GESPREK VAN DE DAG
Ik wist niet beter, zegt de zieke roker
Eeuwig hopen dat de vermiste opduikt
Uitspraken Bernhard stoerdoenerij
Ongeldig
Peter Römer lijdt aan longemfyseem. Hij stelt de tabaksindustrie aansprakelijk.
Foto: ANP/Marcel van Hoorn
Peter Römer, eerste Nederlander die tabaksproducent voor de rechter daagt
„Elke dag is lijden", zegt Peter Römer. Hij is
de eerste Nederlandse roker die een fabri
kant voor de rechter daagt stelt vanwege
de ellende die hem is overkomen. Terecht
of had hij beter moeten weten?
Een oudere mevrouw laat elke dag haar
hondje een paar keer uit. Als het regent
en het dier kletsnat is, stopt ze hem bij
thuiskomst eventjes in de oven om te
drogen. Tot de oven het begeeft en ze
een magnetron aanschaft. Als het weer
eens heeft geregend doet ze het hondje
in de magnetron, maar dat overleeft hij
niet. De vrouw is woedend op de produ
cent van de magnetron; dat had hij haar
wel eens mogen vertellen, dat je er geen
hondje in kunt drogen.
Het verhaal berust niet op werkelijkheid,
zegt mr. August Van, werkzaam bij SAP
Letselschade-advocaten in Amersfoort.
Maar het is geliefd bij juristen die moe
ten bekijken of mensen wel of niet te
recht een producent aanklagen. „Essenti
eel is of de consument had kunnen we
ten wat de gevaren van een product
zijn."
August Van is één van de drie advocaten
van Peter Römer uit Limburg, de eerste
Nederlander die een sigarettenfirma voor
de rechter daagt omdat hij ernstig ziek is
geworden van roken. Eerder diende een
ander slachtoffer ook al een aanklacht in,
maar die zaak kwam niet verder dan ge
tuigenverhoren.
Wie een hondje in de magnetron stopt,
zou moeten weten wat er kan gebeuren.
Had Peter Römer dan ook moeten aan
voelen dat hij van zo'n twintig sigaretten
per dag wel eens ernstig ziek kon wor
den? „Nou en of', vindt 'tevreden roker'
P. Thoden van Velzen. Met een kop koffie
erbij geniet hij op een terras van een si
gaartje. Toen hij 54 jaar geleden voor het
eerst een sigaretje opstak, was er niet veel
bekend over de schadelijke gevolgen van
het roken.
„Ik was veertien en moest het stiekem
doen. Maar mijn vader rookt, mijn groot
vader rookte, het was de gewoonste zaak
van de wereld." Onwetendheid is echter
geen excuus om een rechtszaak te begin
nen, zegt hij. „Ik ben na een jaar of tien
met sigaretten gestopt, omdat doordrong
wat de gevolgen daarvan zijn." Ook als
blijkt dat hij in de toekomst aanspraak
zou kunnen maken op een schadever
goeding zou hij afzien van een claim. „Ik
vind al die Amerikaanse toestanden van
geld eisen aan iets waar je zelf de hand in
hebt principieel verkeerd."
Römer zelf zegt dat hij in 1957 nooit was
gaan roken als hij had geweten hoe ge
vaarlijk het is. „Ik ben een sportfreak,
heb altijd gevoetbald, gefietst, hard gelo
pen en heb nooit een druppel alcohol ge
dronken. Maar roken hoorde erbij, ieder
een deed het, zelfs dokters. Nu heb ik
longemfyseem, tweederde van mijn lon
gen doet het niet meer en de linkerhelft
van mijn lichaam is zo goed als verlamd
na een herseninfarct. Elke dag is lijden."
Tabaksfabrikanten wisten volgens hem al
in 1960 dat roken gevaarlijk is voor de ge
zondheid. „Maar dat hebben ze verzwe
gen en dat is strafbaar."
Het eerste artikel dat roken verbindt met
een afgenomen levensverwachting ver
schijnt in 1938 in het wetenschappelijk
tijdschrift Science. In 1956 komt De Ne
derlandse Gezondheidsraad met een ad
vies aan de regering waarin een verband
wordt gelegd tussen roken en longkan
ker. Albert Verheij, hoofddocent aan het
Centrum voor Aansprakelijkheidsrecht
aan de Universiteit van Tilburg, denkt
dan ook dat de Limburger een goede
kans maakt. De jurist: „Omdat tabaksfa
brikanten in de jaren vijftig al wél op de
hoogte hadden moeten zijn."
