Aanslagen
op Sulawesi
extremistisch
BUITENLAND
Bedrijfsspionage
schok voor Israël
Franse kiezer verkoopt politieke elite met 'nee' dreun van jewelste
Zweden laten twijfels over kernenergie los
Help de cultuur
bij u in de buurt
Met Frans 'nee' dreigt
verlamming voor EU
Sellafield lekte lang
radioactieve vloeistof
Stort op
giro 5050
e- of geef
2, aan de
collectant
Eerste reis
Rebellenleider claimt brand Moskou
m
rijzigt weer
^hotse kritiek
De BBC heeft na kri-
rhotland zijn nieuwe
t gewijzigd. De kaart
fl'geen twee weken gele-
bruik genomen. Onge-
kijkers hadden bij de
iroep geklaagd, omdat
ensionale kaart
id veel te klein deed lij-
Verenigd Koninkrijk
;ns hen vooral uit En-
bestaan met een klein
;hotland 'in de verte'.
Itse Nationale Partij
t^e naar onafhankelijk-
het gebiedsdeel
^toemde de kaart 'knet-
ak gin 'een vertekening'. De
1 Hloot tot de wijziging na
luatflig onderzoek van de
van kijkers'.
maandag 30 mei 2005
eldrama
t monument
het i- In Brussel is gister-
n monument ont-
ir de slachtoffers van
leten Heizeldrama.
londerden toeschou-
imamelijk Italianen,
de plechtigheid bij.
wad het precies twin-
ileden dat in het Hei-
in in de Belgische
de ernstigste voet-
uit de geschiedenis
iden. Vlak voor de Eu-
iale tussen Juventus
ol wisten Engelse
is in een vak met Itali-
;omen. In het gedrang
39 mensen, de mees-
itus-aanhangers, het
it omstreden stadion is
it geweest en daarna
'erbouwd. Momenteel
jportplek het Koning
ijnstadion.
«urants
wij in 2007
J- In alle Belgische res-
I geldt vanaf 1 januari
rookverbod. Het ko-
besluit hiervoor van
I van Volksgezondheid
t is zo goed als klaar,
nden zaterdag de Gazet
werpen en Het Belang
purg. Het besluit laat
llijkheid open om apar-
ntes in te richten,
r kan niet worden ge-
dverdachte
raan gehaald
De Amerikaanse poli
zaterdagochtend een
rd verdachte man aan-
i die zich gedurende
ivenop een honderd
ige bouwkraan in At-
1 verschanst. De politie
e een 'stun gun' om de
Carl Edward Roland
te versuffen, meldden
ise media. Een agent
:r daarna in hem te
in naar beneden te
Eenmaal op de grond
[aangehouden. sRo-
verdacht wordt van de
lp zijn ex-vriendin in
it of lag de meeste tijd
letalen rooster op de
'de kraan.
skilift ter
in Kashmir
i v<"!hi - In het Indiase deel
is zaterdag de
degen skilift ter wereld
k gesteld. Met de ski-
1,5 kilometer lang is en
imt op een hoogte van
ter op de helling van de
rwat, hopen de Indiase
ten meer toeristen te
naar het omstreden ge-
or 1989, toen het con-
n Indiaas bestuur in
oplaaide, kwamen
700.000 toeristen naar
Van de Himalaya.
melding
raf Franco
De Spaanse politie
erdag een bommelding
van de ETA onder-
het mausoleum waar
Francisco Franco is be-
)e autoriteiten gaan uit
valse melding. Vrijdag
le buurt, ten noordwes-
Madrid, al een klein ex-
mtploft. Daarbij is vol-
autoriteiren alleen ma-
:hade ontstaan. De
autoriteiten zien geen
inheid van de ETA bij
nmelding.
rnemers EU
eraad Atjeh
De Europese Unie
ndaag vier waarne-
ir de onderhandelin-
en de Indonesische re
de afscheidingsbewe-
'eging Vrij Atjeh (GAM)
inland worden gehou-
vier waarnemers bij het
dat waarschijnlijk dins-
it afgerond, bekijken of
larnemers naar het
umatraanse Atjeh kan
Is Jakarta en de GAM
tot een staakt-het-
isluiten. De afgezanten
1AM willen naar eigen
ien staakt-het-vuren re-
door onze correspondent
Henk Glimmerveen
parijs - Wat zich al weken aftekende in de
opiniepeilingen is gisteravond gebeurd: een
meerderheid van de Franse bevolking gaat
niet akkoord met de tekst van de Europese
grondwet. Ondanks dreigementen van presi
dent Chirac en eerste minister Raffarin over
economische chaos en politieke crisis die af
wijzing tot gevolg zou hebben.
