Een schizofreen wil ook wel eens alleen
REGIO
Rottigheid vind ik het vitaliteit van (streek).
Zelfstandige huisjes voor mensen die chronisch in de war zijn
LEIDERDORP, 22.00 UUR
Vlaai
De sportieve en wat minder
sportieve lijven hijgen na aan
de bar van de sporthal. Reeds ge
doucht of nog gehuld in het speci
aal voor de gelegenheid gemaakte
T-shirt, de zweetplekken op de rug
en onder de oksel. Weer een ener
verend volleyhalbedrijfstoernooi
achter de rug.
Er zit altijd wel een ploeg tussen
met een paar mensen die het echt
kunnen, die een smash door de
vloer heen spijkeren, ook als ze te
gen een team spelen met de wat
buikigere medemens die dit als het
enige sportmoment van het jaar
beschouwt. Leuk hoor.
Toch is het gezellig druk in de kan
tine. Geroezemoes overstemt de
muziekcomputer, de teams bun
delen de vermoeide benen onder
een tafeltje en zetten nog een paar
biertjes op de rekening, praten
over hun werk en kijken nog eens
naar die dikke knie waar een zakje
ijsblokjes op ligt.
Het vrolijke rumoer overstemt de
goedhals die probeert een prijsuit
reiking te houden. Een hortende
toespraak komt onder zijn snor
vandaan, waarschijnlijk zitten er
een paar grapjes in, maar zo zon
der microfoon is er geen doorko
men aan.
Manmoedig gaat hij verder. Meer
dan tien teams deden mee, alle
maal krijgen ze een prijs en dus
moet hij van allemaal vertellen
hoe ze het gedaan hebben. Natuur
lijk niet alleen de mededeling: het
ID-college werd vijfde, maar ook
nog eens of dat beter is dan vorig
jaar en hoe dat kwam. Alsof het ie
mand interesseert.
Op deze manier duurt het te lang
om stilte te verdienen. En daar
naast, tegen de tijd dat de beste
man bij de winnaars is aanbeland,
hebben alle anderen hun prijs al in
ontvangst genomen. Dus kwekken
ze er weer vrolijk doorheen.
Dat is natuurlijk niet erg, zo'n be-
drijfstoernooi is puur voor de ge
zelligheid. En gezellig is het. De
deelnemers hebben heel wat vocht
aan te vullen, ook bordjes gefri
tuurde lekkernijen vliegen de keu
ken uit.
Snormans roept de vertegenwoor
diger van de nieuwe winnaar naar
voren. Een lange, slanke atleet be
weegt zich met een glimlach naar
de tafel, waar drie dames hem een
bekertje, een stel sleutelhangers
(voor het hele team) en een vlaai
overhandigen.
Dat is precies waar je als bedrijfs-
gelegenheidsvolleybalploeg op zit
te wachten, na een avondje spor
ten, als de biertjes behoorlijk goed
beginnen te smaken. Elk team een
vlaai. Voor tussen de bitterballen
door.
Anton Diedrich
VRAAG
1955, Dinsdag 7 Juni
Leidsch Dagblad
Xrectie: T Klein en H. de Wit
i-mail: directie.hdcuz@hdc nl
pofdredactie: ian Geert Majoor,
Adriaan Brandenburg
E-mail: redactie ld@hdc nl
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag
Voor zaterdagabonnementen geldt €0,60 per
zaterdag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 0800-1711 (gratis).
Mobiel: 072 - 5196800.
ma t/m vr: 07 30-17.00 uur, za: 08.00-13.00 uur
(als op zaterdag voor 12.00 uur wordt gebeld,
wordt de krant dezelfde dag nabezorgd. Wie
tussen 12.00 en 13 00 uur belt, ontvangt de
krant op maandag)
OPZEGGEN
Opzeggen van abonnementen: uitsluitend
schriftelijk, uiterlijk één maand voor afloop van
de abonnementsperiode, t a v. afdeling
lezersservice, postbus 2,1800 AA Alkmaar
Voor leveringsvoorwaarden abonnementen zie
www.leidschdagblad.nl of KvK-nummer
37014187
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Media BV
c.q. de betreffende auteur
HDC Media BV, 2004
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen
HDC Media BV is belast met de verwerking van
gegevens van abonnees van dit dagblad Deze
gegevens kunnen tevens worden gebruikt om
gerichte informatie over voordeelaanbieding
en te geven, zowel door onszelf als door
derden. Heeft u hier bezwaar tegen, dan kunt
u dat laten weten aan HDC Media BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 2,1800 AA Alkmaar
DINSDAG 7 juni 2005
rvan regionale kranten in Noord-Brabant kozen zondag 'houdoe'
als het mooiste Brabantse woord. Het verkiezen van mooiste
irden in talen en dialecten is sinds enkele jaren erg populair. Zijn
ze een teken van de
j j, talen of zijn ze juist
1001ste Leidse woord een wanhopige po
ging om vast te hou-
wat verdwijnt? Woordenboekenmaker DICK WORTEL (59) van de
lersiteit Leiden ziet dialecten als een plechtanker in een wereld
iteeds groter wordt.
