Unie taboe
op Eurotop
BUITENLAND
Geen tassen met cadeautjes meer tijdens Europese top Uitbreiding
Nieuwe beelden van ondervraging Saddam
Thuisblijvers winnen
Italiaans referendum
Racistische moorden Ku Klux Klan eindelijk voor de rechter
é»G.e»i
a
EU gebruikt
meer natuur
dan het heeft
Wereldwijd
tekort veilige
transfusies
Onderwerp te gevoelig na referenda
Moord op zwarte mensenrechtenactivisten in Mississippi uit 1964
.Di—
Of I
Britse school
weert polsband
tijdens examen
alinist Alvaro
inhal overleden
- De leider van de Por-
>se communistische partij
Alvaro Cunhal, is giste-
op 91-jarige leeftijd gestor-
Dat maakte de partij be-
d. De stalinist Cunhal was
svan hervormingen. Hij
de de PCP van 1961 tot
2 Hij verkeerde al jaren in
slechte gezondheid. Cunhal
kte van de PCP een bolwerk
irzet tegen de rechtse dic-
ur van Antonio Salazar. On-
iiens regime bracht Cunhal
aar door in de gevangenis.
e' Je Anjerrevolutie van 1974
ehet de PCP bijna om de
lit over te nemen samen
radicale leden van de
dkrachten.
euwe missie
san na 2015
urget- De eerste bemande
temissie naar de maan zal
jn vroegst in 2015 plaats
en. De directeur van de
rikaanse ruimtevaartorga-
tie NASA, Michael Griffin,
tdit gisteren gezegd. Hij zei
er dat de missie wellicht zal
len gevolgd door de bouw
een internationaal ruimte
en op de maan. Welk ver-
middel de NASA zal gebrui-
voor de volgende maanlan-
is niet duidelijk. De ver-
erde space shuttle wordt
is ens de huidige planning in
uit de roulatie genomen.
i latste bemande vlucht naar
aan was de Apollo 17, in
delpalm na 2
uwen ontkiemd
ulem - Israëlische onder-
1t ers zijn erin geslaagd om
2000 jaar oud zaadje van de
Ipalm te laten ontlaemen.
bi aadje werd gevonden tij
een expeditie in een eeu-
|o, oud fort. De wetenschap
gaan ervan uit dat het
ehet oudste is dat ooit is
bot. Zij hebben het jonge
ïpje, inmiddels 30 centi-
J r groot, Methusalem ge-
d, naar de bijbelse figuur
9 jaar oud werd. De palm
een soort dat in de Mid-
uwen uitgestorven raakte.
visten kwijt in
Mrijn Australië
wv - Reddingswerkers in
test-Australisch nationaal
zoeken in een diepe kloof
uen vermiste toeristen en
ids. Het gaat om een
Japanners, een Duitse en
Australiërs onder wie de
De groep is zondag ver-
len in het nationale park
d. Een lid van de groep,
jarige Japanner, viel in
of en raakte bewuste-
lij kon later door red-
werkers worden gered.
aratisten
eh vrijgelaten
ta - De Indonesische re-
z I [heeft meer dan twee-
- ird gevangen genomen
i I irs van de Beweging Vrij
'vrijgelaten. De gevange-
ïoesten wel eerst zweren
donesië een land blijft,
•rebellen krijgen land om
louwen van de staat,
begin dit jaar praat Jakar-
t de GAM over een vre-
iZ i [eling. De verschillende
ksrondes worden in Hel-
[ehouden en in juli her-
dinsdag 14 jum 2005
ial houdt
malisten aan
undu - Zeker vijftig Ne-
journalisten zijn gisteren
akt na gevechten met de
lin de hoofdstad Kath-
u. Zij betoogden tegen
dngen van de persvrij-
]Z pe politie hield de jouma-
tegen toen zij wilden op-
richting het koninklijk
in het stadscentrum. Na
handgemeen werden
tientallen journalisten in
afgevoerd.
