger aan de hondenstaart vast te plaken. De vliegenvanger bleek de machtigste magneet te sterk te zijn, want de hond vloog door het hele huis met een steeds groter aanhang. Sindsdien ver tonen sommige kleedjes onver hoedse magnetische verschijnse len; ze blijven aan je voeten plakken als je er 't minst erg in hebt. Mijn vrouw schijnt dat niet aardig te vinden, de jongens wel. Zij zeggen, dat dit net zo leuk is als een film van Stan Laurel en Oliver Hardy. Ik ga dat filmbezoek overi gens beperken, want ik vond gis teravond een vliegenvanger tus sen de lakens en ik zal vanavond eens informeren hoever ze al ge slaagd zijn om het ding er weer uit te krijgen. Ook zal ik eens onderzoeken, hoe de vliegen het klaar spelen om er niet aan vast te kleven. ziekteverschijnselen voordeden, die aan typhus deden denken. Het is niet bij deze twee jongens gebleven; op het ogenblik liggen in de barakken reeds twaalf jongelui, van wie er twee zeer ernstig ziek zijn en zelfs in levensgevaar verke ren. Bij allen deden zich dezelfde verschijnselen yoor: zij gingen bra ken, kregen hoofdpijn en hoge koort sen, die soms opliepen tot 40 gra den. Alle jongens, die deze trip naar Frankrijk hebben gemaakt, hebben zich bij -de gemeente-arts moeten melden voor een nader in te stellen onderzoek en ook de geneeskundige dienst in Utrecht stelt veel belang in dit geval. Ook de moderator is momentcel ziek en staat onder geneeskundige controle. Enkele leerlingen waren na de aankomst in Bergen op Zoom doorgegaan naar het plaatsje Haam stede. Dezen zijn daar c*)k ziek ge worden en opgenomen in een zieken barak. Nader verneemt „Trouw", dat na te Leiden gedaan onderzoek het thans vrijwel vaststaat, dat men hier met typhus te doen heeft. £m koMattje.... „Godsdienst zonder Kerk is even onwezenlijk als persoon zonder ge meenschap. Wie wordt er buiten zijn moeder om geboren, wie buiten zijn familie gevormd?. De Kerk vermin dert even weinig aan eigen leven als een gezin het doet, waarin we ons zelf ontdekken en ontwikkelen. We zijn geen persoon, zonder lid van de gemeenschap te zijn". Prof. dr. Gerard Brom.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1947 | | pagina 1