NAVO eist
meer steun
van lidstaten
BUITENLAND
Idealist Khatami was jarenlang de hoop van Iran
Mr. Bean boos over wet tegen geloofsbelediging
Burns: Mladic' dagen
in vrijheid zijn geteld
Syrië gaat noodwet
drastisch aanpassen
Kamp ziet niets in oproep
Wijnkelder sneuvelt door
'politieke smeerlapperij'
St Paul's van drie eeuwen vuil ontdaan
Treurnis na bloedig protest
vrijdag iq
juni 2005
brussel/gpd- Veruit de meeste
NAVO-landen houden zich niet
aan de afspraak om 2 procent
van hun bruto nationaal product
aan defensie uit te geven. Secre
taris-generaal De Hoop Scheffer
deed gisteren een dringende op
roep aan de lidstaten om hun
uitgaven te verhogen en om hun
militaire planning en organisatie
beter op elkaar af te stemmen.
Volgens minister Kamp kijkt de
NAVO teveel naar de 'kale' cij
fers. „Ik voel me niet aange
sproken", zei hij gisteren na
overleg met zijn NAVO-colle
ga's in Brussel. Uit gisteren vrij
gegeven cijfers blijkt dat Neder
land jaarlijks 1,7 procent van
het bruto nationaal product
uitgeeft aan defensie, maar mi
nister Kamp ging in Brussel on
middellijk in de aanval. Volgens
hem kan het defensiebudget
niet los worden gezien van het
geld dat Nederland aan ontwik
kelingssamenwerking uitgeeft,
omdat 'vrede en veiligheid' de
doelstelling is. .Alleen kijken
naar de norm van twee procent
noemde hij 'oude politiek, uit
de vorige eeuw'. Bovendien, al
dus Kamp, is de Nederlandse
krijgsmacht buitengewoon effi
ciënt georganiseerd. „Wij hou
den geen bases open om een
regio tevreden te stellen. Alle
mensen en alle middelen waar
over we beschikken, zijn inzet
baar. Wij kunnen de vergelij
king met ieder land doorstaan."
Net als de Hoop Scheffer maakt
Kamp zich wel zorgen over het
gebrek aan planning en samen
werking tussen de lidstaten. De
NAVO zit midden in een trans
formatieproces, waarbij de vaak
nationale legers moeten wor
den omgevormd tot snel inzet
bare krijgsmachten die overal
ter wereld kunnen samenwer
ken en inzetbaar zijn. Maar dat
proces gaat veel te traag. „Ieder
land werkt nog steeds op eigen
houtje. We kunnen het beschik
bare geld veel beter besteden",
aldus de NAVO-baas. Volgens
Kamp wordt het hoog tijd dat
NAVO-landen eerlijk zijn over
wat ze hebben en wat ze kun
nen, en over welk deel van hun
strijdmacht echt inzetbaar is.
Kamp noemde geen voorbeel
den maar vooral in de nieuwe
NAVO-landen, zoals Polen,
Hongarije en de Baltische lan
den, schort het daar aan. „Ik
word er na tweëenhalf jaar een
beetje moe van dat we dit nog
steeds moeten bespreken, in
plaats van dat we aan het werk
kunnen. Wij hebben onze cij
fers allang ingeleverd, en ze zijn
zonder discussie geaccep
teerd", aldus de minister.
Van alle NAVO-landen met een
leger besteden België en Cana
da, met beiden 1,2 procent van
het bruto nationaal product,
het minst aan defensie. De VS
geeft traditiegetrouw veruit het
meeste uit van alle NAVO-lan
den: 3,9 procent van het bnp.
Turkije komt op de tweede
plaats met 3,5 procent.
den haag/belgrado - De Ame
rikaanse onderminister Nicho
las Burns heeft gisteren in Bel
grado gezegd er vertrouwen in
te hebben dat de Servische au
toriteiten de gezochte ex-gene
raal Ratko Mladic spoedig tra
ceren en uitleveren aan het Joe-
goslavië-Tribunaal. Bijna tien
jaar na de massamoorden in
Srebrenica zou kennelijk alsnog
het net sluiten rond Mladic,
destijds de bevelhebber van
Bosnische Serviërs.
