KUNST CU LTU UR R5
'Dreamteam' van het Nederlands toneel bijeen
jdensweg Christus op onorthodoxe wijze verbeeld
'Er stond nog zeker 15,23 euro op zijn rekening
Twee overvallen, dat is
vragen om problemen
Harmonie Valkenburg
indrukwekkend sober
én dankbaar feestelijk
Benefiet Wally Tax: opbrengst voldoende om hem netjes te begraven
De groepsfoto van alle winnaars van de Louis d'Or en de Theo d'Or was snel gemaakt. Vijftig jaar toneelgeschiedenis is in een oogwenk vastgelegd. Foto: ANP/Juan Vrijdag
Amsterdam - In de middag, zo
tegen borreltijd aan, staat het
dreamteam van het Nederlands
toneel in de Koninklijke foyer
van de Stadsschouwburg een
stuk taart te verorberen. Het is
precies vijftig jaar geleden dat
de Vereniging van Schouwbur
gen en Concertzaal directeuren
(VSCD), voor het eerst de Louis
d' Or en de Theo d'Or uitreik
ten aan Ank van der Moer en
Paul Steenbergen. Nu zijn alle
acteurs die de belangrijkste to
neelprijs de afgelopen vijftig
jaar in de wacht hebben ge
sleept, uitgenodigd voor een
groepsfoto. Marcel Molle zal de
foto maken op het balkon van
de Stadsschouwburg.
Vijftig acteurs en actrices zijn
op komen dagen. Anne-Wil
Blankers gaat voor de gelegen
heid gekleed in een rood-wit
gestreept mantelpak. Betty
Schuurman heeft gekozen voor
een jas met een extravagant
dessin. De eeuwig jeugdig
ogende Hans Dagelet heeft het
origineelste pak aan, met hoed
je en Peter Faber draagt een
baseball pet, die tijdens de foto
af zal gaan. Pierre Bokma
draagt gewoon een spijker
broek. Hij komt samen met Gijs
Scholten van Asschat binnen.
De een met eten in zijn hand,
de ander met een blikje water.
Sigrid Koetse heeft de voor haar
zo kenmerkende band in het
haar. Joop Admiraal ziet er nog
fris uit, gezien de première van
'Echt iets om naar toe te leven'
die hij gisteren had in dezelfde
schouwburg.
Ria Eimers en Trudy de Jong,
Viviane de Muynk en Marlies
Heuer kletsen even bij over het
vak en andere zaken. Ze heb
ben allemaal die Theo d'Or plak
in huis. Nee, niet op een op
zichtige plek, gewoon in de vi
trinekast.
En dan is het tijd voor de foto.
Ton Lutz, Elisabeth Andersen,
Johnny Kraaykamp sr. en Ellen
Vogel zijn de oudsten in het ge
zelschap en zij mogen dus zit
ten. Gees Linnebank, gilt leu
nend op een stok, dat hij tussen
Victor Löw en die blonde chick
daar wil instaan. Die blonde
chick is Ariane Schluter. Zij
won de Theo d'Or twee keer
achter elkaar. Dat is uitzonder
lijk, al staat het record op naam
van Paul Steenbergen en Guido
de Moor, die de Louis d 'Or al
lebei vier keer wonnen. Han
Bentz van den Berg is een goe
de tweede met drie plakken. De
Theo d'Or is overigens twee
keer niet uitgereikt, omdat de
jury niemand kon verzinnen.
En de Louis d'Or is drie keer ge
weigerd. Ko van Dijk wilde hem
niet in 1957, omdat de jury hem
bevoogdend toesprak. Max
Croiset was wars van eerbetoon
en publiciteit en weigerde in
1966 eveneens. Peter Faber en
actrice Loudi Nijhoff hadden
beide politieke redenen, ze
vonden dat de prijzen niet pas
ten in de toneelwereld.
De foto is een fluitje van een
cent. Vijf keer lachen naar het
vogeltje en klaar zijn ze. Zo snel
is vijftig jaar toneelgeschiedenis
vastgelegd.
recensie jeugdtheater
Paulien Koopmans
Voorstelling: 'Blikjesbende', door de
Meekers. Choreografie: Andreas Denk.
Dans: Maria Campos Arroyo, Margherita
Bencini, Isabella Lasser e.a. Gezien: 17/4
LAKtheater, Leiden.
Aan lichaamstaal kun je veel af
lezen. Eén dodelijke blik van
een echt straatbendelid en je
weet: 'dit wordt oppassen'. An
deren doen hard hun best om
angstaanjagend te zijn, maar ze
blijven sukkelig. En aan sommi
ge vrouwen zie je gewoon dat
ze geen genoegen nemen met
één miezerig parelkettinkje. Het
moet meer, groter en duurder.
