'Dutchbat wist van executies'
BUITENLAND
Iran lapt afspraken over
kernenergie aan zijn laars
Turkije moet Öcalan opnieuw berechten
Supergeheugen met
nieuwe ampakine-pil
Soldaten maakten al voor val Srebrenica foto's van doodgeschoten moslims
Woede over ontwijding koran
Strijd rond afgesneden wijsvinger
Parlement Georgië eist
sluiting Russische bases
Garanties tegen martelen
zijn ongeloofwaardig
Bommenman bij Blair
nrijk stopt
ensmokkel
De Oostenrijkse politie
bende mensensmok-
jgerold die illegaal
-Europeanen naar het
ebben gebracht. Er
estaties verricht. De
>n uit Roemenië, Mol-
Jekraïne verlangden
van hun klanten,
et Oostenrijkse pers-
'A gisteren. Om aan
men, vormden de ille-
bendes die inbraken
Anderen moesten il-
ken. Soms werden
vervoerd in voertui-
erborgen ruimtes die
dan twintig centime-
noordenaar
rdeald
rechtbank in Letland
seriemoordenaar ver-
ot levenslange gevan-
De 28-jarige man
nsen om het leven
ibracht. Hij is ook
jevonden aan acht
tot moord en meer
lingen. De dakloze
•trovs deed zich voor
ambte van het ener-
en kwam zo de wo
men van bejaarde
[ij wurgde hen met
oek, waarna hij hun
igroofde.
>h einde
oestand
idonesië is van plan
stand in de opstan-
icie Atjeh op te hef-
id gaat echter wel
nilitaire operaties om
te vrijwaren van se-
he rebellen, zei mi-
veiligheid Adisucipto
steren. De maatregel
ens Widodo de recon-
n het gebied, dat
etroffen door de
an eind vorig jaar, be-
Van de bijna
ichtoffers die de
f i Indonesië eiste, vie-
;te doden in Atjeh.
vrijdag 13 mei 2005
'gh
li1*
?rek t,
inge
den haag/gpd - De Nederlandse
VN-militairen in Srebrenica,
Dutchbat III, waren op 12 juli
1995 - toen de Serviërs enclave
Srebrenica aanvielen - op de
hoogte van misdaden door de
Serviërs. Niet alleen waren ne
gen of tien lijken gezien, daar
waren ook foto's van gemaakt.
Die opnamen, gemaakt door
meerdere militairen, zijn nog
steeds beschikbaar.
Dat heeft adjudant B.J. Ooster
veen, destijds personeelsfunc
tionaris bij Dutchbat, voor de
Haagse rechtbank verklaard. De
oud-militair gaf te kennen dat
hij op aanwijzing van een Bos-
nisch jongetje met andere mili
tairen buiten het Nederlandse
kamp negen of tien lijken had
gevonden. Die heeft hijzelf ge
fotografeerd. „Ook anderen
hebben foto's gemaakt", aldus
Oosterveen.
Direct na terugkeer heeft hij de
vondst gemeld aan comman
dant Karremans en gezegd dat
hij foto's had gemaakt van de
lijken. „Karremans nam mijn
mededelingen voor kennisge
ving aan", aldus Oosterveen.
Om paniek en onrust te voorko
men is wel besloten de zaak ge
heim te houden.
In de zaak-Srebrenica is eerder
commotie ontstaan over beeld
materiaal gemaakt door luite
nant Rutten in Potocari. Ook hij
fotografeerde lijken. In Neder
land gingen deze opnamen tij
dens het ontwikkelen onder
verantwoordelijkheid van de
militaire inlichtigendienst
(MID) verloren.
Oosterveen getuigde dat ieder
een in het kamp op 12 en 13 juli
- ten tijde van de ultieme aan
val van de Serviërs - 's avonds
en 's nachts schoten hoorde die
niet direct wezen op gevechten.
„Er gebeurden vreemde dingen
maar of het om executies ging
weet ik niet." Volgens hem had
Dutchbat geen idee wat er met
de moslimmannen gebeurde.
