KUNST CULTUUR
Lezen, lezen en nog eens lezen
Terre des Hommes viert 40ste
verjaardag in 'Volkenkunde'
Paul Biegel vindt kinderboekenschrijvers belangrijk
Aparte spelconstrut
bij toneelgroep BA1
Zanger legt zijn ziel bl
bij Richmond Fontai
Laatste dans CBK Alpl
Stilleven van Gestel. Foto.- GPD
Stilleven Gestel
duurste stuk
Amsterdam - Een stilleven met
pioenen, anemonen en lupines
van Leo Gestel uit 1913 is dins
dag het duurste stuk op de vei
ling van twintigste-eeuwse
kunst bij Christie's Amsterdam.
De geschatte opbrengst be
draagt circa 300.000 euro. Ge
stel (1881-1941) trok in 1911
naar Parijs, waar hij het werk
van Picasso en Braque zag dat
hem inspireerde tot de stijl,
waarin ook het bloemstilleven
is geschilderd.
Blokker 8c Zn.
bij De Kier
leiden - De Blokkertjes zijn
woensdag 1 juni bij boekhandel
De Kier in de Breestraat in Lei
den. Vader Jan, columnist bij de
Volkskrant, en zijn zonen Bas
(journalist) en Jan (historicus)
schreven samen het geschied
kundige werk 'Het voorouder
gevoel' naar aanleiding van de
schoolplaten van J.H. Issing.
Van deze fraai geïllustreerde va
derlandse geschiedenis zijn
40.000 boeken verkocht. De le
zing begint om 19.30 uur.
Gouden Pet
zoekt deelnemers
leiden - De Gouden Pet kan
nog deelnemers gebruiken. Het
straatmuzikantenfestival vindt
op 10 juli plaats. De muzikan
ten laten zich horen op talloze
straathoeken in het centrum
van Leiden. Aan het eind van de
dag treden zes finalisten op het
Stadhuisplein voor het voet
licht, waarna jury en publiek
bepalen wie de winnaar van de
Gouden Pet is. Opgeven kan tot
20 juni via www.goudenpet.nl
of tel. 071-5665607.
Open dag
muziekschool
alphen aan den rijn - De
Streekmuziekschool Alphen
aan den Rijn houdt zaterdag 28
mei open dag. Het publiek is
van 11.30 tot 15.00 uur welkom
in het hoofdgebouw aan het
Burgemeester Visserpark. Alle
instrumenten mogen worden
uitgeprobeerd en er is een spe
ciaal kinderprogramma. Leer
lingen van de 35 jaar bestaande
muziekschool zorgen tijdens
mini-concerten voor levende
muziek.
B.B. King. Foto: EPA
B.B. King
krijgt museum
los angeles - B.B. King krijgt
een eigen museum in de Ame
rikaanse plaats Indianola (Mis
sissippi), de thuisbasis van de
levende blueslegende. De werk
zaamheden beginnen op 10 ju
ni. In 2007 moet het museum
gereed zijn. Het initiatief, deels
gefinancierd door de staat Mis
sissippi, is bedoeld als cadeau
voor de tachtigste verjaardag,
van de artiest.
Festival NJOY
gaat niet door
biddinghuizen - ID&T heeft het
festival NJOY afgeblazen. Vorig
jaar was de eerste editie van het
dancefestival en de organisatie
moest toen al veel kaarten weg
geven om bezoekers naar Bid
dinghuizen te halen. Vanwege
de positieve reacties kwam er
toch eeq vervolg. Nu ook dit
jaar de kaartverkoop tegenvalt,
heeft ID&T de stekker uit het
festival getrokken.
Frans Bauer
in Plop-film
Amsterdam - Zanger Frans
Bauer krijgt een rol in de nieu
we film over Kabouter Plop. De
Nederlander speelt in de
Vlaamse film de muzikale ka
bouter Amadeus. De vijfde film
over kinderheld Plop en zijn
vrienden draait naar verwach
ting vanaf half december in de
Nederlandse bioscopen.
