Europa herdenkt val nazi-regime
Herdenking in Moskou overschaduwd door geruzie
BUITENLAND
Noord-Ierse vredespijp dooft met vertrek David Trimble
Britten willen nieuwe
kerncentrales bouwen
Britten zijn
geobsedeerd
door nazi's'
'De kinderen van onze kinderen mogen deze barbaarsheid niet vergeten'
Journalist koopt raketten
uit Russische legerdump
_F=
>n: Nog
vrijlating
*a - De Israëlische pre-
•on heeft besloten de
van vierhonderd Pa-
gevangenen uit te stel-
|de vrijlating waren
Ir pden geleden tijdens
5= fyerleg in Egypte af-
bemaakt met de Pales-
i»» [sident Abbas. Sharon
je vrijlating wachten,
Mfcbas volgens hem niets
jernomen om een eind
X aan het Palestijns ter-
■Jéieelde een woordvoer-
r cijfer na
{huisdier
4 JEngelse leerlingen
fen hoger cijfer als kort
4 examen een huisdier
Jen. Ook de dood van
milieleden kan een be-
fcpleveren. Dat blijkt
He richtlijnen voor
te scholen, die giste-
Jet daglicht kwamen,
ite dood van de vader
]r is goed voor een ver-
a maximaal 5 pro-
ngen van wie een
J>p de dag van het exa-
t, kunnen rekenen op
Ook hoofdpijn of
lelijk gebroken been
»t een beter punt lei-
;ns de Engelse exa-
is de verhoging vrijwel
root dat zij de eind-
invloedt.
tort in 300
1 ravijn
I b busongeluk in de
I nse Andes heeft zeker
lensen het leven ge-
kujitig andere inzitten-
Jen gewond toen het
^voertuig zaterdag in
ifhejonderd meter diep ra-
1 Je. Veel bussen in Pe-
4jd en de chauffeurs rij-
r ,\al pittig.
P£ jeugd voor
igrondwet
maandag 9 mei 2005
r diep 1
Nobelprijswinnaar verliest parlementszetel aan hardliners van dominee Paisley
door onze correspondent
Esther Gotink
londen - Het grootste slachtoffer van
de Britse verkiezingen van vorige week
donderdag was zonder meer David
Trimble, leider van de gematigde Ul
ster Unionisten, die jarenlang heeft ge
vochten voor de uitvoering van het
Noord-Ierse vredesakkoord. Trimble
verloor zijn zetel aan de rechtlijnige
DUP van dominee Ian Paisley. Zater
dag stapte hij op als UUP-leider.
Premier Tony Blair noemde Trimble
zaterdag de man die heeft gezorgd
'voor een ander Noord-Ierland'. „Zon
der Trimble was het onmogelijk ge
weest de diepe geschillen in Noord-
Ierland te overbruggen", aldus Blair in
een warm tribuut. „Hij toonde waar
leiderschap, visie, moed en een koppi
ge vastberadenheid ondanks alle
moeilijkheden in de zoektocht naar
vrede."
In 1998 won Trimble, samen met de
gematigde katholieke leider John Hu-
me, de Nobelprijs voor de Vrede van
wege zijn inzet voor het zogeheten
'Goede-Vrijdagakkoord', dat de basis
vormt voor een eigen parlementaire
afvaardiging in Noord-Ierland (Ulster).
Deze Britse provincie is al veertig jaar
het strijdperk van katholieken en pro
testanten.
Net als de meeste politici in Noord-
Ierland heeft de 60-jarige Trimble een
woelige politieke reis doorgemaakt. In
de jaren zeventig sloot hij zich aan bij
de hardlijnige Vanguard-partij. Toen
die in 1978 werd ontbonden, ging hij
over naar de UUP. In 1995 liep hij tij
dens één van de controversiële 'oran
jemarsen' provocerend gearmd met de
radicale DUP-leider Ian Paisley door
een katholieke wijk. Toen Trimble
werd gekozen tot UUP-leider, vrees
den velen dan ook dat dit het einde
zou betekenen voor de vredespogin
gen in Noord-Ierland. Maar hoe an
ders is de geschiedenis daarna verlo
pen.
Trimble, voormalig advocaat en hoog
leraar in de rechten, werd de eerste
UUP-leider die bereid was te onder
handelen met Sinn Fein. Deze partij is
de spreekbuis van het katholieke Ierse
Republikeinse Leger (IRA) en wordt
daarom nog altijd geboycot door de
DUP, die Trimble als verrader zag.