kt u dat streektalen werkelijk her-
t, of dat zij een soort nabloei bele-
Jdialecten hebben een moeilijke tijd
ter de rug. Ze moesten opboksen te-
Set Algemeen Nederlands. Maar
op taalniveau is er bezorgdheid,
lederlandse parlement vreest dat
lederlands uiteindelijk geen officiële taal zal zijn in de Euro-
Unie. Er gaan stemmen op om grondwettelijk vast te leggen
lederlands de officiële taal is in Nederland. Soms komt de
ving van dialecten mij als folkloristisch voor. Sprekers vallen
op woorden die eigenlijk al verdwenen waren."
is voor u, als kenner van het Leids, uw mooiste Leidse
d?
tigheid', als in de zin: 'da's toch zottigheid?' Die uitdrukking
veel in de stad te horen. Het Leids is een eiland van 'zot' in
tnd, waar verder overal 'gek' domineert. Zot, zottigheid is ook
verbonden met de Leidse geschiedenis, want het is meegeko-
met de Vlamingen en Walen die in de zestiende eeuw naar de
rokken. De betekenis is: raar, buitenissig. Het woord duidt op
grip en er zit een element van afkeuring in."
home.planet.nl/~-Dick.WorteUwoordenboek/woordenboek.html
Wilfred Simons foto: Hielco Kuipers
nder meer DuitslandEngeland en Friesland zijn ook al 'ver
ingen van het mooiste woord' gehouden. Waar komt die ten-
j vandaan, denkt u?
s een algemene herwaardering van
icten aan de gang. Je ziet het zelfs in I
bij uitstek internationaal fenomeen
Ie popmuziek. Overal ontstaan pop-
djes die in dialect zingen. Ikzelf leg
verband met de schaalvergroting
Europa. Europa voelt ongemakke-
ls identiteit. Het 'nee' tegen de
dwet was daar een uiting van, maar
erwaardering van streektalen ook.
jang met mensen die net zo spreken
ijzelf, voelt veilig."
Chronisch in de war zijn is hard wer
ken en dan is het belangrijk om in een
rustige sfeer thuis te komen. In een
paar woorden vat Katwijker Cijs
Francken het waarom van de Stich
ting Huisjes samen. Francken, voorzit
ter van de vereniging voor mensen
met schizofrenie Anoiksis, is daar
naast bestuurslid van de Stichting
Huisjes. „Wat wij willen is het bou
wen van zelfstandige en individuele
woningen, speciaal voor schizofrenen
en psychotici. In een leefvorm van on
geveer twintig kleine appartementjes
voor een of tweepersoonshuishou
dens, met een verpleegpost en een
gemeenschappelijke ruimte voor de
bewoners."
Ria van der Heijden en Gijs Francken hebben samen de Stichting Huisjes opgericht. Hun stichting moet 15.000 zelfstandige eenpersoonswoningen bouwen voor
schizofrenen. „Wie chronisch in de war is, heeft een rustig en veilig thuis nodig." Foto: Victor van Breukelen
De meest geschikte locaties zijn er
al, zegt Francken. „Neem daarvoor
de GGZ-terreinen (GGZ geestelijke
gezondheidszorg) die in het verleden
of in de nabije toekomst worden ge
saneerd. Voordeel is dat de grond al
in bezit is van een instelling, dat kost
dus geen geld, en de bevolking die
daar omheen woont is al lang ge
wend aan dergelijke 'buren' in hun
omgeving."