Deze hebzucht vormt de draai
ende motor achter de dubbele
roofoverval in 'Blikjesbende'
van de Meekers.
De voorstelling, met Andreas
Denk van het Hans Hof Ensem
ble als gastchoreograaf, zou an
derhalf jaar geleden al in Lei
den te zien zijn. Wegens ziekte
van dansers werd het stuk afge
blazen. Wie nu opnieuw een
poging waagde om 'Blikjesben
de' te zien, werd niet teleurge
steld.
Na een kort intro waarin een
blinde zwerver over een nach
telijk haventerrein sjokt en toe
passelijke melancholische to
nen uit zijn accordeon haalt,
worden we plotseling achterin
onze stoel gedrukt.
De volumeknop van de muziek
gaat open. Het alarm loeit. En
verblindende lichtbundels zoe
ken tastend in het rond.
We zitten met onze neus bo
venop een dubbele roofoverval.
Een lid van de Blikjesbende
slaat een ruit kapot bij een su
permarkt en propt haar tas vol
met blikken ananas, soep met
ballen, witte bonen en Whiskas.
Kort daarna klimmen twee
mannen in zwarte 'cat suits'
snel en soepel langs de lood
rechte wand van het decor naar
beneden. Twee overvallén, dat
lijkt vragen om moeilijkheden.
Je kunt er op wachten tot de
buit wordt verwisseld.
Net als in eerdere voorstellin
gen van de Meekers dicteert het
verhaal van de roofovervallen
de dans. De straatbende be
weegt zich zoals je verwacht bij
een straatbende. Stoer en zelf
verzekerd vol bluf. DansMR
Yonel Castilla Serrano springt
acrobatisch over rollende olie
vaten en dwingt daarmee hoor
baar de bewondering af van het
jonge publiek.
Soms treedt de dans een mo
ment op de voorgrond. Dat is
vooral mooi zichtbaar als een
smokkelaar Giordano Novielli)
en een straatbendelid (Maria
Campos Arroyo) als kempha
nen tegenover elkaar komen te
staan. Langzaam ontstaat een
spel van 'aantrekken en afsto
ten', misschien wel van ver
liefdheid. En hoewel 'Blikjes
bende' overduidelijk de signa
tuur van de Meekers draagt -
met de bijpassende humor,
speelsheid en dynamiek - zorgt
choreograaf Andreas Denk met
deze duetten ook voor meer
volwassenheid. En dat misstaat
de Meekers niet.
Exodus Leiden houdt
e<lenwerking met Rotaiy
eest en omstreken op za-
23 april, vanaf 14.00 uur,
te Kunstveiling in de
11 Lokhorstkerk. Er komen
jO kunstwerken en dien-
ider de hamer van Mr
0 ikhorst, veilingmeester
10 linghuis Onder de
,A Veel Leidse kunste-
telden hun werk voor
iling belangeloos ter be-
"1 ng Er is werk 'voor elke
De opbrengst komt ten
jan de bewonersactivi-
Exodus Leiden. Deze
gzet zich d.m.v. een be
tonen project in om (ex)
leerden terug te laten ke-
le maatschappij.
ezwolle op
jfpop 2005
De eerste namen zijn
Igemaakt van line-up
erfpop 2005, op zondag
fade Leidse Hout. Op
ima staan Opge-
Nederlandstalige hip-
Zwolle, Seymour Bits,
tlash van de man die be-
onder de naam Bastian,
lorf, nieuw stonerrock-
an het Kinkystarlabel uit
(erfpop is nog op zoek
gionaai talent. Bands uit
1 Leiden, die eigen num-
lelen (geen covers) en
lervaring hebben kun-
30 april een demo, bio
sturen naar: Werfpop
ogrammering, Middel-
ït 20, 2312 TM Leiden.
sland centraal
isboekenweek
tc - Na de 'gewone'
week worden van 11 tot
de Weken van het Reis-
houden. Daarin staat
Duitsland centraal. Tij-
promotiecampagne,
logan 'Een land bezoe-
met boeken', ont
ere klant die in de
:nde boekwinkels
besteedt de almanak
In Boeken' waarin
200 boeken staan be-
die met (reizen door)
te maken hebben.
swegstaties Damien Hirst en David Bailey in Haarlemse Hallen
Amsterdam - Het benefietconcert voor
Wally Tax zondagavond in het Amsterdam
se Paradiso heeft bijna 10 duizend euro op
geleverd. Daarvan kon de Ousiders-front-
man gisteren netjes worden begraven, op
de Oosterbegraafplaats in Amsterdam.
