Gebarsten vazen en gipsen vingers
KUNST CULTUUR
Wally Tax: van idool tot cultfiguur
Bekender om zijn bruiden dan om zijn kunstwerken benede^de 100 decibel
Spinvis mi'
het zijn pup
niet gema
HDC941
breda/gpd - Halverwege de ja
ren zestig van de vorige eeuw,
toen alle beatbands uit Den
Haag leken te komen, was er
één Amsterdamse groep die er
toe deed: The Outsiders. Cha
rismatische voorman van die
band was zanger Wally Tax, die
nog eens extra opviel door zijn
ontzettend lange haar. Gisteren
overleed Wally in Amsterdam
op 57-jarige leeftijd.
The Outsiders braken in 1966
door met het singletje Lying All
The Time. Nadien volgden hits
als Touch, Monkey On Your
Back, Summer is Here en Keep
On Trying. Het succes maakte
Tax tot een idool. Hij moest een
tijdje lang zelfs met een body
guard over straat om zich de
fans van het lijf te houden. De
roem bracht Wally Tax tevens
op het solo-pad.
Na The Outsiders richtte Wally
de band Tax Free op, maar die
groep was een kort leven be
schoren. Tot pakweg 1975 was
de zanger nadien een behoor
lijk succesvolle solo-artiest met
hits als Miss Wonderful en
Bridges Are Burning. In 1975
kreeg hij zelfs een Zilveren
Harp. Nadien bleek Tax ook in
staat om hitparademuziek te
componeren. Hij deed dat
vooral voor het groepje Cham
pagne, dat de hitparades haalde
met Rock 'n'Roli Star, Oh Me
Oh My Goodbye en Valentino.
Drugsverslaving, belastingpro
blemen en vooral de dood van
zijn vriendin Laurie Langen-
bach in 1985 zorgden ervoor
dat Wally Tax eind jaren tachtig
volstrekt aan lager wal raakte.
Af en toe trad hij nog wel eens
op, maar van een carrière was
amper nog sprake. Wally Tax
was op dat moment een cultfi
guur geworden, qua uitstraling
een soort tweederangs Herman
Brood. Niettemin verscheen in
1990 toch het album Springti
me In Amsterdam. Die plaat
kreeg goede recensies, maar
verkocht voor geen meter.
Eind maart 2002 verscheen er
zowaar een nieuwe cd van Wal
ly Tax. The Entertainer heette
die plaat en in een interview
met de regionale GPD-kranten
ter gelegenheid van het ver
schijnen van dit album zei hij
onder meer: „Ze gaan hier in
Nederland heel slordig om met
talentvolle mensen. Je moet
eerst dood zijn voordat ze je
echt gaan waarderen." Die
waardering kwam er in elk ge
val na het verschijnen van The
Entertainer niet opnieuw. Toch
wist Wally Tax ondanks alles
van geen ophouden. Een paar
weken geleden trad hij nog op
in het Amsterdamse Paradiso
samen met George Oostdijk.
Tax zou binnenkort voor een
aantal optredens naar Londen
vertrekken. Volgens Oostdijk
werkten ze ook weer aan een
nieuwe cd.
IN MEMORIAM
maandag 11 april
Foto: GPD
Thekla Reuten.
Foto: AP/Peter Dejong
Thekla Reuten
op West End
londen - De Nederlandse actri
ce Thekla Reuten speelt in mei
en juni in het Londense Almei
da Theatre de hoofdrol in het
stuk 'Bloedbruiloft' van de
Spaanse toneelschrijver Federi-
co Garcia Lorca. Reuten speelt
de rol van een bruid die vlak
voor haar huwelijk aan het twij
felen wordt gebracht door haar
oude jeugdliefde. De rol van
deze Leonardo wordt vertolkt
door de Mexicaanse acteur Gael
Garcia Bernal.
Versailles in de
Verboden Stad
peking - De Verboden Stad, het
voormalige keizerlijke verblijf in
het centrum van de Chinese
hoofdstad Peking, herbergt
vanaf 1 mei kunstschatten uit
het Franse paleis van Versailles.
Circa honderd kunstwerken uit
de tijd van LodewijkXIV zullen
te zien zijn tijdens een tentoon
stelling die drie maanden zal
duren. Volgens het Chinese
persbureau Xinhua is de opval
lende expositie onderdeel van
het 'Franse Culturele Jaar' in
Peking, een gezamenlijk initia
tief van de Chinese en Franse
autoriteiten.
