KUNST CULTUUR
Een zoektocht naar weemoed vol verrassingen
Broers Dardenne winnen tweede Gouden Palm
Kunsthal onthult mysteries rond de werken van Gaudi
Star Wars III op
weg naar record
Schrijfster Batya
Gur (57) overleden
Youssou N'Dour
zegt North Sea af
Festival brengt
jongeren in contact
Derde Gou<
Penseel voo
Van Haeriii
Niet klappen maar j
wapperen bij Urban Ev!
Misschien wel de beroemdste architect ooit bouwde slechts twintig panden
HDC941
maandag 23 mei 2005
Jedi Master Yoda in een scène uit
'Star Wars III'. Foto: Reuters
los angeles - De nieuwste 'Star
Wars'-film is op weg naar zijn
eerste record. Uitsluitend de
premièrevoorstellingen van
'Revenge Of The Sith' in de
Amerikaanse bioscopen brach
ten al 16,5 miljoen dollar in het
laatje. Daarmee is 'Star Wars III'
op weg het record van 'Shrek 2'
te breken. Alle eerste voorstel
lingen van 'Star Wars' in 2900
Amerikaanse zalen, waren uit
verkocht. Ook elders op de we
reld worden recordopbrengsten
gemeld. In Nederland waren al
le voorstellingen woensdag
avond en donderdag volledig
uitverkocht, meldde distribu
teur Fox. In totaal zagen tot
vrijdag al meer dan 65.000
mensen de film. Het staat nog
niet vast op dit een absoluut re
cord is. 'Star Wars: Episode III -
Revenge of the Sith' draait in
Nederland in 115 bioscopen.
Jeruzalem - De Israëlische cri-
mi-schrijfster Batya Gur is op
57-jarige leeftijd overleden in
haar woonplaats Jeruzalem. Zij
Stierf aan kanker. Gur schreef
politieromans met inspecteur
Ochayon in de hoofdrol, waar
mee zij ook buiten haar eigen
land beroemd werd. Ook in Ne
derland verschenen vertalingen
van haar bestsellers, zoals 'Mu
zikale moord' (1999), 'Moord in
de kibboets' en 'De literaire
moord' (1991).
den haag - Youssou N'Dour
heeft zijn concert op North Sea
Jazz op 9 juli afgezegd. De festi
valorganisatie heeft Count Ba-
sie Orchestra with The New
York Voices als vervanger ge
contracteerd. Youssou N'Dour,
afkomstig uit Senegal, heeft zijn
Europese tournee met het Fa-
thy Salama Orchestra moeten
afzeggen omdat er meerdere
concerten zijn uitgevallen.
Daardoor kan hij ook niet aan
wezig zijn op de dertigste editie
van North Sea Jazz.
Amsterdam - Paradiso en Melk
weg in Amsterdam nemen ko
mend weekeinde deel aan het
internationale urban muziek
spektakel B-Connected. Het
festival heeft gelijktijdig plaats
in Amsterdam, Addis Abeba
(Ethiopië) en Dar es Salaam
(Tanzania). Het evenement wil
jongeren met elkaar in contact
brengen op basis van positieve
actie en een eigentijdse brug
tussen Europa en Afrika slaan.
De organisatie wil in 2010 B-
Connected-festivals in vijftien
landen organiseren met een be
reik van ruim 200.000 jongeren.
De helft van de entree in Am
sterdam komt ten goede aan de
festivals in Afrika. Voor meer
informatie over het program
ma: www.b-connected.to.
door Pieter van Lierop
cannes - De Gouden Palm van het
58ste Filmfestival van Cannes is ge
wonnen door de gebroeders Jean-
Pierre en Luc Dardenne voor hun so
ciaal ultra-realistische film 'L'Enfant'
(Het Kind) over een vader geworden
jeugdcrimineel. De Belgische broers
was in 1999 ook al de hoogste eer ten
deel gevallen, toen met het zeer ver
wante 'Rosetta'. De Dardennes heb
ben zich nu geschaard in een select
groepje cineasten (Francis Coppola,
Shohei Imamura, Bille August en
Emir Kusturica) die ooit de Gouden
Palm twee keer wonnen.
