Schilderwerk beheerst ook KunstRAI
KUNST CULTUUR
Voetbalclub Real Madrid zoekt fortuin in films
heater voor zwervers en treinreizigers
R9
Kuyvenhoven laat nieuw
licht schijnen over Liszt
Victor Löw
sterk als
overspannen
ambtenaar
Overzicht
Kees Verwey
in Den Haag
vrijdag 13 mei 2005
Festival van Cannes beleeft 58ste editie
Ie dertien portretten
nceioto: EPA
)let
uce
win
1003
enii t
ol verkocht
9,8 miljoen
Een portret van de
van inse actrice Elizabeth
nd, ischilderd door Andy
aut leeft op een veiling in
12,6 miljoen dollar
9,8 miljoen euro) op-
Het werk 'Liz' ont-
11 en d 1963 en toont het
1 de m Taylor op een rode
terk md. Het is een van de
bes ortretten die Warhol
mei trice maakte.
erlij
uiss r
E
Histt
3.nl
cannes/gpd/anp - De Spaanse
voetbalclub Real Madrid gaat
fortuin zoeken in de filmbusi-
ness. Op het filmfestival van
Cannes wordt flink promotie
gemaakt voor 'Real, The Movie',
een door Borja Manso geregis
seerde combinatie van speel
film en documentaire die ko
mend najaar in Spanje in roula
tie moet komen en thans op het
festival kan worden gekocht
door de andere landen van de
wereld.
Het in Cannes met dagelijkse
edities verschijnende filmvak
blad Variety vermoedt dat het
een trend wordt dat kapitaal
krachtige voetbalclubs met we
reldwijde bekendheid en spe
lers met de status van super
sterren zich met meer gaan be
zighouden dan alleen de ver
koop van kaartjes en uitzend
rechten.
Real Madrid is de rijkste voet
balclub ter wereld op Manches
ter United na, maar met een
jaaromzet van 236 miljoen euro
zijn de cijfers vergelijkbaar met
die van een bescheiden tv-
maatschappijtje. Uit sterren als
David Beckham, Zinedine Zida-
ne en Ronaldo is veel meer pro
fijt te halen, meent ook Variety.
In Real, The Movie' gaat de
Madrileense club op wereld
tournee en worden de sterspe
lers gevolgd tijdens wedstrij
den, trainingen en persoonlijke
therapie. Tussen het documen
tairegedeelte in zitten zes korte
speelfilms verwerkt die zich af
spelen in onder meer New
York, Madrid en Tokio. Het Ja
panse verhaal bijvoorbeeld ver
telt over wat een vrouwelijke
fan van Beckham er allemaal
voor over heeft om aan een
handtekening van haar held te
komen.
De 58ste editie van het beroem
de jaarlijkse filmfestival van
Cannes is woensdagavond be
gonnen. Het twaalf dagen du
rende evenement, dat door vele
beroemdheden wordt bezocht,
trapte af met de voorstelling
van de film 'Lemming', een sur
realistisch familiedrama van de
jonge Franse regisseur Dominik
Moll. Het festijn eindigt met de
thriller 'Chromophobia'.
Aan de strijd om de Gouden
Palmen doen 21 films uit veer
tien landen mee. Onder de re
gisseurs die in aanmerking
kunnen komen zijn er die al
eerder de hoofdprijs hebben
gekregen in Cannes: Jim Jar-
musch, Wim Wenders en Lars
von Trier.
De verwachting is dat het hoog
tepunt van het festival de zesde
aflevering van 'Star Wars' zal
zijn: 'Star Wars: Episode III -
Revenge of the Sith'. Deze film
wordt zondag - vóór de premiè
re in Groot-Brittannië en de
Verenigde Staten - vertoond,
buiten mededinging voor de
prijzen. Ook 'Match Point' van
Woody Allen dingt niet mee in
de strijd om de palmen.
De negen leden tellende jury
die moet beslissen wie de felbe
geerde prijzen krijgt, staat on
der leiding van de enige regis
seur die in zijn carrière twee
Gouden Palmen heeft gekre
gen: Emir Kusturica. Leden van
de jury zijn onder meer de
Amerikaanse schrijfster Toni
Morrison en de Mexicaanse ac
trice Salma Hayek.