Roek Willemze
overleden
Rijswijk - De Nederlandse zan
ger Roek Willemze, onder ande
re medeoprichter van de Am
sterdamse groep Roek Williams
Fighting Cats in de jaren zes
tig, is donderdag overleden. Hij
bezweek volgens vrienden in
een ziekenhuis in Los Angeles
aan kanker. Willemze is 61 jaar
geworden. De zanger stond in
1961 aan de wieg van Roek Wil
liams Fighting Cats, een
groep die geïnspireerd werd
door de muziek van onder an
deren Buddy Holly. De groep
veranderde in 1967 van naam
in Roek's Family. Onder deze
naam scoorde Willemze in '69
zijn grootste hit met 'Get your
self a ticket'.
Hij was een van de opmerke
lijkste schilders van na de oor
log. Maar bij zijn tachtigste ver
jaardag wilde geen enkel groot
museum werk van hem expose
ren. Anton Heyboer, die in de
nacht van vrijdag op zaterdag
op 81-jarige leeftijd overleed,
zal desondanks in de herinne
ring blijven voortleven. Al was
het maar om zijn vijf bruiden
en zijn tomeloze werkdrift.
„Ik denk niet in een rechte lijn,
ik denk in een driehoek", zei hij
over zichzelf. Over anderen:
„Als ik de mensen niet meer
begrijp, worden ze mooier."
Onnavolgbare logica die alleen
een man als Anton Heyboer
kon verzinnen. Het Heyboeri-
aans was de schilder ten voeten
uit. Hij was bekender om zijn
spraakmakende kijk op het le
ven en op het huwelijk dan om
zijn overigens behoorlijk excen
trieke kunstwerken. Heyboer
laat vijf 'weduwen' achter met
wie hij in een enorme schuur,
gebouwd van golfplaten, hout
en vijf touringcars, in het
Noordhollandse Den lip sa
menwoonde: Maria, Lotti, Ma-
rike, Joke en Petra.
Heyboer werd op 9 februari
1924 geboren in Sabang in
voormalig Nederlands-Indië.
Het gezin kende de onrust van
een diplomatepbaan: vader
reisde voor zijn werk van hot
naar her. Een half jaar na de ge
boorte van Anton verhuisde het
gezin naar Nederland.
De aanloop voor zijn kunste
naarsbestaan vond na de oor
log plaats in het Drentse Bor
ger. Zijn eerste werken waren
voornamelijk traditionele teke
ningen. Hij ontmoette de schil
der Jan Kagie met wie hij samen
eind jaren veertig al tekenend
en schilderend door Frankrijk
zwierf. Het verhaal gaat dat
Heyboer begin jaren vijftig in
de psychiatrische inrichting van
Santpoort bij wijze van therapie
met verf, penselen en droge
Anton Heyboer, een van de opmerkelijkste schilders van na de oorlog, laat vijf 'weduwen' achter.
Foto: Hans van Weel
naald in de weer ging. Hij had
zich daar laten opnemen om
zich, volgens eigen zeggen 'te
beschermen tegen het normale
in de maatschappij'. Volgens
andere bronnen zou hij als
kunstenaar zijn gestart toen hij
van 1951 tot 1955 in IJmuiden
op een vissersschip woonde.
Met zijn eerste vrouw Elsa en
hun dochtertje woonde hij in
Haarlem. Omdat het huwelijk
hem benauwde, werd het snel
ontbonden. In 1954 trouwde
Heyboer opnieuw. Met zijn
tweede vrouw Erna kwam hij in
de kunstwereld in Amsterdam
terecht. Uit dit huwelijk, dat na
vier jaar over was, werd een
kind geboren. In 1959 trouwde
Heyboer voor de laatste keer,
Anton Heyboer
1924-2005
nu met Yvonne. Een jaar later
was het alweer voorbij.
Het duurde bijna tien jaar voor
dat Heyboer begon aan de le
venswijze waar hij bekend om
werd, toen hij Maria, de eerste
vrouw van zijn vijf 'bruiden',
ontmoette en zich in Den lip
vestigde. Later voegden zijn an
dere 'bruiden' zich bij hem.
Heyboer produceerde vooral in
de jaren zestig en zeventig veel
etsen, schilderijen en collages.
Faam verwierf hij onder meer
in de Verenigde Staten, Japan
en Italië. Heyboers werk uit die
jaren, dat als vernieuwend en
belangrijk werd ervaren, werd
alom geprezen. De gevestigde
kunstwereld nam hem serieus,
maar hij bleef een dwarsligger.
Zo kreeg hij midden jaren ze
ventig een tentoonstelling in
het Stedelijk Museum, maar
toen hij de geëxposeerde wer
ken terugkreeg, schilderde hij
de doeken doodgemoedereerd
over.