Over de woon- en verblijfplaats
van deze ex-generaal, die in
1942 in Joegoslavisch Bosnië
werd geboren, is weinig be
kend. Maar politiek zou zijn
aanhouding voor de regering in
Belgrado nu veel makkelijker
zijn dankzij een videoband
waarop een executie van mos
lims in 1995 bij Sarajevo is te
zien.
De Amerikaanse onderminister
Nicholas Burns was gisteren zo
optimistisch over de kansen op
Mladic' spoedige arrestatie, dat
hij op bezoek in Belgrado 10
miljoen dollar hulp voor Servië
en Montenegro vrijgaf en ver
klaarde: „Wij hebben er ver
trouwen in dat de dagen van
Mladic in vrijheid zijn geteld.
Majoor R. Franken, destijds
plaatsvervangend commandant
van de Nederlandse VN-troe-
pen in Srebrenica (Dutchbat),
getuigde gisteren voor de Haag
se rechtbank. Het feit dat Bos-
nisch Servische troepen na de
val van Srebrenica moslimman
nen en jongens scheidden van
vrouwen en meisjes, was 'nor
maal', zo verklaarde hij. „Dat
doen Navo-legers ook. Het is
gebruikelijk bij krijgsgevange
nen in oorlogstijd." De Bosni
sche Serviërs onder leiding van
generaal Mladic hebben later
naar schatting 7500 moslim
mannen uit Srebrenica omge
bracht. De oud-beroepsmilitair
verklaarde dat de Bosnisch Ser
vische generaal Mladic al op 11
juli 's avonds geëist had dat ook
alle vluchtelingen die in het
Dutchbat-kamp zaten, geëva
cueerd zouden worden.
Nadat er berichten waren bin
nengekomen over de vondst
van lijken buiten het kampe
ment was, volgens Franken, wel
overwogen de evacuatie te
stoppen. Daar was echter van af
gezien vanwege het enorme mi
litaire overwicht van de Bosni
sche Serviërs en de toestand in
het Dutchbat-kamp waar een
gebrek was aan zo ongeveer al
les. Dat er lijken buiten het
kamp waren ontdekt werd voor
de moslims in het kamp ver
zwegen uit angst voor paniek,
aldus Franken.De evacuatie, die
al op 12 juli was begonnen,
werd op 13 juli afgerond.
gasmokkel
1 papegaaien
londen/gpd - Wie op Britse bodem ie
mand beledigt op grond van diens ge
loof, kan binnenkort tot zeven jaar cel
worden veroordeeld. Minister van bin
nenlandse zaken Charles Clarke intro
duceerde gisteren een nieuwe wet tegen
godsdiensthaat. Kamerleden moeten er
nog over stemmen. Voorstanders van
het recht op vrije meningsuiting en ko
mieken verzetten zich tegen het voor
stel. De wet is een verlengstuk van be
staande regelgeving tegen rassenhaat.
Moslimgroeperingen voeren al jaren
campagne voor een wetshervorming
omdat zij niet worden beschermd tegen
agressieve verbale aanvallen. Geloofs
groepen als joden en sikhs kunnen zich
in zulke gevallen beroepen op de wet te
gen rassenhaat, moslims kunnen dat
niet omdat ze uiteenlopende raciale
achtergronden hebben.
„De maatregel komt laat, maar is desal
niettemin een welkome eerste stap", al
dus Iqbal Sacranie van de Britse mos
limraad MCB. Het wetsvoorstel werd vo
rig jaar tegengehouden door de Lords in
de Britse senaat, omdat die de vrijheid
van meningsuiting niet willen aantasten.
