Van metropool naar metropool
dil
KUNST CULTUUR
Lazarus van Manuel zakt door z'n hoefjes
OiOflenne
Prachtig portret van de
allereerste verliefdheid
Duistere woelingen onder
glansrijke ballroomdans
s van
der Elsken
nden
Digitenne is digitale TV en radio op z'n
mooist. Zonder kabel of schotel geniet
je van glashelder beeld en zuiver geluid.
Zet een kroon op uw Pinksteren en ga
dit pinksterweekend nog naar één van
onderstaande dealers om te profiteren.
SLIM BEKEKEN
AT HOME TV
Belet en goedkopet
'controleer voor de zekerheid of de vestiging bij u m de buurt geopend is
Harense Smid
Pafectra^
zaterdag 14 mei 200S
theater recensie
Susanne Lammers
Voorstelling: Eerste Bloei door
Toneelgroep Oostpool. Gezien: 13/5,
LAKtheater, Leiden.
Hij heeft borsthaar en als hij
danst zijn zijn bewegingen
soms wat te krachtig, maar o,
wat is hij een meisje. Acteur
Frederik Brom gaf de liefdes
brieven van zijn eerste vrien
dinnetje aan toneelschrijver
Peer Wittenbols en samen met
regisseuse Annelore Kodde
maakten ze er een lofzang van.
De geadresseerde komt er na
tuurlijk niet slecht van af, maar
om hem draait het niet. Het
gaat om haar.
De liefdesbrieven van het meis
je namen de proporties aan van
een dagboek, geschreven in een
schrift dat ze hem zou overhan
digen als hij thuiskwam van een
vakantie op een Grieks eiland.
Hijzelf, zegt hij, kwam niet veel
verder dan een kantje tekst en
wat prentbriefkaarten aan haar.
Daar klinkt het gevoel van te
kortschieten in door. En mis
schien mag je deze voorstelling
dus wel zien als het antwoord
dat hij destijds niet geven kon.
Zij zit thuis, zich op te vreten
over het uitblijven van haar
menstruatie, over haar ouders
en vooral over haar oudere zus
je, en hij amuseert zich op Kos,
zonder zelfs maar even te bel
len. Dat geeft aanleiding tot
ontboezemingen vol hoge top
pen en diepe dalen, melodra
matisch en geëxalteerd zwel
gen, en een paar verbazend
mooie, nuchtere observaties.
Zij beschrijft vooral haar stem
mingen, haar verliefdheid en
twijfel; tracht hem aan zich te
binden met een dreigende
zwangerschap en probeert hem
jaloers te maken met het
vriendje van haar zus, met wie
ze het doet, terwijl ze een hekel
aan hem heeft. Er gebeurt ei
genlijk niets, de tekst is als een
schommel, die steeds hoger en
hoger zwaait, maar alsmaar
hetzelfde uitzicht biedt.
Het is bijna gênant herkenbaar,
dit puberale en verliefde meisje,
maar Brom eert haar liefdevol.
Met kokette meisjeshoudingen,
lachjes, en vooral een manier
van kijken die zo verliefd is dat
je er als een blok voor valt. Dat
is de charme van 'Eerste Bloei',
een prachtig portret van de al
lereerste, heftige verliefdheid.
theater recensie
Maarten Baanders
Voorstelling: 'Paramount' door Scapino
Ballet Rotterdam. Gezien: 13/5 Leidse
Schouwburg.
De muziek is onbestemd. Stij
len uit allerlei culturen vermen
gen zich. De met vervoering be
speelde viool wisselt af met ge
dreven oosterse ritmes en klan
ken. 'Paramount' gaat over
mensen die niet in hun eigen
land wonen. Choreograaf Ed
Wubbe zocht inspiratie in Hol-
lywoodfïlms uit de jaren dertig
en veertig van de vorige eeuw.
Die gingen vaak over ontheem
den, met 'Casablanca' als hoog
tepunt.
