Stairway
is failliet
Variatie troef op twaalfde editie Berghpop
KUNST CULTUUR
ËÜil Marilyn Manson eng? Gevaarlijk? Neuh
Johanna Spaey eerste vrouwelijke winnaar Gouden Strop p jyf
ir
Vuur en wuivend riet in leerlingenprogramma Van den Broek
Schuld van 1,3 miljoen euro resteert
Leeuw Toby is terug naar huis
Toverlei ijzersterk in het
neerzetten van typetjes
maandag 6 juni 2OO5
R5
sto.
ANP/Robin Utrecht
ito op nieuw
ce-event
den haag/gpd - De Vlaamse schrijfster verweven met woede, onmacht, liefde, In 'Dood van een soldaat' gaat dorps- Naast Spaey dongen nog vier andere au-
Johanna Spaey heeft met haar boek seks, en ja, geweld. Drijfveren en emo- dokter Sara Sondervorst op zoek naar de teurs mee naar de Gouden Strop. Geno-
'Dood van een soldaat' de Gouden ties van de karakters worden perfect moordenaar van een oorlogsveteraan, mineerd waren René Appel met "Lover-
Strop, de prijs voor het beste Neder- blootgelegd", aldus de jury. „Passies, ge- Bij de zoektocht worden de onderlinge, boy', Chris Rippen met 'Eeuwige stran-
landstalige spannende boek, in de wacht heimen en opgekropte frustraties, met af door de verschrikkingen van de oorlog den', Esther Verhoef met 'Onder druk'
gesleept. Het is voor het eerst dat de en toe wat onderkoelde humor en dat aangetaste relaties op scherp gezet en en Simon de Waal met 'Cop vs. Killer. Er
Gouden Strop is gewonnen door een alles mooi - met veel treffende dialogen komt het rauwe leed boven. Spaey be- werden dit jaar in totaal 65 thrillers inge-
vrouw. De winnares ontving gisteravond - opgeschreven." De jury voegt eraan schrijft de sfeer en de ellende van de zonden.
uit handen van juryvoorzitter Sonja Ba- toe dat Spaeys thrillerdebuut zowel een Eerste Wereldoorlog in een Belgisch De Gouden Strop wordt mogelijk ge
rend de prijs, die bestaat uit een cheque historische- als liefdesroman is „die dorp waar iedereen elkaar een mensen- maakt door stichting LIRA en het geld-
rdam - Dj Tiësto is op 25 van 10 000 euro en een beeldje, tijdens voor alle literaire prijzen zou kunnen leven kent en vanachter de ramen kan bedrag werd beschikbaar gesteld door
e hoofdact tijdens'4 SEA- een uitzending van de TV Show van Ivo opgaan." beloeren. Volgens de jury heeft Spaey Retail Development Company. De prijs
een nieuw dance-eve- Niehe. Johanna Spaey (1966, Leuven) studeerde een grote kennis van zaken zeer naturel werd in 1986 ingesteld door het Genoot-
nt van Mojo Concerts. Volgens de jury is de roman 'Dood van assyriologie in Leuven en Leiden, en verwerkt in het verhaal, dat „vrij is van schap van Nederlandstalige Misdaadau-
est in de Heineken Music een soldaat' „een boek vol met angst, werkt als eindredacteur en journaliste, alle mogelijke clichés." teurs (GNM).
Amsterdam staat elke
in het teken van een sei-
set van Tiësto maken ook w
Guetta en het duo Moja-
n opwachting.
muziek recensie
I der L33V1 Richard Stekelenburg
'Aa ...AA J» Concert: Marilyn Manson. Gezien: 2/6,
Kt woeae HMH, Amsterdam.
Iaag - Staatssecretaris Van
'ian heeft zich de woede
gehaald van groot- Stond die Bijbelbus er nou toe-
lednjven en Tweede-Ka- Vallig of niet, voor de ingang
icties. De D66-bewinds- van jg Heineken Music Hall?