Verheij houdt een slag om de arm, maar
er is volgens hem toch veel voor te zeg
gen dat grote bedrijven publicaties als
van Science en de Gezondheidsraad be
horen te volgen. „En als een sigarettenfa-
brikant weet dat zijn product de kans op
longkanker vergroot, ook bij niet extreem
roken, dan ligt het voor de hand dat-ie
dat meedeelt."
Advocaat Van wijst er op dat een fabri
kant geen informatie meer hoeft te ver
strekken als de kennis over het product
ook de consument heeft bereikt.
„Maar ik betwijfel of daar in dit geval
sprake van is. Want in de tijd dat Römer
begon met roken, wist slechts een gro
insiders wat er aan de hand was. Kijk,
mijn generatie en alle generaties na n
kunnen weten hoe gevaarlijk het is on
gaan roken. Ik maak daarom geen sch
van kans als ik een firma zou aanklagt
Maar mensen als Römer wisten dat in
jaren vijftig allemaal nog niet."
Römer: „Sinds 1981 staat op eenpakji
garetten hoe gevaarlijk roken is en is 1
je eigen verantwoordelijkheid als je er
eentje opsteekt. Maar als je zoals ik d?
al bijna 25 jaar hebt gerookt, kun je to
echt niet zeggen dat het een bewuste
keus is geweest." Verheij nuanceert di
wel. „Een fabrikant hoeft niet overal v
te waarschuwen. Het is logisch dat je
geen tien zakken drop achter elkaar n
eten, het is logisch dat je geen hondje
de magnetron droogt. Dat moet je wel
dat hoeft echt niet op de verpakking tj
staan."
Stapels hamburgers, flessen drank, zal
ken wiet, iedereen hoort te weten datj
daar beter niet aan kunt beginnen. VVj
het toch niet kan laten, moet achteraf]
niet zeuren als-ie klachten krijgt. En d
moet al helemaal niet denken dat het
mooie alternatieve levensverzekering
zijn. Römer: „De kosten voor de advo
ten zullen hoger zijn dan een eventue
schadeclaim. Het gaat mij meer om h
principe en de erkenning dan om het
geld."
Dick Hofland
MENSELIJK
Een 60-jarige Australiër die vorig jaar zijn 42-jarige huisgenote VERMOORDDE,
heeft dat gedaan omdat zij weigerde de televisie of stereo-installatie uit te zet
ten, als hij probeerde te slapen. Dat verklaarde de man gisteren voor de recht
bank in Sydney. De Australiër zei dat hij zijn huisgenote herhaaldelijk had ge
waarschuwd. Hij wilde geen schuld bekennen aan moord, maar wel aan dood
slag onder verzachtende omstandigheden. Beide huisgenoten, die geen relatie
met elkaar hadden, waren STEVIGE DRINKERS.
Een VIJFHONDERD JAAR oude
kaart van de wereld, de eerste waar
op het op dat moment onbekende
continent aan de overkant van de
oceaan 'AMERIKA' wordt genoemd,
komt morgen in Londen onder de
hamer. Dat meldt het veilinghuis
Christie's. De kaart is in 1507 ge
drukt door de Duitse geograaf Mar
tin Waldseemüller. Er zijn maar vier
exemplaren van. Verwacht wordt dat
het tussen 740.000 en 1,2 miljoen
euro opbrengt.
De 41-jarige acteur RUSSELL CRO
WE is gisteren gearresteerd wegens
MISHANDELING van een hotelbe
diende in New York. Crowe zou een
telefoon naar de bediende hebben
gegooid en hem in het gezicht heb
ben geraakt. Crowe verloor zijn ge
duld toen het niet lukte per telefoon
zijn familie in Australië te bereiken.
Hij staat al langer bekend om zijn
woedeaanvallen. Crowe was in New
York om zijn nieuwe film 'Cinderella
Man' te promoten. De acteur kan
een straf krijgen van een jaar cel.