Scarlett Johansson en Jonathan Rhys spelen de hoofdrollen in 'Match
Point' van Woody Allen. Foto: Reuters/Eric Gaillard
levert
euro op
eilig
fering - De uitvoerin-
Ester de musical' in
tering, eind april, heb-
1 iedrag van 3000 euro
d. Het geld is inmid-
a n ïandigd aan War
opvoeren van de
in de gereformeerde
een initiatief van de
Bjke kerken in Oude
Vooraf al was be-
het geld dat overbleef
van kosten naar War
14 n Saan'
11 huisvest
«festival
erli let landelijke Wereld
twe tival is dit jaar voor
Je te zien in Leiden. Het
jt jn il dans, zang, muziek
utyj itiek, staat dit jaar in
van Marokko. In de
houwburg zijn op 27
ee hoofdacts te zien:
us en Wakha Wakha.
Qrc ld Kinderfestival vindt
en najaar plaats in
pZ-I] nde steden in Neder-
steil E'gië.
jpen VS
bije r
lub I
scho
tseujDe Nederlandse film
ran regisseur Eddy Ter-
draaien in de Ameri-
cuit oscopen. De 'release'
n in Amerika is des te
ijker omdat de film in
itroversiële onderwer-
Vd ithanasie, homohu-
drugsgebruik aan-
afH film vertelt over de
mes telijke vriendschap
d timide homoseksue-
n mi s (Marcel Hensema)
traverte machistische
Ier (Cees Geel).
door Rob Schoonen
Amsterdam - Wat eerder al op
andere beurzen werd geconsta
teerd, geldt ook in hevige mate
voor de KunstRAI; schilderen is
weer buitengewoon populair.
Veel, heel veel van de ruim hon
derd aanwezige galeries tonen
doeken en bladen waar verf het
medium is - er hangt dan ook
een bijna weldadige verflucht in
en rond de stands. Belangrijker:
het is vaak schilderwerk van
hoog niveau. Dat maakt de 21ste
editie van de KunstRAI tot een
heel aangename.
Anneke Oele, de directeur van
de belangrijkste kunstbeurs van
Nederland, kan dan ook tevre
den zijn; vrijwel al de door haar
gestelde doelen zijn gehaald.
Het belangrijkste is zonder twij
fel dat vrijwel alle belangrijke
galeries in Nederland aanwezig
zijn en er ook een toenemend
aantal buitenlandse, kwalitatief
goede galeries aan de beurs
deelneemt. Het steeds meer
uitdijende nevenprogramma,
met onder meer discussies over
actuele thema's, de dag voor
beginnende verzamelaars of de
ruim twintig buitenlandse cura
toren die er te gast zijn: dat al
les maakt de KunstRAI tot een
zo goed als complete en boven
al inspirerende beurs. Het ver
schil met de kunstbeurs in Rot
terdam zit 'm in de verrassende
zaken die men in de havenstad
steevast wél durft te brengen.
Dat blijft in Amsterdam wat
achterwege; het is veelal zeer
goede kunst, maar ook degelijk
en soms ook ietwat voorspel
baar.
Zoals de ontelbare Armando's
die je er aan treft. Bij flink wat
galeries zijn de (op zich fraaie)
doeken en reusachtige bronzen
van hem te zien - en voor flink
wat euro's te koop. Of de Deen
se galerie Moderne die werken
van zo ongeveer alle leden van
de Cobra-beweging naar Am
sterdam heeft gehaald.
Interessanter zijn de vele solo
presentaties in de ruim twintig
galeries. Dat getuigt niet alleen
van lef, maar komt de rust en
daarmee de kwaliteit beslist ten
goede. Heel fraai zijn de recente
schilderijen van Reinoud van
Vught bij Arti Capelli. Zijn 'wa
terschilderijen' vormen een ex
ponent van de herwaardering
voor de schilderkunst. Door
steeds maar weer het schilders
doek te vouwen en er vervol
gens verf overheen te gieten,
ontstaan er abstracte, maar aan
de andere kant ook heel realis
tische doeken die blijven intri
geren. Boeiend is ook de solo
presentatie van Rik van Iersel
bij galerie Willy Schoots en Li
vingstone Gallery; de energie
spat hier bijna letterlijk van de
wanden af.
