Kartonnen stroken
blauw, roze en grijs
GESPREK VAN DE DAG
Nog één keer lopen op de bodem van het meer
Uitzending Wedden dat..?
levert 12.000 donateurs op
Canterbury Tales
Strippenkaart telt 2226 zones van 4,5 km
Blauwe Stad
Jaap Jongbloed maakt de uitslag bekend in bijzijn van Sandra Reemer en Jos
Brink. Foto: ANP/Marcel Hemelrijk
Een speciale eenmalige uitzending
■van het tv-programma Wedden
dat..? heeft zaterdag meer dan
12.000 donateurs opgeleverd voor
het Liliane Fonds. Dat heeft de
NCRV gisteren bekendgemaakt.
George Santayana
Er is geen enkele
remedie tegen de
geboorte en de dood,
tenzij van de periode
daartussen te genieten
Wedden dat..? werd evenals in de
jaren tachtig, toen de AVRO en
RTL4 het programma uitzonden,
gepresenteerd door Jos Brink en
Sandra Reemer. Opnieuw werden
bijzondere weddenschappen afge
sloten, ditmaal om donateurs te
werven voor het Liliane Fonds dat
kinderen in ontwikkelingslanden
helpt medische en sociale revali
datie mogelijk te maken. Vijfen
twintig bekende Nederlanders en
driehonderd vrijwilligers beant
woordden zaterdagavond de tele
foontjes van mensen die donateur
wilden worden.
Sandra Reemer nam het initiatief
voor de speciale uitzending van
Wedden dat..? Ze is ambassadrice
van het Liliane Fonds, dat dit jaar
zijn 25-jarig bestaan viert, anp
penkaart aan", vat hij samen.
Om het zekere voor het onzekere
te nemen, werd op 8 mei 1980 als
proef dan ook eerst de roze
65plus-strippenkaart ingevoerd.
Het viel mee: de oudjes bleken pi
enter genoeg om het tel-vouw-
stempel-principe onder de knie te
krijgen. Uiteindelijk ging per okto
ber het licht op groen.
Daarvoor kende Nederland tien
tallen stad- en streekvervoerders,
die allemaal hun eigen kaartjes en
tarieven hanteerden. Lastig voor
de klanten, want die moesten bij
langere reizen halverwege de rit
nieuwe kaartjes kopen en twee
keer het opstaptarief neertellen.
Bovendien kostte het kaartjes ko
pen tijd die vervoersmaatschap
pijen liever besteedden aan rij-
Ov-chipkaart
den. Passend bij de tijdsgeest -
subsidie moest eerlijk worden
verdeeld - wilde het Rijk de ritprij
zen harmoniseren. Genoeg rede
nen voor een nieuw, landelijk
kaartjessysteem.
Beter goed gejat dan slecht be
dacht, was het credo. Tijdens Ka
merdebatten werd het strippen
kaart-principe geopperd zoals dat
in de regio München al in zwang
was. Eigenlijk zijn er weinig woor
den aan de invoering vuil ge
maakt, bedenkt Van Delft. „In
Duitsland werkte het systeem al
goed." Daarvoor was een alterna
tief mislukt: de nationale vier-rit-
tenkaart. Van Delft: „Dat was on
bevredigend omdat je aan vier zo
nes was gebonden. Óf mensen za
ten met een kwartet kaarten in
Sommige passagiers raken nog elke keer van streek als ze voor eejjd
pelautomaat staan. „Ik weet nog steeds niet hoe het werkt met duc
len, dan vouwen en stempelen. Het maakt me zo nerveus, met alijj(
mensen die achter me staan te wachten." Foto's: GPD/Phil Nijhuify£
It
handen voor yoldoende strip
pen."