(leitje premier
mesië crasht
- Het mobieltje van de
ische president Yud-
Jo is gisteren vastgelopen
ihij teveel werd gebeld,
isident had zijn nummer
ben weekend bekend ge-
faan het volk. 'De men-
jieten weten dat ze me
h bellen als er problemen
jdeneerde hij. Gisteren
ïjn telefoon ermee op
p'n drieduizend mensen
P zijn gsm probeerden te
nilitair in
Eo gedood
a - Een Indiase VN-mi-
isteren gedood in de
ratische Republiek Con-
e andere blauwhelmen
fcewond. Dat gebeurde in
Pt van de stad Goma tij-
tn schotenwisseling tus-
tn van de VN-vredes-
n Congo en rebellen.
door onze correspondent
Hans Gertsen
brussel - Deelnemers aan Eu
ropese toppen hoeven niet
meer uit te kijken naar de tradi
tionele tas met cadeautjes van
het land dat het voorzitterschap
van de EU bekleedt. Luxem
burg, de huidige EU-voorzitter,
heeft besloten een eind te ma
ken aan dat gebruik. Het geld
dat daarmee uitgespaard wordt
wil Luxemburg schenken aan
UN Aids, de VN-organisatie die
tegen AIDS strijdt.
Hoeveel geld de Luxemburgse
premier Juncker aan UN Aids
brussel/anp - EU-inwoners ge
bruiken 2,2 keer meer natuur
dan de Unie heeft. Vooral Afrika
en Azië moeten daarom op
draaien voor bijvoorbeeld hout
of luchtvervuiling.
Per Europese inwoner is gemid
deld 4,9 hectare nodig voor
energie, voeding en andere be
hoeften. Maar voor ieder is
slechts 2,2 hectare beschikbaar,
aldus het Wereld Natuur Fonds
(WNF) gisteren in Brussel.
Het WNF spreekt over een ern
stig 'natuurtekort' in Europa.
De natuurorganisatie adviseert
Europese leiders dringend om
de ecosystemen grondig te her
stellen.
Nederlanders zitten rond het
Europese gemiddelde van 4,9
hectare per persoon. De zoge
heten 'ecologische voetafdruk'
van Europeanen is slechts de
helft van wat Noord-Amerika
nen nodig hebben: circa 9 hec
tare. Daarentegen gebruiken
Aziaten en Afrikanen minder
biologische capaciteit dan er in
hun continenten aanwezig is.
Het is de eerste keer dat het
Wereld Natuur Fonds de gege
vens heeft gegroepeerd voor de
Europese Unie.
gaat overmaken, is nog niet be
kend, maar het moet toch al
gauw om vele tienduizenden
euro's gaan. Landen die het
EU-voorzitterschap bekleden,
trekken doorgaans een aan
zienlijk bedrag uit voor de 'ca
deautas' voor de vele honder
den leden van de officiële dele
gaties en de kleine 2.000 jour
nalisten die een Europese top
bijwonen. Europese toppen
worden viermaal per jaar ge
houden in Brussel.
Nederland trok vorig jaar zo'n
25 euro per deelnemer uit voor
de cadeautassen tijdens de
twee toppen die onder Neder
lands voorzitterschap werden
gehouden. De tas bevat door
gaans souveniertjes en hebbe
dingetjes, al dan niet met het
logo van het EU-voorzitter
schap erop. Zo gaf Nederland
onder andere badjassen en kof-
fiemokken met het Nederland
se EU-logo weg. De waarde van
de inhoud van de cadeautas
kan de 25 euro aanzienlijk over
stijgen omdat sommige ca
deaus gesponsord worden. Zo
gaf Luxemburg afgelopen voor
jaar tijdens een top een mp3-
spelertje cadeau.
Diplomaten in Brussel zijn niet
verrast door het besluit van de
Luxemburgse EU-voorzitter
Juncker om te breken met de
traditie.Als je constateert dat
Europa te ver van de burger
staat, past het niet om door te
gaan met elkaar cadeautjes toe
te stoppen", aldus een diplo
maat. Het idee om het uitge
spaarde geld aan de AIDS-orga-
nisatie van de VN te schenken
vindt hij 'excellent'. Een Neder
landse diplomaat noemt de
stap van Juncker 'moedig'. „Er
werd al langer gediscussieerd
over de vraag of de cadeautas
nog wel kon, maar niemand
durfde er als eerste mee op te
houden".
Dat Juncker dat nu wel durft,
heeft wellicht ook met het op
handen zijnde referendum over
de grondwet in zijn land te ma
ken. Na het Franse en Neder
landse 'nee' mogen de Luxem
burgers zich begin juli uitspre
ken over de grondwet. Ook in
dat traditioneel zeer pro-Euro-
pese land lijkt het 'nee'- kamp
aan de winnende hand te zijn.
Juncker, ondanks de geringe
omvang van zijn land een van
de politieke zwaargewichten in
Europa, dreigde onlangs af te
treden als zijn landgenoten de
grondwet ook verwerpen.
geneve/anp-dpa - Bloedtransfu-
sies redden jaarlijks duizenden
mensenlevens. Wereldwijd
heeft echter 82 procent van de
mensen geen toegang tot veilig
donorbloed. Dat maakte de
Wereldgezondheidsorganisatie
van de Verenigde Naties (WHO)
vandaag bekend.