De centrale ruimte op de beurs
is dit keer ingevuld door Buro
Leeuwarden. Daar valt de enor
me wandschildering van
Hadassah Emmerich op. Niet
alleen door de omvang, maar
vooral door het uitgekiende
materiaalgebruik; het is een
verfijnde, uitnodigende instal
latie geworden.
Geert Dales, burgemeester van
Leeuwarden, opende woensdag
de 21ste KunstRAI. Hij greep de
gelegenheid aan om vooral zijn
WD-partijgenoten nog eens te
overtuigen van het besteden
van 1 procent van het rijksbud
get aan kunst en cultuur.
Een commissie onder Dales'
Opbouw van de stand van Ellen de Bruijne Projecten op de KunstRAI in Amsterdam. Foto: ANP/Robin Utrecht
voorzitterschap nam dit stand
punt eerder op in het concept
Liberaal Manifest. De WD
stemt deze maand over het ma
nifest tijdens haar congres in
Groningen. Dales is er niet ge
rust op. „De hierover ingedien
de wijzigingsvoorstellen voor
dat liberale manifest stemmen
mij vooralsnog niet vrolijk", zei
Dales.
„Die één procent te steunen
geeft een bijna historische kans
om af te komen van het imago
van onwetendheid en onver
schilligheid dat de WD heeft
opgebouwd door veel te onge
nuanceerde uitspraken over
'het vrije spel van marktkrach
ten dat het maar moet regelen'.
Ik vind dat goedkope kletskoek
van mensen die te weinig moei
te hebben gedaan om zich in de
wereld van kunst en cultuur te
verdiepenaldus Dales.
KunstRAI, tot en met 16 mei van
11.00-19.00 uur.
rand Schaap
Wenen is het aller-
ik van theatergroep ZT
in première gegaan.
isattt >a' 'S een a^sc'ie'c' 'n
etheater zoals alleen
ions dat kan maken. Te
in zwervers en treinrei-
première waren ze
lalhoofdige Lonsdale-
an Oostenrijkse allu-
ïaf de eerste Weense
an 'Fort Europa'
11 kwamen kijken bij
og van Aus Greida-
vervolgens verder te
Ide woorden „Wieder
enstück!"
p de vierde mei. Maar
inière op zondag 9
q ze weg. Voorwaar
ite score voor een
|van een half uur
chassidische jood
ut vrolijkheid in de
de verbrandingsovens,
rijk zijn toneelstukken
ider met drek over
als Greidanus Jr is
re dobber. Tom
ijver van 'Fort Eu-
hem: „Dat er men-
:n weglopen als je
Levi begint, spreekt
ligt niet aan jou,
nsen hier willen dat
tmeer horen."
ur Johan Simons is
1' een uitroepteken
itigjaar 'Hollandia'.
iorstelling neemt hij
(scheid van het ge-
et is< lat hij samen met
aardt iul Koek, die in Lei-
eorgi ijn Veenfabriek is be-
d in N prichtte. Simons: „Ik
and« egonnen omdat ik
icent We maken voor men-
jland >oit in aanraking kwa-
ie roi theater. Die doelstel-
ence), *al mislukt, want in
enen 0CW becijferd dat
uitge >gst opgeleide en
OtO:l
Johan Simons (links van de camera) en Tom Lanoye (rechts van de camera) in het Weense zuidstation tij
dens de opvoering van 'Fort Europa'. Foto: GPD/Ben van Duin
meest elitaire publiek van alle
Nederlandse theatergezel
schappen hadden.
Toch blijft Simons het probe
ren. Op deze eerder herfstige
dan voorjaarsachtige ochtend
bij het Weense Zuidstation, is
hij nog aan het nagenieten van
de eerste echte doorloop van
'Fort Europa' in de oostelijke
vertrekhal van dat bizarre ge
bouw. Na de repetities in
Utrecht, waar 'Fort Europa'
vanaf 3 juni te zien is, werd het
stuk voor het eerst in zijn ge
heel in gespeeld. Alle betrokke
nen zijn onder de indruk.