Om het doel van zijn stichting te ver
wezenlijken - Francken wil in totaal
15.000 huisjes bouwen in Nederland
- moet er nog een hoop worden ge
praat met een hoop partijen zoals
gemeentes, GGZ-instellingen en
zorgverzekeraars. Om maar een paar
mammoetorganisaties te noemen.
Waar begint Francken aan? „Nou ge
woon, aan het uitwerken van een
goed plan. Het zou zot zijn om te ei
sen dat al die huisjes er in een paar
jaar staan. Als er over twee jaar dui
zend staan is het mooi zat. Je moet
ergens beginnen."
Tijdens een congres van 23 juni kan
een stap in de juiste richting worden
gezet. Op die dag ontvangt de Stich
ting Huisjes in Breukelen een groot
aantal van die, hopelijk, toekomstige
partners. „Gelukkig is de belangstel
ling groot. De bestuurlijke top van
GGZ-Nederland komt, een aantal
beleidsmakers op zorggebied, verze
keraars, vertegenwoordigers van
grote gemeentes en ook politici." Op
dat congres in Breukelen zal de
Stichting Huisjes bekendmaken welk
van de zeven ontwerpen van Delftse
TU-studenten het beste is geworden.
„De opdracht was simpel: maak
voor ongeveer 50.000 euro een huis
je met woonkamer, keuken, slaapka
mer en natte cel. Daarop kwamen
eerst twintig inzendingen, maar uit
eindelijk waren er zeven die het heb
ben aangedurfd om een ontwerp in
te dienen. Ik denk dat er wel een bij
zit die zowel stedenbouwkundig als
architectonisch verantwoord is", al
dus Francken. En hij kan het weten.
Want ooit studeerde hij op de HTS
om architect te worden.
Zeventien jaar geleden werkte
Francken op een architectenbureau
totdat hij, onder andere als gevolg
van werkstress, last kreeg van waan
ideeën. Een opname in een inrich
ting volgde en vanaf toen is er jaren
lang gezocht naar de beste behan
delwijze. De voor hem ideale medi
cijnenmix werd enkele jaren geleden
gevonden. Francken functioneert
sindsdien goed en heeft een prima
leven. „Maar mijn creativiteit ben ik
kwijt als gevolg van de medicijnen.
Ik kan dat accepteren omdat ik zie
wat ik er voor te-
rugkrijg."
„Bij veel patiën
ten slaan de me
dicijnen niet
goed aan. Die
blijven dus hun
leven lang psy
chotisch en moe
ten in een kliniek.
Of ze proberen
het te rooien in een kamertje in de
stad. Of erger nog, ze leven op straat.
„Die mensen moeten op zichzelf
kunnen wonen en niet met vier an
deren in een huis gestopt worden.
Als het moet gaan we alle GGZ-in-
stellingen af om iedereen daarvan te
overtuigen."
Francken doet dat, omdat hij dat
kan. Zo simpel is het voor hem. „Ik
ben een modelpatiënt. Erg weinigen
van mijn lotgenoten hebben het zo
ver geschopt als ik. Daarom heb ik
besloten om waar dat kan, mijn ver
haal te vertellen en me in te zetten
voor de schizofrenen die het niet zo
goed hebben als ik."
Dat zijn er veel,
weet de Katwij
ker. Hij stipt dat
aan met de ge
tallen tien, veer
tig en vijftig.
„Tien procent
van mijn lotge
noten doodt
zichzelf. Veertig
procent func
tioneert met medicatie en zorg rede
lijk tot goed en daar behoor ik bij. Ik
bekommer me om de overige vijftig
procent. Voor die mensen zijn zorg
en wonen van onvoldoende niveau,
in ieder geval niet op het niveau of
in die omstandigheden die het beste
zijn. Voor die mensen zelf en voor de
maatschappij. De zorg voor deze
groep van vijftig procent gewoon
slecht."
Met eigen huisjes zou die zorg een
heel eind in de goede richting ko
men. „Eigen huisjes, met een eigen
voordeur, een eigen douche, een ei
gen toilet enzovoort. In die huisjes
krijg je ook zorg. Daarnaast moeten
er natuurlijk paviljoens komen voor
mensen die niet alleen kunnen wo
nen. Zeg maar: ouderwetse pavil
joens, met eigen kamers. Met twintig
mensen in een paviljoen kun je je
nog verstoppen, als je even alleen
wilt zijn.