„Wally, ouwe jongen, je bent nu uitgezon
gen, geen lucht meer in je longen."
Zijn jasje en blouse hingen er, uitgelicht op
het podium van het Amsterdamse Paradi
so. In het midden een foto en - op de grond
- zijn gitaar, een bos bloemen. Aan het eind
van de avond ook kaarsjes van fans. Want
die waren er, in groten getale, op de bene
fiet voor de overleden Wally Tax. „Allemaal
oude knarren bij elkaar", verzuchtte een
van hen. „We zijn hier om Wally netjes te
kunnen laten begraven." Want de oprichter
en voorman van The Outsiders had, zonder
een cent, het leven gelaten. „Zomaar. Hij
zou die avond gewoon komen repeteren",
aldus de presentator van de avond.
Er moesten nog even een paar misverstan
den worden 'opgeruimd'. „Wally was niet
failliet. Er stond nog zeker 15,23 euro op
zijn rekening. Of was het 15,90. Van dat be
drag hebben we nog geprobeerd een mooie
uitvaart te regelen, maar niemand die daar
in trapte." En om maar meteen alle ge
ruchten over Wally's dood de wereld uit te
helpen: „Hij is gestorven aan een fatale
combinatie van medicijnen, waarbij hij ook
nog wat anders slikte. Wally had zware me
dicijnen voor dit, en weer andere voor dat.
Laat het een wijze les zijn. Speel nooit met
je huisapotheek."
In de zaal liet ondertussen een look-alike
van een jonge Ron Wood een joint rond
gaan en werden herinneringen opgehaald.
Over Wally als 'geweldige sing/songwriter',
over Wally als 'innemer' en over zijn wilde
leven. „Hij leed aan de pijn van het leven,"
verwoordde een fan het poëtisch.
Popjournalist Constant Meijers, net bin
nengelopen: „Ik kom eigenlijk alleen maar
om mijn tientje bij te dragen." Voor een
mooie steen. Meijers had maar een handje
vol mensen verwacht. Want Wally was de
afgelopen jaren wat vergeten. Hij leefde
van een uitkering en moest zelfs verplicht
naar de Amsterdamse Megabanenmarkt.
„Nederland heeft geen cultuur meer", zo
klonk het vanaf het podium. „Anders liet je
een artiest als Wally toch niet solliciteren
voor een baan?"
Zijn oude band, The Outsiders, waren er,
Thé Lau zong, Armand en Henk Hofstede
hadden beiden gekozen voor Wally's eerste
hit 'Lying all the time' en Huub van der
Lubbe verontschuldigde zich dat hij geen
tijd had gehad een Tax-nummer in te stu
deren. „Boeh!" klonk het uit de zaal. Maar
na afloop van zijn lied was iedereen er even
stil van.
En toen was er Freek de Jonge: „De laatste
jaren, als zijn naam viel, zeiden mensen
weieens: 'Goh, leeft hij nog!" Dodelijker
kon het niet. Maar in elk geval was hij er
nog, breekbaar maar taai."
Een maand terug zong hij nog in het bo
venzaaltje van Paradiso. Zittend, dat wel.
'Vergeet mij niet,' zong Freek. En de zaal
viel in: „Nee, nooit!" Freek: „Wally, ouwe
jongen, je bent nu uitgezongen, geen lucht
meer in je longen." Ineengezakt was hij, in
zijn eigen keuken. „Tussen de flessen waar
van je hoopte misschien je begrafenis te
kunnen betalen."
Familie en vrienden stonden met foto's bij de kist met het lichaam van Wally Tax. Op de Nieuwe Ooster
begraafplaats bewezen enkele honderden mensen de laatste eer aan de overleden popartiest.
Foto: ANP/Marcel Antonisse
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Valkenburg's Harmonie o.l.v. Ali
Groen, m.m.v. Eva Borchorst (viool).
Gehoord: 15/4, De Terp, Valkenburg.
Valkenburg's Harmonie en
Drumband heeft zich ten doel
gesteld 'Zestig Jaar Bevrijding'
muzikaal te vieren. De stukken
op het programma hebben alle
maal rechtstreeks dan wel zij
delings te maken met de oor
logsjaren 1940-1945. Zo staat
'Schindlers Lijst' broederlijk
naast Vera Lynn's 'Forever', en
Glenn Millers swingende 'Ame
rican Patrol' naast Pi Scheffer's
'Going Dutch'. De Terp is ver
sierd met de vlaggen van Enge
land, de Verenigde Staten, Po
len en Canada, naast onze ei
gen driekleur. En er hangen er
trossen oranje ballonnen.
