W:
Hip in Japan - aflevering 2
Leiden is weer een museum rijker: SieboldHuis opent maandag officieel zijn deuren
ZATERDAG
19 MAART
2005
Het allermooiste uit Japan
Ad van Kaam
ssecretaris Medy van der Laan opent
ndag het SieboldHuis aan het Rapen-
Leiden legt dan nog meer eer in zijn
53ming Museumstad. Hoewel, een muse-
i de klassieke zin mag je het nieuwe Ja-
"'Centrum aan de mooiste gracht van Ne-
nd eigenlijk niet noemen.
I
ant een museum heeft
als traditionele uit
gangspunten dat het
verzamelt en beheert. En dat gebeurt
daar niet aan het Rapenburg. Dat la
ten ze over aan grote broers als het
Rijksmuseum voor Volkenkunde,
Naturalis en aan het Rijksherbarium
en de Hortus. Wel mag het Siebold
Huis ongebreideld putten uit de col
lecties van die vier instellingen. Op
die manier is het in staat om perma
nent het allermooiste uit het Japan
van toen en het Japan van nu aan
het publiek te laten zien. Iets waar-
aan Volkenkunde en Naturalis
alleen al vanwege de enor-
H T E R f me omvang van hun
WOONDE f'y verzameling maar
p 14 p p mondjesmaat toeko-
st d i men. In die zin is
aai SIEBOLD f - het wel een muse-
ïdi 832 >1847 um in de ware bete
ra-" kenisvanhet
N- D LEG G15 R woord.
iaal\ N JAPANSE Het SieboldHuis
TUDFËN f N biedt dus het mooi-
ririPN ste^P311ineen
1 Hollands huis van his
torische allure. Het majes
tueuze pand aan het Rapen
burg werd in de 19de eeuw bewoond
door Philipp Franz von Siebold, arts
in dienst van de VOC die vanaf het
eiland Decima voor de kust van Na
gasaki tussen 1823 en 1830 alles ver
zamelde wat los- en vastzat. Dieren,
planten, vazen, schilderijen, ge
bruiksvoorwerpen, kaarten. Een
enorme variëteit aan objecten die
soms zo uniek zijn dat ze in het land
van herkomst vandaag de dag niet
meer voorkomen.
Het huis aan de gracht, Von Siebold
en Japan vormen de drie-eenheid
waar het nieuwe centrum op stoelt.
Of, zoals directeur Peggy Brandon
het stelt: ,,We willen recht doen aan
dit prachtige gebouw met zijn mar
mer, zijn trappen en zijn schouwen.
Von Siebold zelf stelde daar vroeger
zijn verzameling tentoon voordat die
terechtkwam bij Volkenkunde en
Naturalis. We willen nu het gevoel
geven dat zijn geest hier in het huis
nog rondwaart. Geen ellelange ver
Het SieboldHuis aan het Rapenburg. Archieffoto: Loek Zuyderduin
In de vitrines van het nieuwe instituut niet alleen het mooiste uit Japan (rechts), maar ook de opgezette hond van de vroegere bewoner Philipp von Siebold. De scheepsarts van de VOC was zo gehecht
aan het dier dat hij het ook na de dood voor de 'eeuwigheid' wilde bewaren en daarom prepareerde en opzette. Foto's: Taco van der Eb
halen, maar een mooie transparante
opstelling van glas waarin de objec
ten helemaal tot hun recht komen.
Een ongehinderd uitzicht. Ja, zijn
hondje is er ook nog. Geprepareerd
en opgezet door Von Siebold zelf
heeft het een mooie plaats in een vi
trine gekregen."
Brandon rekent het eerste jaar voor
zichtig op zo'n 20.000 bezoekers,
van wie een flink deel afkomstig is
uit Japan. De summiere tekst bij de
objecten is in drie talen: Nederlands,
Engels en Japans. Het SieboldHuis
komt ook nog met een nouveauté.
Bij de entree krijgen de bezoekers
een zogenoemde handheld-compu
ter aangereikt. Het apparaatje is zo
groot als een zaktelefoon en wijst op
Idantvriendelijke manier de weg
door de zeven zalen over de drie ver
diepingen en langs de circa duizend
objecten die in de vaste tentoonstel
ling staan.
Het systeem biedt volgens de direc
teur twee voordelen. „Je bent af van
die brij aan verklarende teksten. Met
een simpele druk op de knop krijg je
de tekst bij het object op de display.
Daarnaast willen we snel wisselen iri
de tentoonstelling zelf. Door een ho
ge mobiliteit steeds nieuwe dingen
laten zien. Als je dan telkens al de
bordjes moet vervangen, ben je veel
tijd en geld kwijt. De software daar
entegen is in een wip te wijzigen. Of
ik niet bang ben dat de computers
meteen ook collectors-items wor
den? Nee, hoor. Buiten heb je er he
lemaal niets aan. En bovendien vra
gen we aan de kassa een borg."
De plannen voor het Japan Centrum
werden geïnitieerd door de voorma
lige Leidse burgemeester Cees Goe-
koop en door de directeuren van
Volkenkunde en Naturalis, de musea
die nu fungeren als hofleveranciers.
In het jaar 2000 was het zeven
maanden open ter gelegenheid van
het bezoek van de Japanse keizer
aan Leiden en trok toen 11.000 men
sen. Nu, na een ingrijpende verbou
wing van vijf jaar die bijna 6 miljoen
euro kostte, is het SieboldHuis klaar.