Verwacht wordt dat de Lords zich op
nieuw zullen verzetten. Voorvechters
van vrije meningsuiting, inclusief chris
telijke groepen, waarschuwen dat de
nieuwe wet gebruikt kan worden om
discussies over en kritiek op religie te
verbieden. „Ondanks haar nobele inten
tie vrezen we dat deze wetgeving de vrije
meningsuiting ondermijnt, maatschap
pelijke relaties beschadigt en een nieuw
klimaat van onverdraagzaamheid en re
pressie creëert", aldus Don Horrocks
van de Evangelische Alliantie. Andrea
Minichiello Williams van het Christelijk
Kameraadschap van Advocaten denkt
dat de wet predikers criminaliseert: „Het
krijgt zijn beslag op hoe mensen in het
openbaar over hun godsdienst praten en
onze mogelijkheden om het evangelie te
delen, zullen eronder lijden."
Grote kritiek is er tevens van beroepsko
mieken, onder leiding van Rowan Atkin
son, beter bekend als Mr. Bean. Hij vindt
dat er een vrijplaats moet zijn voor reli
gieuze geintjes. Veel van zijn sketches en
succesvolle Monty Python films als 'Life
of Brian', die de draak steekt met het
christendom, hadden nooit gemaakt
kunnen worden onder de nieuwe wet.
Andere critici menen dat religieuze
groepen zich onredelijk snel beledigd
voelen en zelf onverdraagzaam zijn. Zo
kwam een golf van protest op gang toen
de BBC de musical 'Jerry Spinger: The
Opera' uitzond. Daarin draagt Jezus
Christus een luier. Ook was er protest
van de Sikh-gemeenschap tegen het to
neelstuk Behzti dat uiteindelijk werd ge
staakt omdat het theater Rep in Bir
mingham werd vernield. Minister Clarke
stelt dat zijn wet niet opgaat voor satire,
kritiek en onschuldige grappen. De
maatregel is volgens hem alleen van toe
passing op „leden van extremistische
organisaties die haat zaaien jegens leden
van minderheidsreligies en op individu
en die haat prediken jegens hen die hun
geloof niet delen."
Scheidende president kon de hardliners wel beïnvloeden, niet verslaan
teheran/reuters - Toen de Iraanse pre
sident Khatami zich herkiesbaar stelde
voor de presidentsverkiezingen van
2001, stroomden de tranen over zijn
wangen. In zijn voorgaande vier jaar als
president werden enlcele van zijn minis
ters aangeklaagd en gevangen gezet, de
vrije pers de mond gesnoerd en hervor
mingsgezinde studenten mishandeld en
opgepakt. De vooraanstaande geestelij
ke wist dat hij nooit of tenimmer de
weerstand van de hardliners tegen her
vormingen zou kunnen overwinnen.
Die vrees bleek terecht.
De tweeënzestigjarige Khatami werd in
1997 met een overweldigende meerder
heid tot president gekozen. Het stemde
miljoenen Iranezen wereldwijd optimis
tisch, maar nu hij zich onopvallend te
rugtrekt uit de politiek krijgt hij weinig
dankbetuigingen voor zijn inspannin
gen. 'Het lijdt geen twijfel dat de popu
laire Khatami diverse wapenfeiten op
zijn naam kan schrijven', stond onlangs
in een redactioneel artikel van de libera
le krant Iran Daily. 'Maar het is duidelijk
gebleken dat deze filosoof en idealist
niet zijn draai kon vinden in de harde
wereld van de machtspolitiek'.
Acht mannen gaan de strijd aan om bij
de verkiezingen van 17 juni de plaats
van Khatami in te nemen. Volgens de
wet #an hij geen aaneengesloten derde
termijn dienen. Hoewel het politieke
systeem in Iran na acht jaar inspanning
geen deuken heeft opgelopen, hebben
er toch belangrijke, zij het subtiele, soci
ale veranderingen plaatsgevonden. Het
politieke debat is vrijer, burgers zijn
minder bang zich uit te spreken en ei
sen meer van hun leiders. Justitie en de
Nationale Veiligheidsdienst leggen meer
verantwoordelijkheid af en vrouwen
spelen een grotere rol op zowel maat
schappelijk als economisch vlak.