■f wil per 1 juli een verbod Binnen speelde de zelfbenoem
den op de verkoop van de 'Antichrist', de Amerikaanse
fa, waarbij de consument shockrocker Marilyn Manson.
It met spaarpunten zoals Terwijl de slogan op de bus de
Hes en Freebees. De woorden van Jezus predikte -
Winkeliers zijn boos en 'Komt allen tot mij, Ik zal u rust
aften Van der Laan stiekem geven' - predikte Manson voor
SfjAWe n^31116 aC eigen parochie, ondermeer via
ui PvdA en WD vragen ^g Dgpeche Mode-cover Perso
fwaar Van der Laan zich naj jesus; i(Reach out and touch
(emoeit. De gespeciali- me
{boekhandel daarentegen Antichrist zong het nummer
Ijn nopjes. Grootwinkel- satanisch kronkelend over het
#en zoals Albert Heijn en podium. Maar zelfs in de Bij-
Berkopen jaarlijks ruim belbus konden ze eigenlijk best
-fljoen boeken, die (ge- gerust zijn. Goed beschouwd
pjk) worden betaald met g^g ^et er voor Manson-be-
unten. Vanaf 1juli mag grippen vooral braaf aan toe.
t meer als Van der Laan Geen zelfverminkingen zoals
n krijgt. 00jt Geen al te opzichtig geflirt
met nazi-symbolen of zelfs
maar theatrale seksuele toespe
lingen zoals tijdens zijn laatste
bezoek aan Amsterdam ander
halfjaar geleden.
In visueel opzicht was Manson
deze avond zelfs sober. Al is so
ber in Mansons geval altijd re
latief. Hij is en blijft een opzich
tige comic-strip figuur en dat is
een goed deel van zijn charme.
En dus is het keyboard van zijn
toetsenist vastgeschroefd aan
een schommel, die bevestigd is
aan een galg. En voert Manson
zelf zijn bekende 'kreupele stel
ten-act uit' - met krukken. En
klimt hij in de toegift achter een
reusachtig - met zelfbedacht en
naar het fascisme van de jaren
dertig knipogend partijlogo ver
sierd - kadieder om zijn volk te
'mennen'. Maar eng? Gevaar-
'OP' nu ook
oekwinkels
|ev
to:
ig - Er verschijnen deze
:ven boeken gebaseerd
iOP', de populaire soap
ingeren op Nickelodeon,
plkema Warendorf, on-
II van Uitgeverij Unie-
JV, komt met vier poc-
Mvee fotostripboeken en
monden boek over 'The
e of ZOOP in Afrika', de
ie vanaf 14 juli in de bio-
va draait. Ieder kwartaal
fijnen er twee nieuwe
!s en een fotostrip,
f, over acht kinderen die
iid worden tot dierenver-
•j is een begrip onder jon-
Jussen de 6 en 12 jaar.
lijk? Neuh.
Het is misschien zelfs tekenend
dat zijn bassist Twiggy Ramirez
dit keer visueel gezien regelma
tig de show steelt. Ramirez is
vrouwelijker dan ooit en daarin
prachtig - in zijn nauw gesloten
zwartlederen topje, zijn mini
rok, jarretels, opengewerkte
Jean-Paul Gaultier koepelrock
en palmbomenkapel.
Maar Manson is meer dan visu
eel theater alleen. Met een best
of-cd als laatste officiële wa
penfeit voor deze tour dende
ren hij en zijn band gloedvol
door een dikke tien jaar
Manson-geschiedenis. Met een
prachtige versie van Soft Cells
'Tained Love', 'The dope show'
en 'Beautiful People' als na
tuurlijke hoogtepunten. Betere
gothic-metal is er niet te krijgen
en het is Mansons verdienste
dat dat al jaren zo is. Hij staat
op eenzame hoogte in het gen-
Het mooiste nummer van de
avond? Mansons macabere Eu-
rythmics-cover 'Sweet Dreams'.