De politieke elite in Frankrijk heeft een dreun
van jewelste gekregen. De twee grote politieke
formaties, gaullisten en socialisten, hadden
hun aanhang opgeroepen ja te stemmen. Een
verrassing is de uitslag niet. Diezelfde kiezers
onderzoeken toonden ook aan dat driekwart
van de bevolking ernstig ongerust is over haar
toekomst en over het onvermogen van haar
leiders om die ongerustheid weg te nemen.
Franse regeringen, ongeacht de politieke
kleur, hebben jaar in jaar uit de zwarte piet
naar Brussel geschoven als er onaangename
beslissingen moesten worden genomen. Zo
dra er evenwel met steun vanuit datzelfde
Brussel wegen werden aangelegd of nieuwe
ziekenhuizen konden worden geopend, was
dat het werk van de regering in Parijs. 'Euro
pa' was de boeman en steeds meer Fransen
zijn zich gaan afvragen waarom ze die boze
Brusselse buitenwacht moesten steunen met
een grondwet die haar nóg meer macht zou
geven.
De scepsis in Frankrijk over Europa dateert
niet van vandaag of gisteren. Al bij het refe
rendum over het Verdrag van Maastricht, in
1992, was er maar een nipte meerderheid die
uiteindelijk akkoord ging. maar daar moest de
toenmalige president Mitterrand wel al zijn
prestige voor inzetten.
Hij had bovendien het geluk dat het conti
nent nog steeds in de ban was van de val van
het communisme. En: er was een duidelijk
thema: de invoering van de euro. De mensen
met werk, de kaders, de intellectuelen - zij
waren voor. De armen, het lagere kader, de
uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden
waren tegen.
Hoe anders is de situatie nu. De Fransen zijn
bang. Bang voor de werkloosheid die maar
onaanvaardbaar hoog blijft. Bang voor het ge
vaar dat degenen die nu nog werk hebben
door de lage lonen in Oost-Europa van hun
werk worden beroofd. Bang voor het verdwij
nen van de in Frankrijk traditioneel sterke
overheidsinvloed. Bang, kortom, voor het on
bekende in een wereld die steeds sneller ver
andert. Ex-premier Juppé is een van de weini
ge politici die klip en klaar durfde te zeggen
waar de schoen wringt: „Het probleem is dat
de Fransen, grondwet of niet, de Europese
Unie niet langer zien als een instituut dat hen
vooruitgang en bescherming verschaft in een
wereld die bol staat van bedreigingen".
Het is voor een belangrijk deel de verklaring
dat er de afgelopen tijd in Frankrijk zo heftig
over Europa is gediscussieerd. De kiezers
hebben niet helemaal ten onrechte het gevoel
dat alle belangrijke beslissingen van de laatste
jaren, zoals de uitbreiding van de Unie van 15
naar 25 lidstaten, buiten hen om zijn gegaan.
De aankondiging van president Chirac om de
grondwet aan een referendum te onderwér
pen had vooral te maken met zijn wens om
het grote verzet in Frankrijk tegen een Turks
lidmaatschap te breken. Een referendum over
de grondwet zou gevolgd worden door een
referendum over Turkse toetreding, zo be
loofde hij. En in zijn achterhoofd had Chirac
het idee dat een volksraadpleging over de
grondwet bij zijn socialistische rivalen diepe
verdeeldheid tot gevolg zou hebben. Dat laat
ste is uitgekomen. Maar dat hij zelf in de val
zou worden meegesleurd had hij een jaar ge
leden ook niet gedacht.