Heyboer was een schilder die
absoluut geen boodschap had
aan de ongeschreven wetten
van de kunstwereld. Laat staan
dat hij zich iets gelegen liet lig
gen aan de kunsthandel. In
1983 brak hij dan ook met de
gevestigde kunstorde. Hij wilde
niets meer te maken hebben
met galerieën en verkocht zijn
werken vanuit zijn eigen atelier.
Zijn eigen leven was kunst op
zichzelf geworden, vond de
schilder, die in 2002 nog werd
geridderd in de Orde van Oran-
je-Nassau. „Het volk kwam op
me af en is van me gaan hou
den." En dat was ook precies de
reden, dacht hij, dat geen van
de grote musea ter gelegenheid
van zijn tachtigste verjaardag
een overzichtstentoonstelling
van zijn werk wilde samenstel
len. „Musea willen niet dat ik
schilderijen maak voor honderd
gulden. Ik democratiseer kunst
en dat mag niet, want kunst
moet elitair blijven. Daarom
word ik geboycot."
Het kon en kan zijn fans niets
schelen. Elk weekeinde komen
honderden klanten naar het
winkeltje in Den lip. Volgens
kunstkenners en galeriehou
ders liet hij zijn eigen markt im-
ploderen. Zijn etsen waren aan
vankelijk duur: zo'n drie- vier
duizend gulden. Maar van de
ene op de andere dag begon hij
seriematig goedkope werken te
maken. De etsen werden op
slag veel minder waard. Voor
zijn naam in de kunstwereld
was het funest. „Er was veel in
teresse van galeriehouders uit
het buitenland, maar die haak
ten af', aldus een van hen ter
gelegenheid van Heyboers
tachtigste verjaardag. „En echt,
als hij dat niet had gedaan, dan
stond hij nu internationaal
hoog aangeschreven."
Hoe het ook zij, Heyboer heeft
als geen ander wél de kunst on
der het volk gebracht. Kruis,
madonna, haan waren de ba
sisthema's van zijn werk en
omdat de mensen daarom
vroegen maakte hij gerust een
serie 'hanen', 'bootjes' of
'vrouw in stoel'. Inclusief fraaie
lijst voor circa 80 euro te beko
men in de galerie in Den lip.
Peter Kuijt
Problemen bij 'Oudheden' houden bezoekers Museumweekend niet bezig
kil
|U
muziek recensjvve
Hans Keijzersir
Concert: 'Lotus Europa' dot
Gezien: 9/4, Leidse Schouwl
Het titelloze debuut v:
is al weer van zo'n drif n
leden. Er is een nieuw
'Lotus Europa' en de
waar is het nieuwe alb
releasedatum valt pas
mer en dus maakt Spii fc,
zijn publiek niet al te 1
Beelden van autoverkf
het doek op het podiu
mensen uit de Balkan
reis. De achtkoppige b a
Spinvis beperkt zich ai
lijk tot simpele klankei ef
leidende soundscapes
eigenlijk, waar de zoel
jazzyklanken van trom
Hans Dagelet prachtig
sluiten. Als Erik de Jon r
himself, in het licht ko
band voltallig inzet ho
middellijk de herkenb
vissound.
Een dikke handvol nieCj
nummers brengt Spin j
klare brokken hoef je I
Jong niet te verwachte -
associatieve teksten sp J0
geregeld van links naa |S(
Het wonderschone 'H
wonder' uit serie Najil
van Theo van Gogh
van de tijd' over herkei
kantienostalgie behorf !l
uitgekiende rustige mi
Bij 'In de staat van Na
brengt de groep door
terend opgebouwde si
celliste Saartje van Cai
lichte noise-erupties ii
Een vol podium neigt i
sound vaak naar overk
'Lotus Europa' krijgen
'Limonadeglazen wod
'Voor ik vergeet' met u
de surrealistische arrai|(
ten een schitterende c q
Minimale pianoklanke 3r
bij 'Smalfilm'. Hier om lt
de Jong zich van alle ti
lijntjes en laat hij zijn
stem even ontroerend
binnenkomen.
door Robert Toret
leiden - „Dit zou de
kroon op het werk
moeten zijn, maar op
deze manier kan ik er
niet echt van genieten.
Daarvoor ben ik te ge
spannen." Willem
Gressie - organisator
van Springpop - was
niet helemaal gerust op
de goede afloop van de
13e editie van het Leid
se festival, dat zater
dagavond in Q-bus op
het programma stond.