Simons: „Je ziet de positie van
het theater in de samenleving.
Dat vind ik echt, daar kan ik tot
tranen toe door geroerd raken.
Er zit een publiek. Er is een rei
ziger. Die moet naar Boedapest
en die ziet hier iets anders ge
beuren dan normaal. Die reizi
ger wordt aangesproken door
acteurs. Die loopt door, of hij
blijft tien minuten hangen om
te kijken. Dan komt die reiziger
even in een theatrale werkelijk
heid. Dat vind ik echt fantas
tisch. Het verschil tussen thea
terruimte en publieke ruimte is
opgeheven. Je zit daar zonder
tribune, tussen de spelers en
het theater is om je heen.
Vrijdag en zaterdag zijn de re
petities indrukwekkend. 'Fort
Europa' is een prachtig requi
em voor een werelddeel dat, al
dus Tom Lanoye, ver voorbij de
uiterste houdbaarheidsdatum
is. De toekomst mag dan mis
schien in handen zijn van Euro
peanen, hiin recht op het stukje
land rondom Rijn, Rhone en
Donau hebben ze verspeeld.
Hier op het station in het mid
den van het oude Europa werkt
dat. Topacteurs met bij tijden
prachtige monologen in een
galmend lege stationshal, ter
wijl met ijzeren regelmaat trei
nen uit oorden als Bratislava,
Graz of Ljubljana hun reizigers
uitspugen. En natuurlijk die en
kele verdwaalde fascist.
Ondertussen is er op de achter
grond een strijd gaande met de
vaste bewoners van de stations
hal. Een groep van vijftien alco
holisten en psychisch gestoor
den, bejaarden en dropouts,
moet plotseling een club ac
teurs dulden als medebewoner.
Het leidt tot een machtsstrijd.
Eén van de dapperen onder de
zwervers eigent zich de wijn toe
van de eettafel.De medewerkers
van Hollandia ondergaan het
gelaten.
Anders is het wanneer aan het
slot van de voorstelling Chris
Nietveld in een prachtige mo
noloog het definitieve failliet
van Europa beschrijft, omdat
het alleen in de afgelopen eeuw
al 100 miljoen slachtoffers heeft
gemaakt. Ook één van de zwer
vers voelt zich slachtoffer en
valt haar luid bij. Hij wordt ver
wijderd door de bewakings
dienst. Na afloop wordt over
het incident lang nagepraat.
Dramaturg Paul Slangen is
woedend. De bewakingsdienst
had de zwerver nooit mogefr
verwijderen: „Wij zijn te gast in
het huis van die mensen. Wij
komen hier en nu worden ze
verdreven uit hun eigen huiska
mer. Dat is precies waar dit
stuk over gaat!"
Het is ook precies deze interac
tie met het publiek die Johan
Simons altijd heeft gezocht. En
zijn internationale carrière
heeft hij mede te danken aan
acteurs als Elsie de Brauw, Bet
ty Schuurman en Jeroen Wil-
lems, die als geen ander het vak
van het locatietheater beheer
sen. En Fedja van Huêt natuur
lijk, die in 'Fort Europa' een za
kenman speelt met plannen
voor emigratie naar Argentinië.
Simons: „Daar krijg ik tranen
van in mijn ogen. Een weerga
loos goed acteur. Die ruikt zo'n
zaal. Die is niet bang voor het
publiek, niet bang voor de
zwervers. Hij kan problemen
ter plekke oplossen. Is echt in
het hier en nu."