Nederland werd ingedeeld in 2226
zones van gemiddeld 4,5 kilome
ter. Zones die werden bepaald
met nadrukkelijke bemoeienis
van lokale bestuurders, die bang
waren voor grenzen op onlogi
sche plaatsen. Het eerste jaar
kostte een vijftienstrippen-kaart
5,35 gulden (2,42 euro) tegen nu
6,50 euro. De kleinste van zes
strippen was 2,85 gulden (1,29 eu
ro). Ómdat dat een te grote uitga
ve werd geacht voor de minder
draagkrachtigen, kwamen er hal
verwege de jaren tachtig twee- en
driestrippenkaarten bij.
Nederlanders waren in de eerste
jaren creatief in strippenkaart-
fraude, weet Connexxionchauf-
De strippenkaart haalt nog net zijn 25-jarig be
staan. Over drie jaar is het einde oefening. De
voordelen van toen zijn achterhaald. Daarom
wordt de strippenkaart vervangen door de ov-
chipkaart, die straks zowel in de bus, tram en me
tro, maar ook overal in de trein te gebruiken is.
De chipkaart is een pasje dat gebruikers zelf opla
den met een saldo in euro's. Bij aanvang en einde
van een reis moet het langs een kaartlezer worden
gehouden. Zo wordt verrekend voor hoeveel euro
er is 'verreisd'. In de regio Rotterdam is een proef
met het systeem uitgesteld wegens technische
problemen. Een van die problemen is dat als ie
mand het controlepunt passeert met meerdere
kaarten in zijn zak, van al die kaarten geld wordt
afgeschreven.
In 2007 of 2008 moet de chipkaart in heel Neder
land bruikbaar zijn. Er komt een overgangsperiode
van een jaar.
De kaart moet reizen gemakkelijker maken en
zwartrijden bemoeilijken, want mensen zonder
chipkaart krijgen geen toegang tot trein- en metro
perrons. Ook helpt de kaart ov-bedrijven beter
zicht te krijgen op reizigersstromen.
feur Clemens van Boheemkv
zigers wilden toch uitprobfle
hoe er viel te sjoemelen, „fc j
gasten die de kaart met lipjte
sem besmeerden, er haarllre
spoten of er tape op plakteh
probeerden van alles om d
stempel er maar af te kuniL
gen." Anderen sloegen crr
aan het knippen en plakk&j
stelden met lege 'tussenstf
van gebruikte kaarten een®/
kaart samen, weet Van Boh/
nog. Grijsrijders stempeldb c
kens net een stripje te weitn
Wim van Delft: „Nederlanhg
zijn toch dubbeltjesvechte[e\
had er zo een berg zwartrok
bij." h
Met de komst van de ov-c! V
kaart, die de strippenkaanïsi
vervangen, verdwijnen dejhi
nen stroken blauw, roze efl]
Alleen in de mappen van «e1
zamelaar - want zelfs de sum
kaart blijkt object van verz|e\
woede - blijven
Honderden heeft Floris
er, naast kaartjes voor
veerpont. De meest
strippenkaart in zijn
„De groene zesstrippenk
ooit bij een pak Persil zat
is deze liefhebber niet
het naderend einde van
penkaart.Ach, het is
saaie strook. Ik heb
kaartjes in mijn
Ilse Thoonsen
Blauwe Stad in Oost-Groningen krijgt 1400 woningen en volop recreatie
Straks varen er boten, wordt er ge
zeild, gesurft, gezwommen. Dan is de
Blauwe Stad een voor Nederlandse
begrippen exotisch oord, waar het
heerlijk wonen en fantastisch recreë
ren is. Hoe anders is het nu? Een
woestenij. Een gebied waar je tot je
enkels wegzakt in de modder, waar
vogels de buik rond eten aan duizen
den regenwormen, die op hun beurt
niets vermoedend badderen in de
drassige klei. Die naakte natuur was
nog één keer te bewonderen. Nog
één keer lopen op de bodem van het
meer.