Volgens WHO-directeur Jong
Wook Lee is veilig donorbloed
een van de meest fundamentele
behoeftes voor de volksgezond
heid van ieder land. Daarom
vraagt de WHO dinsdag, op de
internationale bloeddonordag,
aandacht voor het onderwerp.
Malawi, een land waar 14 pro
cent van de bevolking besmet is
met HIV, heeft volgens de WHO
in twee jaar tijd een betrouwba
re bloedtransfusiedienst opge
zet. Sindsdien is het aantal kin
deren dat stierf aan bloedar
moede door malaria, met 60
procent gedaald, aldus de
WHO.
Er zijn volgens de WHO echter
wereldwijd slechts veertig lan
den met een vrijwiliige bloed
transfusiedienst. In minder dan
dertig landen wordt die dienst
door de staat gecoördineerd.
bagdad/anp-rtr-afp - Het
tribunaal dat leden van de
verdreven dictatuur in Irak
berecht, heeft nieuwe beel
den vrijgegeven van een
verhoor van ex-president
Saddam Hussein. Volgens
de media die de beelden
hebben uitgezonden gaat
de ondervraging over het
bloedbad dat het voormali
ge Iraakse regime in 1982
aanrichtte in het sji'itische
dorp Dujail. De rechtbank
heeft bevestigd dat Saddam
over de gebeurtenissen in
Dujail is verhoord.
Op de opnamen, die zonder
geluid openbaar zijn ge
maakt, is te zien hoe Sad
dam vragen beantwoordt
van onderzoeksrechter al-
Juhi. De ex-president draagt
een zwart colbertje en een
overhemd zonder stropdas.
In de zaak-Dujail zou Sad
dam Hussein worden aan
geklaagd voor misdaden te
gen de menselijkheid. In
het dorp liet het Iraakse re
gime in juli 1982 duizenden
mannen executeren als een
wraakactie na een mislukte
moordaanslag op Saddam.
De Iraakse luchtmacht
bombardeerde Dujail en
vrouwen en kinderen wer
den gedeporteerd naar een
kamp waar velen door mis
handeling, honger en dorst
omkwamen.
Volgens waarnemers zou er
rond de zaak-Duajil moge
lijk een proefproces worden
georganiseerd tegen Sad
dam. Zijn persoonlijke be
trokkenheid bij de misda
den in het dorp zou makke
lijker zijn te bewijzen dan in
andere zaken waar hij voor
terecht zou kunnen staan.
Het is nog niet bekend wan
neer de rechtszaak tegen
Saddam begint. Hij is de
belangrijkse van twaalf ver
dachten die voor het speci
ale tribunaal moeten gaan
verschijnen. De Irakese re
gering liet onlangs weten
dat er mogelijk binnen twee
maanden een proces be
gint, maar het tribunaal
heeft daarover geen mede
delingen gedaan.
Saddams advocaten heb
ben recent geklaagd dat zij
tot nu toe slechts twee keer
met hun cliënt hebben mo
gen spreken en ook nog
geen documenten hebben
ontvangen over de aan
klachten tegen hem.
Een van de advocaten zei
maandag dat het proces te
gen de Saddam om veilig
heidsredenen buiten Irak
zou moeten worden gehou
den. Raadsman Giovanni di
Stefano noemde als ge- Saddam Hussein tijdens een ondervraging op een niet bekend gemaakte plaats in Irak. Saddam werd door
schikte plaatsen Zweden, een speciale rechtbank ondervraagd over zijn mogelijke betrokkenheid bij het uitmoorden van een sji'i-
Oostenrijk, Zwitserland en tisch dorp in 1982. De executie van bewoners van het dorp Dujail volgde na een mislukte aanslag op de
Nederland. Irakese dictator. Foto's Reuters
door onze correspondente
Hetty van Rooij
LUXEMBURG - Kroatië blijft
voorlopig in de wachtkamer van
de Europese Unie en over de ge
sprekken met Turkije valt niets
nieuws te melden. Voor het
eerst in jaren staat het onder
werp 'uitbreiding' deze week
niet op de agenda van de Euro
pese regeringsleiders.
Formeel is dat 'omdat er niets
te bespreken valt', maar vol
gens diplomaten is de opvallen
de terughoudendheid niet los
te zien van de afwijzing van de
grondwet bij referenda in
Frankrijk en Nederland.