Chirac zal, anders dan zijn leermeester Char
les de Gaulle, niet de conclusie trekken dat hij
gaat aftreden als de meerderheid van de kie
zers nee stemt, zo heeft hij herhaaldelijk be
zworen. Hij suggereerde alleen dat premier
Raffarin zal moeten opkrassen. Maar het
prestige van het Franse staatshoofd is natuur
lijk wèl aan gruzelementen. In eigen land zal
hij onder steeds grotere druk komen te staan
om in Brussel eigen, Franse, belangen nog
nadrukkelijker te gaan bepleiten. Maar in dat
zelfde Brussel zal hij van zijn collega's slechts
hoongelach oogsten. Want Chirac is in hun
ogen degene die de Europese samenwerking
heeft opgebroken.
tentena/anp-rtr - De dubbele
bomaanslag zaterdag in de
plaats Tentena op het Indonesi
sche eiland Sulawesi was moge
lijk het werk van Jemaah Isla-
miyah, een radicaal extremis
tisch netwerk met banden met
al-Oaeda.
Dat heeft een Indonesische po
litiefunctionaris zondag laten
weten.
Volgens de anonieme functio
naris, die nauw betrokken is bij
het onderzoek, vertoont de ma
nier waarop de aanslag zater
dag is gepleegd grote gelijkenis
sen met eerdere acties van de
groep. Jemaah Islamiyah wordt
onder meer verantwoordelijk
gehouden voor de aanslagen op
Bali in 2002, waarbij 202 men
sen omkwamen.
Bij de dubbele aanslag zaterdag
in Tentena ontploften bommen
op een drukke markt en voor
een bankfiliaal. Er vielen twintig
doden en dertig gewonden,
deelden de plaatselijke autori
teiten mee. Volgens The Jakarta
Post van zondag werd later nog
een derde explosief gevonden
voor een kerk. Het kon tijdig
onschadelijk worden gemaakt.
De Indonesische regering heeft
in verband met de aanslagen de
veiligheidsmaatregelen in het
hele land verscherpt.
Sulawesi is sinds eind jaren ne
gentig het toneel van bloedige
gewelddadigheden tussen mos
lims en christenen. Er vielen
ruim duizend doden. In de
cember 2001 werd een vredes
akkoord gesloten tussen de
strijdende partijen, maar spora
disch is er nog altijd sprake van
geweldsuitbarstingen.
Tentena is een overwegend
christelijke plaats in het vooral
door moslims bewoonde Sula
wesi. De afgelopen zes maan
den deden zich er al verschei
dene incidenten voor. Veel
christenen in de onrustige regio
beschouwden de stad de afge
lopen jaren als een relatief veili
ge haven.
'Grootste affaire sinds stichting Staat'
door onze correspondent
Ad Bloemendaal
tel aviv - Bestuurders van een
aantal grote bedrijven in Israël
hebben meer dan een jaar kun
nen meekijken in de keukens
van de concurrentie.
Dat werd mogelijk gemaakt
door detective-bureaus, die on
gemerkt speciaal ontwikkelde
spionage-software ('spyware')
installeerden in de computer
systemen van rivalen.
De spyware, van het type 'Tro
jan Horse' (paard van Troje),
was ontwikkeld door Michael
Ha'effati, een in Londen wo
nende Israëliër. Hij is samen
met zijn vrouw door de Britse
politie aangehouden en Israël
heeft om hun uitlevering ver
zocht. De Israëlische politie
spreekt van de grootste indu
striële spionagezaak sinds de
stichting van de staat. Er zijn
achttien aanhoudingen verricht
onder directieleden van bedrij
ven en medewerkers van detec
tive-bureaus. Tot de opdracht
gevers voor de spionage beho
ren YES (Israëls grootste satel-
liet-tv-bedrijf), Cellcom en Pe-
lephone (twee van de grootste
mobiele telefoonbedrijven) en
Mayer Motor (importeur van
Volvo, Honda en Jaguar, en
franchisehouder van Hertz au
toverhuur). Onder de slachtof
fers zijn Orange (mobiele tele
foon), Champion Motors (im
porteur van Volkswagen, SEAT
en Audi) en een reeks bedrijven
op het gebied van reclame en
public relations.