Zanger RENÉ FROGER heeft PROS
TAATKANKER. Een recente perio
dieke gezondheidscontrole heeft de
kwaal aan het licht gebracht. Vol-
gens hem verkeert de aandoening in
een vroeg stadium. Binnen afzien
bare tijd zal Froger aan deze goed te
behandelen vorm van kanker wor
den geopereerd. Zijn ziekte heeft
vooralsnog geen invloed op Frogers
muzikale activiteiten en geplande
concerten. ,,René weet zich gesterkt
door zijn familie en vrienden en ziet
de operatie met vertrouwen tege
moet", aldus manager F. Wisse gis
teren. Foto: GPD
Actrice en presentatrice TANJA
JESS, Idols-jurylid Henkjan Smits
en presentator Jochem van Gelder
picknicken op 15 juni met gehandi
capte kinderen. De bekende Neder
landers vieren in de Efteling het 55-
jarig bestaan van de Nederlandse
Stichting voor het Gehandicapte
Kind. Die trakteert 250 gezinnen
met een GEHANDICAPT KIND op
een picknick in het pretpark. De uit
verkorenen kunnen buikdansen met
Yonina en zingen met Erik van der
Hoff. Foto: GPD
In de Amerikaanse staat New Jersey
is de mogelijk OUDSTE HOEREN-
MADAM ter wereld gearresteerd. De
80-jarige Vera Tursi liep tegen de
lamp door haar ouderwetse taalge
bruik en kortademigheid aan de te
lefoon. Volgens de krant The Star
Ledger is Tursi aangewezen op een
looprek. Zij is aangeklaagd voor het
leiden van prostituees.
In Dierenpark Emmen is gisteroch
tend een OLIFANTJE geboren. On
danks zijn lage geboortegewicht -
minder dan honderd kilo - is het
mannetjesdier kerngezond, meldde
een woordvoerder van de dierentuin.
De verzorgers hebben de Indische
olifant Ne Win genoemd, Birmaans
voor 'HELDERE ZON'. Als het weer
het toelaat mag Ne Win dit weekein
de al met de kudde naar buiten.
Mr. Pieter van Vollenhoven gelooft
niet dat zijn schoonvader prins
Bernhard jarenlang zonder brevet
passagiers heeft vervoerd in een
vliegtuig. Volgens hem zijn die uit
spraken van de overleden prins
'stoerdoenerij'. Dat zegt Van Vollen
hoven in het EO-programma Follow
the Leader, dat vanavond wordt uit
gezonden.
Van Vollenhoven is het eerste lid van
de koninklijke familie, dat in het
openbaar reageert op het spraakma
kende interview met prins Bernhard,
dat de Volkskrant kort na zijn dood
in december vorig jaar publiceerde.
Russisch gezegde
Een meisjeshart is een
donker woud
De prins deed in dat interview aller
lei onthullingen, onder meer over
zijn twee onechte dochters. Ook stel
de hij dat hij 'altijd had gesjoemeld'.
„Ik zei dat ik de brevetten had, ik
hoefde ze nooit te tonen. Ik heb
streng verboden ontelbare keren
passagiers vervoerd."
In het interview zei Bernhard dat hij
52 jaar als piloot heeft gevlogen. Hij
wees op zijn kleinzoon Wïllem-
Alexander, die alle brevetten van de
beroepspiloot heeft en vervolgde: „Ik
heb die nooit gehad." De prins zei
ook dat hij tijdens een vliegtocht met
een DC-6 ineens naar beneden is ge
doken om zijn dochters op Long Is
land in de Verenigde Staten te groe
ten. „Vandaag zou zoiets onmogelijk
zijn. In de jaren vijftig kraaide er
geen haan naar."
Pieter van Vollenhoven gelooft die
uitlatingen van zijn schoonvader
niet, zegt hij. „Ik denk niet dat je
gauw een prins zonder brevet op een
kist laat zitten. Ik zie dat als bijna uit
gesloten", meent Van Vollenhoven,
die voorzitter is van de Onderzoeks
raad voor Veiligheid. ANP
Ongeveer driehonderd mensen in
Nederland worden langdurig ver
mist. Achtergebleven familieleden
gaan door een hel. Ze kunnen geen
afscheid nemen, durven niette ver
huizen. „Stel je voor dat Cor mor
gen voor de deur staat."