„Met vijf mensen in een doorzonwo-
ninkje, wat je nu veel ziet, is er altijd
één de baas of is er een machtsstrijd.
In ieder geval is het niet de rustige
en veilige omgeving die een schizo
freen nodig heeft. Je kunt je nooit
verstoppen, je bent nooit alleen. Aan
de andere kant bestaan er al voor
beelden van wat wij willen. In Huize
Padua, in Boekei, staan 24 huisjes
rond een hofje. Ieder huisje heeft
een eigen tuintje en in het midden
van die tuintjes ligt een gemeen
schappelijke tuin. Ik heb met deze
mensen gesproken. Een man kwam
naar buiten lopen en riep spontaan:
Hier ben ik vrij! Toen is het idee van
de Stichting Huisjes ontstaan."
De wethouders van de grote steden
willen schizofrenen die overlast be
zorgen uit de stad hebben. Daar
moeten die wet
houders dan wel
wat voor over
hebben. Ook wij
willen deze
groep niet in de
stad. De stad is
slecht voor ze: ze
zijn niet wel
kom, mensen
zijn bang voor ze
en er lopen drugsdealers rond. Wij
willen trouwens ook niet dat men
sen 's winters voor de verwarmings-
roosters van grote winkels op de
stoep moeten slapen. Wij willen niet
dat mensen opgepakt worden alsof
ze criminelen zijn."
Wat Francken betreft léveren de
huisjes-instellingen - hij spreekt lie
ver van 'parken' - voor elke betrok
kene winst op. En veel geld hoeft het
ook niet te kosten. „Rekening hou
dend met de bouwkosten van 50.000
euro, inclusief BTW, inrichting en
noem maar op, heb je woonlasten
van ongeveer 250 euro per maand.
Met een uitkering van ongeveer 750
euro, houd je
500 over voor je
eet- en kleed- en
zakgeld."
„Het congres
van 23 juni is in
de eerste plaats
bedoeld om een
soort startverkla
ring op te stel
len, in de tweede
plaats willen we te horen krijgen of
en wat we over het hoofd gezien
hebben. Voor zover wij kunnen na
gaan zijn er geen valkuilen. Dit huis
jesplan gaat gewoon uitgevoerd wor
den. Het is goed."
Gerard Baas
Als er over twee jaar
duizend huisjes staan
is het mooi zat. Je
moet ergens beginnen'
'Ik wil me inzetten voor
voor de schizofrenen
die het niet zo goed
hebben als ik'
IN - Een in een tentenkamp veranderd Stadhuisplein is geen on-
n gezicht. De wekelijkse Zaterdagse markt brengt steeds deze
lorphose voor het Leidse centrum. Vandaag was dit tentenkamp
van geheel andere aard: het beschermde de deelnemers aan
jenluchtkoffiemaaltijd, georganiseerd in het kader van de lus-
ering van de Universiteit, tegen de gevreesde, maar gelukkig
ikomen regenbuien. Voor de aanvang van de openluchtkoffie-
jd werden vanochtend tientallen duiven losgelaten, die een
fan de Leidse Universiteit zouden overbrengen naar het Konink-
izin op het Paleis Soestdijk en de Nederlandse Universiteiten en
cholen.
1980, zaterdag 7 juni
NBURG - Er moeten snel maatregelen worden genomen om
hfteersdrukte bij de Kwantumhallen in Valkenburg in te dam-
^Hnwoners van het dorp stellen verkeerslichten voor, om de
enigszins te reguleren. Foto: archief Leidsch Dagblad
in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
tajtag 2 ,50 (afdruk van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op gironummer
1 t.n.v. HDC Media b.v., Postbus 2, 1800 AA Alkmaar, onder vermelding van
1 Dagblad, ANNO d.d.(datum van plaatsing) of door contante betaling aan
'I ilie van het Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto
binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
82, Leiden, tel. 071-5 356 356
Postbus 54,2300 AB Leiden
de receptie zijn:
:n met donderdag
jur
-12.30 uur
71-5 356415
325
geboorte, jubilea
desgewenst met
via www hdcmedia.nl of
fax 072-5196696. tel. 072-
71-5 3S6 300
is kunnen contact opnemen
p/j €216,90
ons een machtiging verstrekken
afschrijven van het
sgeld ontvangen €0,50 korting
