De lange
mens over
het hoofd
gezien
'De traditionele
oogtest is niet
echt maatgevend'
Steeds een beetje groter
Meer lasten
dan lusten van
lichaamslengte
Nieuwe lasers
nauwkeuriger
Onderzoek
naar zicht
brildragers
ZATERDAG 25 JUNI
KUNT U DIT LEZEN?
Nederlanders zijn de langste mensen ter we
reld. Gemiddeld meet de Nederlandse man
183,2 centimeter, de gemiddelde Nederlandse
vrouw is 170,6 centimeter. 'Klomploos', meld
den de Amerikaanse media, toen onderzoeker
John Komlos deze gegevens onlangs bekend
maakte.
Het einde lijkt nog niet in zicht: jaarlijks
wordt de gemiddelde Nederlander, naar schat
ting, nog zo'n 1,2 millimeter groter.
John Komlos, werkzaam aan de Universiteit
van München, is dé autoriteit op dit gebied in
de wereld. In de wetenschap heet deze disci
pline de antropometrie. Volgens zijn gegevens
is er sprake geweest van een heuse inhaalslag
door de Nederlanders. Tot halverwege de jaren
veertig waren de Amerikanen de langste men
sen ter wereld, maar inmiddels zijn zij gemid
deld zéven centimeter kleiner dan wij. Na de
Nederlanders volgen de Noren en de Zweden
op de plaatsen twee en drie.
Bij het noemen van die twee landen doemt
meteen het begin van de verklaring op: net als
Nederland zijn Noorwegen en Zweden wel
vaartsstaten met een uitgebreid en voor ieder
een goed toegankelijk zorgstelsel. Die paar
centimeters extra van ons worden toegeschre
ven aan het gegeven dat hier veel zuivel, en
dan nog eens verse zuivel ook, wordt gegeten
en gedronken.
Vergelijk dat eens met Amerika, aldus Komlos:
„Zo'n veertien procent van de Amerikanen
heeft helemaal geen ziekteverzekering, en wie
het wel heeft, is meestal niet zo goed gedekt
als hier in Europa. Zo'n 35 miljoen Amerika
nen leven onder de armoedegrens. In Neder
land bestaat er wel een uitstekend zorgstelsel,
bijvoorbeeld in de prenatale zorg. Bovendien
is het inkomen er gelijkmatiger verdeeld dan
in Amerika."
Komlos denkt overigens niet dat de Nederlan
ders tot in het oneindige zullen doorschieten.
Volgens hem is de nu bereikte lengte zo'n
beetje het maximaal haalbare. Worden de
mensen nog langer, dan laten de statistieken
zien dat er meer sterfte en gezondheidsproble
men optreden, bijvoorbeeld door de extra
druk die op de ruggenwervels komt te staan.
J
Lange mensen krijgen lang niet altijd de ruimte die ze nodig
hebben. Want waar de Nederlander blijft groeien, blijft goede
regelgeving uit. De Stichting Lange Mensen Nederland wil
daar wat aan doen. „We laten ons in een ongezonde positie
dwingen, daar moeten we ons tegen verzetten."
Rob Bruintjes: Als je te lang bent, heb je in wezen gewoon pech gehad." foto ceD/Harmen de jong
te bescheiden geweest. We laten ons
in een ongezonde positie dwingen,
het wordt tijd dat we ons daar tegen
verzetten."
Dat lijkt een kwestie van tijd, want
als er domweg meer komen, ont
staat er misschien vanzelf een leger
van lange Nederlanders, om de fei
len in de regelgeving te bevechten.
Soms lukt dat al. Bruintjes noemt
bijvoorbeeld het onlangs genomen
Bouwbesluit, dat dit najaar van
kracht wordt. Volgens dat besluit
worden bij nieuwbouwwoningen al
le deuropeningen standaard 2 meter
30 hoog, terwijl de hoogte van een
verdieping omhoog gaat van 2 me
ter 40 naar 2 meter 60.
Voor verdere aanpassingen is een
wellicht onvermoed bondgenoot
schap gesloten. De Stichting Lange
Mensen heeft samenwerking ge
zocht met de Belangenvereniging
van Kleine Mensen, en met twee
verenigingen voor mensen met
overgewicht. „Wij zijn nu bezig
juist te kijken waar wensen overeen
komen. Een rolstoelgebruiker heeft
baat bij een drempelvrije toegang
en een brede deur, terwijl een brede
deur ook weer nodig is voor te zwa
re mensen. Je zou ook zo kunnen
bouwen dat het heel eenvoudig is
een extra grote kamer te maken
door een muurtje uit te breken."
„Dat is dan zowel voor heel lange
als voor heel dikke mensen toepas
baar, en bijvoorbeeld ook weer voor
gehandicapten. Kleine mensen kun
nen dan gewoon de kamers intact
laten. Het gaat er gewoon om het zo
te bedenken, dat alle groepen in de
ze samenleving goed tot hun recht
kunnen komen."
