KUNST CULTUUR
Een nieuw circuskunstje van Ilja Pfeijffer
Waardevolle documenten uit de kluis
Van Ammelrooy naar Hollywood Fem'Muze vindt vorm
in anti-mannentango
Amber:
de mooie
kant van
Irak
R7
Roos wint prestigieuze
Amerikaanse jazzprijs
donderdag 31 maart 2005
's studio
trtaan museum
geles - In de voormalige
lestudio van Ray Charles
Angeles zal een museum
1 ingericht ter nagedach-
ian de vorig jaar overle-
anger. Het museum, dat
|007 opent, bevat archief-
il van Charles' platen-
bies, de onderscheidingen
|j won, memorabilia en
ïgstukken. Ook de tou-
kr, die Charles gebruikte,
t tot de collectie. Het ge-
J kreeg monumentenstatus
joor de blinde Ray Charles
J-jarige leeftijd stierf. Pos-
J won hij dit jaar acht
ny's voor Genius Loves
tany.
ndubs Israël
gen kiezen
- Een selecte groep
ins zal binnenkort beslis-
[f het Israëlische publiek
a Der Untergang mag
De distributeurs willen
teun in de rug, om zich
ibuil te vallen aan de film
e laatste tien dagen van
De film, met Bruno Ganz
jhoofdrol, toont naast de
lelijke kanten van Hitiers
iter ook zijn zwakke mo-
en en sentimentele buien,
'stributeurs zijn bang dat
eld van de dictator
tzal vallen, zeker bij over-
jden van de holocaust. Het
r het eerst dat Israëlische
luteurs filmclubs laten
sen.
npmuziek
cd uitgebracht
IVleusen - Platenmaat-
ipij EMI brengt in april de
til, di nakht iz oysgeh-
(Stil, de nacht is vol met
n) opnieuw uit. De jiddi-
iedjes werden tijdens de
de Wereldoorlog in joodse
s en concentratiekampen
kt. Een deel van de mu-
estond uit mondeling
eleverde liederen. Pianist
chie en violist Stoet zijn
ezig met de voorbereidin-
oor een concertserie. Er
ptredens op 1 mei in Am-
im in het Concertgebouw
21 april in de Zwolse Sy-
ema voor
is Museum
varden - Het Fries Muse-
Leeuwarden heeft voor
00 euro een schilderij van
:ns Alma Tadema gekocht,
childerij met de titel 'Arno
ia me' (ik houd van jou,
van mij) is een van de
Site aankopen in de ge-
denis van het Leeuwarder
um. Het schilderij is van
Het stuk laat een liefdes-
i zien in de tijd van de oude
en en Romeinen. Met de-
orstellingen uit de klassie-
dheid is Alma Tadema
dberoemd geworden.
rice Lopes
s overleden
Actrice Emmy Lopes
is deze week overleden. Ze
jaar geworden. Emmy Lo-
)ias werd vooral bekend
haar rol van moeder van
een Spaargaren (Willeke
ti) in de successerie De
e Waarheid, begin jaren
ïtig uitgezonden door de
V. Circa zes miljoen men-
chaarden zich per afleve-
'oor de buis. Ze speelde bij
se gezelschappen, met na-
ij de Haagsche Comedie.
t ze moeder was geworden
ze zich vooral toe op ra-
1 televisie. Op tv was ze
r meer te zien in Ritmees-
ïat, Kunt u mij de weg
Hameien vertellen, me-
Q en Q, Klaverweide en
:en zoals jij en ik.
ia verwerft
rk van Mankes
iaag - Het Frisia Museum
De Witte Haan van Jan
ces verworven. Frisia ont-
het schilderij bij veiling-
lonhams in Londen. Man-
derf in 1920 op 31-jarige
d aan tuberculose. Hij
in totaal 200 werken ge-
t. Frisia heeft er in Span-
c 14 in bezit. Na restauratie
doek uit 1917 deze zomer
t museum te zien.
leiden - De discussie over wie
er dichter des Vaderland had
moeten worden is nog steeds
niet geluwd, maar zeker is dat
Ilja Leonard Pfeijffer die positie
niet kreeg. Heeft Nederland nu
iets gemist? Was de Leidse
dichter romancier classicus
toch beter voor zijn taak bere
kend dat Driek van Wissen? Het
publiek kan zich daarvan nu
vergewissen. Zijn poëzie en zijn
aanwezigheid als acteur spelen
een grote rol in de voorstelling
'Trapeze!' die op 1 april in Alk
maar, zaterdag in Amsterdam
en eind van de maand in Gro
ningen wordt gespeeld.