Zes dansers en zes danseressen,
stijlvol gekleed, bevinden zich
in een club. Ze treden in het
licht om zich van mooiste kant
te laten zien, maar er zijn ook
donkere hoekjes, waar men el
kaar zoekt, of juist de eenzaam
heid. Een grote tafel duidt op
gezellig eten en converseren. Ze
willen geborgenheid, maar er
heerst isolement.
Telkens zien we dansers in een
houding staan die uitnodigt tot
een beschaafde ballroom dans.
De linkerarm geheven, de rech
ter gebogen naar voren om ie
mand te omvatten. Dit kernge
geven is prachtig gekozen. Er
spreekt iets conventioneels uit,
maar in deze voorstelling is het
de kiem voor een rijkdom aan
ongewone bewegingen, waarin
individuen hun ziel openvou
wen, en tegelijk zo fascinerend
mysterieus blijven. Ze willen
schitteren, ze verlangen naar
intimiteit en eensgezindheid,
maar zitten ook vol ongeduld,
afkeer en een onpeilbare nei
ging om zich in zichzelf op te
sluiten. Duetten beginnen vro
lijk, maar al snel spat de be
hoefte om te ontsnappen ervan
af. Ze willen zo graag een ver
trouwde sfeer, maar als die er
zou zijn, zouden ze zich er niet
aan kunnen overgeven.
Het oude Hollywood is een
pregnante inspiratiebron met
een dwingende stijl. Het is een
grote prestatie dat Wubbe toch
zo'n eigen stijl en sfeer gecre-
eerd heeft. 'Paramount' sleept
je mee. Het zit vol doorleefde
verhalen, bijna zonder woor
den. Armen kronkelen langs el
kaar. Er zijn elegante, zwierige
draaiingen en oosters getinte
kronkelingen. Er zijn pogingen
om de show te stelen, die te
vens een aangrijpende ver
geefsheid uitdrukken. Het club
leven lijkt ongedwongen, maar
intussen heerst er door een
sfeer, waaraan geen ontsnap
pen mogelijk lijkt. Deze ambi
valentie wordt kernachtig
vormgegeven door Wubbe en
zeer ingeleefd vertolkt door de
twaalf dansers.
j epd - Fotohistoricus
nondt heeft in het Ne-
Qe, Foto Archief in Rotter-
«onbekende foto's ont-
Ed van der Elsken en
er. De curator van het
:otoFestival Naarden
vandaag begint, deed
toen hij op zoek was
svoor het festival,
nen heeft Van der Els-
155, 1957 en 1958 ge-
dens de TT-races van
p uermondt: „Van der
:hoot in totaal twaalf
vol van 36 opna-
sid( hield van snelle moto-
0 cht in 1955 een DKW-
m vreemd Duits mo
de vrouw van kun-
'ajiri, reed ook motor
ctuèler Elsken correspon-
et haar over motoren,
led mogelijk dat ze sa-
de TT-races zijn ge
it d
Kruger (1923) ontdek-
nondt foto's uit 1949
inexatie van het Duitse
Tüddern (Tudderen,
ttard).
van de TT-races en
je Tüddern zijn vanaf
ie zien in Naarden.
HDC941
cabaret recensie
Susanne Lammers
Voorstelling: Lazarus door André
Manuel. Gezien: 12/5, Schouwburg,
Leiden.
Ooit moet er een verhaal, een
rode draad, in de voorstelling
gezeten hebben, maar aan het
einde van het seizoen is 'Laza
rus' van André Manuel over
woekerd door actuele one-li-
ners, die erin gaan als koek. 'La
zarus' begint met een goed ge
zongen Jordanese ballade: An
dré is niet dood, hij is opge
staan. Een beetje makkelijk,
maar wel leuk. Alleen niet waar.
Het levensverhaal van de mo
derne Lazarus blijft een dood
geboren kindje. Lazarus, gebo
ren in het vliegtuig dat zich in
de linkerhelft van de Twin To
wers zal boren, na een val van
de 666ste verdieping gered door
een zekere Arnold en via om
zwervingen terechtgekomen in
Jeruzalem om daar als de nieu
we verlosser gepresenteerd te
worden, heeft niets meer met
de voorstelling te maken. Het
hele apocalyptische idee is ge
aborteerd, de, door mij althans
verwachte, verschijning van de
valse messias blijft uit. Waar
schijnlijk als 'te moeilijk' terzij
de geschoven.