Muséum staat stil bij ontstaansgeschiedenis
Braziliaanse kinderen die worden gesteund door een project van
Terre des Hommes. Deze foto is ook in het Rijksmuseum voor Vol
kenkunde te zien. Foto: Terre des Hommes
leiden - De kinderhulporgani
satie Terre des Hommes be
staat in 2005 veertig jaar en ter
gelegenheid daarvan wordt za
terdag in het Rijksmuseum
voor Volkenkunde de tentoon
stelling 'Hart voor kinderen,
oog voor resultaat' geopend.
Het museum besteedt aan
dacht aan de ontstaansge
schiedenis van Terre des
Hommes, dat in 1965 door een
groep vrijwilligers werd opge
richt. Speciale aandacht gaat
daarbij uit naai' de vrijwilligers,
die nog altijd de ruggengraat
van de organisatie vormen.
Verder worden uiteenlopende
projecten belicht en vertellen
kinderen over hun toekomst
dromen.
Terre des Hommes: een Fran
se naam van een oorspronke
lijk Zwitserse organisatie. De
naam is de titel van een boek,
geschreven door Antoine
Saint-Exupéry in 1939. Deze
schrijver, bekend door het
boek 'Le petit prince', stond
bekend om zijn opvattingen
over solidariteit, menselijke
waardigheid en onderlinge
verantwoordelijkheid. Zijn
theorieën tekende hij op in het
boek 'Terre des Hommes'. Een
kwart eeuw later koos de Zwit
ser Edmund Kaiser de ideolo
gieën van Saint-Exupéry als
basis voor een hulporganisatie
voor kinderen in nood.
Speciaal voor de tentoonstel
ling in Leiden reisde museum
medewerker Herman de Boer
naar Bangladesh. Hij maakte
daar een indrukwekkende
filmreportage van het hospi
taalschip Shapla. Ook de actu
aliteit komt aan bod in het
Rijksmuseum voor Volkenkun
de. Zo is te zien welke rol Terre
des Hommes speelde na de
tsunami-ramp van afgelopen
december. Wereldwijd steunt
de organisatie honderden pro
jecten, die worden bedacht,
opgezet en uitgevoerd door lo
kale mensen.
In Nederland geven meer dan
achthonderd vrijwilligers be
kendheid aan de organisatie
en promoten het werk. Collec
tes leveren jaarlijks honderd
duizenden euro's op. In sa
menwerking met bedrijven,
scholen en particulieren orga
niseren ze evenementen en
nemen ze deel aan festivals.
Een deel van de vrijwilligers is
actief in de veertien kringloop
winkels van Terre des Hom
mes. In de winkels worden
tweedehands spullen zoals
kleding, speelgoed en huisraad
verkocht. Groepsportretten
van de vrijwilligers die de win
kels bemannen zijn ook op de
tentoonstelling te zien.
'Hart voor kinderen, oog voor resul
taat', 29 mei t/m 8 januari, Rijksmu
seum voor Volkenkunde, Steen
straat 1, Leiden.
muziek recensie
Hans Keijzers
Concert: Richmond Fontaine. Gezien:
24/5, O-bus, Leiden.
Het kan geen toeval zijn dat het
eerste woord dat frontman Wil
ly Vlautin van Richmond Fon
taine in de microfoon zingt 'Ca
sino' is. Het nieuwe conceptal
bum 'Fitzgerald' speelt zich
daar voornamelijk af en het
gaat niet over de paar gelukki
gen die er met de grote winst
vandoor gaan, maar meer over
de randfiguren in de gokstad.
Vlautin veiwoordt het in de
akoestische opener 'Casino-
lights' aangevuld met lichte
mondharmonicaklanken van
Mike Coykendall bijzonder tref
fend: „Casinolights only brings
darkness to the lights". Rich
mond Fontaine wisselt rustig
singer-songwritermateriaal af
met het dreigende 'Black Road'.