In een mengeling van muziek
en poëzie brengt hij samen met
het ensemble Caméléon het
verhaal van een circus waar list,
bedrog en moord bijna alle me
dewerkers en dieren hebben
doen verdwijnen. Alleen de
doorgedraaide spreekstalmees-
ter en een half orkest zijn over
gebleven. Met de moed dei-
wanhoop spelen ze door, avond
aan avond in een vervallen tent.
De muziek daarvoor werd ge
schreven door twaalf in Neder
land wonende en werkende
componisten. Elk van hen geeft
in de muziek vorm aan een van
de circusnummers. De compo
nisten: Theo Loevendie, Corne-
lis de Bondt, Arne Werkman,
Johan de Mey, Jan Bus, Joel
Waterman, Guus Janssen, Peter
Adriaansz, Edward Mebius,
Ron Ford, David Dramm, Si
mon Burgers. Nieuwe poëzie
van Pfeijffer vormt het bindend
element voor deze twaalf we
reldpremières. De regie is in
handen van Pieter Athmer.
Caméléon, met Sonja van Beek
als eerste violiste, verraste al
eerder met onvoorspelbare,
maar aangename programma's.
Zo zijn er bewerkingen ge
speeld voor klein ensemble van
grote Mozartstukken, die intus
sen ook op cd verschenen. Met
de sopraan Renate Arends en
Pfeijffer werd ook een kamer
opera gespeeld op basis van
muziek van Mozart en eerder
dit seizoen werd een symfonie
van Bruckner in kleine bezet
ting uitgevoerd. Dat alles in een
poging om de vastgeroeste tra
dities van de klassieke en mo
derne kamermuziek nu eens te
doorbreken.
Ensemble Caméléon dat Alk
maar en Amsterdam als vaste
podia heeft, treedt ditmaal op
als circusorkest met de bizarre
bezetting van hobo, klarinet, vi
ool, altviool en contrabas. Al
leen Prokofjev schreef eerder
muziek voor een dergelijke be
zetting, muziek die voor de
pauze wordt uitgevoerd.
Kamermuziektheater: Trape
ze!'. Door Ensemble Caméléon
en Ilja Leonard Pfeijffer - te
zien: Alkmaar Remonstrantse
kerk, 1 april; Amsterdam, Felix
Meritis, 2 april. Groningen,
Een Weem Festival (Boek
binderij) Witlox, 24 april
(12.00 en 13.30 uur).
Ilja Pfeijffer.
Archieffoto: Dick Hogewoning
nashville/anp - Toon Roos uit Woubrugge is tweede geworden
in de International Songwriting Competition 2004. De saxofo
nist behaalde de tweede plaats in de categorie Jazz met zijn
compositie Reach For The Rose. Aan de jaarlijkse competitie in
het Amerikaanse Nashville deden meer dan 11.000 componis
ten uit 77 landen mee.
Roos, die ook de Wessel Ilcken Prijs (1984) en de Bird Award
(2001) op zijn naam heeft staan, is de enige Nederlandse win
naar. Hij krijgt prijzen, waaronder opnameapparatuur, ter
waarde van 1000 dollar. In de categorie Jazz, één van de zestien
muziekcategorieën, waren meer dan duizend inzendingen.
De inwoner van Woubrugge kreeg een eervolle vermelding voor
zijn compositie Vienna's Touch in de categorie Uitvoering. Op
Vienna's Touch is ook harmonicaspeler Toots Thielemans te
horen. Eervolle vermeldingen waren er eveneens voor de Delft-
se Delise van Venrooy met Everything Breaks in de categorie
Tiener en voor Hagenaar Edgar van Asselt met Waltz For Wayne
in de categorie Jazz.
den haag/gpd - De zware kluis
met doorzichtige glazen wanden
waarin het Nationaal Archief
sinds de negentiende eeuw twee
exemplaren van de Vrede van
Münster uit 1648 bewaart, is
vanaf vandaag te zien op de ex
positie 'De Verdieping van Ne
derland'. Op deze gezamenlijke
tentoonstelling in het complex
van het Nationaal Archief en de
Koninklijke Bibliotheek in Den
Haag worden in een per kwar
taal wisselende samenstelling
topstukken uit duizend jaar va
derlandse geschiedenis getoond.