Daardoor zakt 'Lazarus' on
machtig door zijn hoefjes,
wordt het een akelige knieval
voor het hedendaagse, hyper-
commerciële cabaret. Zijn defi
nitie van humor, 'een gevoel
dat je deelt', lijkt het leidende
principe van de voorstelling ge
worden. Als er gelachen wordt,
zal het wel goed zijn.
Wat dus overblijft, zijn een paar
losse liedjes en veel te veel har
de, maar doordeweekse grap
pen waarin Manuel van zijn on
vrede met de wereld kond doet.
Die doen het goed bij het pu
bliek, maar blijven onpersoon
lijk; hij hoeft zo lekker geen
stelling te nemen. Die grappen
komen in een eindeloze kring
loop voorbij. Netjes om de
beurt krijgen islamieten, joden,
christenen, iedereen een tik,
telkens opnieuw, tot je volko
men moe geschreeuwd bent,
want een running gag is 'bui
tensporig veel geweld' en die
kenmerkt ook de presentatie
van André Manuel.
Ergens vlakbij het einde, laat hij
eindelijk wat rust toe, lijkt hij
niet meer uit op het bevallen
van zijn publiek. In een apolo-
gietje voor Adolf Hitler, dat hij
af en toe listig laat kantelen,
lijkt hij zowaar écht iets te wil
len zeggen. Om zich, geschrok
ken van zijn moed, weer vlug
en angstig te verschuilen achter
de rug van Theo van Gogh.
En dat is het storendst aan 'La
zarus', die lafheid. Manuel is
voor de veiligheid anti-alles. En
blijkt daarmee uiteindelijk anti-
niks.
(advertentie)
Pia Douwes na Wenen, Londen en New York nu op podium in Berlijn
Een schilderij van
Edward Hopper
heeft op een veiling
in New York 14
11 miljoen
Een Ameri-
kocht de 'Chair
Het was een van
schilderijen van
in handen van een
1990 ging voor
een doek van Hopper
hamer. De 'South
urch' leverde destijds
der,fcen dollar (1,89 mil-
op.
lbo
«1 rey als
'ovenaar
ivel - Vijf televisieac-
len de hoofdrol in de
HTa Tovenaar die van-
ber draait in Theater
ig in Kaatsheuvel,
rice Jette van der Meij
rol van Grobbema, de
Grobelia. TiTa To-
>rdt in de musical ge-
ir Erik Brey. Hij is be
lde theatergroep Pur-
raarsdochter Tika
:eld door Manon
'speelde eerder in
sje - de musical,
Iia en Hello Dolly.
door Coos Versteeg
Berlijn -Wie in Nederland in een
musical speelt, heet bijna auto
matisch 'musicalster'. Maar als
er eentje is die werkelijk aan
spraak op die titel mag maken,
dan is het Pia Douwes. Na We
nen, Londen en New York ver
overt ze nu de harten van het
publiek in Berlijn.
De show is compleet veran
derd. 'Drie Musketiers' kreeg
als 'Drei Musketiere' in de Duit
se hoofdstad een heel andere
aanpak: met projectiedecors,
minder 'poppy' muziek, een
snellere verhaallijn en vanzelf
sprekend een Duitse rolbezet
ting. Alleen Pia Douwes (40)
bleef de valse Milady de Winter.
Het idee een half jaar in Berlijn
te werken, sprak haar wel aan.