LUUK KORTEKAAS
gentig graden te kunnen zitten met
je benen. Probeer dat maar eens.
Daar schrikken ze van. In een colle
gebank kan een normaal mens al
niet eens zitten, laat staan die enor
me studenten van tegenwoordig. Ze
zitten gewoon helemaal opgevou
wen naar college te luisteren."
„Technisch gesproken: een lang
mens zit op zijn heiligbeen, en niet
op zijn zitbeen, wat eigenlijk zou
moeten. Dat betekent datje wat
vroeger dan gemiddeld aan de her
nia toe bent en al vroeg op intensie
ve fysiotherapie bent aangewezen."
Neem het vliegtuig. „Dat gaat ei
genlijk niet. De ruimte die er tussen
de gewone stoelen zit, is veel te
krap. Je moet haast wel business
class vragen, wat natuurlijk zo zijn
prijs heeft, en dat ruim van tevoren.
Ik vraag altijd een plattegrond van
het vliegtuig. Als het zogenaamd
niet gaat, laat ik ze een oplossing
zoeken. Dan zeg ik dat ik wel blijf
staan. Dat mag volgens de regels
weer niet. Eigenlijk overtreed ik
met gewoon zitten de regels ook al,
want dan zit mijn achterste niet op
de zitting en dat is ook verboden."
Uiteraard heeft lengte ook zo zijn
Als er dan toch één ding is
waarin een klein land groot
kan zijn: naar schatting
600.000 Nederlanders zijn langer
dan 1 meter 93. Hoe opmerkelijk
ook, dit wordt nogal eens over het
hoofd gezien. Rob Bruintjes (53) uit
Blaricum probeert daar wat aan te
doen. Hij steekt nog een forse kop
uit boven de gemiddelde lange Ne
derlander.
Met zijn 2 meter 21 staat hij in de
top-10 van langste mensen van het
land. Als voorzitter van de Stichting
Lange Mensen Nederland en eerste
man van de European Federation of
Tall People maakt hij zich sterk
voor betere regelgeving voor de lan
ge medemens. Dat is bittere nood
zaak, meent hij: „Het land met de
langste bevolking heeft maar mini
male regelgeving. Op termijn leidt
dat tot grote problemen voor de Ne
derlandse volksgezondheid."
Om zijn verhaal te verduidelijken,
begint hij met een vergelijking met
een giraffe. „Een giraffe kan heel
goed leven met zijn lengte. Zet hem
in een te kleine ruimte en alles gaat
verkeerd functioneren. Zo'n beest
wordt dan helemaal gek."
kleine voordeeltjes. Bruintjes: „Als
ik met iemand ruzie in het verkeer
heb en ik stap uit, dan is het snel
opgelost. Als er al sprake is van
agressie, is dat meteen weg. Deze
lengte geeft je toch een natuurlijk
overwicht: op straat word ik niet zo
snel lastig gevallen, en bij grote ma
nifestaties kan ik me goed oriënte
ren."
In de meeste gevallen is zijn lengte
echter meer last dan lust. Neem bij
voorbeeld zijn stoel: „Die is hele
maal op mij toegesneden, maar kost
wel tweeduizend euro meer dan een
gewone stoel. Als je gezond wilt
blijven, heb je wel zo'n stoel nodig.
Als je te lang bent, heb je in wezen
gewoon pech gehad."
Bescheiden
Toch blijkt het voor lange mensen
in de praktijk moeilijk een vuist te
maken. „De lange mens is van natu
re wat schuchter. Het is misschien
een vooroordeel, maar mijn erva
ring is dat kleine mensen erg goed
van zich afkunnen bijten, terwijl
lange mensen zich haast verlegen
opstellen. De lange mens is te lang
Het langste land ter wereld, wil hij
maar zeggen, is helemaal niet inge
richt op de lengte van zijn inwo
ners. De Angelsaksische kranten,
waarin hij met regelmaat wordt op
gevoerd, weten daar wel raad mee:
„Hij voelt zich als Gulliver in het
land Liliput." Dat is misschien al te
beeldend, maar steevast stuit hij
zelf op de grenzen van de gemiddel
de norm, terwijl de buitenwereld
daar maar nauwelijks weet van
heeft.
Een voorbeeld: „Straks ga ik naar
Amsterdam om te spreken voor een
groep fysiotherapeuten in oplei
ding. Zij krijgen er straks mee te
maken dat Nederland steeds langer,
en steeds zwaarder wordt. Vroeg of
laat komen de te lange en te zware
mensen op hun tafel terecht, omdat
hun lichaam het niet meer aan kan.
In de praktijk blijken ze er helemaal
niet zo veel van af te weten."