Up tempowerk waar de band
steeds weer geraffineerd gas te-
Jai
rug neemt en gitarist F*
cles kiest voor sobere
telijke gitaarlijnen. fa
Niet al het drukke werps
tuigt. Zo wordt 'Montjjg'
Park' behoorlijk afgeras
maar als daar een sch|c
gekwelde uitvoering vp
ways on the ride' tegep
staat en er aan het einf
set een meeslepende l?e
kestreerde 'Disappear!
schijnt met prachtige v
pianoklanken dan verjjd
Amerikanen de afgeraJT
paden. lg
Halverwege de set heef"
Vlautin al zijn hemd uP1
en daaronder verschijfj
shirt van zijn favoriete^1
Dead Moon. Er volgt 2)n
lijn van The Replacem|P:
Hüsker Dü een kille dip
song van Fitzgerald. Dp1
hoeft zich echter zekejfa
down te voelen. Het nP
bum 'Fitzgerald' krijg#-
kende kritieken en koiln
heeft Willy Vlautin het611
'Post to Wire' van het p
mige vorige album voé^
fors bedrag verkocht apt'
tal Universal. 01
donderdag 26 mei 2o0
door Joris Rietbroek
leiden - Er wordt inmiddels steeds meer
wetenschappelijk onderzoek gedaan
naar het belang van kinderboeken en
jeugdliteratuur, al is er nog genoeg te
verkennen. Dat concludeert hoogleraar
Helma van Lierop, gespecialiseerd in
kinder- en jeugdliteratuur, ter inleiding
van de gisteravond gehouden Annie M.
G. Schmidtlezing in het Academiege
bouw van de Universiteit Leiden. De An
nie M. G. Schmidtlezing is een jaarlijks
terugkerend initiatief om het belang van
onderzoek naar jeugdliteratuur te on
derstrepen.
Dit jaar kreeg de inmiddels 80-jarige
schrijver Paul Biegel, bekend van jeugd
boeken als 'Het sleutelkruid', 'De twaalf
rovers' en 'De kleine kapitein', de eer.
Een klein uur onderhield hij een vol au
ditorium met zijn lezing 'Hoe vertellen
we het onze kinderen?'
'Het"is in dit geval niet de vraag waar de
kindertjes vandaan komen. Met 'het' be
doelt Biegel eigenlijk alles wat een kind
te leren laijgt op school. Ofwel: hoe zou
tegenwoordig het onderwijs eruit moe
ten zien en vooral: welke rol kunnen
kinderboekenschrijvers vervullen in de
educatie van kinderen? Wat is het be
lang van hun werk?
De weg naar een antwoord op die vraag
zit bij Biegel vol vrolijke terzijdes en
anekdotes die ervoor zorgen dat ieder
een in de zaal aan zijn lippen blijft han
gen. Soms gaat zo'n terzijde over de
sprookjesachtige wereld waai- hij al meer
dan zijn halve leven over schrijft en ko
men de verhalen over Repelsteeltje of
schoenmaker Meester Priem - van de
gebroeders Grimm - om de hoek kijken.
Of hij vertelt anekdotes uit zijn eigen le
ven, zoals die keer dat hij met zijn neefje
naar Schiphol ging om vliegtuigen te kij
ken. ,,Ik vond dat zelf namelijk leuk, dus
mijn neefje zou dat natuurlijk ook wel
leuk vinden", verhaalt Biegel. „Maar
toen we terugkwamen uit Schiphol wil
de hij een cent op de trambaan leggen.
Nadat de tram de cent had platgewalst,
keek hij in totale verrukking naar de cent
die zo groot als een rijksdaalder was ge
plet. Dat overtrof het hele uitje naar
Schiphol. Zoiets overkwam me ook met
hem in Artis, waar allemaal mussen op
de tafel afkwamen waar we wat zaten te
eten. Dat waren voor hem uiteindelijk
de mooiste dieren, ook al waren we eerst
langs olifanten, tijgers en leeuwen gelo
pen. Het gaat erom dat de oom hem
meeneemt naar iets wat hij zelf leuk
vindt. Dat is nodig om het Itind er zelf
iets uit te laten halen."