Pia verruilt gewoon de ene me
tropool voor de andere, want
podia in New York en Londen
zijn haar ook niet vreemd. Maar
hier kwam bij dat Pia de moge-,
lijkheid kreeg andermaal de
Franse spionne te spelen; een
herkansing om iets recht te zet
ten wat haar maanden lang niet
lekker zat. „In de voorstelling in
Rotterdam zaten toch dingen
die niet klopten. En als acteur
ga je dan proberen het klop
pend te maken, maar het voel
de niet allemaal goed. Als de
show in Holland destijds zo
was geweest als nu hier in Ber
lijn, dan had ik dit waarschijn
lijk niet meer gedaan. Dan was
ik al vervuld geweest. Maar Ber
lijn biedt me nu de kans alsnog
te groeien. Dat is typisch Dou
wes hè, die wil altijd groeien."
Tevoren heeft ze uitvoerig met
regisseur Paul Eenens over de
nieuwe aanpak gesproken. Ook
voor Eenens was Berlijn een
herkansing. In Nederland had
hij halverwege de regie van Ed
dy Habbema overgenomen en
Waarom Pia Douwes als enige
uit de Nederlandse cast nu ook
op de planken van het Theater
des Westens staat? „Ik heb een
zekere naam in Duitsland (zij
speelde 'Elisabeth' eerst in We
nen en daarna in Essen - won
er zelfs de Duitse musicalprijs
IMAGE mee, red.) Bovendien
kende ik deze rol door en door:
ik dans, ik zing, ik acteer en ik
scherm. Dus waarom niet?"
En, zo geeft ze toe, Berlijn als
stad trok. „Als het om optre
dens in Frankfurt of Düsseldorf
was gegaan, had ik getwijfeld.
Maar Berlijn dit is me toch wel
een stad, hoor. Hoort wel thuis
in het rijtje metropolen. Ik wil
zo veel mogelijk van het leven
proeven. Dat ondernemende zit
in mijn bloed, al vanaf mijn
twaalfde. Op mijn negentiende
ben ik met m'n koffer naar Lon
den vertrokken. Ik ben een ont
dekkingsreiziger. Ik wil andere
culturen leren kennen, echt le
ren kennen. Natuurlijk krijg je
met eenzaamheid te maken.
Maar ik voel me niet meer per
se alleen. Een tijdje wonen in
zo'n andere stad geeft je leven
een extra dimensie. Daar komt
bij dat het werk me hier bracht.
Werk is erg belangrijk voor me.
Bovendien moet ik ook gewoon
mijn brood verdienen."
Eind oktober zit haar Berlijnse
periode erop, om vervolgens te
Amsterdam in Carré terug te
keren als Sally Bowles in 'Caba
ret' - een rol die ze trouwens
ook al in Duitsland op de plan
ken heeft gebracht. In haar
hoofd is ze daar nu helemaal
nog niet mee bezig. „Eerst dit
en dan ga ik lekker een paar
weken vakantie nemen. Ik ben
een harde werker, maar als ik
tegenwoordig vrij ben dan kan
ik ook echt vrij zijn. Dan gaat de
telefoon eruit en kan ik dagen
niets doen. Alleen een beetje op
de bank hangen met een video
op en een glaasje wijn erbij.
Heerlijk."
Welke film zou iedereen gezien
moeten hebben? Wat is het
mooiste boek ooit geschreven?
Welke muziek weet telkens
weer te ontroeren? Wat is het
mooiste kunstwerk aller tijden?
Kortom: waarmee is industrieel
ontwerper/kunstenaar Frans
van Nieuwenborg in de zevende
hemel?
Beste cd?
„Ik heb iets raars met muziek.
Ik heb de hele dag klassiek op
staan, Radio 4, maar tegelijker
tijd weet ik er niet veel van.
Mijn droom is nog altijd om
naar een voorstelling te gaan,
een optreden, met allemaal
deejays, die dan de hele nacht
door draaien. Dancemuziek.
Dat intrigeert me, die eindelo
ze herhaling in die nummers.
Misschien heeft dat nog met
vroeger te maken, toen hield ik
van minimal music. Philip
Glass bijvoorbeeld. De herha
ling van een thema vind ik
vaak prachtig. Als ik een plaatje
leuk vind, kan ik dat ook de he
le dag draaien. Elke keer weer
opnieuw. Elke keer weer het
zelfde. Dat manische heb ik nu
eenmaal. Ik kan veertig sigaret
ten per dag roken. Maar ik kan
ook een heel jaar geen enkele
sigaret opsteken."