En dan is er de première. De
eens zo lege en verlaten sta
tionshal stroomt vol met deftige
mensen, onder wie zeventig
journalisten. Het stuk begint
met een mooie monoloog van
Hadewych Minis, die later nog
een schitterend jiddisch lied zal
zingen. De zwervers zijn ge
temd, Aus Greidanus is over
zijn angst heen en speelt de
Chassid overtuigend. Het pu
bliek kijkt streng naar Chris
Nietveld wanneer ze smeekt om
een respectabele dood en volgt
Betty Schuurman gelaten in
haar wens om als 68-jarige nog
een zoon te mogen baren. Maar
de Latijns-Amerikaanse zwerf
ster die zich de afgelopen da
gen als intermediair tussen spe
lers en bewoners heeft opge
worpen, is enthousiast. Zoveel
mensen om een eurootje aan te
vragen zag ze nog nooit bij el
kaar.
'Fort Europa', 2 tot en met 18 juni in
Utrecht in het voormalige gebouw
van de Sociale Dienst.
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Christiaan Kuyvenhoven
(piano) en Yingdi Sun (piano).
Gehoord: 11/5, Stadsgehoorzaal,
Leiden.
Op de valreep lukte het de
Stadsgehoorzaal om niet al
leen de eerste prijswinnaar
Yingdi Sun van het Liszt Pia
noconcours 2005 binnen te
halen maar ook de negentien
jarige Nederlandse Christiaan
Kuyvenhoven die de derde
prijs in de wacht sleepte. Dat
is interessant, om de twee to
taal verschillende interpreten
naast elkaar te horen. Brengt
Kuyvenhoven Liszt als een
springerige jonge hond, die
nieuwsgierig naar het leven is,
geen weet heeft van valkuilen,
de ruim vijf jaar oudere Yingdi
Sun uit China laat een meer
beschouwende, rijpere Liszt
horen, met veel gevoel voor
gedoseerde effecten.
Kuyvenhoven steelt de show
door zijn ontwapenende, na
tuurlijke spel, met opmerkelijk
weinig pedaalgebruik; tin-
telfris en doorschijnend. Zo
hoor je Liszt maar zelden. De
"Valse impromptu' heeft al
meteen die helderheid en
sprankeling. Een enkele keer
laat Kuyvenhoven een licht,
goed getimed rubato toe, of
geeft hij z'n staccato nootjes
extra ruimte. Zijn wals 'voelt'
gewichtsloos. Wie Bach's Kan-
tate 'Weinen, Klagen, Sorgen,
Zagen' uit z'n hoofd kan zet
ten, en Liszt via de handen
van Kuyvenhoven het preten
tieloze motief hoort bewer
ken, de simpele lijnen van lin
ker- en rechterhand fraai be
nadrukkend, de hakkende oct
aven gaandeweg met 'nieuwe'
noten spannend inkleurt,
hoort zonder 'bagage' verras
send inventief, parelend spel,
dat eveneens zijn tedere mo
menten kent. Hoe ingenieu
zer, voller en breder die no
tenmassa's echter worden,
hoe meer het zijn oorspronke
lijke barokke kracht ver'Liszt';
ondanks Kuyvenhovens licht
voetige aanpak. Als in 'Liebes-
botschaft' uit Schuberts
Schwanengesang bombast
even de boventoon voert, is
hij in staat om de boodschap
zo snel mogelijk weer vleugels
te geven die zacht neerstrijken
op glashelder water.
Na de pauze komt Yingdi Sun
rustig op en neemt plaats op
zijn privé stoel. Met z'n rug re
laxed tegen de leuning vertelt
hij ons in een totaal andere
stijl dan Kuyvenhoven Liszts
Ballade in b. Geconcentreerd
zet Sun met een neervallende
rechterhand de solide melodie
uit, noot voor noot; boven een
afgrond van rommelend, zin
derend passagewerk vanuit
een donkere diepte. De balla
de lijkt 'in het nü' geleidelijk te
ontstaan. Sun speelt, met
door hemzelf gelimiteerde
dramatiek, veel meer legato
(gebonden), in lange lijnen
gedacht dan Kuyvenhoven.
In monumentale fortissimi
vallen de harmonieën met de
volle zwaarte van zijn armen,
onderbroken door virtuoos
praal- en prulwerk aan de
baskant. Ook in de Rapsodie
Espagnole en het Sonnet nr
104 van Petrarca uit Liszt's
'Années de Pèlerinage' valt die
intense zorg op voor afwer
king, en timing bij het opbou
wen van spanning.
