Zuster Lara in 'rollator-
city
m
REGIO
WOT ut tO ^OK ITlOt CIO z'n Spaans uitge-
'"\nercie in het voetbalZt"
J Oluut niet. Schoenmaker blijf bij
>nd iu ik willen zeggen. Film is iets
5th I mindustrie. Bij Real gaat het
,elijk toch om voetbal? Natuur -
ze er over nagedacht en zijn
inclusie gekomen dat het goe-
is. Dat er geld mee valt te ver-
ik vind dat het tegenwoor-
gek wordt met de commercie
tbal. Ik vind dat Real dit niet
Mijn ogen doen het niet meer
VRAAG
movie' is de naam van een film waarvoor op dit moment
is Ge
n a/d
k Zo
bo.
5, Vrijdag 13 Mei
K - Het badseizoen is nog lang niet begonnen, maar toch
termiddag op de Koningin Wilhelminaboulevard te Noord
dat het wel hartje zomer leek. Het was geen wonder dat
ir Noordwijk waren gekomen, immers het Concours d'Ele-
ijd een aantrekkelijk schouwspel. Daar zijn dan in de eerste
uringcars, waar het bij dit concours eigenlijk om gaat,
g q6 aast had de F.N.O.P. (Federatie van Nederlandse Organ isa-
30 t Personenvervoer) weer gezorgd, dat een aantal groepen in
he klederdracht optraden.
>•30 i i middag vol kleur en fleur en gratie. Dit geldt dus aller-
e touringcars, 65 in getal. Er waren bijzonder mooie exem-
lussen, waarin men graag een flinke reis zou gaan maken.
Rijn issen met en zonder gordijntjes, met en zonder schemer-
kucb irelke zitplaats, met en zonder koffieketel.
dinsdag 13 mei
- Een groot ongeluk in Voorschoten? Dat valt gelukkig
'slachtoffers' deden gisteren mee aan een grote ram-
Nieuw Voordorp in Voorschoten. In samenwerking met
brandweer, de EHBO en het Rode Kruis werd een grote
Foto: archief Leidsch Dagblad
cunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
13 bij 18 in zwart wit) over te maken op gironummer
i.v., Postbus 2, 1800 AA Alkmaar, onder vermelding van
(datum van plaatsing) of door contante betaling aan
Dagblad, Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto
binnen drie weken thuisgestuurd.
me wordt gemaakt op het prestigieuze filmfestival van Can-
j 1 j nes. Met 'Real' op
van de film is voetbalclub Real Madrid. Het filmvakblad Va-
de indruk dat het 't begin is van een trend. Steeds meer rij-
r|ubs, met spelers die de status van superster hebben, zullen
Gt|nier hun kas proberen te spekken, zo denkt het blad. DIRK
bestuurslid van het Katwijkse Quick Boys, ziet dat met le
ef een mooi initiatief van Real
Jhofl
Bur| ys doet zelf aan merchandising.
Tooerkoopt van alles, van sjaals en
t aanstekers. Is dat voor de
u extra geld binnen te halen?
is echt voor de sfeer rond de
n. Verder niet. Als we iets inko-
>en euro per stuk, dan verkopen
it niet voor drie euro. Natuurlijk I
wel een rekensommetje. We
ke a product in op basis van de ge-
rkoop. Zo bepalen we een prijs,
s moet er natuurlijk wel uit. Er is in elk geval veel vraag
artikelen. Dat heeft ook met onze successen van de laat-
e maken."
wer Quick Boys hoeven we niet te venvachten?
niet? Vorig jaar hebben we samen met TV West een dvd
aan. Met onze kampioenswedstrijden. Die dvd is best aar-
tit. Maar er is denk ik geen winst uit gehaald. De juiste
De'j malen daarvoor hebben we niet, het afzetgebied is natuur -
Schi groot en er wordt vandaag de dag het nodige gekopieerd.
Tipwe gewoon een mooi collector's item. Leuk voor de fans."
er zaterdagkampioen
Dzelfc SWH. Dat is een echte sluipmoordenaar. Excelsior '31 is
Euc er. Maar ik hoop zelf op IJsselmeervogels. Die trekken het
mn bliek. Net als bij Quick Boys komen daar ook duizenden
lanJoustra foto: EPA/Emilio Morenatti
arten
mp,
nei
ZOOI
alenl
T. Klein en H. de Wit
directie.hdcuz@hdc.nl
Jan Geert Majoor,
ian Brandenburg
II: redactie.ld@hdc.nl
an Br
vrou»
iet L i
off,
5.W.L
M. va
ioor,
ren,
jew
n Er
jaar,
H. vai
/rouw
C.