Vooral de jeugd heeft een grotere vrij
heid verworven. Ze heeft meer keuzes
op het gebied van kleding en muziek en
kan vrijer omgaan met de andere sekse
dan voorgaande generaties. „In mijn
studententijd moest je, als je met een
meisje wilde praten, minstens drie me
ter afstand houden en elkaar niet aan
kijken", vertelt verkoopmanager Saeed
Leylaz. „Vandaag de dag zitten universi
teitsstudenten gemengd bij elkaar om te
praten en naar muziek te luisteren. De
wereld is duidelijk veranderd."
De bescheiden IQiatami vindt dat zijn
grootste prestatie eruit bestaat dat veel
voormalige hardliners tegenwoordig
openstaan voor hervormingen. Dit
wordt bevestigd door de partijprogram
ma's van de meeste deelnemers aan de
verkiezingen.
Maar Khatami kreeg ook zware J^ritiek,
vooral van universiteitsstudenten. Ze
kunnen hem niet vergeven dat hij hen
niet beschermde tijdens de demonstra
ties voor democratie in 1999, 2002 en
2003. 'Khatami, wat is er geworden van
de door jouw beloofde vrijheden? Stu
denten zijn niet dom, we verachten je',
scandeerden studenten toen Khatami
vorig jaar een speech hield op de Uni
versiteit van Teheran. Ook veel andere
Iranezen zijn teleurgesteld. „Hij heeft
ons bedrogen. Hij beloofde hervormin
gen, maar we hadden moeten weten dat
ook hij gewoon een geestelijke is die het
systeem wil beschermen", zegt de gepi
keerde monteur Ali Reza.
Zelfs de jongere en meer uitgesproken
broer van de president, Mohammad Re
za Khatami, veroordeelde hem deze
maand omdat hij zich neerlegde bij de
frauduleuze parlementsverkiezingen
van 2004. Maar hoewel conservatieve
kandidaten veel van Khatami's slogans
hebben overgenomen om hun popula
riteit te doen vergroten, worden de her
vormers steeds radicaler in hun eisen.
Veel politieke- en studentenleiders die
eens Khatami's gedachtegoed van gelei
delijke hervormingen van binnenuit
steunden, willen nu de verkiezingen
boycotten om de macht van de niet de
mocratisch gekozen geestelijken te tar
ten. -
Khatami. J^oto: EPA
O-stad - Via en vanuit
:o worden jaarlijks meer
en half miljoen papegaai-
ar de Verenigde Staten ge-
w celd. De papegaaien-
keiaars verdienen vermo-
aan de vogels. Maar het
ste deel van hun geveder-
ichtoffers gaat volgens na-
eschermers dood voor ze
e Noord-Amerikaanse
t bereiken. Ondeugdelijke
:de vang- en transportme-
in kosten naar schatting 7
;n vogels per jaar het le-
1 Latijns-Amerika. Negen-
oorten zijn uitgestorven.
justunnel
d juli open
- De Fréjustunnel tussen
[rijk en Italië gaat vermoe-
;al eind juli weer open
het autoverkeer. De her-
ferkzaamheden na de
pe brand in de 13 kilome-
hge tunnel beginnen di-
Bij de brand zaterdag kwa-
jwee mensen om het leven
jeen vrachtwagen in
[was gevlogen.