Op de rouwkaart van zijn moeder
stond achter de naam van Cor
Wolff een vraagteken, geen kruis
je. De naam van een familielid
laat je niet weg, zegt zijn zus Bep
van der Drift. Ook al is hij al
twaalf jaar vermist en weet je niet
of hij nog leeft.
Na zijn echtscheiding was er op
het eerste gezicht niet veel mis
met Cor, zegt Bep van der Drift.
De milieudeskundige uit Den
Haag was een stille man, maar dat
was hij altijd al geweest. Hij ging
gewoon naar zijn werk bij Shell,
en niemand op kantoor vermoed
de dat het slecht met hem ging.
„Al zag je het aan de buitenkant
niet, als zus wist ik dat er meer
aan de hand was", zegt Van der
Drift. „We waren twee handen oji
een buik. Het is niet voor niets,
dat hij een tijdje bij mij introk na
zijn scheiding."
Na een poos vond Cor Wolff een
eigen huis in Den Haag. Eind
1993 ging hij voor zijn werk naar
een conferentie in Spanje, maar
keerde eerder dan gepland terug.
Op 6 december was hij 's och
tends op kantoor.
Van der Drift: „Een secretaresse
wilde vragen waarom hij zo vroeg
terug was. Maar hij liep naar de
uitgang, stapte in zijn auto en
reed weg. Sindsdien is hij verdwe
nen."
Zaterdag was het Nationale Ver-
mistendag. Het meldpunt vermis
ten van het Nederlandse Rode
Kruis en de Vereniging Achterblij
vers na Vermissing hielden voor
de verwanten van de ongeveer
driehonderd mensen die als lang
durig vermist zijn geregistreerd
een herdenking in Utrecht. Van
der Drift: „Ik vind het heerlijk om
daar bij het monument een bloe
metje te kunnen leggen voor Cor,
en met mensen te praten die be
grijpen wat je doormaakt en niet
steeds maar denken: Begint dat
mens er nu weer over?"
Als ze voor de kassa in de rij staat,
als ze op een terrasje zit, steeds
In de krant stond een kaartje van Nederland, hoe per
gemeente over de Europese grondwet was gestemd.
Veel lezers van deze column wonen in gebieden waar
het ja' tegen Europa relatief populairder was. Voor
die ja' stemmers is het misschien aardig te weten dat
het referendum overgedaan moet worden.
Sinds kort heb ik een ander stembureau, in het ver
zorgingstehuis Tabitha. Op 1 juni betrad ik de stern-
ruimte, en besefte dat ik inderdaad in een heel andere
buurt woon tegenwoordig. De stemcommissie be
stond, net als vroeger in de Jordaan, uit drie mensen.
Daar waren ze wit, in de Pijp, mijn nieuw buurt,
hadden tivee van de drie toezichthouders een kleurtje.
Wat ik eerst wil verklaren, is dat wat vervolgens voor
viel geen relatie met huidskleur had, maar inderdaad
deden zich serieuze onregelmatigheden voor. Nadat ik
mijn ja' had ingekleurd (Amsterdam werkt nog met
het potlood) moest ik even wachten voor ik mijn pa
piertje in de gleuf kon doen. De stemmer voor mij, een
zwarte man overigens, wist niet hoe een stembus
werkte. De stemcommissie adviseerde hem het papier
tje gewoon in de gleuf te doen. De man zei dat hij dat
heus begreep, maar dat het niet ging. Een van de
commissieleden nam het stembiljet van de man over
en duwde het in de gleuf. Inderdaad, die zat potdicht.
Het terugslagmechanisme van de stembus (om leeg-
schudden op zijn Zuid-Amerikaans te voorkomen)
zat muurvast. De bus op zijn kop houden hielp niet.
Slaan en poeren met pennen evenmin. Een van de
toezichthouders besloot op zoek te gaan naar de klus
jesman van het verzorgingstehuis en verliet de stern-
ruimte. Een andere toezichthouder was van plan uit
te vitiden of iemand in de buurt het sleuteltje van het
hangslot van de stembus had. Inmiddels stond er een
rij stemmers rond de onbruikbare stembus die advie
zen begon te verstrekken. Dat sleuteltje om de stembus
open te krijgen was natuurlijk per definitie niet ver
krijgbaar. Het is nooit de bedoeling dat in stembu
reaus zomaar stembussen kunnen worden openge
maakt. „Waar vindt je een junk als je hem nodig
hebt", verzuchtte een andere wachtende. Na vijf mi
nuten gestumper was de gleuf van de stembus nog al
tijd geblokkeerd. Stemmen per computer is inderdaad
zo gek niet, bedacht ik me. Het invoeren van een re
servebus trouwens ook niet. De klusjesman van het te
huis bleek even onvindbaar als de stembussleutel. Een
lacherig rijtje kiezers stond met een papiertje in de
hand op een wonder te wach ten.