Maar het lukte hem om een histori-
David Trimble. Foto: Reuters
sche overeenkomst te sluiten tussen
protestanten en katholieken.
In april 1998 tekende Trimble dit Goe
de-Vrijdagakkoord, waarmee hij groot
respect kreeg van Londen, Dublin en
Washington. Dit leidde tot zijn Nobel
prijs, samen met Hume.
Trimble werd premier van Noord-Ier-
land, totdat Tony Blair het Noord-Ier
se parlement in 2002 weer ontbond,
wegens vermeende spionage-activitei-
ten van het IRA. Sindsdien ging het
bergafwaarts met de UUP, wat zich vo
rig jaar manifesteerde in een nederlaag
bij de verkiezingen voor een nieuw
parlement. De DUP won de protes
tantse meerderheid. En omdat Sinn
Fein de meeste katholieke stemmen
kreeg, lijkt een politieke samenwerking
verder weg dan ooit.
Deze trend heeft zich doorgezet in de
landelijke verkiezingen: de DUP en
Sinn Fein zegevierden vorige week, ten
koste van de gematigde partijen. Kie
zers vinden dat Trimble zich heeft la
ten inpakken door Blair aan de ene
kant en de IRA-terroristen aan de an
dere. Zo zou hij de laatste twee jaar
door Blair zijn gedwongen allerlei zij-
akkoordjes te sluiten, die het Goede
Vrijdagakkoord verder hebben onder
mijnd.
De verslagen politicus bedankte zijn
partij zaterdag en zei trots te zijn op
wat hij heeft bereikt. „Ik twijfel niet dat
Ulster een betere plek is en dat het
unionisme enorm baat heeft gehad bij
onze inspanningen. Ik ben blij dat ik
het voorrecht heb gehad om leiding te
geven aan wat ik de beste en meest de
mocratische politieke groepering in
Ulster vind." Volgens bronnen kan
Trimble rekenen op een plaatsje in het
Britse Hogerhuis.
londen - Zestig jaar na de geal
lieerde overwinning op het fas
cisme, zijn de Britten nog
steeds geobsedeerd door de na
zi-periode. Ze weten echter
weinig over de Duitse geschie
denis na 1945. Dat zei de Duitse
ambassadeur in Groot-Brittan-
nië, Thomas Matussek, gisteren
in de Britse krant Sunday Tele
graph. Hij constateert dat beide
landen van elkaar vervreemden,
omdat Britse leerlingen met
„gevaarlijke misverstanden"
opgroeien. Zij leren nauwelijks
wat over het huidige, democra
tische Duitsland. Gevraagd
naar het besluit van de Britse
prins Harry om tijdens een ver
kleedpartijtje een nazi-uniform
te dragen, zei Matussek dat hij
niet kon reageren op het gedrag
van de koninklijke familie. Als
het echter een 'normale' tiener
was geweest, had de ambassa
deur hem graag verteld waar
het moderne Duitsland voor
staat.
Om aan C02 normen te voldoen
ER II
Kleer dan de helft van
jongeren van 18 tot
it 'oui' stemmen bij
^ïdum van 29 mei over
se grondwet. Eender
iet feit dat er sinds
oorlog is geweest
I landen van de unie
jgrijkste voordeel van
Êse grondwet'.
iche pater
1 in Congo
r Een Belgische pater
Igavond doodgescho-
Con1
ingolese hoofdstad
De ongeveer zestigja-
is het slachtoffer van
Meerval geworden,
Congolese politie.
Jt, die al tientallen ja-
buitenwijk in het
Kinshasa woonde,
ppitraat overvallen. Vol-
fifiletuigen droegen de
^^litaire uniformen.
- mij ij
t jse ramptrein
EJr t te snel
je Japanse trein die op
irongelukte, reed 126
per uur. Dat was 56
sneller dan op het
toegestaan, deelde
zaterdag mee. De ma-
mogelijk zo hard
rhterstand van ander-
luut op zijn schema in
'Iet ongeluk in Ama-
$tte 107 personen het
Her wie de machinist.
sonde
en egevonden
>34,
niet. tON - Wetenschappers
dat ze de Mars-son-
teruggevonden die
kort voor de landing,
verdween. Zij ont-
Mars Polar Lander
foto's van het opper
de Rode Planeet. De
werden gemaakt door
t Mars Global Sur-
ins een zoektocht
rdwenen sonde. Ze
ïlangs opnieuw ge-
1. Het verlies van de
Ier was de tweede te-
•or de NASA binnen
den. Een ander ruim-
verbrandde omdat
de maateenheden
oge wer en inch hadden ver-
)lle Grif
aan schorst
ïje paus-spion
Poolse priester in
ian die ervan wordt
gd in de jaren tachtig
nnes Paulus II te heb-
oneerd voor de Pool-
le politie, is door het
d ;eschorst. Dat meldde
(,9(( persbureau PAP.