„Japan", zo stelt Brandon nog maar
eens, „heeft een prachtige cultuur
van hoog niveau. Van vroeger heb
ben we de mooiste objecten in huis.
Maar ook van het Japan van nu gaan
we het beste laten zien."
Hij ging erheen voor kroonprins Wil
lem-Alexander en hij kwam terug
met kiekjes van jongeren in het
park. Stuur de Leidse fotograaf Taco van der
Eb om een boodschap en je weet nooit wat
hij meebrengt - is het kaas of is het ham?
Maar één ding staat buiten kijf: met welke
prenten hij ook op de proppen komt, van
hoge kwaliteit en origineel zijn ze. Kijk wat
hij heeft gemaakt in Japan.
Of beter, wat hij nu weer heeft gemaakt in
Japan. Hij was al eens eerder in het Land van
de Rijzende Zon - vijfjaar terug - maar toen
om de kroonprins en andere bobo's voor de
ze krant te fotograferen ter gelegenheid van
de viering van 400 jaar betrekkingen tussen
Nederland en Nippon. Receptie hier, pers
conferentie daar, opening zus, sluiting zo en
nog maar een receptie om het af te leren.
Niet bepaald een programma waar je je als
fotograaf artistiek kunt onderscheiden. Het
was vooral een aaneenschakeling van saaie
standaard situaties. Het leverde dito plakke
rige platen op.
Foto's: Taco van der Eb
Bij een eigenzinnig type als Van der Eb sloeg
de verveling algauw toe tijdens al die plicht
plegingen in Tokyo, Osaka en Kyoto. Tijd
voor een uitstapje in het park waar hij, van
uit de trein, wat opvallende figuren had ont
waard tussen de klassieke blauwe blazers
van de Japanse zakenman en -vrouw. Zijn
gevoel voor wat afwijkt van het normale had
hem ook hier niet in de steek gelaten. In de
traditionele en gesloten samenleving die Ja
pan ook in de 21ste eeuw nog is, liep tussen
de grijze muizen ook een stel hippe vogels
rond. Uitgedost in de meest opvallende cre
aties en voorzien van opzichtige en soms
fantastische kapsels. Een Japanner die zijn
haar blondeert mag rekenen op unieke tin
ten rood.
Met handen en voeten - want net als de ou
deren spreekt ook de jeugd niet of nauwe
lijks Engels - kreeg hij die middag een aantal
'punkers en plateauzolen' zo ver om voor
zijn camera te poseren. Aan de meeste kids
is duidelijk af te zien dat ze er geen idee van
hebben voor wie ze dit doen en waarom ook
eigenlijk. Ze kijken wat sip voor zich uit. Of
verbaasd. Slechts een enkeling ziet er de lol
van in. De weerslag van dit alles werd neer
gelegd in een pagina van deze krant. Onder
het motto Hip in Japan sprongen de soms
bizarre foto's flink in het oog.
Zo ook bij Volkenkunde-directeur Steven
Engelsman die wel brood zag in de niet alle
daagse beelden uit het hedendaagse Japan.
Met het nieuwe SieboldHuis in het achter
hoofd - en de ruimte daar voor wisselten
toonstellingen - stuurde hij Van der Eb afge
lopen jaar terug naar Tokyo. Ditmaal in ge
zelschap van een tolk en gewapend met vijf
vaste vragen, onder meer over de figuur van
Von Siebold en over Néderland. Voor het
overige was Van der Ebi vrij in zijn keuze. Re
search voor Beleid deed ook nog een duit in
het zakje. Zodat er later van de verzamelde
prenten behalve een expositie tevens een fo
toboek gemaakt kon worden.
Wat opvalt bij Hip in Japan - aflevering 2 is
dat er minder extreme types zitten tussen de
jongeren die hij voor de lens heeft gekregen.
Van der Eb: „Kom je in Vo Yogi Park dan zie
je uitsluitend freaks. Maar dat wilde ik bij
nader inzien toch niet. Ik wilde een soort
dwarsdoorsnee van de Japanse jeugd. An
ders krijg je een vertekend beeld. Denk je dat
er daar aan de andere kant van de wereld al
leen maar rare vogels rondlopen? Zo is het
niet. Het is een kleine groep die zich vooral
door middel van extravagante kleding pro
beert te ontworstelen aan de traditionele Ja
panse maatschappij en aan de grijze massa.
Veel filosofie zit er nog niet achter, heb ik
bemerkt. Als je vraagt naar hun droom, dan
wordt het meestal angstig stil. Vandaar de
keuze voor de titel: Life is Confusing. Het is
ook een verwarrend land, hoor, dat Japan.
Vooral door die'enorme contrasten. Zo ul
tramodern aan de ene kant en zo enorm tra
ditioneel aan de andere kant. Verwarrend en
toch leuk."
Tokyo Interviews - Foto's van Taco van
der Eb. Van 23 maart t/m 15 juli 2005. Sie
boldHuis, Rapenburg 19 Leiden. Openings
tijden di t/m zo 10.00-17.00 uur.
Life is Confusion - Foto's van Taco van
der Eb, tekst Neil Waarlicht. Verkrijgbaar
in de Leidse Boekhandels.
Met zijn Tokyo foto's won Taco van der
Eb in 2005 de Fuji Award op modegebied.