De zaak kwam aan het rollen in
november van het vorig jaar,
toen de romanschrijver Amnon
Jacont naar de politie stapte
met de klacht dat delen van een
boek waar hij aan werkte zon
der zijn medeweten of toestem
ming op het internet waren ver
schenen. Hij uitte verdenkingen
tegen computerprogrammeur
Michael Ha'effati, zijn voorma
lige schoonzoon. Al snel bleek
dat Ha'effati dergelijke spyware
eerder had aangeboden aan de
afdeling fraudebestrijding van
de Israëlische politie, die van
aankoop had afgezien omdat ze
de zaak niet vertrouwde.
Onder de codenaam 'Paarden
race' begon de politie een uit
gebreid onderzoek, in samen
werking met buitenlandse
korpsen. Ha'efrati, zo bleek
daarbij, leverde zijn spyware
aan drie bekende Israëlische
detective-bureaus die in op
dracht van bedrijven spioneer
den bij de concurrentie.
Het Trojan Horse virus was
door Ha'efrati per bedrijf speci
aal aangepast, zodat het niet
onschadelijk kon worden ge
maakt door beschikbare virus
bestrijders.
(advertentie)
door onze correspondente
Hetty van Rooij
brussel - Het Franse referen
dum mag niet het einde beteke
nen voor de Grondwet, zo was
gisteravond laat de strekking
van de eerste reacties in Brus
sel. Maar met het 'neen' van
Frankrijk, een van de grondleg
gers van de Unie en van ouds
her sanien met Duitsland de
motor achter de samenwerking,
dreigt voor de EU verlamming,
politieke instabiliteit en een cri
sis in het leiderschap.
President Chirac waarschuwde
de Franse kiezer gisteravond
dat zijn land in Europa aan in
vloed zal verliezen. „Het wordt
moeilijker onze belangen te
verdedigen", zei hij. Het eerste
slachtoffer van het Franse
'neen' is waarschijnlijk de
meerjarenbegroting 2007-2013,
waarover voorzitter Luxemburg
volgende maand een akkoord
over wil sluiten. Overeenstem
ming tussen de 25 regeringslei
ders is door de uitslag van het
Franse referendum zo goed als
onmogelijk geworden.
Het 'grondwettelijk verdrag'
kan alleen in werking treden
wanneer alle 25 EU-lidstaten
ermee instemmen. Door de
Franse afwijzing is de grondwet
klinisch dood. Dat betekent dat
het verdrag van Nice van kracht
blijft, hoewel het door de Euro
pese leiders algemeen als on
toereikend wordt beschouwd
om de samenwerking van 25
landen goed te regelen.
Er bestaat geen scenario voor
hoe het nu verder moet met de
Grondwet. Nieuwe onderhan
delingen zijn niet aan de orde;
die zouden op zijn vroegst kun
nen beginnen over twee jaar,
wanneer alle landen zich heb
ben uitgesproken. Bovendien
heeft een groot aantal rege
ringsleiders, onder wie premier
Balkenende, al laten weten
niets voor nieuwe onderhande
lingen te voelen.
Strikt juridisch hebben de ove
rige 24 EU-landen er niets mee
tre maken op welke manier
Frankrijk oordeelt over de
grondwet. In theorie is dus het
mogelijk dat president Chirac
teruggaat naar de Franse kiezer
en opnieuw vraagt om een 'ja'-
stem. Dat is in het verleden ge
beurd bij referenda in Ierland
en Denemarken, maar in een
groot en gezaghebbend land als
Frankrijk is zo'n 'truc' minder
gemakkelijk uit te halen. In zijn
eerste reactie na de nederlaag
kondigde Chirac gisteren aan
dat hij een paar dagen de tijd
neemt om zich te beraden.
bari - Paus Benedictus XVI celebreerde gisteren v00r.150.000 aanwezigen een openluchtmis in de Zuid-
Italiaanse havenstad Bari. De paus riep daarbij op tot eenheid van alle christenen. Met zijn bezoek aan
Bari maakte Benedictus XVI de eerste reis sinds zijn aantreden. De mis sloot een congres van de Rooms-
Katholieke Kerk in Bari af. Foto: Reuters/Tony Gentile
moskou/anp-efe - De belang
rijkste Tsjetsjeense rebellenlei
der, Sjamil Basajev, heeft giste
ren gezegd verantwoordelijk te
zijn voor de brand die vrijdag
het 'Stanislavski en Nemiro-
vitsj-Dantsjenko'-theater in
Moskou verwoestte.