Het is nauwelijks voor te stellen hoe
het gebied, gesitueerd tussen
Scheemda, Midwolda, Oostwold,
Beerta, Finsterwolde en Winschoten,
gaat veranderen. Voor eens en voor
altijd onder water. Net als de verdwe
nen stad Atlantis, al wonen hier geen
mensen en staan er geen gebouwen.
Hier is eigenlijk niets. Niets dan leeg
te.
Er komt een meer van acht vierkante
kilometer, vergelijkbaar met de Reeu-
wijkse Plassen of het Sneker Meer.
Nooit eerder werd in Nederland zo'n
stuk landbouwgrond onder water ge
zet. Eén van de spectaculairste pro
jecten sinds het droogleggen van de
IJ sselmeerpolders
Het geeft een raar gevoel hier te wan
delen. Elke stap is een legendarische.
De laatste schreden op dit stukje
grond. „Tenzij er een dijkdoorbraak
komt", zegt Daniël van Eijck. „Wat
niet te hopen is, want ik woon hier
vlakbij, in Winschoten." Zijn komst is
op deze kletsnatte dag geboren uit
nieuwsgierigheid. „Een unieke kans
om hier nog één keer te lopen. Die
wil ik niet aan me voorbij laten
gaan."
Hetzelfde geldt voor de Utrechtse fa
milie Van Dort. Een kleine tak woont
sinds twee jaar in Wedde. „We willen
ons een beetje Groninger gaan voe
len", verklaart één van de import
noorderlingen zijn-komst. „En we
willen de familie overhalen hier een
watervilla te kopen." Het is nu een
nog weinig aantrekkelijk voorstel, als
de regenlaarzen weer eens blijven
steken in het zuigende moeras.
Wat richt de mens hier aan? Wat
komt er terecht van al die felgele
bloemen die nu nog zwaaien in de
wind? Of de bomen, al dan niet met
eksternest, die nu nog overeind
staan? Over een jaar staat het water
ze tot de kruin. Óf erboven.
Heel in de verte klinkt een kerkklok.
Het moet het torentje van Midwolda
zijn. Of Oostwold. Het heeft iets treu
rigs. Een afscheid. De begrafenis van
veel groen en veel leven. „Maar wat
er voor terugkomt, is ook mooi",
troost Jaap Leutscher uit Emmen. Hij
is in dit gebied opgegroeid en over
weegt terug te keren om er zijn oude
dag te slijten. „Terug naar de roots",
mijmert hij. „Dit gaat een prachtige
plek worden. Een sieraad voor het
Noorden."
De wandeling geeft een tweeslachtig
gevoel. Er wordt iets weggegeven,
maar er komt ook iets voor terug. Het
gedicht over het Oldambt, gemaakt
door Simon van Wattum en aan het
begin van de wandelroute te beluiste
ren, is perfect gekozen.
Bij het infocentrum van de Blauwe
Stad worden de wegen weer hard. De
A7 is op hoorafstand. Het opstijgen
vanaf de bodem van het meer doet
even denken aan de film De Tien Ge
boden, waarin Mozes op zijn vlucht
voor de Egyptische farao de Rode Zee
ziet wijken. Hij kan er met de slaven
door en als de boze Egyptenaren later
arriveren, laat een hogere macht de
zee weer vollopen. Hier gaat het don
derdag net zo, alleen is het niet de
hand van God, maar die van koningin
Beatrix die de kraan openzet.
William Pomp
Nog voordat we de receptie zijn gepasseerd, is er al
paniek in de tent. Figuurlijk dan, want de camping
in Canterbury staat het eerste weekeinde van mei -
een Bank Holiday, voor de Engelsen - zo vol, dat er
voor ons alleen nog plekken zonder stroom zijn. Er
volgt koortsachtig overleg tussen mijn eega en mij:
als we ergens een accu op de kop tikken (de oude
heeft het vorig jaar begeven), hebben we op 12 volt in
elk geval licht, doen de kranen het en kan het toilet
van onze caravan doorspoelen. De koelkast werkt
ook op gas. Terwijl mijn wederhelft aan de balie de
formaliteiten afhandelt, stel ik de nazaten in de auto
op de hoogte van het feit dat we een weekje terug
gaan naar de natuur. We treden in de voetsporen
van de pelgrims uit The Canterbury Tales, lezen en
herlezen de verhalen van Chaucer en dwalen rond in
de eeuwenoude kathedraal. Het geloei van protest is
tot aan de andere kant van de Kanaaltunnel - die we
zojuist zijn gepasseerd - te horen: 'Geen stroom!?