De uitbreiding is binnen de
Unie een omstreden onderwerp
geworden. „De mening van de
Nederlandse kiezer dat het met
Europa te snel en te ver gaat,
wordt in veel landen onder
schreven", zei staatssecretaris
Nicolai (Europese Zaken) na af
loop van overleg met zijn colle
ga's in Luxemburg.
Al jarenlang is het de gewoonte
dat regeringsleiders tijdens hun
bijeenkomsten waarderende
woorden wijden aan de kandi-
daatlanden, terwijl ze tegelijker
tijd vaststellen dat er nog veel
werk te doen is. Die diplomatie
ke plichtplegingen blijven tij
dens de top van donderdag en
vrijdag achterwege, maar vol
gens minister Bot (buitenlandse
zaken) is er geen direct verband
met de grondwet. „We hebben
altijd gezegd dat we scherp zul
len toezien dat landen doen
wat ze beloven. Die druk is ver
der toegenomen, maar je kunt
niet opeens nieuwe criteria be
denken."
De ministers van buitenlandse
zaken stelden in Luxemburg
vast dat Kroatië weliswaar 'op
de goede weg' is, maar nog
steeds niet volledig meewerkt
met het Joegoslavië tribunaal.
Er zou al op 17 maart zijn be
gonnen met onderhandelingen,
maar EU stelde als voorwaarde
dat Kroatië helpt om de voort
vluchtige generaal Gotovina
voor het tribunaal te krijgen.
Een werkgroep oordeelde dat
de Kroatische medewerking
nog onder de maat is, en de mi
nisters namen dat oordeel over.
Een nieuwe datum is niet vast
gesteld. Daar blijft het bij; de
regeringsleiders zien geen re
den om verdere aandacht aan
Kroatië te schenken. „We zitten
in een crisis. En dan ga je voor
zichtig met elkaar om en ver
mijd je moeilijke onderwer
pen", aldus een diplomaat in
Luxemburg.
De start van de Turkse onder
handelingen staat gepland voor
3 oktober, maar voor het zover
is moet het land zichtbare
voortgang hebben gemaakt bij
de uitbouw van de rechtsstaat
en de mensenrechten. Volgens
EU-voorzitter Luxemburg valt
er op deze punten evenmin iets
nieuws te melden. Hetzelfde
geldt voor Bulgarije en Roeme
nië, landen die er vast op reke
nen dat ze in 2007 kunnen toe
treden. Maar ook die landen
moeten nog een extra inspan
ning leveren. Hun toetreding
kan met een jaar worden uitge
steld.
door onze correspondent
Hans Geleijnse
rome - Katholieke politici felici
teerden zichzelf en het Vaticaan
gisteren met de volledige mis
lukking van een referendum dat
een zeer beperkende wet op
kunstmatige bevruchting wilde
versoepelen. Slechts 25,9 pro
cent van de kiesgerechtigde Ita
lianen ging zondag en maandag
naar de stembus: voor een gel
dige uitslag was 50 procent ver
eist.
De Italiaanse kerk had stevig
campagne gevoerd voor een
bocyot van het referendum.
Ook de paus had zich ertegen
uitgesproken. Het motto van de
kerk was: over het leven kun je
niet stemmen. Stem dus niet.
Vooral in het arme, zeer tradi
tionele Zuid-Italië bleven de
kiezers massaal weg. In sommi
ge delen van Sicilië, Calabrië en
Puglia bleef het opkomstper
centage onder de tien.
Het kamp van de afwijzers had
in de harde campagne om het
referendum te laten mislukken
IVF op één lijn gsteld met nazi
praktijken. Ook werden uitwas
sen zoals klonen, designer ba
by's en moederschap voor 62-
philadelphia/anp - In de Ame
rikaanse zuidelijke staat Missis
sippi is gisteren het proces be
gonnen tegen Edgar Ray Killen,
een 80-jarige oud-predikant en
voormalig lid van de Ku Klux
Klan, wegens de racistische
moord op drie jonge burger
rechtenactivisten in 1964. De
moorden in het plaatsje Phila
delphia zijn verfilmd in het met
zeven Oscars bekroonde Mis
sissippi Burning uit 1988.
Het proces begint met de selec
tie van een twaalfkoppige jury.
Voor de zaak zijn ongeveer vier
honderd potentiële juryleden
opgeroepen. Zij arriveerden gis
teren onder zware politiebewa
king bij de rechtbank in Phila
delphia. De verdachte kwam in
een rolstoel de rechtszaal bin
nen. Het proces zal naar schat
ting twee weken duren.