De op één na meest prestigieuze on
derscheiding van Cannes, de Grand
Prix, werd gegund aan Jim Jarmusch
voor zijn film 'Broken Flowers', waar
in Bill Murray als overjarige Don Juan
op zoek gaat naar het kind dat hij 20
jaar eerder ooit zou hebben verwekt.
De onderscheiding voor de beste re
gie kwam terecht bij Michael Haneke,
Nederlandse 'Jona/Tomberry' beste korte film in Cannes
De korte Nederlandse
animatiefilm 'Jona-
/Tomberry' is op het
Filmfestival van Can
nes uitgeroepen tot
beste korte film in de
Semaine de la Critique,
één van de vier belang
rijke programma's van
het festival.
Regisseur Rosto kreeg
vrijdagavond in Can
nes de Grand Prix uit
gereikt. Zender Canal
Plus, die de prijs spon
sort, heeft de televisie
rechten van de film
aangekocht. Boven
dien krijgt Rosto een
luxe verblijf in Frank
rijk aangeboden om in
alle rust een scenario
te schrijven voor een
volgende film.
'Jona/Tomberry is een
film over reflectie en
repetitie. De animatie
verkent het universum
van de maker en pro
beert het onderbewus
te van de kijker een
spiegel voor te hou
den. De twaalf minu
ten durende film is in
Nederland te zien tij
dens het Amsterdam
Fantastic Film Festival,
dat duurt van 9 tot 15
juni.
voor zijn psychologische thriller 'Ca-
ché'. De Jury-prijs werd gewonnen
met 'Shanghai Dreams', van Wang
Xiaoshai, een film over arbeidersfa
milies die in de jaren zestig waren ge
dwongen tot migratie naar het platte
land van China en 20 jaar later nog
steeds worden verteerd door heim
wee.
Grootste verrassing van zaterdag
avond was de dubbele bekroning van
de door Tommy Lee Jones geregis
seerde en pas op de laatste competi-
vertoonde neo-westem 'The
Three Burials Of Melquiades Estrada'.
Daarin speelt de regisseur tevens de
hoofdrol van een hedendaagse cow
boy wiens Mexicaanse vriend wordt
neergeschoten door een patsertje van
de 'Border Control'. De moordenaar
wordt gedwongen het lijk op te gra
ven en mee te sjouwen naar Mexico
zodat daar alsnog een fatsoenlijke be
grafenis kan plaatsvinden.
Het aan 'Peckinpah' herinnerende
werkstuk werd bekroond voor het
beste scenario, van de Mexicaan
Guillermo Arriaga. Daarnaast won
Tommy Lee de Prijs voor de beste ac
teur. Als beste actrice werd Hanna
Laslo onderscheiden voor haar rol in
'Free Zone', een weinig gedenkwaar
dige film van de Israëliër Amos Gitai.
Over een Israëlische, een Amerikaan
se en een Palestijnse vrouw met elk
zo hun eigen kopzorgen in het grens
gebied tussen Israël en Jordanië.
Tegenover de winst van een tweede
Gouden Palm voor de broers Darden
ne is het des te opvallender dat drie
De Belgische broers Jean-Pierre en Luc Dardenne poseren met de Gouden
van het 58ste Filmfestival van Cannes. Foto: EPA/NIKO
andere filmers die in het verleden tri
omfeerden op dit festival, dit keer
door de jury - onder leiding van Emir
Kusturica - met lege handen naar
huis werden gestuurd. Het ov
Lars von Trier (Manderlej
Wenders (Don't Come Knoei
Gus van Sant (Last Days).
door Joris Rietbroek
noordwijk - Wat is dat toch
voor emotie, het gevoel van
weemoed? Meer dan bijvoor
beeld blijdschap, angst of boos
heid lijkt het een ongrijpbaar
gevoel. En is weemoed mis
schien te meten bij de mens?
Dat is de vraag waarop twee
wetenschapsters van de Volks
zielsuniversiteit Noordwijk
(VUN) willen promoveren. Dat
kunnen ze natuurlijk niet zon
der de hulp van genoeg proef
konijnen. Vandaar dat zij sinds
gisteren met behulp van vrijwil
ligers, niet toevallig allemaal
opvarenden van het bootje De
Albatros, 'controversiële experi
menten' uitvoeren. Die moeten
de meest intense weemoed in
de mens naar boven halen.