Opgevouwen
„Het eerste wat ik daar zo meteen
ga zeggen, weet ik nu al: Kijk eens
goed naar de collegebanken, jon
gens. Je hoort in een hoek van ne-
Ying-Khay Nio heeft patiën
ten die een zogenoemde La-
sik-laseroperatie hebben on
dergaan tussen 1996 en 1998
vergeleken met gezonde kij
kers en brildragers. De con
clusie was dat het zicht na de
Lasik slechter is. Maar dat be
tekent niet dat hij alle lasero
peraties afraadt.
De Lasik-operatie is een vrij
oude laser-methode. Nieuwe
lasers zijn nauwkeuriger ge
worden en benadelen de oog
optiek en dus ook het beeld
minder. „Maar dan nog
hangt het er van af hoe je
omgaat met het veranderde
beeld. Sommige kritische
mensen die erg gehecht zijn
aan hun oude vertrouwde
beeld, passen zich minder
makkelijk aan. Kijk maar
eens hoe verschillende er ge
reageerd wordt op een multi-
focale bril: de een zweert er
bij, de ander vindt het ellen
de. Aan de andere kant zijn
er mensen die een bril of con
tactlenzen zo hinderlijk vin
den dat ze het op de koop toe
nemen om minder contrast
in hun beeld te zien."
Kunt u deze nog lezen? En
deze? De patiënt tuurt naar
een wit bord met zwarte
letters en probeert de
kleinste lettertjes nog te
lezen. Dat is niet de beste
methode, volgens oogarts
Ying-Khay Nio.
Elke opticien en oogarts ge
bruikt de methode met zwarte
letters op een witte achtergrond
om de sterkte van bril en con
tactlenzen te bepalen of om het
succes van een laseroperatie te
meten. „Maar die methode zegt
in feite weinig over het zien in
het dagelijks leven", zegt Ying-
Khay Nio. „Contrastgevoeligheid
en scherptediepte blijven onder
belicht."
Nio promoveerde onlangs aan de
Rijksuniversiteit Groningen op
een onderzoek naar de verschil
len in zicht tussen brildragers,
contactlensgebruikers en men
sen die een laseroperatie hebben
ondergaan. Geen enkel alterna
tief bleek het beter te doen dan
de aloude bril, is een van zijn
conclusies. En alle fouten in het
oog wegpoetsen met operaties is
helemaal niet verstandig omdat
dan de scherptediepte minder
wordt. Met de methode van het
kijken naar zwarte letters op een
wit bord lukt het bijvoorbeeld
wel om dat ene bord erg scherp
te krijgen.
Superscherp
Maar in werkelijkheid kijken
mensen niet alleen naar één
bord op één afstand. Ze willen
iets wat voor of achter dat bord
staat ook scherp kunnen zien.
Bovendien kunnen het oog en de
hersenen een onnatuurlijk su
perscherp zicht waarschijnlijk
helemaal niet verwerken.
Vooral dat laatste, dat het hele
maal niet handig is om te probe
ren een 'perfect' oog te ontwik
kelen, vindt Nio een van de be-
langrijkste conclusies van zijn
onderzoek. Doordat er in het
normale mensenoog allemaal
foutjes zitten, zogenoemde aber
raties, wordt de buitenwereld
niet als een perfect beeld op het
netvlies geprojecteerd. Dat
maakt het zicht een beetje min
der scherp. Maar het voordeel is
dat er niet één brandpunt is
maar een breder gebied waarin
het oog op zijn best is: een grote
re scherptediepte.
Het is te vergelijken met een
zoomlens van een camera. „Als
het oog niet steeds hoeft in te
zoomen of uit te zoomen maar
in een breder gebied vrij scherp
ziet, is dat handiger in het dage
lijks leven", vindt Nio.
'En ziet u nu beter'? Oogtest met correctieapparatuur bij de oogarts. Foto GPD/corné
Streeppatronen
Voor zijn onderzoek gebruikte
Nio niet het bekende witte
scherm met zwarte letters, maar
een beeldscherm met verschil
lende streeppatronen. Door dat
patroon te variëren kon hij de
contrastgevoeligheid en scherp
tediepte bepalen. Nio mat op die
manier ruim honderd mensen
met van nature goede ogen. Hij
testte de methode vervolgens bij
groepen van mensen die met
verschillende methoden optisch
gecorrigeerd waren: contactlen
zen, bril, staaroperatie, Lasik-la-
seroperatie en mensen met een
geïmplanteerde artisanlens.
Wat bleek was dat bij brildragers
niet alleen het zicht scherp
wordt maar het contrast goed
blijft. Bij de mensen met een la
seroperatie was het zicht minder
scherp en ze gingen minder con
trast zien doordat de laser aber
raties (fouten) toevoegde bij het
corrigeren van de brilsterkte.
AREND VAN WIJNGAARDEN