De burgerrechtenactivisten, Ja
mes Chaney, Andrew Goodman
en Michael Schwemer, gingen
in juni 1964 naar Philadelphia
voor onderzoek naar de brand
stichting in een kerk waar zwar
ten zich als kiezer konden laten
registreren. Onderweg werden
rv"!, j - "it
Een zwarte man demonstreert voor de rechtbank in Philidelphia bij het begin van de moordzaak tegen
Edgar Ray Killen.Foto: EPA/Erik S. Lesser
zij aangehouden voor een ver
meende snelheidsovertreding
en opgesloten.
TenVl'l het drietal gevangen zat,
beraamde de plaatselijke afde
ling van de Ku Klux Klan vol
gens de federale recherche
dienst FBI een plan om hen te
vermoorden. Na hun vrijlating
werden zij van de weg gereden
en van dichtbij doodgeschoten.
Chaney, die zelf zwart was,
werd bovendien zo zwaar mis
handeld dat de helft van de
botten in zijn lichaam gebroken
was.
De daders begroeven de auto
met daarin de lichamen in een
aarden wal, waar zij pas na een
zoektocht van 44 dagen werden
gevonden. Bij de lynchpartij
waren ongeveer twintig Ku Klux
Klan-leden betrokken. Killen
was volgens de openbare aan
klager de aanstichter.
De staat Mississippi heeft in de
zaak nooit iemand aangeklaagd
voor moord. De mogelijkheid
voor federale aanklachten we
gens moord bestond in die tijd
nog niet. De federale regering
klaagde wel achttien mannen,
onder wie Killen, aan voor
schending van de burgerrech
ten van de drie slachtoffers.
Slechts zeven van hen werden
veroordeeld. Zij kregen straffen
van niet meer dan zes jaar.
Killen, die altijd heeft volgehou
den onschuldig te zijn, ging
vrijuit. De zaak werd gesepo
neerd omdat de volledig blanke
jury niet tot een unaniem oor
deel kon komen. Elf juryleden
Ex-KuKluxKlan-lid Edgar Ray Kil
len. Foto Reuter/Kyle Carter.
waren voor een schuldigverkla
ring, maar het twaalfde lid liet
zich niet overtuigen. Ze ver
klaarde achteraf dat ze onmo
gelijk een predikant kon veroor
delen.
jarige vrouwen in de strijd ge
worpen tegen versoepeling van
de vorig jaar van kracht gewor
den beperkende wet geworpen.
Het ja-kamp had vooraf heftige
kritiek geleverd op het houden
van het referendum in een war
me zomermaand als de Italia
nen massaal naar het strand
trekken. In het verleden zijn tal
van referenda in de zomer
maanden wegens het niet be
reiken van het quorum mislukt.
Dat de kerk niet voor een nee-
stem maar voor een boycot had
geijverd bleek een slimme keu
ze. Van degenen die wel waren
gaan stemmen koos bijna 90
procent voor versoepeling van
de strenge IVF-wet, die met een
verbod op draagmoederschap
en spermadonoren ondermeer
het biologisch ouderschap ont
houdt aan homo-paren en al
leenstaanden.
„Wij danken de kerk voor zijn
steun. Deze uitslag is een victo
rie voor de actieve niet-stem-
mers", zei fractievoorzitter
Schifani van regeringspartij
Forza Italia.„Het gezonde ver
stand heeft gezegevierd",
meende Marco Follini, leider
van de christendemocratische
regeringspartij UDC.
ionden/anp-afp - Leerlingen
van een school in het Britse
Dorset mogen tijdens examens
geen gekleurde polsbandjes
meer dragen. Het schoolbe
stuur vreest dat de populaire
bandjes worden gebruikt om te
spieken. Leerlingen ^^ïden aan
de binnenkant aanrekeningen
kunnen maken.
De bandjes zijn zeer populair in
Groot-Brittannië. De bekendste
zijn de gele exemplaren die
wielrenner Lance Armstrong
verkoopt ten behoeve van kan
keronderzoek. Intussen zijn er
vele andere kleuren beschik
baar, steeds voor een ander
goed doel. Voor veel Britse
scholieren zijn de bandjes een
mode-uiting geworden.
Een school in het Britse Poole
heeft de kinderen al eerder op
gedragen slechts één bandje
per dag te dragen. „Het werd
belachelijk. Sommige kinderen
zaten vol met bandjes. Het
werd een mode-artikel en het
compliceerde het dagelijke le
ven op school", zei het hoofd
van de school in Poole.