geh
o' bus 54,
82, Leiden, tel. 071-5 356 356
2300 AB Lelden,
en van de receptie zijn:
met donderdag
12.30 uur
COLOFON
Leidsch Dagblad
•5356415
0715356 325
k overlijden, geboorte, jubilea
j eberkhten, desgewenst met
Ming, via www hdcmedia.nl of
;^eberichten@nhd.hdcnl
ui fax 072-5196696, tel. 072-
ERK00P
de t,.
g 3661
1023-5150543
58i 3677
"del: 071-5 356 300
kunnen contact opnemen
"E (acceptgiro)
■*"aut ine)
6216,90
15 een machtiging verstrekken
A afschrijven van het
ontvangen €0.50 korting
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
Voor zaterdagabonnementen geldt €0,60 per
zaterdag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 0800-1711 (gratis).
Mobiel: 072 - 5196800.
ma t/m vr 07.30-17 00 uur; za: 08.00-13.00 uur
(als op zaterdag voor 12.00 uur wordt gebeld,
wordt de krant dezelfde dag nabezorgd. Wie
tussen 12.00 en 13 00 uur belt. ontvangt de
krant op maandag.)
OPZEGGEN
Opzeggen van abonnementen uitsluitend
schriftelijk, uiterlijk één maand voor afloop van
de abonnementsperiode, ia v. afdeling
lezersservice, postbus 2,1800 AA Alkmaar
Voor leveringsvoorwaarden abonnementen zie
www.leidschdagblad.nl of KvK-nummer
37014187.
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Media BV
cq. de betreffende auteur.
HDC Media BV, 2004
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen
HDC Media BV is belast met de verwerking van
gegevens van abonnees van dit dagblad. Deze
gegevens kunnen tevens worden gebruikt om
gerichte informatie over voordeelaanbieding
en te geven, zowel door onszelf als door
derden. Heeft u hier bezwaar tegen, dan kunt
u dat laten weten aan HDC Media BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 2,1800 AA Alkmaar
Mijn leven is niet saai. Vijf kinderen (Fré, Marc, Sam,
Fleur, Olivier) in de leeftijd van 13 tot 24 jaar en mijn
man (Theo) zorgen voor veel leven in de brouwerij. Vier
dagen in de week ga ik naar de redactie van deze krant.
Of ik trek op zoek naar nieuws en achtergrondverhalen
de regio in. Een ingewikkeld bestaan? In 'Tussen pen en
pan' bericht ik er wekelijks over.
Mijn armen worden te
kort. Ik bedoel eigenlijk:
mijn ogen doen het niet
meer op de afstand van
mijn armen. Tot vorige
week kon ik met een
krant in mijn handen en
gestrekte armen nog wat
berichten ontwaren.
Maandag is het over, he
lemaal over. Ik zie niets
meer tussen 0 en 100
centimeter. Een vreemde
gewaarwording. Ik ont
dek het op het toilet. Wat
ik ook doe, het lukt mij
niet om nog maar iets te
lezen in de ochtendkrant.
Zelfs koppensnellen gaat
moeizaam. Eerst dacht ik
nog aan oververmoeid
heid, een lichte oogont
steking of naweeën van
een griep, want in de
loop van de ochtend
kreeg ik toch de indruk
dat het weer ietsje beter
ging. De definitieve ont
dekking, de nekslag,
komt pas de volgende
dag. Het lukt weer niet
op het toilet. Daarna oe
fen ik de hele dag kramp
achtig. Elke tekst die ik
op mijn werk onder ogen
krijg, onderwerp ik aan
mijn eigen ogentest.
Tekst in handen, armen
recht vooruit. De truc
lukt niet meer. Ik blijf
voor eeuwig niets zien.
Gelukkig neemt mijn
hoofd onmiddellijk een
aantal functies over. Het
menselijk lichaam zit
toch zo prachtig in el
kaar. Mijn hoofd kan nog
zien. In mijn hoofd
doemt het natuurkunde
boek van vroeger op. Te
keningetjes van ver zien
en dichtbij zien. Manne
tjes die met streepjes uit
hun ogen naar een kerk
kijken of naar een boek
voor de brandpuntsaf
stand. Zelfs de ondertite
ling staat me nog bij. Bij
het ouder worden ver
slappen de oogspieren
die voor het scherpstel-
len (accommoderen)
zorgen. Raar dat juist die
informatie, die op jeugdi
ge leeftijd met moeite is
opgeslagen, op mijn
49ste moeiteloos naar
boven komt. Ik snap het
proces nu in één klap. En
dat is weer meegeno-
men; kan ik Olivier die
stof straks zonder pro
blemen uitleggen, denk
ik optimistisch. Mijn
sterke kant: van de nood
een deugd maken. Dat
lukt niet helemaal bij een
interview. Ik begin zelfs
moeite te krijgen om
normaal te schrijven. Ik
zie niet goed meer wat ik
doe. Op mijn gevoel
schrijf ik zinnen op, die
ik later niet meer kan te
ruglezen. Met heel veel
accommoderen kan ik
een dag en tijdstip ontcij
feren, waarop ik de foto
graaf moet laten komen.