Tijdens de Week van de Zee kan
zo'n wetenschappelijk onder
zoek in de vorm van de muziek
theatervoorstelling 'Amuze op
Zee' zich maar op één logische
locatie afspelen. En dat is na
tuurlijk op zee zelf. Vanaf het
Noordwijkse strand varen de
kortgerokte wetenschapsters
daarom tot en met zondag 5 ju
ni uit met het 'varend theater'
De Albatros, bij zonsondergang
en een enkele keer bij zonsop
gang. Op het bootje is ruimte
voor 20 opvarenden die van de
dames een fikse portie wee
moed krijgen toegediend. Ver
volgens is het de grote vraag
wat voor effect dit heeft op de
verschillende passagiers.
De Week van de Zee is natuur
lijk niet de enige reden dat het
onderzoek zich voltrekt op zee.
Want op het open water is de
mens meer op zichzelf aange
wezen en zo is de kans dat wee
moed de kop op steekt mis
schien nog wel groter. Helaas
voor de wetenschapsters kon
De Albatros gisteren, op de eer
ste avond, niet uitvaren vanwe
ge een te hevige branding. Maar
ja, de wetenschap kan nu een
maal niet stil staan, dus heeft
het experiment nog steeds
plaats op De Albatros, maar
dan op het strand.
Hoe het experiment nu precies
verloopt, kan uw verslaggever
overigens niet verklappen. Met
zijn medepassagiers moest hij
voor het aan boord gaan name
lijk een verklaring van geheim-
De voorstelling 'Amuze op Zee' beleefde gisteravond haar première. Vanwege de woeste branding kon niet worden uitgevaren en bleef het varend theater De Albatros op het
strand. Foto: Dick Hogewoning
houding tekenen, zodat het ge
heim van de weemoed niet in
de verkeerde handen kan val
len.
Maar een ding is zeker: de
zoektocht ernaar zit boordevol
verrassingen. Iedere passagier
wordt er door de wetenschap
sters - actrice Martine Zeeman
en zangeres Herma van Pieke
ren - volop bij betrokken en
moet bovendien ook zelf op
zoek naar de weemoed bij zijn
medereizigers. Zeeman houdt
met haar uitbundige spel alle
toeschouwers goed bij de les en
gaat met iedereen in gesprek.
Van Piekeren zingt tussen de
onderzoeksfases door met
krachtige stem enkele fraaie lie
deren, begeleid door accordeo
nist Nicolaas Duin.
De overtreffende trap van wee
moed, beloven de makers van
de voorstelling, verenigd in de
stichting Kunstklank. En wie
meedoet aan het experiment
zal nooit meer dezelfde zijn.
Gelukkig voor de passagiers
heeft de weemoed niet al te veel
vat op ze gekregen. Integendeel
zelfs: na cüt opvallend vrolijke
experiment verlaat iedereen De
Albatros met een glimlach van
Meer informatie over de voor
stelling en de overige speeldata
zijn te vinden op www.kunst-
klank.nl
utrecht/anp - Het
Penseel 2005, de jaarlij
voor het mooist geïllu
Nederlandstalige kinde
toegekend aan Annem
Haeringen voor haar
boek 'Beer is op Vlini
auteur kreeg de prijs
uitgereikt in het Centra;
um in Utrecht, waar te
tijd een tentoonstelling
derboekenillustraties b<
Annemarie van H;
(1959) won twee keei
een Gouden Penseel,
voor haar tekeningen
mok' van Sjoerd Kuyp
2000 voor het door haai
schreven 'De prinses
lange haren'. Van H
schreef het dit jaar be
boek - verschenen bij 1
Leopold - ook zelf. Zi
daarin het verhaal van 1
die de aandacht prol
trekken van een vlinde
aanbidt.
De Penselen worden
door de Stichting CPN
kend op voordracht
onafhankelijke jury, dit
der voorzitterschap v;
griet Chorus (hoofdr
Leeskraam). Het jur
prijst Van Haeringen vi
geraffineerde tekst me
die de steeds wisselent
mingen van Beer treffei
geven. „De prachtige
zijn van een suggestiev
baarheid. Puur en eerli
ze de lezer recht in h
aldus de jury.
De Zilveren Penselen
naar 'Waar is de taart?'