Hij deed dat in een verklaring
op de website van de Tsje
tsjeense opstandelingen
In de verklaring staat verder dat
eenheden van de rebellenbewe
ging zich hebben voorbereid op
aanslagen tegen belangrijke
economische, politieke, cultu
rele en administratieve centra
van het 'Russische imperium',
in het bijzonder in Moskou.
„Wij gaan het vuur openen op
het hele Russische territorium."
Het muziektheater in het cen
trum van de Russische hoofd
stad werd juist gerenoveerd.
Het zou op 1 september wor
den heropend, nadat het ruim
twee jaar geleden zijn deuren
moest sluiten omdat het ge
bouw in juni 2003 ook al getrof
fen werd door een grote brand.
Basajev heeft ook de verant
woordelijkheid opgeëist voor de
stroomstoring die woensdag in
Moskou chaos veroorzaakte,
doordat in grote delen van de
Russische hoofdstad de stroom
uitviel en verkeerslichten niet
meer werkten. Hierdoor ge
beurden veel verkeersongeluk
ken.
Ook kwam het openbaar ver
voer in grote delen van de Rus
sische hoofdstad tot stilstand.
Duizenden mensen zaten uren
in metrowagons opgesloten.
Ook de watervoorziening werk
te in delen van de stad niet
meer doordat waterpompen
uitvielen.
De handel op de beurs lag eni
ge uren stil. De autoriteiten zei
den woensdag een terroristi
sche actie als oorzaak uit te
sluiten.
londen/anp - Uit de Britse
kerncentrale in Sellafield zijn
over een periode van negen
maanden tienduizenden liters
hoog-radioactieve vloeistof ge
lekt. De lekkage was het gevolg
van een breuk in een pijplei
ding die pas vorige maand werd
opgemerkt.
Volgens de zondageditie van
The Independent gaat het om
het grootste incident met een
Britse kerncentrale in dertien
jaar. In totaal spoelde er 83.000
liter weg, volgens de krant ge
noeg om de helft van een olym
pisch zwembad te kunnen vul
len.
British Nuclear Group, die Sel
lafield beheert, heeft tegenover
de krant bevestigd dat er een
grote lekkage was op het uitge
strekte terrein. Ze wijt de lang
durige lekkage aan zowel onop
lettendheid van het personeel
als aan mogelijke 'metaalmoe
heid' in de leidingen. Er zou
geen enkele sprake zijn geweest
van gevaar voor de omgeving.
Het incident komt op het mo
ment dat de Britse regering
poogt maatschappelijke steun
te laijgen voor de bouw van
nieuwe kerncentrales. Die zou
den nodig zijn om de doelstel
lingen van het internationale
klimaatbeleid te halen.
Kerncentrales stoten geen
broeikasgassen uit. Tegenstan
ders van kernenergie wijzen er
juist op dat deze vorm van op-
Weer probleem in
Tsjechische centrale
De omstreden kerncentrale
in het Tsjechische Temelin
heeft opnieuw problemen
ondervonden. Uit een uitge
schakelde reactor is driedui
zend liter radioactief koelwa
ter gelekt, zo bracht het be
drijf zaterdag naar buiten-
.Het water is opgevangen in
een speciaal daarvoor be
stemde tank. De kerncentrale
van Temelin werd in 2000 in
gebruik genomen en heeft
eerder al enkele technische
mankementen vertoond. De
centrale is daarom vooral in
het aangrenzende Beieren
en Oostenrijk omstreden.
wekking weer grote problemen
kent met radioactief afval en
met de veiligheid van centrales.
De lekkage wordt gezien als een
ernstig incident. In totaal zijn er
zeven 'soorten' nucleaire inci
denten, waarbij bijvoorbeeld
het ongeval bij de kerncentrale
Tsjernobyl (1986) in de zevende
en daarmee hoogste klasse valt.
Het incident in Sellafield is een
ongeluk van de derde klasse.
Het laatste ongeluk in Groot-
Brittannië van deze omvang
was in 1992, ook in Sellafield.