Dan missen we Crime Scene Investigation!'
Als ouders moet je je het natuurlijk persoonlijk aan
trekken, als je kroost niet meer kan kamperen zonder
de geneugten van de tv, de satelliet-ontvanger en de
draagbare computer. Dus dit is voor ons een week
van uitdagingen. Van heropvoeding. Van het ons af
wenden van populair volksvermaak en een kennis
making met - wat zeg ik, een bekering tot - de hogere
cultuur. Ons leven wordt deze week niet gedicteerd
door Crime Scene Investigation (CSI), dat door de
commerciëlen zo'n beetje op elke avond van de week
wordt uitgezonden en de vechtspellètjes op de Visual
Gameboy Advance, die mijn zoon op mijn laptop
heeft geïnstalleerd. „Toen dan april met vele milde
buien, de maartse droogte weg had laten kruien...",
citeer ik het eerste van De Canterbury Verhalen, als
mijn vrouw me naar de receptie terugroept om mijn
Camping Card International af te geven. „Goed
nieuws", zegt ze. „Er belt net iemand af. We hebben
een stroomplek.
Na een wandeling van 1670 yards (precies een mijl)
staan we diezelfde middag nog in het centrum van
Canterbury voor de kathedraal, maar lijkt het nog te
vroeg om het hoogtepunt van de vakantie meteen al
af te werken. Bovendien lokken het softijs, de terras
jes en de pittoreske winkelstraatjes. De dagen daarna
zie ik het beroemde godshuis alleen op de racefiets
tijdens mijn tochtjes op de Cathedral to Coast-route
(blauwe bordjes met nummer 16), bewaar ik Geof
frey Chaucer nog even voor als ik de nieuwe John
Grisham en James Patterson uit heb en beperkt het
laven aan de Engelse cultuur zich voorlopig tot het
nuttigen van Fish and Chips in de kustplaatsjes
Deal, Heme Bay en Broadstairs en een rondleiding
door de Secret War Time Tunnels onder Dover Cast-
Ie, waar ze proberen ons de smadelijke terugtocht uit
Duinkerken (die vanaf deze plek werd gecoördi
neerd) als één van de meest glorieuze momenten van
de Tweede Wereldoorlog te verkopen. Even doet mijn
echtgenote nog een vertivijfelde poging om haar
dochter voor Chaucer te interesseren. Maar op de
momenten dat Crime Scene Investigation niet op te
levisie wordt uitgezonden, leest zij de CSI-boeken
MENSELIJK
Reageren? column@dickvanderplas.nl
De Nederlandse entertainer RUDI
CARRELL is zaterdag in het Duitse
Bodenwerder met de MÜNCHHAU-
SEN-PRIJS onderscheiden. De 70-
jarige zanger/showmaster kreeg de
onderscheiding voor zijn levens
werk. De prijs is genoemd naar de
beroemdste inwoner van Bodenwer
der, de 'leugenbaron' Hieronymus
von Münchhausen (1720-1797).
Aan de prijs is een bedrag van 2500
euro verbonden. Premier Wulff van
de deelstaat Nedersaksen prees Car-
rell als een „vaste grootheid" van
het Duitse televisieamusement in de
'laatste halve eeuw. Foto: ANP
De Spaanse PRINSES LETIZIA, de
echtgenote van kroonprins Felipe, is
in verwachting. De baby wordt in no
vember geboren, deelde een woord
voerder van het Spaanse hof zondag
mee. De voormalige nieuwspresen-
tatrice Letizia Ortiz (32) trouwde op
22 mei 2004 met prins Felipe (37).