Kleine slagwerkertjes luiden de
'Soldaat van Oranje' in (arran
gement van Koos Mark). Ali
Groen dirigeert strak en super-
muzikaal, geeft alle secties feil
loos aan, zorgt voor een prach
tige orkestklank. Boven de Har
monie verschijnen beelden uit
diverse films, die dreiging en
hoop in de muziek intensive
ren: donker koper, plotseling
'opstekend' slagwerk, marsrit
mes, omfloerste trom. Jaap Bol,
bevlogen percussionist én wis
kundeleraar, verbindt bondig
en to the point de programma
onderdelen aan elkaar met
stukjes zwarte geschiedenis;
wat met film en muziek bijzon
der suggestief werkt.
'Pearl Harbour' in fraaie
omfloerste harmonieën begint
met een bewogen, ingetogen
begrafenis'koraal', voordat het
orkest losbarst, in nuance en
kleurrijkheid een symfonieor
kest benaderend. Wét beïnvloe
den de klarinetten (het hout)
toch in positieve zin het schitte
rende coloriet van het koper.
'Colonel Bogey" uit de Bridge
on the River Kwai swingt tot in
de kleinste, strak ritmische pa
troontjes. In de schaduw van
Auschwitz speelt 'Schindlers
Lijst' zich af. Valkenburg's Har
monie durft buiten de eigen
secties te treden; nodigt de so
list, Eva Borchorst uit voor de
bekende vioolpartij uit de film
van Spielberg. Verbluffend
mooi klinken de blazers met de
zachte zangerige vioolklank, in
een perfecte, eensgezinde visie.
Om het moreel van de gealli
eerde soldaten hoog te houden
zong Vera Lynn de sterren van
de hemel. De hele zaal wordt
uitgenodigd om mee te zingen
in 'From the Time you say
goodbye' en 'Till we meet
again'. De sfeer is indrukwek
kend sober én dankbaar feeste
lijk.
In de pauze wordt Ed Grave-
kamp in de bloemetjes gezet
voor zijn twintig jaar enthousi
ast trainen van de drumband-
jeugd, die ter gelegenheid van
dit heuglijke feit hem nog eens
vrolijk toetrommelt, nu onder
leiding van Rob Aarssen. Ook
de heer Doldersum wordt ge
huldigd voor zijn zestig jaar
functioneren als musicus, pen
ningmeester, dirigent en als
ontwerper van het nieuwe oe
fengebouw 'de Trom', met de
gouden speld die de KNMB uit
deelt aan kanjers. Bovendien
krijgt hij van burgemeester Van
der Reyden ook nog eens de zil
veren erepenning van de ge
meente opgespeld.
«van Hoore
L »-Een tijgerhaai op
fc ster, doorgezaagde koei-
b> sn, schilderijen met dikke
B iegen en vlinders - als
lolic' was het de Britse
«r Damien Hirst nooit
Ook 'Stations Of The
^veertien Kruiswegsta-
Hirst en fotograaf David
aan niet onopgemerkt
„Zeer integer gemaakt
niet met effectbejag",
tcteur Karei Schampers
Frans Halsmuseum en
nin Haarlem. „Al zullen
mensen zijn die dit
srlijk vinden."
1 Hirst heeft de drugs af
in. Hij zuipt niet meer
inde kroeg zijn broek
ft zakken om een cock
er in zijn geslacht te
En - als klap op de
3 hij heeft zich zelfs be-
«het geloof,
an de algemene teneur
jrj artikelen die in de Britse
1 iden verschenen toen
1II h in zijn werk 'Roman-
a(1 leAge of Uncertainty'
aan de uitbeelding van
i3l ilfApostelen en het
jql Avondmaal. „We mo-
en dat de Heilige Geest
*dig zal verlaten",
ode critici, „en dat zijn
ernaar de drank ook
il\ 'gkeer naar zijn kunste-
opmag inluiden."
odood, de gang van
fgraf - het is volgens
tampers altijd Hirsts
ema geweest. Al in
ld Years', waarin hij de
cyclus van geboren
en sterven van duizen-
'en heeft afgebeeld -
maar doorgaan, het
doorgaan - verbeeldt
nbaar zinloze eendi-
e traject van de ram-
ondanks alles wel iets van een
koning blijven houden."
Al spat het bloed soms van de
foto's, er is af en toe ook sprake
van enige humor. Bijvoorbeeld
in de statie waarin Jezus zijn
moeder ontmoet. We zien een
Jezus met een eigentijds kapsel.