Dat blijkt later heel erg
fout te zijn.
Volgens Theo, die al lang
een bril heeft, heb ik de
kritische grens bereikt
om maar te doen alsof.
„Dit kun je niet bagatelli
seren. Je zult nu een ech
te bril moeten aanschaf
fen." Natuurlijk heb ik al
enige tijd een design He-
ma-brilletje. Mijn ogen
gingen al wat achteruit,
dat had ik heus wel ont
dekt. Alleen ik kon er via
mijn armen nog wat mee
marchanderen. Dat is nu
over. Helemaal over. Ik
moet mijn hulpmiddel
de bril overal mee naar
toe sjouwen. En aan één
hulpmiddel heb ik abso
luut niet genoeg, want ik
heb nog een vervelende
kwaal. Mijn geheugen
gaat ook wat achteruit.
De zes brillen die ik bij
de grootgrutter heb aan
geschaft ben ik steeds
kwijt. Prachtig dat je
daarvoor niet meer naar
een oogarts hoeft. Ik heb
wat verschillende mon
turen genomen, die ook
wat variëren in sterkte
omdat ik het gevoel heb
dat ik ergens tussen 2,5
en 3,5 zit. Theo wordt
heel erg moe van dat ge
voel van mij en nog meer
van die ongecoördineer
de paniekaanvallen: waar
is mijn bril, waar is mijn
bril?
Van mijn eerste bevin
dingen word ik zelf ook
moe. De telefoon kan ik
niet meer zonder bril op
nemen, omdat ik vooraf
in de display wil zien, wie
er belt. Dus dat ding blijft
rinkelen, omdat ik mijn
bril niet zie. Ik ben
woensdag noodgedwon
gen naar een benzinesta
tion gereden om de weg
te vragen, omdat ik geen
kaart meer kan lezen
zonder bril. Boodschap
pen doen zonder bril is
een crime geworden. Ik
zie geen prijs en kan
geen productinformatie
meer tot mij nemen. Dus
ik neem maar wat. Mijn
nieuwe digitale fototoe
stel kan ik niet bedienen
zonder bril. Nog erger: in
het schermpje zie ik de
symbolen niet en als ik
de bril op mijn neus heb,
zie ik niets dorade zoe
ker. In bed kariït niet
meer knus op mijn zij le
zen, want dan gaat mijn
bril scheef hangen en
gaan de letters op een
vreemde manier bollen.
De kinderen gaan heel
hard lachen als ik mijn
bril nog op heb bij het
zoenen. Ook lachwek
kend is het als ik pogin
gen doe om over mijn
bril heen te kijken, want
in de verte zie ik nog fan
tastisch. Fleur roept dat
er drie brillen zijn gevon
den in het fonteintje in
het toilet. Wat een ellen
de. Mijn beeldscherm zet
ik gewoon op 150%.
Niets aan de hand.
Saskia Stoelinga
Reageren?
s.c. m.stoelinga@hdc. nl
vrijdag 13 mei 2005
mee naar het ziekenhuis. Met haar
scootertje sjeest ze van de ene pa
tiënt naar de volgende. Sinds ze na
een politiecontrole weet dat ook in
Spanje een bromfietscertificaat ver
plicht is, doet ze alles op de fiets. „Ja,
blijkbaar was ik nog niet helemaal
geïntegreerd", lacht ze.
De cliënten vallen uiteen in drie
groepen: vakantiegangers, overwin
teraars en permanente bewoners
van de Costa Blanca. „Sommige
mensen wonen hier al meer dan tien
jaar, maar toch vallen ze voor hulp
graag terug op Nederlanders. Dat is
het bestaansrecht van onze thuis
zorginstelling. Er zijn veel ouderen
die nauwelijks een woord Spaans
spreken, omdat ze dat nooit hebben
geleerd of omdat de taal op latere
leeftijd weer wegzakt. Mensen ko
men hier vaak na hun pensioen wo
nen en hebben geen zin meer om
intensief een taalstudie te doen. Als
gevolg daarvan blijven ze dikwijls in
Nederlandse kringen ronddraaien.