'pi cfce maand meldde het
iusi( derzoeksinstituut dat
ekenn^ren uit de communis-
3beheert, het nieuws
er Konjad Hejmo. Er
owelin Polen als in
n onderzoeken naar
len priester. Hejmo
ne het instituut dat
le Poolse religieuzen
:n huisvest.
den haag/anp-afp-dpa-gpd -
Tientallen wereldleiders zullen
vandaag in Moskou de capitula
tie van het nazi-regime, zestig
jaar geleden, herdenken. Het af
gelopen weekeinde werd in heel
Europa al stilgestaan bij het ein
de van de Tweede Wereldoorlog.
De herdenkingen stonden vooral
in het teken van de offers die
zijn gebracht voor de vrijheid.
De Britse kroonprins Charles
legde bij het nationale oorlogs
monument in het centrum van
Londen een krans. Honderden
oorlogsveteranen en belang
stellenden woonden de sobere
plechtigheid bij. Zij namen een
minuut stilte in acht voor de
circa 300.000 Britten die tijdens
de oorlog omkwamen op het
slagveld of in eigen land door
Duitse bombardementen. Na
de centrale plechtigheid waren
in heel Groot-Brittannië para
des, kerkdiensten, straatfeesten
en openluchtconcerten.
In Oostenrijk kwamen overle
venden van concentratiekamp
Mauthausen bijeen om de
100.000 slachtoffers die daar
zijn omgebracht te eren. Zij wa
ren in gezelschap van premier
José Luis Rodriguez Zapatero
van Spanje. In een toespraak ter
herdenking van de Spaanse
slachtoffers zei Zapatero dat het
„onze taak is om te zorgen dat
de kinderen van onze kinderen
deze barbaarsheid niet verge
ten". De plechtigheid was be
gonnen met de opening van de
hekken van het kamp door
Amerikaanse militairen, zoals
dat zestig jaar geleden was ge
gaan.
De Franse president Jacques
Chirac legde bloemen op het
graf van de onbekende soldaat
onder de Are de Triomphe in
Parijs. Het legerkoor, aangevuld
met jongeren uit de hoofdstad,
zong het nationale volkslied.
Dat was een ongebruikelijke
toevoeging aan wat tot nu toe
altijd een plechtigheid in stilte
was. Met het overvliegen van
gevechtsvliegtuigen met blau
we, witte en rode rook achter
zich aan, werd de ceremonie af
gesloten.
In Berlijn werden de officiële
londen/anp - De Britse rege
ring is van plan te beginnen
met een omvangrijk program
ma voor het bouwen van kern
centrales. Dat blijkt uit een ver
trouwelijk stuk waaruit de zon
dagskrant The Observer citeer
de. De blik is vooral op kern
energie gericht omdat die vol
gens de regering een sleutelrol
speelt bij het terugdringen van
de uitstoot van kooldioxide.
Kerncentrales produceren geen
C02. De 46 pagina's tellende
notitie voor de nieuwe minis
ters is geschreven door de di
recteur-generaal voor energie-
politiek op het nieuwe ministe
rie van productiviteit, energie
en industrie. Die meldt dat de
doelstellingen voor het vermin
deren van broeikasgassen en
voor de toename van het ge
bruik van groene stroom vrijwel
zeker niet gehaald worden. De
afgelopen jaren is de uitstoot
van C02 juist toegenomen.
Daarom zouden dringend be
sluiten genomen moeten wor
den voor nieuwe kerncentrales.
In het stuk staat het advies dat
het 'in het algemeen gemakke
lijker is vorderingen te maken
met controversiële onderwer
pen als er net een nieuw parle
ment zit'.