ord om
veel zwaard
c - De in China immens
laire online computerspel-
jbben een eerste leven ge
le 41-jarige computerfa-
biu Chenwei vermoordde
jgenspeler, toen hij ont-
jdat de man zijn virtuele
jd had verkocht. Qiu heeft
bor levenslang gekregen,
p avonturenspellen zoals
ki of Mir 3 raken steeds
[n trek. De spelers, die el-
lip internet bevechten, ko-
(ji verkopen virtuele wa
rn andere voorwerpen
cht geld via websites als
doden door
10 rwerkexplosie
a\
flojui - Zeker zes mensen
omgekomen door
en brand in een
plaats voor vuurwerk in
al. Het kostte brandweer-
minder dan een uur om
1 ïr onder controle te krij-
vonden de lichamen in
ïhopen. Het is nog niet
jk waardoor de explosie
sje (12) wilde
jktlter ophangen
:ie{
- Een 12-jarig meisje
e iandaag voorkomen we-
rcj£trokkenheid bij mishan-
j^van een 5-jarig jongetje,
dejid werd vorige week aan-
gjjpn met ernstige verwon-
eeJ aan zijn nek in de buurt
esn bos in Dewsbury, in
{etbrden van Engeland.
lcfbu hij zijn mishandeld en
p kinderen hem gepro-
nepp te hangen. De kleuter
le jor een meisje meegeno-
^t de achtertuin van zijn
raJjkhuis.
els eerste
Meer politieke en mediavrijheid
Damascus/anp - Syrië gaat de
noodwetgeving aanpassen die
al sinds 1963 van kracht is. Dat
heeft de regerende Baathpartij
na haar vierdaags congres be
sloten, aldus de staatstelevisie
gisteren. Bovendien moet er
meer politieke- en mediavrij
heid komen.
De noodwet wordt beperkt tot
schendingen van de nationale
veiligheid. Op dit moment kun
nen mensen door de noodwet
nog zonder aanklacht worden
opgepakt en veroordeeld door
staatsveiligheidsrechtbanken.
Politieke activisten pleitten al
heel lang voor afschaffing van
de wet.
Verder stelt de Baath voor onaf
hankelijke politieke partijen toe
te staan. Voorwaarde zou wel
zijn dat ze niet zijn gebaseerd
op politieke of etnische belan
gen. In Syrië bestaan nu al tien
partijen, maar die opereren al
lemaal onder de hoede van de
regerende Baath wier leidende
rol in de grondwet is vastge-
legd.
De partij regeert al sinds 1963,
maar de macht in het land ligt
feitelijk bij de alwatische clan
rond de familie al-Assad. Onder
de vorige president Hafez al-As-
sad was geen sprake van oppo
sitie. Die verdween in de gevan
genis. Hafez' opvolger en zoon
Bashar staat meer vrijheden
toe. De media moet meer vrij
heid van handelen krijgen, al
dus de partij. Er moet een 'hoge
raad voor informatie' komen en
particuliere media moeten „in
de toekomst een essentiële rol
gaan spelen" in het medialand
schap. Er zouden onder meer
private satellietzenders worden
toegelaten.
De Baath wil verder de verhou
ding met Washington verbete
ren. De relatie is de laatste jaren
snel verslechterd.
Op binnenlands terrein wil de
Baath de verhoudingen met de
Koerdische minderheid verbe
teren. Een volkstelling uit 1962
moet worden herzien waardoor
zeker 200.000 statenloze Koer
den het staatsburgerschap zou
den kunnen krijgen. In Syrië le
ven circa 1,7 miljoen Koerden.
Vlaamse overheid in verlegenheid
brussel/gpd - Een wijnkelder
ter waarde van 120.000 euro en
een eigen fitnessruimte. Het
Vlaams parlement legt zich zelf
veel te veel in de watten, vindt
de liberale volksvertegenwoor
digster Patricia Ceysens. Het
kan allemaal best wat minder,
vindt zij.
In de krant Het Nieuwsblad
klapt Ceysens uit de school.
Aanleiding voor haar klaagzang
is de Vlaamse meerjarenbegro
ting. Daarin is sprake van de
aankoop van een nieuw ge
bouw - naast de twee kapitale
panden die de Vlaamse over
heid reeds bezit in hartje Brus
sel - om nog eens vijftig ambte
naren in onder te brengen.
Voor hen zou op dit moment
geen ruimte beschikbaar zijn.
Onzin, vindt Ceysens. Volgens
haar is er in de twee huidige
onderkomens plaats genoeg,
als er een beetje geschoven
wordt met moderne kunst.