Toen gebeurde wat nooit had mogen gebeuren. De
voorzitter van de kiescommissie, inmiddels al wat
Na twaalf jaar hoopt Bep van der Drift nog altijd, dat haar broer Cor (inzet)
gaan de ogen van Van der Drift
langs de gezichten van voorbij
gangers. „Dat gaat automatisch,
dat is aangeleerd."
Haar gevoel over hoe het nu met
haar broer is, is iedere dag anders.
„De ene keer denk je: Hij leeft niet
meer. Maar er zijn geen aanwij
zingen dat hij dood is. Ik hoop
nog steeds op datzelfde telefoon
tje dat ik 38 jaar geleden van hem
kreeg, toen hij als jonge jongen op
vakantie ging en geen geld meer
had voor de terugreis. 'Kun je me
komen halen'."
Toen haar broer verdween, woon
den Van der Drift en haar echtge-
'Ik kan niet
besluiten: Nu
is hij dood'
noot in een kleine bovenwoning.
Sinds vijfjaar heeft ze een huis
met tuin in een VInexwijk aan de
rand van Den Haag. Aan de voor
kant van het huis ligt een hofje
waar haar kleinkind met kinderen
uit de buurt kan spelen zonder
last van het verkeer. „Het is pre
cies wat we zochten, maar toen de
woningbouw ons dit aanbood
haar op een dag belt of opeens voor I
was mijn eerste reactie een reso
lute weigering. Want stel je voor
dat Cor morgen voor de deur zou
staan."
De rechercheur die al sinds de
eerste weken van de verdwijning
contact heeft met Van der Drift,
zei: „Je gaat gewoon." Cor is geen
domme jongen, die weet je heus
wel te vinden als het nodig is."
De rechercheur was vooral in de
eerste jaren haar steun en toever
laat. Van der Drift: „Tegenwoor
dig biedt het Rode Kruis prakti
sche en emotionele hulp aan ach
terblijvers, en is er een vereniging.
Maar dat was er twaalf jaar gele
deur staat. Foto's: GPD
den allemaal nog niet. We heb»
het als familie zelf moeten uitfc
den."
Ze moet het loslaten, zeggen
mensen in haar omgeving. „Mj
dat kan ik niet. Ik kan niet beslb
ten 'Nu is hij dood' en het roujt
proces laten beginnen. Want i|j
weet dat hij nog altijd ieder mei
ment kan opduiken. Ik kan heW
niet loslaten. Soms wordt ik ojïi
eens link op hem vanwege wate
ons heeft aangedaan. Het is vele
de achterblijvers een hel. Maaje
denk niet dat hij dat beseft he^
F
Itai Mol e
zweterig en rood, liet zich door mij ompraten. Nee,
het was tegen de wet en de geest van de demo
cratie, dat wisten we allebei. Toch overhan
digde ik hem mijn geheime 'ja'- stem. Nee,
hij zou niet spieken en mijn papiertje netjes
in de bus doen. Met die belofte verliet ik
het pand. Als de einduitslag ja' was g(
weest zou ik hierover gezwegen heb
ben. Maar het werd 'nee', en het is
mijn burgerplicht u alsnog te melden
dat de uitslag ongeldig is, wegens
Zuid-Amerikaanse toestanden
in de Pijp. Waarom ik ja'
heb gestemd wil ik u ook
nog uitleggen: omdat Henk
Schiffmacher, de van tv be
kende tatoeagekoning tégen
was. De volksheld had zelf
niet de moeite genomen te gaan
stemmen, zei hij in een nabeschou
wing maar het was prachtig dat de
hoge heren een lesje hadden geleerd.
Niet van Henk weliswaar, maar Henk
doet in zijn vrije tijd al genoeg voor de de
mocratie. Of zoiets.