Reden daarvoor was
dat de zijwanden van
de concertzaal van het
muziekhuis aan de Ui
terstegracht niet voor
zien zijn van geluids-
dempende platen. Een
paar dagen voor
Springpop kwam een
aantal buurtbewoners
in opstand en de ge
meente bepaalde dat
het geluid van de mu
ziek niet boven de 100
decibel mocht uitko
men. „Veel te zacht",
oordeelde Gressie, die
geen zin had in 'politie
op zijn dak'. Uiteinde
lijk kwam het allemaal goed en
kon ook hij genieten van (bij
vlagen) lekkere en gevarieerde
rockmuziek.
De eerste tien edities van
Springpop werden in Antonius
Zalencentrum gehouden. Drie
jaar geleden week men uit naar
Q-bus. „Toen hoorde ik nie
mand over geluidsoverlast.
Maar zo schiet het natuurlijk
niet op", verzucht Gressie. „Ik
huur deze zaal van de gemeen
te en vervolgens maakt diezelf
de gemeente er mijn probleem
van dat de isolatie niet in orde
is. Dat is toch krom?"
Zes (voornamelijk Leidse)
bands kregen zaterdag ieder '40
Joyfalds op de 13e editie van Springpop: „Af en toe
hebben we de volumeknop wel wat te ver open
gedraaid." Foto: Mark Lamers
minutes of fame' op het podi
um. De aftrap werd gegeven
aan het Amsterdamse Califano,
dat een soort groove-rock
speelt dat ergens tussen Ma
roon 5 en AC/DC ingeschaald
kan worden. Hierna was het de
beurt aan het Leids getinte
Headroom, met onder andere
Ciro Palma (ex-Within Tempta
tion) in de line-up, om hun 'ur
ban funk' ten tonele te bren
gen. Het muzikale vijftal heeft
een originele sound: een lekke
re cocktail van opzwepende
rock, krachtige raplijnen en
breekbare soul en jazz.
Om klokslag tien uur tekende
een nieuw hoogtepunt zich af
jongens
mum Oven 11
eerder onde
hebben opgi
Paradiso, Sl a
Heaven
voorprograirtl"
de Tröcken
mocht hel f1
viertal nu
hun nieu
'Crash' prf |u
om vervolger
koop van he
schijfje' te
door een st
van acht IV
het nieuwe
spelen. „Hel kl
derdaad lek!
een tevred e
Gressie, indc>er
zoon van' .e'
Smogus, he1®
volle zestal 1
lenstreek, s[:n
middernacht11
nen van het v
name het sl1
cale optrede x
ni (vocals) ls.
(raps) was
De band 1 a
publiek 'n
mee. Stil zi
haast onmogelijk op
mix van explosieve n
hop en funk. Het was
voor de jongens val 1
(softe postrock) en
Crew (metal), maar h
dens - respectievelijk
na Smogus - viel wat i
bij de aanstekelijke si
de oude schoolvriend! -1
Al met al een geslaagi
ook voor Willem Gr essi(
toe hebben we de vof2'
wel wat te ver open 11
maar dat moet toch p
Mij kunnen ze toch 1
pen hoor. Ik ben bijn
en ga door tot ik er
val."
door Herman Joustra
leiden - Als er al belangstelling
bestaat voor een zwaard, dan is
't het bronzen zwaard uit de pre
historie, dat het Rijksmuseum
van Oudheden recent verwierf.
Het zwaard van Damocles dat
hangt boven het hoofd van di
recteur Magendans, houdt zater
dag de gemoederen van het pu
bliek tijdens het museumweek-
einde totaal niet bezig.
Beschuldigd van wanbeheer?
Personeel dat het vertrouwen
heeft opgezegd? Grote financië
le problemen voor het muse
um? De meeste bezoekers zijn
niet of nauwelijks op de hoogte.
En degenen die wel iets ge
hoord of gelezen hebben doen
het schouderophalend af. „Dat
zijn onze zaken toch niet?" En:
„We zijn hier voor het museum,
meneer."
Nee, dat bronzen zwaard is veel
interessanter. Ruim 3500 jaar
oud, gevonden bij Jutphaas. „Je
vraagt je af, hoeveel mensen
daarmee vermoord zijn", zegt
een bezoeker. Nou, niet één
dus, meldt een medewerker van
het museum die toevallig voor
bijloopt. Het zwaard diende
louter om de rijkdom en macht
van de bezitter uit te drukken.
Het was niet bedoeld om mee
te vechten. Vandaar ook dat het
handvat ontbreekt.