„Wij zijn opgevoed met het
normale oorlogsrecht. Daar was
het echter een andere oorlog.
Als we beter waren voorgelicht
hadden we dat kunnen weten.
We waren naïef."
Tot op het laatste moment gin
gen de Nederlandse militairen
er vanuit dat de moslimman
nen met bussen naar veilig ge
bied zou worden gebracht. Op
13 juli bleek echter dat iedereen
het Nederlands kamp moest
verlaten, inclusief de circa vijf
duizend moslimvluchtelingen.
De Bosnisch Servische generaal
Mladic garandeerde alleen een
aparte aftocht voor de Neder
landse militairen, VN-personeel
(tolken en de kapper) en ge
wonden. Alle moslims vertrok
ken op 13 juli en zijn vrijwel di
rect afgeslacht. De Nederlandse
militairen bleven nog tot 21 juli.
Nabestaanden van de slachtof
fers van Srebrenica hebben om
de getuigenverhoren verzocht,
die moeten leiden tot een scha
declaim aan de Nederlandse
overheid. Die zou medeverant
woordelijk zijn voor de moord
op zeker 7500 moslims door het
Bosnisch-Servische leger.
0: motie
keuring
rg - Voorzitter Barro-
Europese Commissie,
ks bestuur van de
:h eind deze maand
Dpees Parlement
•rantwoorden over
belangenvermen-
5 het gevolg van een
het europarlement.
Drdt verweten dat hij
toen hij al was
:n als nieuwe Com
mitter, een vakantie
ten op het privé-
f-gevermogende Griek
je ei itsis. Een scheeps-
rSr( atsis' eigendom is,
maand later staats-
vaarde van 10,3 mil-
De vorige Europese
e, die toen nog in
s, keurde die staats-
protest
iindwet
de Franse Senaat
teren een man van de
ibune de zaal in, trok
uit en toonde de
ariërs zijn blote ach-
irop met zwarte let-
Dord 'non' (nee) was
n. De naakte man,
Kimmel uit Parijs,
len brief aan de sena-
er waarin hij klaagt
ie campagne voor de
grondwet.
larlement
U-grondwet
)e Duitse Bondsdag
amer) heeft gisteren
verweldigende meer-
i Europese grondwet
>or de steun was een
meerderheid nodig,
temden 569 afgevaar-
or, 23 tegen en ont-
ch twee van stem-
ïondsraad (Eerste
oet op 27 mei nog in-
voor de ratificatie,
het zeker dat de be-
veederde meerder-
■elijk zal worden ge-
stemming is enkele
rdat Frankrijk en Ne-
ch via een referen-
de grondwet uitspre-
1 bloedbad
dad
)oor een aanslag met
>m bij een markt in
door sjiieten be-
trict van Bagdad zijn
ker vijftien mensen
in, allemaal burgers,
ikenhuisfunctiona-
ten 84 anderen ge-
afgelopen dagen heb-
■n hun strijd tegen de
1 de Amerikanen op-
'j aanslagen in onder
t kwamen tientallen
n het leven. Ameri-
itairen vechten in
bij de grens met Sy-
pstandelingen. Daar-
neer dan honderd
^gekomen.
kabul - Een Afghaanse politieman schuilt voor een regen van stenen tijdens geweldda- kamp Guantanamo-Bay op Cuba Amerikaanse bewakers van islamitische gevangenen
"dige rellen tegen Amerika. Opnieuw vielen er doden, voor de derde dag op een rij. Aan- de koran hebben ontwijd door het heilige islamitische boek op de wc's te leggen,
leiding voor de rellen is een bericht in een Amerikaans weekblad dat in het gevangen- Foto: Reuters
wenen/anp-afp-rtr - Iran heeft
besloten een deel van zijn nu
cleaire programma te hervat
ten. Dat heeft een hoge Iraanse
functionaris gisteren bekendge
maakt. De nucleaire activiteiten
waren opgeschort na een over
eenkomst met de Europese
Unie. De Europese Unie heeft
Iran intussen gewaarschuwd
voor „consequenties" als Iran
zijn plannen doorzet.