Want die twee gebouwen van
de Vlaamse regering zien eruit
als halve musea, meent ze. Ook
rept ze over plannen om bij het
restaurant een eigen wijnkelder
aan te leggen. De wijn moet in
2010 op dronk zijn. Geld, aldus
Ceysens, dat beter gebruikt kan
worden voor een belastingver-
laging.
Gevolg: een flinke rel. Norbert
de Batselier, voorzitter van het
Vlaams Parlement en socialist,
liet deze week woedend weten
dat de plannen voor een derde
gebouw voor de Vlaamse over
heid, alsook de wijnkelder, van
de baan zijn. „Dat kan ik nu
nooit meer aan de burger ver
antwoorden."
Dat Ceysens het nodig vond om
het stuk aan de pers door te
spelen, noemt hij 'ongehoord'
en 'politieke smeerlapperij'.
Ceysens krijgt dus haar zin.
Noch het derde gebouw, noch
de uitbreiding van de fitness
ruimte komen er. Al was dat
laatste nou juist best nuttig ge
weest, sneerde een krant giste
ren. Er lopen (mede dankzij het
restaurant, met goede wijn wel
licht) de nodige parlementsle
den rond met een te hoge
bloeddruk.
londen - Koster James Harris
kijkt trots omhoog naar de koe
pel de gerestaureerde St Paul's
Cathedral. De Londense kathe
draal van de zeventiende eeuw-
se architect Christopher Wren is
gedurende vier jaar schoonge
maakt. Tijdens de operatie is on
geveer 1000 vierkante meter
stof en vuil uit de dom gehaald.
De grootschalige schoonmaak
beurt kostte ongeveer 10,8 mil
joen pond (16,7 miljoen euro). De
restauratie van de beroemde
koepel, het metselwerk, de ver
gulding en de mozaïeken zijn be
taald door één familie.
Wren begon in 1668 met het
ontwerp van de domkerk, twee
jaar nadat de oude kathedraal
was verwoest door de grote
brand van Londen. In 1708 werd
de laatste steen gelegd in de
koepeltempel en sindsdien is St
Paul's het decor van belangrijke
evenementen in de Britse ge
schiedenis. De kathedraal was
door driehonderd jaar intensief
gebruik echter ernstig vervuild.
Restauraties in 1870 en 1930 kon
den het vuil niet uit de steen ha
len, maar dit keer gebruikten de
restaurateurs een mengsel met
latex, waardoor de viezigheid uit
de steen werd getrokken. De
mozaïeken zijn handmatig met
wattenproppen schoongemaakt.
De ruim veertig momumenten
op de vloer van de kerk zijn met
stoom van drie eeuwen vuil ont
daan.
Foto: Reuters
.^eba - Een nabestaande uit zijn wanhoop bij de kist van een overleden familielid, die omkwam
rf' ïevige onlusten in Addis tussen aanhangers van de oppositie en Ethiopische veiligheidstroepen,
vielen bij protesten zeker 26 doden en talrijke gewonden. De politie zou geschoten hebben op
igte die betoogde tegen vermeende verkiezingsfraude door de regeringspartij EPRFDF. Het ge-
jde op twee dagen van heftige studentenprotesten en weken van groeiende spanningen over
van de verkiezingen van 15 mei. Gisteren werd een aantal oppositieleden opgepakt. De Ver-
Staten hebben alle partijen in Ethiopië opgeroepen om zich terughoudend op te stellen en zich te
en van geweld. Foto: EPA i.
hafiatorium
- In Israël is gisteren het
jelfrematorium in het land
lijf genomen. Daarmee is
joe op crematie in de
itaat doorbroken. Inter-
van de joodse wetten
dat overledenen uitslui
ten mogen worden,
it is crematie lang uit
geweest in een land
:1 mensen getekend zijn
vernietiging van de jo-
Tweede Wereldoor-
;ens de eigenaar van
latorium, Alon Nativ,
zijn bedrijf in een
e behoefte.