De expositie is gisteren geopend
door de Prins van Oranje en is
gratis toegankelijk.
Met het vredesverdrag kwam
een einde aan de Tachtigjarige
Oorlog en erkende Spanje de
Republiek der Zeven Verenigde
Nederlanden als onafhankelijke
staat. Dat maakt dit verdrag tot
een van de meest waardevolle
documenten uit onze vader
landse geschiedenis. De aktes
werden opgeborgen in een met
rood fluweel bekleed en met
zilverbeslag bewerkt kistje,
maar liggen in de kluis opgesla
gen. De Spaanse koning Füips
IV ondertekende de Neder
landstalige versie met 'Yo el
Rey' ('Ik de Koning') en de
Franstalige (de gangbare diplo
matieke taal van de die tijd)
met Philippe. De kluis blijft per
manent staan omdat het ge
vaarte te zwaar is om steeds te
verplaatsen.
Het oudste archiefstuk op de
eerste editie van de expositie is
een in het Latijn geschreven
oorkonde van paus Alexander
III uit 1179 waarin hij de abdij
van Rijnsburg, gesticht door de
graven van Rijnsburg, in eigen
dom aanneemt. De middelne-
derlandse versie van de Bea
trijslegende uit ca. 1374 is ook
geselecteerd, evenals het
scheepsjournaal van Abel Tas
man uit 1642-1643.
Tijdens de vogelvlucht door de
eeuwen worden verder onder
meer de aankoopbrief van
Manhattan (in 1626 overgeno
men van de Indianen door een
hoge ambtenaar van de Staten-
Generaal), een lijst van goede
ren ter ruiling met slaven uit
1688 en een foto van het eerste
Nederlandse voetbaleftal uit
1894 getoond.
Onder de meest recente docu
menten zijn brieven die kinde
ren aan toenmalig premier Joop
den Uyl schreven in de periode
1975-1977. De kinderen gaven
Den Uyl onder meer adviezen
over hoe hij een eind kon ma
ken aan de gijzeling van school
kinderen door Zuid-Molukse
strijders voor een vrije repu
bliek.
Onder de in totaal 45 topstuk
ken is ook een charmante brief
van P.C. Hooft aan Tesselscha-
de Roemers Visscher uit 1633
en het eerste Nederlandse
exemplaar van de Donald Duck
uit oktober 1952.
Alle documenten, kaarten, boe
ken en andere voorwerpen op
'De Verdieping van Nederland'
worden nader toegelicht en uit
gelicht op zogenaamde touch-
screen-programma's (aanraken
en zoeken) en er draait perma
nent een documentaire over de
(bewaar) geschiedenis van de
De Vrede van
Münster In de
kluizen van het
Nationaal Ar
chief. Te zien
voor het publiek.
Foto: GPD
Koninklijke Bibliotheek en het
Nationaal Archief.
Verdieping van Nederland -
Koninklijke Bibliotheek Natio
naal Archief, locatie Prins Wil
lem-Alexanderhof in Den
Haag. Openingstijden: ma t/m
za9-17 uur. Zo 12-17 uur.
Nederlandse actrice tussen internationale sterren
amsterdam/anp - De Neder
landse actrice Willeke van Am
melrooy maakt binnenkort haar
Amerikaanse acteerdebuut. De
61-jarige Van Ammelrooy ver
tolkt de moeder van filmster
Sandra Bullock in U Mare van
regisseur Alejandro Agresti.
De opnames vinden plaats in
de Verenigde Staten en begin
nen volgende maand. „Het
blijft een Amerikaanse film: zo
lang je niet op de set staat, is
niets zeker", blijft de actrice
voorzichtig. „Maar ik heb mijn
visum aangevraagd en ben me
heel hard aan het voorbereiden
op de rol." De film vertelt over
een arts (Keanu Reeves) en een
architect (Sandra Bullock) die
na elkaar in hetzelfde huis wo
nen en verliefd op elkaar wor
den.