Nu staat het nog een beetje
achteraf, in de bibliotheek,
maar het is de bedoeling dat
het straks een mooi plekje krijgt
tussen alle voorwerpen in de
vaste collectie. Die dit weekein
de stuk voor stuk drommen
mensen langs zich heen zien
trekken. De mozaïeken van het
Griekse eiland Melos, de ma
quette van het Huis van de Me-
nander uit Pompeï, de loden
sarcofaag uit Libanon, ze zijn in
trek. Maar het meest interes
sant is toch wel de demonstra-
In het Rijksmuseum van Oudheden gunnen restaurateurs het publiek een kijkje achter de schermen. Foto: Dick Hogewoning
tie door een aantal restaura
teurs van het museum. Zij gun
nen het publiek een kijkje ach
ter de schermen. Nee, het is
niet alles goud wat er blinkt,
vertellen ze. De voorwerpen die
worden tentoongesteld in het
museum mogen er dan prima
de luxe uitzien, vóór ze zo staan
te stralen, is er heel wat geprie
gel nodig.
Op een tafel staan wat hulp
middeltjes die de restaurateurs
nodig hebben om oud aarde
werk te herstellen. Wattenstaaf
jes, gedestilleerd water, kwast
jes. Een van de restaurateurs
smeert met een spateltje heel
voorzichtig, heel secuur, een
soort pasta tussen de barsten
van een reusachtige pot. Het
spul heet Modostuc, is oplos
baar in water en niet in de doe-
het-zelf-zaak verkrijgbaar om
dat het speciaal voor dit soort
restaureerwerk is bedoeld.
Een paar meter verder geeft
Renske Dooijes tekst en uitleg
over de restauratie van een ou
de Griekse vaas, uit 650 voor
Christus. Een zwarte, hier en
daar oranjerood, versierd met
verschillende gestalten. Ze wijst
op een paar donkere lijnen, ge
repareerde barsten van vroeger.
Mat zwart zijn ze, die breuklij
nen. „Oude restauraties. De
verf verkleurt na verloop van ja
ren en wordt mat. Deze restau
rateur heeft het niet zo heel
netjes gedaan. Het zijn vrij
smalle breuklijnen, maar met
de kwast is er hier en daar vrij
breed om heen gewerkt."
Waarmee gezegd is dat het res
taureren van oude voorwerpen
een zeer secuur werk is. De
voorwerpen vertegenwoordigen
immers een grote historische,
wetenschappelijke en culturele
waarde. „We gebruiken tegen
woordig acrylverf. Maar die
smeren we echt niet op het aar
dewerk zelf, want die verf trekt
er in. Waar stukjes ontbreken
brengen we gips aan. En de
breuklijnen vullen we op met
Modostuc. Alleen op het gips
en de Modostuc wordt nieuwe
verf aangebracht."
„Pas in de jaren zestig van de
vorige eeuw is men er achter
gekomen hoe deze vazen zijn
gemaakt. Er is ijzerhoudende
klei voor gebruikt. Van die klei
is kleislib gemaakt, die gebruikt
werd om op de pot allerlei figu
ren aan te brengen. De lijntjes
zijn aangebracht door in de slib
te krassen."
„Wie kent de figuren die op de
ze pot staan?" Eén bezoeker
weet het antwoord, eentje met
een klassieke opleiding. „Die fi
guur daar heeft een drietand,
dat moet Poseidon zijn. Die
met die lier, is dat Apollo?"
Klopt als een bus.
Ook in museum Boerhaave
wordt gewerkt met gips. Alleen
zijn hier geen restaurateurs in
de weer, maar bezoekende kin
deren. Ze mogen afgietsels ma
ken van hun eigen vingers of te
nen. Hoe? Door ze eerst een
paar minuten in een goedje te
houden, genaamd Oki-do-ki 3D
Copykit. Zonder te bewegen,
voor het beste resultaat. De
Oki-do-ki wordt hard. Door nu
de vingers of tenen eruit te ha
len ontstaat er een holte. Die
wordt gevuld met gips.
Minuten later kijken de kinde
ren naar een kopie van een ei
gen lichaamsdeel. Stuk voor
stuk zien al die gipsen vingers
en tenen er een stuk gezonder
uit dan.de exemplaren die te
zien zijn op de eerste verdie
ping van het museum. Dat zijn
afgietsels van lichaamsdelen
van mensen met lepra en tbc,
te zien op de tentoonstelling
'Teringzooi'. Die wekken vooral
de weerzin op.
Vergeleken daarmee zijn de
vingers en tenen van de jonge
bezoekers een wonder van
schoonheid.