Wat mogen zijn toehoorders nu meene
men uit dergelijke anekdotes? Dat kin
derboekenschrijvers ook een belangrijke
rol hebben in het onderwijzen van kin
deren, naast ouders en leraren. Juist
omdat ze onafhankelijk zijn van de leer
plicht, het onderwijs en pedagogen, zul
len kinderen naar ze luisteren. Hun
spannende, grappige of wonderlijke ver
halen kunnen een belangrijke wijze les
bevatten en daarom zouden die verha
len meer aandacht moeten krijgen in het
onderwijs.
„Kinderboekenschrijvers, wees niet pe
dagogisch", roept Biegel aan het einde
van zijn verhaal uit. „Kinderen reageren
daar juist averechts op. Vertel wat je wilt
vertellen en wat er in je omgaat. Het is
dan aan de jeugdige lezer om er uit te
halen waar het niet direct om gaat." Zo
als een uitje naar Schiphol niet gaat om
platgereden centen en een bezoek aan
Artis eigenlijk niet draait om de mussen
bij de eettafel.
Christa Fontein uit Voorschoten als gewone lezer in jury literatuurprijs
door Theo de With
voorschoten - Christa Fontein
is de eerste niet-beroepslezer in
de jury van de AKO Literatuur
prijs. De oud-docente van het
ROC Leiden bepaalt mede welke
Nederlandse schrijver in het na
jaar met het prijzengeld van
50.000 euro gaat strijken. Voor
haar betekent het vooralsnog
één ding: lezen, lezen en nog
eens lezen.
Voor zichzelf heeft Christa Fon
tein een soort kantoorritme in
gesteld. Ze begint om negen
uur 's morgens met lezen. „Ik
lees drie uur in de ochtend, drie
uur in de middag en vaak 's
avonds ook nog. Ik onderbreek
alleen om boodschappen te
doen en te koken", aldus de
Voorschotense. Fontein is vorig
jaar op haar 61ste gestopt als
docente Nederlands en litera
tuur. „Anders was dit nooit ge
lukt. De meeste andere juryle
den zijn recensenten en lezen
beroepsmatig al heel veel van
de nieuwe boeken die jaarlijks
verschijnen."
Door de uitgevers worden naar
verwachting zo'n 380 boeken
ingestuurd ter beoordeling. Elk
boek wordt door minimaal
twee van de vijf juryleden gele
zen. Christa Fontein is inmid
dels aan haar 63ste boek bezig:
'Kind van de toekomst' van Ari-
anne Baggerman en Rudolf
Dekker. „Nee, ik zeg niet wat ik
ervan vind. We hebben als jury
afgesproken daarover onze
mond te houden. Mensen moe
ten niet te voorbarig conclusies
trekken. Iedereen moet maar
wachten op de longlist van
maximaal 25 titels die in sep
tember wordt vrijgegeven."
Haar interesse in het boek liep
de laatste jaren niet parallel met
de belangstelling van haar leer
lingen voor het geschreven
woord. „Ik gaf volwassenen
educatie op havo/vwo-niveau.
Vroeger kwamen daar veel
mensen van mijn generatie op
af, die eerder de boot gemist
hadden. Tegenwoordig zijn het
veel 17- en 18-jarigen die bij het
ROC een aantal vakken over
doen, waarvoor ze op hun
eindexamen gezakt zijn. De
motivatie is er niet groter op ge
worden. Een boek vinden ze al
snel te dik. Ik zag mezelf soms
een beetje als een evangelist
van de literatuur. Zo nu en dan
kon ik er één tot lezen verlei
den, maar meestal was het een
verplicht nummer.