Daar wordt overigens ook Ne
derlands kernafval behandeld.
Cultuur kan niet zonder Anjeractie, www.cultuurfonds.nl
door onze correspondente
Windy Kester
forsmark - Hoog steken de reactorto
rens af tegen de grijze lucht boven Fors
mark, een dorpje zo'n 200 kilometer ten
noorden van Stockholm. In het bezoe
kerscentrum leert een schoolklas over
de voordelen van kernenergie. Bij het af
scheid krijgen alle scholieren een pet
met reclame voor de kerncentrale mee:
'Meer kracht in Forsmark'.
Hoe anders was het 25 jaar geleden,
toen de ouders van deze schoolkinderen
massaal de straat op gingen om te pro
testeren tegen kernenergie. In een refe
rendum in 1980 stemde een meerder
heid van de Zweden voor afbouw van de
bestaande centrales. Geschat werd dat
in 2010 alle twaalf installaties dicht kon
den zijn, mits alternatieve energiebron
nen aangeboord zouden worden.
Inmiddels komt meer dan de helft van
de Zweedse stroomvoorziening uit kern
energie. De Zweden gebruiken door het
barre klimaat en de intensieve staalin
dustrie en bosbouw bovendien drie keer
zo veel elektriciteit als het Europese ge
middelde.
De publieke opinie is dan ook helemaal
omgezwaaid. Uit recente opiniepeilin
gen blijkt dat tachtig procent van de
Zweden inmiddels vóór kernenergie is.
Burgers zijn bang dat de stroomprijzen
zullen stijgen wanneer wordt overge
gaan op zonne-energie of wind- en wa
terkracht. Bovendien meent het meren
deel dat alternatieven als bruinkool of
olie een groter gevaar voor het milieu
vormen dan kernenergie.
Vooral Zweden die dichtbij een kerncen
trale wonen zijn opmerkelijk genoeg po
sitief. Uit onderzoek van de World Nu
cleair Association blijkt dat 86 procent
van de omwonenden van Forsmark
meent dat de centrale goed werk doet en
dat men zich veilig voelt. Het feit dat de
reactor goed is voor duizend banen,
helpt hier natuurlijk bij.
Ondanks de ommezaai besloot de soci
aal-democratische regering vorig jaar de
officiële lijn uit 1980 voort te zetten. De
ze week sluit de daarom de centrale in
Barseback in Zuid-Zweden voorgoed.
Dit is ook een gebaar naar buurland De
nemarken, een land zonder eigen kern
centrales. Barseback ligt op een steen
worp afstand van Kopenhagen.
Dat in 2010 alle centrales gesloten zullen
zijn lijkt vooralsnog echter niet realis
tisch. „Er zijn geen schone en veilige al
ternatieven", zegt directeur Lars Fager-
berg van Zwedens grootste centrale, die
in Forsmark. Hij gelooft in uitbreiding
en intensivering van de centrale. „De
oudere centrales gaan één voor één
dicht en dit moet gecompenseerd wor
den. Het is normaal dat Forsmark, als
een van de nieuwste en modernste cen
trales, extra energie moet gaan produce
ren." Bovendien gelooft Fagerberg in
het Zweedse democratische model. Als
de burgers ja zeggen tegen kerncentra
les, kan de de politiek niet zo maar iets
anders beslissen.
Mikael Karlsson van de Zweedse Vereni
ging voor Natuurbescherming, is een
van de weinige tegenstanders van kern
centrales. Hij meent dat referenda over
wel of geen kerncentrale of over de op
slag van radioactief afval eigenlijk vaak
over iets anders gaan. „Natuurlijk zijn
mensen positief. De lokale bevolking
weet dat ze makkelijker geld voor een
nieuwe weg. universiteit of vliegveld
kunnen eisen als compensatie voor het
gevaar van het wonen onder de rook van
een kerncentrale."
Het argument dat er geen alternatieven
zijn, geldt wat hem betreft niet. „Zwe
den is een van de voorlopers op het ge
bied van zonne-energie. We zouden
daar meer geld in moeten stoppen, in
plaats van miljoenen euro's te investe
ren in centrales die over een paar jaar
toch dichtgaan."