Groot-Brittannië heeft momen
teel twaalf kerncentrales, die
samen 20 procent van de ener
gievoorziening voor hun reke
ning nemen. Als er geen nieuwe
gebouwd worden, zijn dat er in
2020 nog maar drie, goed voor
7 procent. De andere centrales
zijn dan wegens ouderdom ge
sloten. Een mogelijkheid is vol
gens de notitie ook nog de le
vensduur van nu nog in wer
king zijnde centrales te verlen
gen. Na 2008 bestaat het risico
dat er tekorten aan energie ont
staan omdat in dat jaar een
aantal kernreactoren gaat slui
ten, waardoor het land afhan
kelijk kan worden van gasim-
port. De opsteller van de notitie
benadrukt dat er snel besluiten
moeten worden genomen om
dat het ongeveer tien jaar duurt
voor een kerncentrale operatio
neel kan zijn. Bovendien moe
ten er ook nog wat hordes ge
nomen worden, zoals het ver
groten van het maatschappelijk
draagvlak voor kernenergie, op
lossen van het probleem van
nucleair afval en investeerders
zoeken. Deskundigen vertelden
aan de krant dat er zeker tien
nieuwe centrales gebouwd
moeten worden om de kosten
per centrale binnen de perken
te houden.
Binnen het nieuwe kabinet zijn
vice-premier Gordon Brown en
minister van milieubescher
ming Margaret Beckett tegen
stander van kernenergie. Brown
hikt vooral aan tegen de enorm
hoge kosten.
Een Russische veteraan van de Tweede Wereldoorlog danst tijdens een herdenkingsmars in Moskou. Gedurende de 'Grote Patriottische Oor
log' vonden 27 miljoen burgers en soldaten van de Sovjet-Unie de dood. Foto: Reuters
herdenkingen van de capitula
tie van nazi-Duitsland over
schaduwd door een aangekon
digde betoging van de extreem
rechtse NPD. Duizenden aan
hangers van links blokkeerden
de geplande route. Daar de po
litie vrèesde voor confrontaties
tussen beide partijen, is de
NPD-betoging op het laatste
moment afgelast. Zaterdag
avond hadden ongeveer 25.000
mensen in Berlijn een menselij
ke keten gevormd van circa 33
kilometer. Daarmee demon
streerden ze tegen oorlog, racis
me en rechts-extremisme.
De sliert mensen, met branden
de fakkels, kaarsen en aanste
kers, liep van de wijk Spandau
in het uiterste westen dwars
door de Brandenburger Tor in
het centrum tot Mahlsdorf in
het meest oostelijke deel van de
stad.
Bij de Brandenburger Tor werd
onder de noemer 'Dag van de
Democratie' een burgerfeest
gehouden. De Duitse president
Horst Kohier waarschuwde in
zijn herdenkingsrede voor par
lement dat de Duitsers 'geen
streep onder het verleden' mo
gen zetten. „Met ontzetting en
schaamte kijken wij Duitsers te
rug."
londen/anp - Een journalist
die zich voordeed als vertegen
woordiger van een militante is
lamitische beweging uit Alge
rije, heeft in Moldavië zonder al
te veel problemen drie raketten
met een radioactieve lading op
de kop kunnen tikken. De Ala-
zan-raketten bevonden zich
tussen 50.000 ton wapens op
een legerdump van de Russen
in de opstandige provincie
Transdnjestrië. De journalist re
gelde de koop - volgens de
Sunday Times van gisteren
kostten de raketten 500.000 dol
lar - via een hooggeplaatste of
ficier van de geheime dienst
van Transdnjestrië. De uitvoer
zou via het buurland Oekraïne
verlopen. De journalist had met
een geigerteller mogen contro
leren dat de raketkoppen radio
actief strontium en cesium be
vatten. Volgens deskundigen
vallen bij een aanval met een
dergelijke raket niet veel doden.
Wel zou de radioactieve be
smetting tot paniek en ont
wrichting leiden.
Onderdrukte buurstaatjes halen hun gram over aangedaan leed na de Tweede Wereldoorlog
door Hans de Bruin
moskou - In Nederland, Duits
land, Engeland en Frankrijk is de
afgelopen dagen het eind van de
Tweede Wereldoorlog, 60 jaar
geleden, herdacht. Nergens ech
ter worden de overwinning op
nazi-Duitsland zo groots her
dacht als vandaag in Moskou. Er
worden vijftig staatshoofden en
regeringsleiders verwacht. Maar
de herdenking wordt overscha
duwd door politiek gekibbel en
onbegrip.
George Bush zal er zijn. En Jac
ques Chirac. En zelfs Gerhard
Schroder en Junichiro Koizumi
staan vandaag, samen met tien
tallen andere wereldleiders, zij
aan zij met Vladimir Poetin om
in een tot vesting omgebouwd
Moskou het eind van de Twee
de Wereldoorlog te gedenken.