De Spaanse boulevardkranten en
roddelbladen hadden in het verle
den al vaak gespeculeerd over een
zwangerschap van de prinses. Het
Spaanse hof heeft enige tijd gele
den ontkend dat Letizia ZWANGER
was om de enorme druk van de me
dia op haar te verminderen. Het
kind van Felipe en Letizia wordt het
zevende kleinkind van koning Juan
Carlos en koningin Sofia. Het krijgt
vermoedelijk volgens Spaanse tradi
tie de titel Infante of Infanta.
De steenrijke Hongkongse zaken
man Li Ka-shing heeft de UNIVER
SITEIT van HONGKONG een miljard
Hongkongdollars (ruim een miljard
euro) geschonken. De schenking is
gedaan door de Li Ka-shing-stich-
ting, die heeft bepaald dat het geld
ten goede moet komen aan de ont
wikkeling van de universiteit. De
universiteit heeft nog geen besluit
genomen over de besteding.
De geur van PEPERMUNT en kaneel
helpt tegen agressiviteit in het ver
keer. AUTOMOBILISTEN die aan
deze twee geuren worden blootge
steld, maken zich minder zorgen,
zijn minder gefrustreerd en zij voe
len zich alerter en minder vermoeid.
Dat betekent dat voor hen het risico
van ongevallen op langere reizen
kleiner wordt, schreef The Sunday
Times. „De geur van pepermunt en
kaneel leidde tot een vermindering
van het frustratieniveau van de be
stuurder, waardoor de aandrang tot
verkeersagressie daalt", zei psycho
loog Bryan Raudenbusch van de de
Wheeling Jesuit University in de
Amerikaanse staat West Virginia te
gen de krant. Hij vertelde dat ook is
aangetoond dat bepaalde geuren
juist een negatief effect kunnen
hebben op de stemming van de be
stuurder, 'zoals zweetsokken'.
De Nederlandse televisieproducent
EYEWORKS heeft zaterdag in het
Zwitserse Luzern in de categorie
Game Show de GOUDEN ROOS ge
wonnen voor het programma Test
the Nation: The Great British Test
op BBC 1. Dat liet een woordvoerder
van Eyeworks weten. De Gouden
Roos is een belangrijke televisieprijs
die jaarlijks wordt uitgereikt. Test
the Nation is onderdeel van de serie
The National Test, waar onder meer
de IQ Test, de Verkeerstest en de
Bijbeltest onder vallen. In The Great
British Test wordt de kijker getoetst
op de kennis van het eigen land. Zo
worden er vragen gesteld over bij
voorbeeld aardrijkskunde, geschie
denis en belangrijke historische fi
guren van het land, zo liet Eyeworks
weten. De firma Eyeworks is opge
richt door Reinout Oerlemans.
Ruim 80 procent van de Nederlan
ders vierde gisteren MOEDERDAG.
Daarvan koopt 90 procent een ca
deau voor zijn of haar moeder. Dat
blijkt uit een onderzoek van Q&A
Research en Consultancy in samen
werking met het Algemeen Dagblad.
Uit het onderzoek blijkt bovendien
dat ook schoonmoeders (24 pro
cent), partners (6 procent) en oma's
(8 procent) in het zonnetje worden
gezet. Veruit het populairste cadeau
is een bosje bloemen (43 procent).
Ook cosmetica en parfum (33 pro
cent) en spullen voor in huis (14
procent) zijn populair. Verder blijkt
dat gemiddeld ongeveer 28 euro
wordt uitgegeven.