Terwijl de Jezus-predikers bui
ten waken houdt Manson op
zijn geheel eigen wijze de
wacht: Sweet dreams are ma
de of this. Who am I to disa
gree...
Kw werk van
rd Munch
- In een museum in het
Duitse Bremen is vrijdag
nu toe onbekend werk
INoorse schilder Edvard
gepresenteerd. Het gaat
afbeelding van een
leisje met lange zwarte
:s van haar zijn drie
tn van mannen afge-
let het doek wilde
de angst van meisjes in
•rteit voor het andere
at tot uitdrukking bren-
ffmoedt de directeur van
Iseum. Hij spreekt over
Asationele ontdekking.
Jilderij zat achter een an-
Bkvan Munch verborgen
fflm bij restauratiewerk-
eden boven water.
theater recensie
Maarten Baanders
Voorstelling: 'Dance of Five 2005',
leerlingenuitvoering Balletschool Inge
van den Broek. Gezien: 5/6 LAKtheater,
Leiden.
„Geef ze een hartelijk applaus!"
zegt Inge van den Broek in haar
toespraakje vooraf tegen het
publiek. Die aansporing blijkt
nergens voor nodig. De leerlin
gen van haar balletschool dan
sen met zoveel uitstralingen
plezier, dat dat applaus na elk
nummer vanzelf komt, soms
gepaard met gejuich.
Anders dan in andere jaren
wordt het programma geopend
door de jeugdselectie. Een goe
de keuze. Met hun opkomst,
wervelend als een vuurzee, zet
deze groep de aandacht van het
publiek meteen op scherp. In
latere nummers tonen deze
meisjes niet minder vuur. Een
flitsend streetdance-nummer
vol radslagen en stevig armen-
werk brengen zij met veel ge
voel voor show, terwijl een
nummer moderne dans veel
dramatische uitstraling krijgt.
De energie broeit in de spieren
en komt in mooie, soepele dans
naar buiten.
Een kleine, maar opvallende
bijdrage leveren de tieners. Ze
stralen een enorm gemak uit,
met hun heldere, soepele be
wegingen. Vijf goed in hun vel
zittende meiden, van wie het
plezier afspat!
Voor veel plezier zorgen ook de
kleinere kinderen. Bij deze
groepen gaat het er nog vrij aan
toe, maar er zijn al sierlijke bal
lethoudingen te zien en het
swingen gaat deze kleine ster
ren gemakkelijk af. Ook biedt
het programma plaats voor de
flamencogroep van Wil Lam-
bregts. In fraaie kostuums en
met hoeden op dansen de dan
seressen hun Zapateado en Ale-
grias, waarbij het geroffel met
hakken en zolen machtig over
de dansvloer rolt.
Sterk is de selectie volwasse
nen, vooral in de slotchoreogra-
fie. Ze vormen een hechte een
heid. Na een mooi uitgebalan
ceerde, rustige opening volgt
een overgang naar vlottere be
wegingen. De groep voert deze
meeslepend en trefzeker uit,
met prachtige theatrale effec
ten. Veel beelden blijven op het
netvlies hangen, zoals de scène,
waarin ze dicht bij elkaar op de
iris Rietbroek
k - Fris gemaaid gras
t™ r op te zitten, een ont-
sfeer en een muziek-
Mma met voor ieder wat
Afzijn de basisingrediën-
3 Berghpop in Noordwijk
irdag alweer de twaalfde
«leefde. In het grote re-
•ark van zorgcentrum
__van den Bergh genoten
rtbumbewoners en een
■■zend bezoekers uit de
®Jjn een gevarieerd mu-
gr$ramma op twee podia,
ur*
n 1
gejlangrijk doel van het
»oo; popfestival van de Bol-
jk is het bevorderen van
^tingen tussen mensen
n verstandelijke beper-
gewone burgers. Afge-
iterdag bleek weer eens
schikt een popfestival
kan zijn. Bewoners
!t zorgcentrum voelen
e|d,orzichtig aan de hanen-
tmgln een punker, maken
re«tatje of dansen met an-
_jstivalbezoekers op het
Iten opvliegende mu-
>od van blues, ska, rock
tiphop en metal.