Zelf is Fontein altijd een lief
hebber van taal geweest. Ze
Christa Fontein: ,lk lees drie uur in de ochtend, drie uur in de middag en vaak 's avonds ook nog. Ik on
derbreek alleen om boodschappen te doen en te koken." Foto: Dick Hogewoning
studeerde Nederlands aan de
Leidse universiteit met toneel
als bijvak. Daarna ging ze het
onderwijs in. „Ik sleepte mijn
leerlingen overal mee naar toe.
Naar het theater, naar het mu
seum. Ik probeerde ze een bre
de culturele belangstelling bij te
brengen." Tussendoor bleef ze
zelf altijd veel lezen. Ze las of
herlas de klassiekers, maar pro
beerde ook de moderne litera
tuur bij te benen. „Gelukkig
heb ik een man die ook veel
leest. Dat was dus nooit een
probleem."
In 2003 werd Christa Fontein
winnaar van de VPRO Litera
tuur Quiz. De opdracht was
dertig fragmenten aan dertig
schrijvers te koppelen. Als enige
deelnemer scoorde zij geen en
kele fout. Door hoogleraar Frits
van Oostrom werd ze bij die ge
legenheid uitgeroepen tot 'Le
zer des Vaderlands'. „Hij heeft
connecties met de AKO Litera
tuurprijs en heeft geopperd mij
als gewone lezer een plaats in
de jury te geven naast de recen
senten. Dat bleek men een leuk
idee te vinden. Ik ben echt niet
de meest belezen Nederlander.
Iemand als'Maarten 't Hart
heeft ongetwijfeld meer gele
zen."
En dus zit de Voorschotense nu
dag na dag te lezen. Bij mooi
weer buiten in het zonnetje en
anders in de met boeken volge
stouwde woning. Met altijd een
notitieblok binnen handbereik
om aantekeningen te maken.
„In eerste instantie dacht ik al
leen romans te lezen te krijgen.
Dat is mijn klassieke opvatting
van literatuur. Zelf houd ik het
meest van geconstrueerde ro
mans,-zoals Harry Mulisch en
Margriet de Moor die schrijven.
Maar bij de ingezonden boeken
zit ook non-fictie. Reisbeschrij
vingen bijvoorbeeld en biogra
fieën. Dat maakt het wel lastig,
want het is appels met peren
vergelijken. Het zou misschien
beter zijn als elke literaire prijs
zich op een ander genre con
centreert. Er is wel een aparte
poëzieprijs, maar de AKO en de
Libris Literatuur Prijs vissen in
dezelfde vijver. Waarom richt
de ene zich niet op fictie en de
andere zich op non-fictie?"
De jury moet in september haar
longlist bekendmaken. De boe
ken op deze lijst worden door
alle juryleden gelezen. Zij knok
ken net zo lang tot er zes titels
over zijn: de shortlist. „Daarna
verwacht ik dat juryleden gaan
pleiten voor één of twee boe
ken. Dat worden vast pittige
discussies. Het lijkt me lastig
om met één titel over te blijven.
Ik ben niet zoals de recensen
ten gewend over boeken oor
deel uit te spreken. Ik leunde
altijd op de mening van ande
ren. Nee, dat voelt niet als han
dicap. Vooralsnog selecteer ik
heel intuïtief. Dat is in dit stadi
um nog mogelijk. In de eindfa
se zal ik scherper moeten oor
delen."
De apotheose is in november
als juryvoorzitter Hans Dijkstal
de winnaar bekendmaakt. Vorig
jaar gebeurde dat tot ontstelte
nis van sommige literatuurlief
hebbers in het gossipprogram-
ma RTL Boulevard. Christa
Fontein heeft daar geen moeite
mee. „Die jongens deden het
leuk. Natuurlijk is het de taak
van de publieke omroep om
een fatsoenlijk boekenprogram
ma te maken, maar dat gebeurt
niet. Terwijl Adriaan van Dis
daar toch ooit heel mooie kijk
cijfers mee scoorde."