De hervatting van de nucleaire
activiteiten zou vrijwel zeker
het einde betekenen van de on
derhandelingen tussen Iran en
de EU. De EU vreest net als de
Verenigde Staten dat Iran in het
geheim werkt aan een atoom
bom. Duitsland, Frankrijk en
Groot-Brittannië proberen Te
heran via overleg zover te krij
gen dat die een deel van zijn
nucleaire programma schrapt.
Iran heeft intussen een brief
ontvangen van Parijs, Londen
en Berlijn. Daarin wordt vol
gens een Europese diplomaat
gewaarschuwd voor de „conse
quenties als Iran zijn opwer-
kingsactiviteiten herstart". „We
hopen dat Iran zijn besluit zal
heroverwegen", voegde hij er
aan toe. In de brief wordt voor
gesteld het overleg spoedig te
hervatten.
De Europese landen overwegen
om volgende week het interna
tionaal atoomenergieagent
schap IAEA in een spoedbijeen-
komst bijeen te roepen. „Er is
momenteel een heleboel pessi
misme", aldus een diplomaat.
De ingewijden gaan er echter
vanuit dat Iran nucleair materi
aal nog niet gaat opwerken. Dat
proces is essentieel voor het
verkrijgen van een kernwapen.
washington/anp - Een man die een afgesneden wijsvinger in zijn
chocoladetoetje vond, heeft te lang geweigerd de vinger terug te
geven. Het lichaamsdeel kan niet meer worden bevestigd aan de
23-jarige werknemer die de vinger kwijtraakte bij de productie van
de lekkernij. De man wilde de vingertop niet afgeven, omdat hij
met het lichaamsdeel als bewijs een forse schadeclaim wilde indie
nen. Hij toonde de vinger enkele keren op televisie. Na een paar
dagen kreeg hij spijt en bood hij alsnog de vinger aan, maar het
was te laat: hij bewaarde het lichaamsdeel in zijn vriezer, waardoor
cellen afstierven.
tblisi/gpd - De regering in Ge
orgië moet de Russische mili
taire bases in Akhalkalaki en
Batumi met ingang van komen
de week voor gesloten verkla
ren. Deze eis heeft het parle
ment in Tblisi geformuleerd.
Op de bases liggen 3000 solda
ten.
„De gespekken met de Russen
over sluiting hebben lang ge
noeg geduurd", aldus parle
mentsvoorzitter Nino Burja-
nadze. Het parlement nam op 9
maart al een voorstel aan om de
regering te vragen de bases op
15 maart te sluiten. Burjanadze:
„Als er niet snel iets verandert
zal dat voorstel uitgevoerd wor
den." Volgens Burjanadze
wordt er wel met de Russen ge
sproken maar worden er geen
praktische stappen gezet op
weg naar sluiting van de bases.
De Russen hebben eerder aan
gegeven de bases wel te willen
verlaten maar daar nog vier jaar
voor nodig te hebben. Georgië
duurt dat veel te lang.
De Georgische minister van fi
nanciën Valery Sjetsjelasjvili
heeft al laten weten dat de Rus
sen binnenkort een gepeperde
rekening kunnen verwachten
voor de militaire complexen in
Georgië. „Wij berekenen nu de
Russische schuld", verklaarde
de bewindsman. Naar verluidt
gaat het om tientallen miljoe
nen euro's. Behalve de grond
prijs zou er ook nog een reke
ning voor milieuschade van en
kele honderden miljoenen eu
ro's op tafel kunnen komen.
door onze correspondent
Bob Kroon
genève - Vermeende terroristen
of andere zware criminelen
worden door Amerika en Euro
pese landen steeds vaker uitge
leverd, op voorwaarde dat ze
niet worden gemarteld. Maar
dergelijke diplomatieke belof
ten van regeringen die de men
senrechten met de voeten tre
den zijn ongeloofwaardig en
bovendien niet te controleren.
En daarmee schendt het uitle
verende land zelf ook de inter
nationale conventies tegen
martelen of mishandeling.