Van Katoen: nauwelijks te verstaan, maar het publiek lust er hoe dan ook wel pap van.
Foto: Henk Bouwman
Een bijzonder bluesgeluid is er
van de drie voormalige straat
muzikanten van Stuurbaard
Bakkebaard, die veel nummers
spelen hun nieuwe, derde cd
'Whistle Dixie'. Het trio mag
dan een uniek geluid hebben,
de Berghpop-bezoeker kan niet
zoveel met de akkoorden en die
rare snuiters die zowel in het
Engels als Frans onverstaanba
re brabbeltaal zingen. Ook de
country linedancers van Boot
Scooting kijken even vreemd op
van de band, maken zich snel
uit de voeten en komen pas
weer terug bij het podium als ze
hun demonstratie mogen ge
ven.
Skaband The Regulators maakt
het het publiek beter naar de
zin. De 12 muzikanten, waaron
der vijf koperblazers, passen
net aan op het kleine podium
en spelen ska met The Skatali-
tes, de grondleggers van het
genre, als belangrijkste voor
beeld. Al draaien ze ook hun
hand niet om voor een cover
van 'Huilen is voor jou te laat'
van Corry Konings, maar dan
gebracht op een opzwepende
skabeat. Voor het podium staat
het al snel vol uitbundig dan
sende bezoekers.
Ook van de band Trenchcoat
mag er naar hartelust gedanst
worden. En dat kan uitstekend
op hun vlammende mix van
rock 'n roll en swing, met ra
zendsnel drum- en blaaswerk.
Trenchcoat is nog het beste te
vergelijken is met Brian Setzer
Orchestra. Al zou Setzer wel de
vader, zo niet de opa kunnen
zijn van de acht bandleden, die
passend gekleed gaan in zwarte
broeken en jasjes, rode over
hemden en witte dassen.
De groep Jong Noortuk, een
muzikaal project opgezet door
het plaatselijke jongerenwerk,
neemt bezit van het tweede po
dium in de feesttent. Een tiental
scholieren uit Noordwijk heeft
drie maanden lang met behulp
van workshops hard gestudeerd
op hiphop- en popnummers,
die ze voor het eerst op Bergh
pop laten horen. Een dik uur
spelen ze enthousiast een suc
cesvolle thuiswedstrijd, waarbij
een indrukwekkende human
beatbox soepel samengaat met
akoestisch gitaarwerk en felle
raps. Een project dat voor her
haling vatbaar is.
Bij het invallen van de sche
mering is het tijd voor metal in
je moerstaal van hoofdact Van
Katoen, die in Nederland be
hoorlijk populair is geworden
met een nogal ongewone mix
van harde rock en Nederlands
talige teksten. Die zijn door de
brij van snoeiharde gitaren, ge
schreeuw en een overstuurde
bas nauwelijks te verstaan,
maar het publiek lust er hoe
dan ook wel pap van en gaat
een uur lang loos.
Een platencontract of een ma
nager hebben de vier heren
niet, ze kiezen er bewust voor
de touwtjes strak in eigen han
den te houden en hun muziek
via internet te verkopen. Hun
nieuwste cd 'Lef!' zit bovendien
verpakt in een (katoenen) t-
shirt en is zo al duizenden ke
ren verkocht. Een van hun
prijsnummers heet niet voor
niets 'Doe het dan zelf!' Het is
een motto dat de Noordwijkse
fans tegen het einde van een
geslaagd Berghpop massaal
meebmllen.
arnhem/gpd - Het theaterbe
drijf Stairway, dat onder meer de
musical 'Hair' naar Nederland
haalde, is failliet. De twaalf me
dewerkers staan op straat. Direc
teur Echtbert-Jan Bussink laat
een schuld van 1,3 miljoen euro
achter.