De overbekende Hongaarse
Rapsodie laat Yingdi heel ge
raffineerd opkomen, blinken
en branden. Sun voert je mee
langs opwindend stampende
ritmes naar een overweldi
gend virtuoos slot, dat in snel
heid en passie zijn weerga zel
den kent. En tóch opteer ik
voor Christiaan Kuyvenho
vens. die nieuw licht over Liszt
laat schijnen.
theater recensie
Dick van Teylingen
Voorstelling: 'De redenaar' van Ruud van
Megen door Victor Löw. Regie: Porgy
Franssen. Gezien 29/4, Leidschendam.
Nog te zien: 14/5, Leidse Schouwburg.
Ooit maakte ik aan een Rotter
damse restauranttafel een jon
gensachtig wedstrijdje van twee
middelbare mannen mee. Wie
heeft de langste meegemaakt,
daar ging het om. Ze hadden al
lebei op Cuba toespraken van
Fidel Castro gehoord; de een
had wel zes uur in de branden
de zon staan luisteren, de ander
minstens negen uur.
Die fascinatie met grootse toe
spraken heeft de redenaar ook.
Hij is een ambtenaar die al zo
lang vastzit in de stroperige
molen van zijn gemeentehuis
dat hij zelf is gaan malen. Hij
heeft een passie en een missie.
Historische toespraken zijn
voor hem dé manier om de
mensen weer iets terug te geven
van het historisch besef dat zo
in verval is. Iedereen en elk on
derwerp mag daaraan bijdra
gen: Castro, de oproep tot de
tweede kruistocht, Kennedy,
Goebbels, Martin Luther King,
Willem van Oranje, alles loopt
soepel door elkaar.
Zijn andere obsessie is het werk
van Frank Lloyd Wright; hij
kent de plattegronden van zijn
gebouwen uit zijn hoofd. Ei
genlijk durft hij niet, maar als
zijn plichtsbesef het wint van
zijn angst gaat hij naar het
Leidseplein om vanaf een kist
de toespraken te houden. Tot
zijn verbazing krijgt hij succes,
en als Barend en Van Dorp hem
uitnodigen wordt hij een natio
naal fenomeen. Op het stadhuis
is hij dan al met ziekteverlof: hij
heeft een klagende burger ge
beten, tenminste, dat denkt hij.
Als hij in de talkshow niet de
ruimte krijgt om historisch ver
antwoord volledige redes uit te
spreken, en daarbij Kennedy's
'Ich bin ein Berliner' moet ver
talen in 'Ik ben een oliebol', le
vert dat nieuwe frustraties op.
Uiteindelijk komt het allemaal
goed, wanneer de ambtenaar
terugkeert naar zijn plaats.
De redenaar heeft een grillige
geschiedenis. Ruud van Megen
(ook actief voor 'Pleidooi' en
'Karakter') schreef het stuk een
jaar of vier geleden. Hans Dage-
let probeerde er een voorstel
ling van te maken, maar strui
kelde over de enorme lap tekst.
Toen Victor Löw later het oor
spronkelijke stuk onder ogen
kreeg, viel hij er onmiddellijk
voor. En dat is te merken. Hij
trekt alle registers open, oreert
dat de stukken ervan af vliegen
en sleept je zo mee in zijn ver
wrongen wereld dat je even af
stand moet nemen om je te
kunnen realiseren wat er pre
cies gebeurt. Een sterke, koorts
achtige monoloog.
den haag/anp - Het Gemeente
museum in Den Haag houdt
van 21 mei tot en met 21 augus
tus een overzichtstentoonstel
ling van het werk van Kees Ver
wey (1900-1995). Oud-directeur
Rudi Fuchs heeft de expositie
samengesteld met medewer
king van Max van Rooy. Tien
jaar na het overlijden van de
schilder komen alle aspecten
van zijn oeuvre aan bod: stille
vens, portretten, aquarellen en
atelierstukken. Veel niet eerder
getoonde werken zijn afkomstig
uit de collectie van de Stichting
Kees Verwey.