Een prachtige dame met gelak
te nagels kijkt naar hem op, ze
houdt een sigaret in de hand
waaraan een grote askegel zit,
een kegel die de vergankelijk
heid weer eens moet uitbeel
den.
Het lijkt zo op het eerste gezicht
een wat blasfemische insteek,
maar waarom zou Maria niet
als moderne moeder mogen
worden afgebeeld? Wel is met
een te zien dat de afgebeelde
Maria nooit de moeder van de
ze Jezus kan zijn. Daarvoor is zij
te jong. Maar het gaat Hirst om
de symbolische waarde van het
beeld, het oermoederschap van
de vrouw.
In de statie waar Jezus Simon
van Arimatea ontmoet, poseert
hijzelf met David Bailey. Hirst is
naakt, zijn geslacht is, anders
dan bij Jezus, niet verborgen
onder een lendendoek. Hij
houdt zijn ogen gericht op de
hemel, zijn handpalmen naar
buiten gekeerd. Je weet niet of
het hem ernst is of niet. Als je
kijkt naar de bezorgde blik van
Bailey, moet dat wel het geval
zijn.
„Zijn werk is provocatief, hef
tig", stelt Schampers. „Maar ze
ker geen pose. Je ziet hoe onge
looflijk goed het in elkaar zit.
Hij blijft maar hameren op één
thema: leven en dood. Zijn vlie-
genschilderijen zijn eigenlijk
moderne vanitassen. Zoals de
oude meesters op een appel
een vlieg schilderden, zo doet
hij het in het groot en met echte
vliegen. Van die strontvliegen,
die als je ze in een bepaald licht
ziet prachtige kleuren hebben."
Damien Hirst en David Bailey,
fotowerken. Te zien: t/m 5 ju
ni, De Hallen, Grote Markt,
Haarlem.
De Kruiswegstaties van Damien Hirst en David Bailey: „Zeer integer gemaakt en zeker niet met effectbejag." Publiciteitsfoto's: De Hallen
meiaar naar de rozen.
„Hij doet dat altijd met veel op
hef, met schokkende beelden",
zegt Schampers. „Maar hij
shockeert niet om het shoc
keren z!elf. Hij gebruikt een
beeldtaal die van deze tijd is.
De dood in het leven - dat is
wat hij kernachtig en herken
baar in beeld brengt. Dat doet
hij ook weer in de "Veertien
Kruiswegstaties
Samen met de beroemde Britse
modefotograaf David Bailey,
wiens foto's van sterren als
Twiggy en Mick Jagger het ge
zicht van de Londense kunst-
scene bepaalden, verbeeldde
hjj het lijden en sterven van
Christus op een wel heel onor
thodoxe manier. Een koeien-
schedel met twee messen sym
boliseert de veroordeling van
Christus door Pilatus en een
kruis met sigarettenpeuken,
waarop zijn leven ruw wordt
uitgedrukt, staat voor zijn dood.
Levensgrote, bijna in muppies
passende billboards zijn het,
die op een reclame-achtige ma
nier het lijden uitdrukken. Met
in plaats van een uitgeteerde
Christus een bloedmooie dame
aan het kruis. En een bijna por
nografische portret van een da
me, wier middel is omhangen
met saucijsjes en die het kruisje
van een rozenkrans ter hoogte
van haar eigen kruis draagt.
„In de christelijke iconografie
bestaat er eigenlijk maar één
beeldtaal", zegt Schampers.
.^Altijd weer zie je Christus
wanneer hij het kruis niet meer
kan dragen door de knieën
gaan, op één knie zinken. Hirst
heeft al die staties door zijn ei
gen geest heen laten gaan en ze
in sterkere beelden proberen te
vangen. Af en toe zeer schok
kend, maar soms ook heel se
reen. De kruisafneming bij
voorbeeld is bijna een klassieke
voorstelling. En Jezus is beurte
lings afgebeeld als man en als
vrouw. Misschien dat Hirst
daarmee wil zeggen dat hij alle
bei tegelijk is."
„Wat Hirst hier heeft gedaan, is
een totaal nieuwe weergave van
het oude gegeven. Het moment
waarop Christus aan het kruis
wordt genageld, laat hij zien
door de foto van een bebloede
hand waardoor een aantal me
dische instrumenten is gesto
ken. Je kunt er bijna niet naar
kijken en dat is natuurlijk ook
wat er in het echt moet zijn ge
beurd. Maar in de christelijke
kunst moest dat natuurlijk wat
worden afgezwakt. Jezus moest