Dat stellen 's werelds voor
naamste humanitaire organisa
ties, zoals Amnesty Internatio
nal, Human Rights Watch, de
Wereld Organisatie tegen Folte
ren en de Internationale Com
missie van Juristen in een ge
meenschappelijk betoog, dat
gisteren is gepubliceerd.
Het feit dat een 'fatsoenlijke' re
gering op garanties aandringt is
op zichzelf al een erkenning,
dat in het land van bestemming
wel degelijk wordt gefolterd,
staat in de verklaring te lezen.
Met name het Amerikaanse de
partement van defensie stuurt
steevast vermeende terroristen
naar landen als Egypte of Pakis
tan, omdat daar snellere beken
tenissen worden afgedwongen.
Europese regeringen zijn min
der betrokken bij doorsturen
van terroristen naar twijfelach
tige derde landen. Maar uitleve
ring van verdachte criminelen
naar bestemmingen als Turkije,
waarbij wordt blindgevaren op
een diplomatieke belofte van
goed gedrag, komen wel dege
lijk voor.
„Het gaat om uiterst verontrus
tende procedures. Er zijn harde
bewijzen dat vermeende terro
risten wel degelijk zijn gefol
terd, alle toezeggingen ten spijt.
Ten tweede kan een uitgelever
de zich wettelijk niet beroepen
op een diplomatieke toezeg
ging. Regeringen ontkennen al
tijd dat ze martelmethoden
hanteren en mishandelingen
vinden ook niet plaats als de
consul op inspectie komt."
londen/anp - Wetenschappers
zien een grote toekomst wegge
legd voor een nieuw medicijn
dat het geheugen en het men
taal prestatievermogen sterk
verbetert. Uit verscheidene On
derzoeken aan universiteiten in
Groot-Brittannië en de Verenig
de Staten blijkt de stof ampaki-
ne een uitzonderlijk gunstig ef
fect te hebben op het brein,
meldde het wetenschappelijk
blad New Scientist gisteren.
Ampakine verhoogt het effect
van glutaminezuur, een belang
rijke neurotransmitter die het
leerproces en het geheugen on
dersteunt. De stof is onder
meer getest aan de universiteit
van het Britse Surrey op zestien
personen. Zij kregen verschei
dene doses ampakine toege
diend, terwijl enkele anderen
een placebo slikten. De groep
die de 'echte' pil kreeg, pres
teerde na een slapeloze nacht
aanzienlijk beter op onder meer
geheugen-, alertheids- en reac
tiesnelheidstests dan de men
sen die de stof niet hadden bin
nengekregen.
Ook bleven de proefpersonen
die ampakine hadden geslikt,
met gemak wakker en bleken zij
beter in het oplossen van pro
blemen.
Vooralsnog lijken er geen nega
tieve effecten op te treden, zo
als trillerigheid die optreedt als
iemand veel andere stimulan-
ten als coffëine of amfetamine
inneemt.
Wetenschappers denken dat
ampakine niet alleen gebruikt
zou kunnen worden bij de be
handeling van jetlag en ADHD,
maar ook bij het voorkomen en
stoppen van Alzheimer.
Proces 'staatsvijand nummer 1' is volgens Europees Hof oneerlijk verlopen
londen - Geen alledaags beeld, een militair van de explosieven op
ruimingsdienst voor de ambtswoning van de Britse premier Blair,
aan Downingstreet 10 in Londen. Het was dan ook geen alledaagse
gebeurtenis. De bommenexperts werden door de Britse premier ont
vangen om hen te eren voor het moedige werk dat hun regiment de
afgelopen 35 jaar in het door geweld verscheurde Nood-lerland heb
ben verricht. Foto: EPA
door onze correspondent Fidan Ekiz
Istanbul - Het Europees Hof voor de
Mensenrechten vindt dat Turkije de
Koerdische leider Abdullah Öcalan op
nieuw moet berechten. Het Hof in
Straatsburg oordeelde gisteren dat het
proces tegen de voorman van de separa
tistische PKK niet eerlijk is verlopen.