Ze gunt elke auteur het prijzen
geld. „Het zorgt voor extra
boekverkopen, zelfs als je alleen
maar genomineerd bent. Als
een schrijver de prijs daadwer
kelijk wint, kan hij weer even
vooruit. Ik weet bijvoorbeeld
van Tomas Lieske uit Leiden
dat het winnen van de Libris Li
teratuur Prijs in 2001 hem in de
gelegenheid stelde een jaar in
Parijs aan zijn roman 'Gran Ca
fé Boulevard' te werken. Zo le
vert zo'n prijs indirect weer een
nieuw, mooi boek op."
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling:'Het regent kikkers uit de
hemel' van theatergroep BARR naar de
film 'Magnolia' van Paul Thomas
Anderson. Concept, regie, tekst: Ragnhild
Rikkelman. Eindregie: Annemarie Prins.
Gezien: 25/5, LAKtheater, Leiden.
Stel je voor: een man springt
van een negen verdiepingen
tellend flatgebouw. Exact tege
lijk met zijn sprong wordt er el
ders in het gebouw een schot
gelost door een ruziënd paar.
De kogel schiet door het raam
naar buiten en precies op dat
moment passeert de vallende
man die hierdoor dodelijk
wordt getroffen. Wat als zelf
moord begon, krijgt in een frac
tie van een seconde een andere
wending en eindigt als moord.
Met dit 'stel je voor...' begint de
voorstelling. En het blijkt ach
teraf een treffend beeld waarin
je de gehele opzet van de pro
ductie kunt vangen. Afzonder
lijke gebeurtenissen blijken met
elkaar te maken te hebben. Ie
mand vertelt bijvoorbeeld over
haar terminale ziekte, een an
der over haar zoektocht naar
een partner en weer eeit
geeft een soort machocr
Zo komen thema's als l|
seks, eenzaamheid ang|>
verlangen aan bod. Lanle,
worden dwarsverbande!
vouwd die tussen de afa,
lijke verhalen van de vial
en de twee heren lijkenL
staan - meestal in relatip
zieke viouw.
Misschien kun je tegenf?
dat de spelers hiervoor f
veel tijd nemen. De vool'
in deze opzet duurt relat
lang. Daar staat een peif
constructie tegenover d
consequent wordt volgij1
den. De acteurs spelen J
grotendeels richting zaa
podium waarop zich sier
stoelen bevinden. Ze lei
niet of nauwelijks in hu[
hun spel komt neer op v
of demonstreren. Op dir
nier wordt als het ware f'
aal aangereikt waaruit jf'
toeschouwer zelf je eige!
stelling moet construerf
bedoeling van het concr
duidelijk. Maar het is vor
knap dat deze nieuwe to.
groep een dergelijk com
concept ook spannend i*
kunnen uitwerken.
alphen aan den run - Het Cen
trum Beeldende Kunst (CBK) in
Alphen aan den Rijn nadert het
einde. Met de slotexpositie 'The
Last Waltz' wordt teruggeblikt
op de vierenhalf jaar van zijn
bestaan. Op zondag 26 juni
wordt deze tentoonstelling met
een manifestatie afgesloten, die
in de plaats komt van een offi
ciële opening.
Als gebouw blijft het CBK be
staan. De kunstuitleen en de
galerie van de Stichting Alphen-
se Ateliers (STAA) blijven erin
gehuisvest. Er komt een einde
aan de exposities in de Stadsga-
lerie, aan de lezingen, 1
nifestaties en excursies.l'
Directeur Peke HofmaJ
zich nog altijd kwaad P1
bezuinigingen, die hetfr
geleden opgeleverde
kop kost. „Er ligt geen
houdelijk argument
grondslag. Zelfs een dof1
meente ingehuurd ond"
bureau heeft de evalui
het CBK niet kunnen r
en." t
In de laatste tentoonster
men de 22 kunstenaars)'
die de afgelopen jarert
CBK hebben geëxposeel
(advertentie)