Vroeg of laat moest het een keer
fout gaan met Stairway, beves
tigt mr. C. Prinsen, curator van
het faillissement van de Doetin-
chemse theaterproducent. „De
financiële situatie van het be
drijf is jaren achtereen extreem
slecht geweest. Tot nu toe kon
het ene gat met het andere ge
vuld worden. Maar dat loopt
een keer vast."
Directeur Bussink is druk in de
weer om nog iets van de erfenis
te redden. Dat wil zeggen: om
een aantal theaterproducties
ondanks het faillissement toch
door te laten gaan. Zo is zijn
Duitse kompaan Wolfgang
Bocksch bereid om in elk geval
de tournee van de musical
'Hair' in ons land tot een goed
einde te brengen.
„Het bedrijf is er steeds in ge
slaagd om hier en daar geld
vandaan te halen om de schul
den te betalen. Dat lukt nu niet
meer", stelt de curator vast. „Er
wordt te weinig verdiend aan
de ticket-verkoop. De kortings
systemen hebben Stairway de
das omgedaan. Het publiek wil
blijkbaar alleen maar met flinke
reducties op de toegangskaar
ten naar het theater. Kortingen
tot vijftig procent zijn heel ge
woon."
Bussink heeft die situatie zelf
mede gecreëerd. Insiders ver
tellen dat hij te gul was met het
weggeven van gratis kaarten. Zo
verdeelde hij zeshonderd gratis
kaarten voor 'Hair' via een zon
dagskrant. Die actie alleen al
kostte het bedrijf ruim dertig
duizend euro.
Bussink begon zijn theaterbe
drijf in de tweede helft van de
jaren negentig. Met zijn eerste
producties richtte hij zich op de
klassieke muziek. Al snel maak
te hij de overstap naar de popu
lairdere genres zoals musicals
en dansshows. Duidelijk is in
middels dat de producties van
Stairway te duur waren en dat
Bussink zijn financiële beleid
daar niet op afstemde. Ook de
hulp van adviseurs heeft niet
mogen baten om het bedrijf ge
zond te maken.
Stairway is niet de enige thea
terproducent die dit seizoen
failliet gaat. Eerder al liet Mi
chel Boersma, die dit jaar
'Tommy' door het land stuurde,
een schuld achter van achthon
derdduizend euro.
knieën de armen omhoog hou
den, bewegend als riet in de
wind. Prachtig worden dit soort
dramatisch geladen momenten
afgewisseld door een stroom
van vlotte armgebaren, spron
gen en looppatronen. Inge van
den Broek had zich geen betere
groep voor deze mooie choreo
grafie kunnen wensen!
De laatste jaren is Inge van den
Broek steeds meer samen gaan
werken met dochter Nelleke
van den Broek. Samen met de
overige docenten hebben ze
weer een mooi, afwisselend
programma gemaakt, dat liep
als een trein.
leiden - Leeuw Toby is weer
in Spanje. Het roofdier is vrij
dagavond met zijn begelei
ders in alle stilte, per bestel
auto, uit Leiden vertrokken,
kort na de première van Su-
perville. Dit gebeurde op last
van de Algemene Inspectie
Dienst, de controle- en op
sporingsdienst van het Mi
nisterie van Landbouw, die
kort voor de première van de
tiendaagse kunstmanifestatie
de organisatie had laten we
ten dat het verblijf van de
leeuw, in het Scheltemacom-
plex aan de Marktsteeg, niet
in orde was.
Volgens de AID ontbrak de
wettelijk verplichte onthef
fing voor de huisvesting van
het dier. De veiligheid van de
bezoekers was niet in het ge
ding. Ook de verzorging van
het dier liet niets te wensen
over, naar het oordeel van de
inspectiedienst.
De Manifestatie Superville
vindt plaats in het kader van
het 86ste lustrum van de
Universiteit Leiden. Leeuw
Toby had onderdeel moeten
uitmaken van een doorlo
pende voorstelling. De orga
nisatie had hem betrokken
van een Spaans bedrijf dat
roofdieren en olifanten ver
huurd voor speciale evene
menten.