Turken reageerden ontzet op de uit
spraak. Veel mensen vrezen dat hier
door interne politieke problemen kun
nen ontstaan en voor een extra opleving
van nationalistische gevoelens zorgt.
Bovendien frustreert het mensen dat de
Europese Unie deze zaak mogelijk zal
gebruiken bij de beoordeling van Turkije
voor toetredingsonderhandelingen,
öcalan, zit sinds 1999 op de Imrali ei
landen gevangen wegens hoogverraad
en het leiden van een gewapende strijd
tegen de Turkse staat. Daarbij zijn vol
gens de Turkse overheid tenminste
30.000 doden gevallen. De PKK-leider
werd in 1999 door Turkse geheim agen
ten opgepakt in Kenya en in Turkije ter
dood veroordeeld. Na de afschaffing van
de doodstraf in 2002, onder dwang van
de Europese Unie, werd zijn doodvonnis
omgezet in levenslang. Turkije poogde
zo de EU tegemoet te komen, waar het
zo graag lid van wil worden.
Met de uitspraak van het Europees Hof
verliest de Turkse staat zijn beroepszaak
tegen een eerdere gelijkluidende uit
spraak uit 2003. Ook toen concludeerde
het Hof dat de Koerdische leider niet op
onafhankelijk wijze was berecht. Zo
diende de zaak voor enkele militaire
rechters en waren zijn advocaten niet
vrij in het oproepen van getuigen.
Weinigen gaan ervan uit dat öcalan na
een nieuwe berechting op vrije voeten
wordt gesteld of strafvermindering
krijgt. Toch reageerden de financiële
markten in het land vanmorgen heftig
op de uitspraak van het hof. Die uit
spraak had niet op een slechter moment
kunnen komen, oordelen politieke des
kundigen in Turkije, die evenals buiten
landse diplomaten vrezen voor een
nieuwe uitbarsting van nationalistische
sentimenten. Heftige protesten zouden
de Turkse toetredingsgesprekken met de
EU in oktober kunnen verstoren. Het
aantal voorstanders van toetreding van
hun land tot de EU is danig geslonken in
Turkije, mede doordat men vindt dat de
EU te veel eisen stelt. Vooral onder de
ultra-nationalisten bestaan grote frus
traties over gevoelige zaken, zoals de er
kenning van het Griekse deel van Cyprus
en de Armeense genocide, waarover tus
sen Turkije en de EU onenigheid be
staat.
De afgelopen weken was Turkije al het
toneel van onlusten, nadat een groep
Koerdische jongeren de Turkse vlag in
brand poogde te steken. Anderzijds voe
len de Turken zich beledigd door Brus
sel, dat steeds naar excuses zou zoeken
om het arme en islamitische Turkije af
te schepen. De uitspraak over öcalan
wordt gezien als een manier om een
Turks lidmaatschap te dwarsbomen. De
EU zou een nieuw proces als aanvullend
criterium naar voren kunnen schuiven.
De uitspraak van het Europees Hof is
overigens niet bindend en moet eerst
worden bevestigd door de Europese
Raad. Hoewel Turkije ook dan nog kan
weigeren het besluit uit te voeren, ho
pen Turkse politici dat die beslissing
nog jaren op zich laat wachten. Want de
regering van premier Erdogan ziet zich
voor een dilemma geplaatst. De druk
van vooral de nationalisten in eigen land
Abdullah Öcalan. Foto: EPA
neemt toe om niet teveel toe te geven
aan Brussel. Ook de enige oppositiepar
tij in het parlement is faliekant tegen
een nieuw proces. En zonder instem
ming van die partij kan de regering het
advies van de Europese Raad niet opvol
gen. Maar wil Turkije kans maken op het
EU-lidmaatschap dan kan het de Euro
pese Raad niet zomaar negeren.
De Turkse minister van buitenlandse
Zaken Gül probeerde de zorgen bij de
burgers enigszins weg te nemen door te
benadrukken dat het vonnis tegen öca
lan nooit zal veranderen, ook 'al wordt
hij honderd keer berecht'.