Beste boek?
„Ik ben een voorstander van
wat men het gesproken boek
noemt. Een boek dat ik in de
auto kan afluisteren. Ik gun
mezelf de rust niet om te lezen
en hier in huis heb ik de rust
ook niet: telefoontjes, mensen
die op bezoek komen. In de
auto heb ik die rust wel. Hier in
huis leest mijn vriendin, Simo-
ne de Jong, mij een paar keer
per week voor, 's avonds voor
het slapen gaan. Op dit mo
ment verhalen van Toon Telle-
gen, absurde, leuke kinderver
halen. Ik vind het leuk om te
horen. Een stem, met al zijn
buigingen, geeft toch een extra
dimensie aan een verhaal. En
mijn vriendin vindt het leuk
om te doen."
Beste film?
„Ik ga vaak naar het Filmhuis
in Den Haag. Een film die me
is bijgebleven is 'Suld', een
Deense film. 'Honger' betekent
de titel. De echtheid ervan
vond ik geweldig. Zoals in
Bergman-films. Of films van
Bunuel. Lars von Trier vind ik
ook interessant. Daar zit alle
maal een echtheid in die niets
te maken heeft met de tendens
van deze tijd. Niets met wat op
dit moment in is, niets met de
actualiteit. Het zijn films die
met het leven te maken heb
ben, met mensen, met diepere
dingen. 'Festen' is ook zo'n
film. Gemaakt met een simpel
budget, zonder de prestatie
drang, de hang naar het grote,
die de Amerikanen hebben."
Beste kunstwerk?
„Voor mij was Frans de Wit
een groot kunstenaar. Ik kende
hem heel goed. In zijn werk
was het proces heel belangrijk,
heel boeiend. Soms denk ik
wel eens dat het hele proces
van het ontstaan van een
kunstwerk nog belangrijker
was dan het eindresultaat. Als
ik die uitgebeitelde boom van
de Hortus zie. Of de beelden
bij Naturalis, dan denk ik daar
aan. Hoe die beelden zijn ont
staan. Stukken schroot die sa
mengeperst werden, ergens in
IJmuiden, geloof ik. Bij een
man die zijn hele koelkast vol
had staan met jenever. Het tra
ject, het proces van maken,
vond hij interessant. Daar ge
noot hij van, daar kon hij mooi
over verhalen."
tekst: Herman Joustra
foto: Dick Hogewoning
de mogelijkheden om de pro
ductie in dat stadium nog echt
naar zijn hand te zeggen waren
vrij beperkt. „Over tachtig pro
cent van de dingen waar Paul
en ik over hebben gesproken,
waren we het meteen eens. Het
is voor hem nu ook meer zijn
show geworden, zijn ding!"
Het is opvallend hoezeer de
Duitse hoofdrolspelers bijna
kopieën zijn van hun Neder
landse voorgangers. Uwe Kro
ger lijkt in zijn rol van kardinaal
Richelieu griezelig veel op Stan
ley Burleson, al mist zijn spel
dat mysterieuze wat Burleson
nu net zo bijzonder maakt.
Hoofdrolspeler Patrick Stanke
is als D'Artagnan wat vrolijk
jeugdiger en minder interessant
dan Bastiaan Ragas, maar zo
wel zijn acteertalent als muzi
kale kwaliteit overtreffen ruim
schoots die van zijn populaire
voorganger. En dan zijn gelief
de Constance, in Duitsland ver
tolkt door een 18-jarige begin
nelinge, even blond en frêle als
Tooske Breugem; maar deze
Sabrina Weckerlin uit het Zwar
te Woud zingt moeiteloos de
sterren van de hemel.
Pia Douwes als Milady de Winter en Uwe Kröger als kardinaal Richelieu in de Duitse versie van de Drie
Musketiers. Foto: GPD