De organisatie zei vrijdag
niet op de hoogte te zijn ge
weest van de noodzaak van
een ontheffing. Zowel politie,
gemeente als dierenbescher
ming waren akkoord gegaan
met de komst van Toby. Ook
gisteren kon de AID geen na
dere inlichtingen geven over
de kwestie.
Woordvoerster Anita Douven
van de AID zei nog geen con
tact te hebben gehad met de
ambtenaren die met de zaak
belast waren. Wel benadruk
te ze dat uitheemse dieren
als leeuwen in Nederland
'een hoge bescherming ge
nieten'.
theater recensie
Susanne Lammers
Voorstelling: 'Welkom in het bos' van
Alex van Warmerdam door Theater
Toverlei. Regie: Corrie van Dijck. Spel:
Marco Hokke, Tilly Lansbergen. Thea den
Hartog. Joop Cieraad, Pieter
Breemerkamp en Jan Struys. Gezien: 4/6,
Doesmeer, Leiderdorp. Nog te zien
aldaar: 10 en 11/6.
'Een hilarisch sprookje. Zonder
moraal," stelt Toverlei droog
vast over 'Welkom in het bos'
van Alex van Warmerdam. En
Toverlei stelt niet teleur. Dat
begint al met het toneelbeeld.
Het bos bestaat uit zwarte en
witte gordijnen, waar heel soms
een hyperrealistisch rekwisiet,
een perfect afgewerkte voor
deur bijvoorbeeld, bij komt kij
ken. Door de uitgekiende be
lichting van Raymond Harris
past het echter naadloos aan el
kaar en kan dit décor alle ver
eiste stemmingen aannemen.
Een klaterende zonsopgang,
een lugubere nacht, een
sneeuwtafereel of een bizarre
eredienst - het krijgt allemaal
precies de kleur en de intensi
teit die het nodig heeft.
In korte scènes wordt het ver
haal, dat nauwelijks een verhaal
is, afgewikkeld, de surreële sfeer
telkens een standje hoger gezet.
Twee dames dwalen door een
bos en lopen daar een keur aan
onwaarschijnlijke figuren tegen
het lijf met een strikt persoon
lijke logica. Een faun die een
verklede boer is, of misschien
toch een huisarts, een elf die
om hulp smeekt en per ongeluk
vermoord wordt, een boeren-
vrouwtje dat haar man zijn
maaltje gaat brengen, een
priester met een half-debiele
misdienaar die een mis opdra
gen, en een vieze man die best
eten en onderdak wil bieden,
maar dan ook zijn - volledig uit
gewerkte - seksuele fantasieën
uitgevoerd wil zien.
Toverlei blijkt ijzersterk in het
neerzetten van al die typetjes.
De volkomen vanzelfsprekende
onwaarschijnlijkheid komt in
Icoele zinnetjes met soms een
vleugje geëxalteerde waanzin,
en likkebaardend val je van de
ene in de andere verrassing.
Ondertussen geven Tilly Lans
bergen en Thea den Hartog
hun vrouwen-vriendschap
steeds meer laagjes. In het be
gin is er de solidariteit van de
een die de anda steunt in haar
ruzie met haar Élan, maar al
gauw kruipt de irritatie erin. De
machts- en competentiestrijd-
jes ('Heb ik een keer een pries
ter, wil jij de helft') lopen over
in weerzin, totdat de spanning
knapt.
Het is een beetje jammer dat
het stuk dan zijn toevlucht
moet nemen in de geijkte, 'alte
Geschichte': twee vrouwen, één
man. Déérop dus was die soli
dariteit gebaseerd, kun je als
toeschouwer concluderen -
maar Toverlei houdt de ver
vreemdende toon wel mooi
vast. En dus blijft 'Welkom in
het bos' een bizar en vals
sprookje, zo strak gehouden,
dat het maximaal effect sor
teert.
Goed beschouwd ging het er voor Manson-begrippen vooral braaf aan toe. Foto: ANP/Robert Vos