Een ongekend gezelschap, door
zijn omvang en door de aanwe
zigheid van de premiers van de
twee aartsvijanden uit die oor
log. Maar hoe plechtig die her
denking ook zal zijn, zij sugge
reert meer eenheid tussen de
staatshoofden en wereldleiders
dan er is.
Kijk eerst maar eens wie er niet
zijn: de presidenten van Est
land en Litouwen komen niet,
omdat het einde van de Tweede
Wereldoorlog voor hen samen
viel met het begin van de Sov
jet-overheersing, waarvan Poe
tin maar niet genoeg afstand
wil nemen. „Wij zijn uitgeno
digd om onze eigen onderdruk
king te vieren", zei de Litouwse
president Valdas Adamkus. De
Letse presidente Vaira Vike-
Freiberga is er wél, maar slaag
de er toch in Moskou tegen de
haren in te strijken door George
Bush zaterdag langs te laten ko
men, vóórdat hij naar Moskou
gaat. Ook de Georgische presi
dent Mikhail Sjaakasjvili zegde
af, uit protest tegen de onwü
van de Russen om hun bases in
zijn land te ontruimen. En pas
sant pest hij Poetin nog even
door morgen op zijn beurt
George Bush in Tbilisi te ont
vangen. De Japanse premier
Koizumi zou aanvankelijk ook
niet komen - Rusland en Japan
ruziën immers al 60 jaar over
wat eilandjes en hebben nooit
formeel vrede gesloten - maar
besloot uiteindelijk toch maar
te gaan. Net als de Oekraïense
president Viktor Joesjtsjenko,
die niet vergeten is dat Moskou
bij de presidentsverkiezingen
van februari zijn opponent Vik
tor Janoekovitsj steunde, en tot
vrijdag in het ongewisse liet of
hij wel zou komen.
Politieke kleinzieligheid op een
historisch moment, menen veel
Russen. Tien jaar geleden werd
de 50ste herdenking ook al
overschaduwd door politiek ge
kibbel, toen vooral over de Rus
sische aanpak Van de oorlog in
Tsjetsjenië. Het ergert de Rus
sen mateloos dat het herden
ken van de overwinning op het
totalitaire nazi-Duitsland door
velen wordt aangegrepen om in
één adem door te herinneren
aan wat daarvoor in de plaats
kwam: 45 jaar communistische
onderdrukking. Dat doet af
breuk aan de grote offers die de
Russen destijds gebracht heb
ben.
Volgens Poetin en de zijnen
mag nooit vergeten worden dat
de Russen in de Tweede We
reldoorlog 27 miljpen mensen
Het is even wennen, zo'n oldtimer uit de Sovjet-tijd, maar de Amerikaanse president Bush had er zo te
zien lol in. De oude Volga - uit 1956 - is van zijn Russische collega Poetin, die met hem een rondje maak
te na hun eerste ontmoeting gisteravond in Poetins residentie even buiten Moskou. Foto: Reuters
hebben verloren, en dat zonder
de Russische oorlogsinspan
ning het einde van nazi-Duits
land veel later zou zijn geko
men. Het heet in Rusland niet
voor niets 'de Grote Patriotti
sche Oorlog'. Het steekt de Rus
sen dat de rest van de wereld
die enorme Russische offers
maar niet op waarde weet te
schatten en dat de leiders van
de kleine buurlanden juist nu
de herdenking van de Russi
sche helden misbruiken om
hun gram tegenover Moskou te
halen.
Inderdaad zit in de Baltische
Staten - die nog steeds zeggen
te wachten op excuses vanuit
Moskou voor hun annexatie
door Stalin - de afkeer van de
Russen diep. En zij krijgen
steun van hun nieuwe partners
in de Europese Unie, die on
langs nog verklaarden dat de
Russen de herdenking eens
zouden moeten gefeuiken om
openlijk afstand te nemen van
de dictatuur en de schendingen
van de mensenrechten tijdens
de communistische overheer
sing.
Moskou is woedend over dat
soort uitspraken. Aan de her
denking van zoveel doden ho
ren geen voorwaarden te wor
den verbonden, meent Poetin.
De Russen vinden nog steeds
dat die offers in geen verhou
ding staan tot wat er wellicht na
de oorlog gebeurd is.
Bovendien was Poetin vorig
jaar als eerste Russische leider
bij de (60ste) herdenking van
D-Day in Normandië, waarbij
heel wat minder slachtoffers
zijn gevallen dan bij de grote
veldslagen in Rusland. Op zijn
beurt verdient Rusland nu dus
ook een beetje meer respect,
luidt de boodschap vanuit Mos
kou.