„Over mijn rol kan ik niet zo
veel zeggen", verontschuldigt
Van Ammelrooy zich. Al zitten
er meer haken en ogen aan de
moederrol dan je op het eerste
gezicht verwacht." De van oor
sprong Argentijnse regissseur
Alejandro Agresti wilde de Ne
derlandse actrice per se voor de
rol hebben.
„Hij heeft moeten praten als
Brugman. Het is een groot,
duur project: dan zijn Ameri
kaanse producenten niet hap
pig op oudere, onbekende Ne
derlandse actrices in sleutelrol
len. Ik beschouw het ook als
een onverwacht cadeautje dat
me in de schoot geworpen is. Ik
ga er vooral erg van genieten."
Van Ammelrooy trok in Holly
wood de aandacht toen in 1996
de film Antonia, waarin zij de
hoofdrol vertolkte, een Oscar
voor beste buitenlandse pro
ductie won. Regisseur Agresti
werkte al eerder met haar sa-
Willeke van Ammelrooy speelt straks in Amerika tussen sterren als Sandra Bullock, Keanu Reeves en
Christopher Plummer. Foto: GPD
men in Just Friends, een film
die hij begin jaren negentig in
Nederland maakte voor de
VPRO.
Andere rollen in II Mare zijn
weggelegd voor internatatioale
sterren als Jeremy Irons, Chris
topher Plummer, John Corbett
en Shohreh Aghdashloo. De
rolprent moet begin volgend
jaar in de Verenigde Staten in
première gaan.
muziek recensie
Susanne Lammers
Voorstelling: Stoelendans door
Fem'Muze. Zang en dans: Anne Deliën.
Carly van Drie. Kathelijn van Dongen,
Barbe van den Brand, Bente van den
Brand en Freek Bartels. Muzikale leiding:
Hans van den Brand. Gezien: 30/3,
LAKtheater, Leiden.
'Stoelendans' suggereert strijd.
Een onschuldige vorm van
competitie misschien, maar
hoe dan ook een afvalrace.
Maar zo is het niet bij Fem'Mu
ze, vijf frisse meiden die in gro
te gezamenlijkheid een vocaal
programma brengen. De rode
draad vormen de 'valkuilen in
de omgang tussen man en
vrouw'. Zeg maar liedjes over
de liefde.
Voor de pauze blijkt het, op een
enkele prettige uitzondering na,
te gaan over kalverliefde van
het highschool-type, waarbij
gast Freek Bartels als de man
van hun dromen mag fungeren.
Na de pauze wordt het ietsje
grimmiger, komen ook de min
der aangename kanten, de vol
wassen en zelfs de uitgebloeide
liefde aan bod.
Voor de pauze moet Fem'Muze
het vooral hebben van stem en
samenzang - de voordracht
wisselt sterk tussen nogal tuttig
en hijgerig zwoel 'kijk ons eens
durven'. De stemmen vallen
wel harmonieus op hun plek,
maar de liedjes en de sketches
niet. De voorzichtige latin van
'The look of love' wordt geen
nacht- maar een studenten
club-nummer, en ook 'You ma
de me love you' klinkt veel te
braaf. Het a capella "What will I
do', als de dames het gewoon te
druk hebben met zingen, is een
stuk beter.
Opvallend genoeg zijn de solo's
wel geslaagd. Bente van den
Brand weet de teleurstelling
van 'de eerste keer' mooi iro
nisch te houden, maar de
grootste verrassing is Kathelijn
van Dongen met 'Sensatie'. Zij
geniet van haar tekst, van de
onverwachte wendingen en de
fraaie beelden, die ze uitspint
met een voorbeeldige verleide
lijkheid en totale beheersing.
Nog knapper is haar versie van
'Het is over', Annie M.G.
Schmidts scherpe capitulatie
van een middelbare vrouw die
haar man aan een jongere riva
le laat. Woede, lieve herinnerin
gen en resignatie legt ze moei
teloos in haar stem, de soms
wat al te kordate begeleiding
van Hans van den Brand aan de
vleugel schuift ze zelfverzekerd
in de schaduw.