Als het aan de van oorsprong
Amerikaanse Tammy Heynes ligt,
schaffen ze de strippenkaart van
daag nog af. Vier jaar woont ze nu
al in Nederland, maar iedere keer
dat ze voor een stempelautomaat
staat, raakt ze van streek. „Ik weet
nog steeds niet hoe het werkt met
dat tellen, dan vouwen en stem
pelen. Het maakt me zo nerveus,
met al die mensen die achter me
staan te wachten."
Goed idee, vond iedereen vijfen
twintig jaar geleden, zo'n landelij
ke strippenkaart voor bus, tram
en metro. Maar zou het systeem
wel te bevatten zijn voor de ou
den van dagen? „Het leek de des
kundigen veel te complex voor
bejaarden, al dat gedoe met om
vouwen, zones tellen en daar
weer een strip bij optellen", her
innert Wim van Delft zich. Als
hoofd van het Bureau Tarieven
Openbaar Vervoer was hij nauw
betrokken bij de invoering.Als
bejaarden er mee kunnen om
gaan, kan de hele wereld de strip-
(naar de gelijknamige serie) van Max Allan Collins.
Op de dag voor vertrek, als we onze luifel alweer
(droog) hebben ingepakt omdat je het maar nooit
weet met het Engelse weer, maken we dan toch de
gang naar de wieg van het Engelse christendom, de
stad die vooral van de 12de tot de 16de eeuw een
bloeitijd kende, toen pelgrims uit alle hoeken van
Europa het heilige graf van Thomas a Becket be
zochten en Chaucer hun verhalen optekende.
Onze oudste nakomeling ondergaat het al
lemaal als een 13-jarige die zojuist nog
eens het handboek Puberen heeft doorge
nomen, totdat we stilstaan in de kapel
waar de toenmalige aartsbisschop op be
vel van koning Henry II werd vermoord.
Zeker een kwartier staat ze gebogen over
de eenvoudige gedenksteen die de plek
van het misdrijf markeert, met de woor
den 'Thomas a Becket, aartsbisschop, mar
telaar. Stierf hier op dinsdag 29 december
1170.'
„Zoekt ze wat?", vraagt mijn vrouw, als we
aan de rand van de noordwestbeuk van
de kathedraal staan te wachten totdat
onze dochter zich weer bij ons voegt.
Bloedsporen zeg ik. „Dit is de enige
plek die haar nog een beetje doet den
ken aan Crime Scene Investigation.
Vijfentwintig jaar lang leidde de
strippenkaart een onopvallend be
staan, opgevouwen in portemon
nee of broekzak. Maar het eind is in
zicht. Het uit Duitsland overge
waaide principe van zones en
stempelen moet het veld ruimen
voor de ov-chipkaart.
In de jaren negentig ontstaat het plan om op de 'toendra's'
van Oost-Groningen iets moois te creëren: de Blauwe Stad. ih
De Blauwe Stad wordt gesitueerd in het Oldambt, vlakbij ei
Winschoten. |VC
Hoofdbestanddeel van het plan vormt een nieuw aan te legHi
gen meer van 800 hectare (acht vierkante kilometer), verder iJe
200 hectare gereserveerd voor bouwgrond en 500 hectare .vól®
natuur.
Het meer wordt overal minimaal 1,3 meter diep, zodat het p
schikt is voor de meeste motor- en zeilboten.
Er komen twee havens, een toeristische jachthaven en een
dorpshaven voor de bewoners.
De Blauwe Stad biedt plaats aan 1400 woningen, van com-1
pacte bouw tot eigen creaties op grote kavels aan de zuidkani
Een kavel met daarop een vrijstaande woning zal straks ver*
moedelijk minimaal 300.000 euro gaan kosten.
Koningin Beatrix laat donderdag het eerste water in het me#1
lopen. va
Het vollopen van het meer gaat langer dan een jaar duren. |n
In het voorjaar van 2007 worden de eerste woningen opgelet
verd. Vanaf dan komen elk jaar zo'n 150 woningen gereed. ïe
N