De Hollandse Club leidt hier een
bloeiend bestaan met vergaderin
gen, bingo's en toneeluitvoeringen.
Pas werd zelfs het toneelstuk 'Ja zus
ter, nee zuster' opgevoerd." Ze zegt
het op een toon die duidelijk maakt
dat ze haar op die bijeenkomsten
niet zullen treffen.
Ze schenkt nog een beetje sinaasap
pelsap bij, dat ze dagelijks perst uit
de vruchten die in haar eigen tuin
groeien. „Nee, da's niets voor mij. Ik
heb geen schotel op mijn huis. Ik wil
geen Nederlandse tv zien. Ik kijk
consequent naar Spaanse zenders.
Op die manier begrijp ik steeds meer
van de cultuur en politiek hier. Ik
had na drie jaar wel meer geïnte
greerd willen zijn. Zo heb ik nog
nauwelijks Spaanse vrienden, in
middels wel wat kennissen. Span
jaarden zijn open en vriendelijk,
maar thuis houden ze graag privé.
Diep in mijn hart had ik liever met
Spaanse collega's gewerkt. Maar ja,
het voordeel van een Nederlands be
drijf zijn toch wel het salaris en de
werktijden."
Haar mobiele telefoon onderbreekt
het gesprek. Een cliënte informeert
ongeduldig waar haar rollator blijft.
Lara de Wit wijst haar er in alle rust
op dat afgesproken is dat zij dit
hulpmiddel morgen ontvangt. „Ze
ker in de wintermaanden lijkt het
hier wel Tollator-city'. Je ziet dan al
leen maar van die grijze koppies
over de boulevard wandelen. Dan
snak ik wel eens naar wat meer jon
geren die leven in de brouwerij
brengen. Aan de andere kant ben ik
aan het einde van de zomer ook
weer blij dat ze vertrekken en de rust
weerkeert."
Theo de With
Met haar mobieltje belt zus
ter Lara met een van haar
cliënten. „Sommige mensen
wonen hier al meer dan tien
jaar, maar toch vallen ze
voor hulp graag terug op
Nederlanders."
Foto's: Theo de With
Het afgelopen jaar vertrokken er meer
mensen uit Nederland dan er binnen
kwamen. Sinds de jaren vijftig is vol
gens het Centraal Bureau voor de Sta
tistiek (CBS) het vertrekoverschot niet
meer zo hoog geweest. Asielzoekers
en voormalige gastarbeiders keren te
rug naar hun land van herkomst. Ne
derlanders wippen de grens over om
in België of Duitsland te gaan wonen.
Ouderen kiezen juist voor het 'warme
wonen' in Spanje of Frankrijk. Lara de
Wit uit Leiden emigreerde driejaar
geleden ook naar Spanje, hoewel ze
toen pas 33 jaar was. Die grijze golf in
het zuiden betekent voor haar juist
werk aan de winkel. Zuster Lara werkt
in de thuiszorg. Ze helpt hulpbehoe
vende Nederlanders aan de Costa
Blanca met hun steunkousen, hun
medicijnen en hun rollators.
In vloeiend Spaans babbelt Lara de
Wit ongedwongen met een collec-
tante die bij terrastafeltjes geld pro
beert in te zamelen voor gehandi
capte kinderen. Even later maakt ze
met de ober grapjes over het menu
van de dag. Zo nu en dan zwaait ze
naar een bekende. Het is duidelijk:
zuster Lara is ingeburgerd. „Nee, ik
zie mezelf niet meer teruggaan naar
Nederland. Mijn toekomst ligt in
Spanje. Ik voel me hier lekker. In het
begin bedoelde ik Nederland als ik
het over thuis had, maar tegenwoor
dig is Spanje thuis. Alleen heb ik
soms nog wel heimwee naar Lei
den."
De 3G-jarige Lara de Wit emigreerde
in 2002 samen met haar moeder.
Haar vader was kort daarvoor onver
wacht overleden in het Leids Univer
sitair Medisch Centrum (LUMC), het
ziekenhuis waar ze zelf als verpleeg
kundige werkte. „Mijn moeder wilde
nog iets leuks doen met haar leven.
Op een dag belde ze me op en zei
dat ze het plan had naar Spanje te
verhuizen. Ik gilde meteen: ik ga met
je mee. Drie dagen later begon ik te
rug te krabbelen. Mijn moeder en ik
hadden nogal wat beesten; dus het
leek me onmogelijk. Toch was het in
mijn hoofd gaan rommelen. Na drie
weken zaten we al huisjes te kijken
op internet en na driekwart jaar wa
ren we verhuisd."