Als Fem'Muze na een medley
over de liefde haar tanden mag
laten zien, overtuigen ook de
ensemble-stukken. 'O Caecilia',
in een vriendelijke easy jazz
versie, laat hun stemmen fan
tastisch oplichten en in 'My
analyst told me' brengt het rela
tieve overwicht van de hoge
stemmen - dat sommige liedjes
te meisjesachtig maakt - er een
neurotisch toontje in. Lekker is
ook de anti-mannentango,
waarin ze beurtelings vijf cou
pletten lang echtgenoten om
brengen op een bedje van be
gripvolle, instemmende aan
sporingen van hun zusters in
het kwaad. Dat staat als een
huis. Dan vindt Fem'Muze haar
vorm.
beeldende kunst recensie
Bernadette van der Goes
Expositie: 'Iraq: still going strong', werk
van acht hedendaagse kunstenaars uit
Irak. Prijzen: 1.000 tot en met 3.000
euro. Te zien: t/m 1/5, wo t/m zo n-18
uur. galerie Amber,
Hooglandsekerkgracht 8, Leiden.
De Leidse galerie Amber heeft
zo langzamerhand een naam
hoog te houden als het gaat om
het presenteren van heden
daagse kunst uit het Midden en
Verre Oosten. Telkens slagen de
galeriehouders er in werk naar
Leiden te halen uit landen
waarvan hier in het westen over
de ontwikkeling van de beel
dende kunst weinig bekend is.
Zo trakteerde Amber ons de af
gelopen jaren op schilderkunst
uit Iran, Syrië en Vietnam. En
nu is Irak aan de beurt.
De expositie toont schilderijen
van acht kunstenaars van ver
schillende generaties. Twee van
hen, Shakir Hassan al Saïd en
Ismaïl Fattah, zijn al overleden.
De overige zes leven en werken
nog steeds in Irak. Opvallend is
dat het merendeel van hen ab
stract werkt. Alleen van Fattah
is een schilderij met een in een
stoel zittende vrouw te zien.
Daaruit blijkt wel meteen wat
het handelsmerk van deze kun
stenaars is. Namelijk hun bij
zonder goed gevoel voor kleur.
Fattah schildert de vrouw op
een expressionistische manier.
Eigenlijk geeft hij alleen haar
contour weer, die hij bedekt
met prachtige felle Ideuren.
Ook de andere zeven kunste
naars hebben zich duidelijk la
ten inspireren door de westerse
kunst. De kunstenaars van de
oudere generatie hebben zelfs
enige tijd in Europa gestudeerd.
Het resultaat is kunst die zeer
internationaal aandoet. Als je
niet beter zou weten, zou je
denken dat deze kunstenaars
niet in Irak werken, maar in een
Europees land of in de Verenig
de Staten.
Hoe mooi de schilderijen vaak
ook zijn, ze hebben daardoor
ook iets tegenstrijdigs. Iedereen
kent de recente geschiedenis
van Irak, associeert het land
met oorlog, terreur, dictatuur
en schending van mensenrech
ten. De harmonieuze composi
ties in de tentoonstelling zijn
daarmee in tegenspraak. Eigen
lijk is er maar één uitzondering.
In de schilderijen van Hana'
Mallalaa, de enige vrouwelijke
kunstenaar van de expositie,
brokkelen rijen zorgvuldig ge
rangschikte driehoekjes af, zo
dat de chaos die eronder ligt
zichtbaar wordt.
De vraag dient zich aan waar
om deze kunstenaars dit soort
kunst maken. Is dit de officieel
toegestane kunst in Irak? Zoals
in het voormalig Oostblok al
leen de hyperrealistische sov
jetkunst getolereerd werd? Zijn
er in Irak ook kunstenaars actief
die zich verzetten tegen de offi
ciële kunst? Hoe ziet die eruit
en wat betekent hun verzet
voor hun leefomstandigheden
daar? Vragen waarop niet een
voudig een antwoord gegeven
kan worden.
Misschien kan de tentoonstel
ling bij galerie Amber wel het
begin daarvan zijn. Bijvoor
beeld door een volgende keer
niet alleen aandacht te beste
den aan de schoonheid van de
hedendaagse Iraakse kunst,
maar ook kunstenaars met
meer engagement uit te nodi
gen. Voor wat betreft de in Irak
wonende kunstenaars is dit
misschien wat lastig, maar ook
met de kunst van gevluchte
kunstenaars is wellicht een in
teressante tentoonstelling sa
men te stellen.
Ook oorkonde uit 1179 van abdij Rijnsburg te zien in Nationaal Archief