Tjong-Khing en 'Klein
en het meisje' vai
Crowther. Uit de 140 ii
gen voor dit jaar wen
nog Vlag Wimpels to
aan Sieb Posthuma voi 1
en de Wolf, Rotraut
Bemer voor 'Al mijn lat
jou' en aan Wolf Erlbn i?
'Waarom jij er bent'.
De uitreiking was voor
gekoppeld aan de opei s
een tentoonstelling van
boekenillustraties. CP ji
Centraal Museum wil d
deze samenwerking de 1
de jaren meer aandacht k
ren voor de gezichtsbi n
rol van illustraties in de e
literatuur.
muziek recensie
Hans Keijzers
Concert: Can you feel it?! Urban Event
voor doven én horenden met o.a.
Raymtzer, Sticks en Eboman. Gezien:
21/5, LVC, Leiden.
De barmensen van het LVC
hebben zaterdagavond bij het
Urban Event voor doven en ho
renden allemaal een T-shirt
met drankafbeeldingen aan.
Heel makkelijk om even te con
troleren of de bestelling goed
overgekomen is. Onderaan de
prijslijst boven de bar staat aan
gegeven dat je voor één munt
oordopjes kunt krijgen. Je zou
denken dat daar voor zaterdag
avond een flinke streek door
heen kan. Toch blijkt dat iets te
overmoedig gedacht.
Rappers Sticks en JAWAT zor
gen voor een heerlijk intro.
Vooral Sticks van de formatie
Opgezwolle slingert zijn mes
scherpe raps met een enorm
zelfvertrouwen en een onge
looflijk charisma de zaal in.
„Kan die beat niet wat harder
dan gaan we naar het next level
van de hip hop", roept de rap
per met veel bravoure. Felle
lichtpanelen zijn naast het po
dium opgesteld en aan beide
kanten staan verhoogde snel-
trillende vloerdelen klaar.
Peter uit Amsterdam vertelt dat
je de beat van je tenen t
nek voelt tintelen. „Maa
kan ook te hard hoor, alv
te nadrukkelijk is dan h
het bijna niet uit!" Grap
te zien is het verschil in
ging bij de toeschouwei
je handen in de lucht",
schreeuwt Sticks, en he n
de hip hop publiek maa a
karakteristieke verticale n
ging met de uitgestoken j(
Een heel andere bewegi
zien als twee mannen 0
toneel een grap maken
hulp van gebarentaal. V
zoekers wapperen onm
met de handen.
Hoofdact Raymtzer, vai e
het nieuwe album 'Ray
uitgekomen, heeft moei
het voorprogramma te f
fen. Raymon Renssen h lr
neiging zich in zijn raps
te overschreeuwen. Tek
heeft Raymtzer voldoen
melden maar zoals Stiel e
voorprogramma de zaal 1,
kop krijgt lukt Raymtzei ,g
Een doventolk probeert
als het gaat de snelle ra| j„
Raymtzer synchroon te
len. 'e
Eboman weet met zijn i j
en videowerk een mooi 5
te slaan en flink wat zin
te prikkelen. Mooie verl
filmpjes brengt Jeroen 1 ;n
met sterke beats die tril
de vloerdelen tot aan je
door Yvonne Keunen
Rotterdam - Liefhebbers uit de
hele wereld gaan er speciaal
voor naar Barcelona, de stad
waar bijna al zijn bouwwerken
staan. Wie dichter bij huis wil
wegdromen bij de bontgekleur
de, mozaïekbank van Park
Güell, de zwierige Jugendstilra-
men van Casa Miléen de duize
lingwekkende torens van de Sa-
grada Familia kan nu ook te
recht in Rotterdam. Daar wijdt
de Kunsthal tot en met half
september een tentoonstelling
aan misschien wel de beroemd
ste architect ooit: Antoni Gaudi.
Wat maakt Gaudi (1852-1926)
zo vermaard? De kwantiteit van
zijn werk kan het niet zijn: hij
bouwde maar twintig panden.
Aan één wordt nog steeds ge
werkt: de imposante kathedraal
Sagadra Familia. Ook aan de
geografie kan het niet liggen,
aangezien hij nooit buiten de
landsgrenzen van Spanje
bouwde en zich vooral concen
treerde op de Catalaanse
hoofdstad.