Helemaal uit de lucht komt de keuze
voor Spanje niet vallen. Haar groot
ouders hadden vroeger een huisje in
Altea. Lara woonde toen nog met
haar ouders in Alphen aan den Rijn,
maar het was vaste prik om elke zo
mer daar een aantal weken door te
brengen. „Toen is de basis gelegd",
analyseert ze zelf. „Sindsdien hou ik
van Spaans eten en Spaanse mu
ziek." Na het eindexamen op het Al-
banianae (tegenwoordig Scala Colle
ge) in Alphen deed ze een opleiding
tot directiesecretaresse, studeerde
psychologie aan de Leidse universi
teit, maar vond uiteindelijk haar be
stemming in de verpleging.
Toch besluit ze alles op te geven in
Leiden. Haar vaste baan, haar ap
partement in de Professorenwijk,
haar vriendenkring. „Het ging op
eens ongelooflijk snel. Mijn flat
stond te koop en na een weekendje
weg hing het bord 'verkocht' achter
de ramen. Ik schrok me te pletter.
Daarmee was het wel heel erg defini
tief geworden. Mijn moeder en ik
zijn als een gek gaan zoeken in
Spanje. Ik ben twee keer heen en
weer gevlogen. Na verschillende re
gio's te hebben bekeken, vielen we
toch terug op de omgeving van Al
tea. Het is hier groen, er zijn bergen
en het is bekend terrein. Voor mijn
moeder was het wel confronterend
om in dit gebied terug te komen."
Lara de Wit begint de dag met een glaasje sap van de sinaasappels die in haar eigen tuin groeien.
Uiteindelijk vinden ze een huis in Al-
faz del Pi. Het is een 18.000 inwoners
tellende gemeente, die ingeklemd
ligt tussen het volkse Benidorm en
het chiquere Altea. Op een uur rij
den van Alicante en twee uur van
Valencia.
Het huis splitsen ze in tweeën. „Ik
woonde al zo lang op mezelf dat ik
niet meer alles met haar wilde delen.
We hebben allebei een eigen woon
gedeelte. Zij gebruikt de voortuin en
Uc de achtertuin." Met drie katten en
twee honden heeft Lara de Wit die
ruimte ook wel nodig. De katten zijn
bij het definitieve vertrek uit Neder
land meegereisd in het vliegtuig.
Haar moeder ging met de auto en
nam de honden mee. „Het regende
pijpenstelen toen ik in Spanje arri
veerde. Het huis had ik nog nooit ge
zien. Mijn moeder en tante hadden
het gekocht. Ik kwam aan met een
sleutelbos en stapte een vreemd huis
binnen. Dat was een heel onwezen
lijke ervaring."
De Leidse neemt zich voor om het
eerste halfjaar niet te werken. „Ik
moest de taal leren, allerlei prakti
sche zaken regelen, mijn diploma's
laten registreren en gewoon wennen
aan wonen in een ander land." Het
Spaans leren blijkt heel snel te gaan.
Zo snel zelfs dat ze sinds vorige
maand zelf Spaanse les geeft aan be
ginnende Nederlanders. Op dat vlak
gaat de integratie snel.
Het vinden van een baan blijkt
moeilijker. Bij het ziekenhuis in Be
nidorm springen ze een gat in de
lucht als Lara de Wit zich meldt. „Ze
zitten te springen om verpleegkun
digen die Engels, Duits of Neder
lands spreken. Er wonen in de regio
nu eenmaal veel buitenlanders. Het
was echter te hoog gegrepen na een
half jaar Spaans. Ik droeg wél verant
woordelijkheid voor patiënten. Ik
moest communiceren met Spaanse
artsen en verpleegkundigen. Voor
mijn gevoel schoot ik enorm tekort.
Je werkt wel met mensen en medicij
nen."
Na een maand neemt ze ontslag. „Ik
voelde me opgelucht. Voor deze
baan moest ik me eerst zekerder
voelen." Ze werkt tijdelijk als assis
tente bij een Nederlandse dierenarts
en bij een Duitse oogarts. En dan
ontdekt ze de thuiszorg. Ze krijgt een
baan bij een Nederlands bedrijf:
Thuiszorg Costa Blanca. Zuster Lara
helpt cliënten bij het douchen, geeft
injecties, doet wondverzorging, trekt
steunkousen aan en gaat eventueel
«Ik
Leidse verpleegkundige bouwt nieuw
bestaan op in Spanje