Kunsthal-conservator Benno
De torens van de Sagrada
Familia in Barcelona, Antoni
Gaudi's beroemdste werk.
Foto: Ron Pichel
Tempel kan de vraag voor zich
zelf wel beantwoorden: „Het
zijn de constructies. Die vind ik
echt geniaal. De organische ge
bouwen van Gaudi zijn niet al
leen sprookjesachtig mooi,
maar zitten ook zeer ingenieus
in elkaar." Neem de Sagadra
Familia. De kathedraal is het
voorbeeld van Gaudi's ontdek
king dat schuine pilaren veel
last kunnen dragen: het mid
denschip staat een eeuw later
nog steeds overeind. De archi
tect liet zich ervoor inspireren
door een eucalyptusboom.
„Maar de enige manier om te
begrijpen hoe hij op die manier
heeft kunnen bouwen, is het
beschouwen van een hangmo-
del dat uitgaat van de zwaarte
kracht", zegt Tempel.
In de Sagrada Familia staan
sommige bezoekers er uren ge
fascineerd naar te kijken, maar
ook in de Kunsthal is zo'n
hangmodel te zien. „Aan de
hand van alleen tekeningen kan
het verhaal van Gaudi niet wor
den verteld. En de gebouwen
staan nu eenmaal niet hier,
maar in Spanje", aldus Tempel.
„Niettemin denk ik dat we een
goed beeld van zijn werk kun
nen laten zien. Ook aan men
sen die nooit in Barcelona zijn
geweest."
Behalve met het hangmodel
wordt aan de hand van ma
quettes, schilderijen, bouwte
keningen en foto's een beeld
geschetst van de architect die
Moorse architectuur en Ju
gendstil verwerkte tot een ge
heel eigen stijl. Niet alleen voor
de gebouwen zelf, maar ook
voor hun interieur. Gaudi liet
niets aan het toeval over en
ontwierp in zijn werken letter
lijk ieder detail. Tempel: „We
laten daarom ook deuren zien,
mozaïeken en meubels. Gaudi
was naast architect ook een be
langrijk vormgever.
Die combinatie komt duidelijk
terug in zijn fascinatie voor
schoorstenen en ventilatieto-
rentjes. Gaudi maakte er eigen
zinnige sculpturen van die vaak
doen denken aan mythische fi
guren. In de Kunsthal is een
origineel gipsmodel te zien van
de bijzondere schoorstenen bo
venop Casa Milé, die lijken op
middeleeuwse strijders met
maskers op.
Hoewel Gaudi al bijna tachtig
jaar dood is, wordt zijn werk
nog steeds met mysteries om
geven. Zo wordt nog steeds be
discussieerd waar Gaudi zijn
inspiratie vandaan haalde.
Hoewel het niet kan worden
aangetoond, stelt de Kunsthal
dat een aantal gebouwen tot
stand kwam dankzij de opera's
van Wagner. Tempel: „In de
opera 'Parsival' staat de zoek
tocht naar de heilige graal cen
traal. Die wordt uiteindelijk ge
vonden in een burcht. Op de
toneeldoeken uit de tijd van
Gaudi, van wie vaststaat dat hij
naar de opera ging, staat een
burcht afgebeeld die erg doet
denken aan de Sagrada Fami
lia."
Maar misschien is vooral het le
ven van Gaudi zelf een mysterie
gebleven. Het waren 74 jaren
vol tegenstellingen. Hij eindig
de weliswaar wereldberoemd,
maar toen hij vlak voor zijn
dood onder een tram liep, werd
hij door niemand herkend.
In zijn jonge jaren was de Cata
laan overtuigd nationalist, ter
wijl hij zich de tweede helft van
zijn leven, als een devoot
rooms-katholiek, vol overgave
wijdde aan de bouw van een
kathedraal. En gedroeg hij zich
aanvankelijk nog als verwijfde
dandy, aan het einde van zijn
leven stond soberheid juist
hoog in het vaandel. In één
ding was Gaudf echter zijn le
ven lang consequent: vanaf het
moment dat hij ging ontwerpen
verhief hij architectuur tot
kunst.
'Gaudf. Dromen en Bouwen',
t/m 18 september, di. t/m za.
10.00-17.00, zon- en feestda
gen 11.00-17.00 uur. Kunsthal
Rotterdam.
