Uit de cel, in de penarie
V:
ER
BIJ
Nieuw in Hollands Midden: maximaal twee jaar cel voor veelpleger
Katwijkse Ine van der Gugten: 'Opvang van ex-gevangenen kan beter, als instanties samenwerken'
95
rt oo mensen
Herkenbaar
Meer cellen,
minder hulp
[16
üjk
óet ze bedelen bij Justitie. Of de ge-
j alsjeblieft een weekje langer mag
an [itten. Raar? Niet als je bedenkt dat
t merendeel van de gedetineerden de
'f.tpas echt begint zodra ze uit de cel
G1 de Katwijkse Ine van der Gugten
|jn dan echt alles kwijt. Naast hun
"in gezin, hun sociale omgeving, nu
tli
dak boven hun hoofd. Aan gecoördi-
lulp voor deze ex-bajesklanten ont-
iet in Nederland.
,hl
t tia Buitelaar
:lhn
5 del
'f 4|
e m
ond
gebi
ns.i\
n
ring Nederland trekt
de bel over de grote
gedetineerden die
geleiding krijgt. Direc-
van Gennip: „Minister
rindt dit geen justitie-
een maatschappelij-
'oordelijkheid. Wat ik
lelijk vind, is dat de
it van gevangenis naar
ippij nog steeds niet
is. We spreken wel
ir dan 20.000 mensen
Ijks de gevangenis ver-
fsri
ngt
It pl
ïü4
1 bi
ad,
>laa
al b
IC, D
an der Gugten, ervarings
deskundige met ex-gedeti
neerden, richtte zeven jaar
geleden de Katwijkse afdeling op van
de landelijke vereniging voor relaties
van (ex-)gedetineerden. Sindsdien
zit ze tot over haar oren in het ge
vangeniswezen en van de tekortko
mingen die ze daar ziet wordt ze
vooral strijdlustig. „Ik heb maar één
wens: dat al die instanties eens zou
den gaan samenwerken."
Ze reageert met haar noodkreet op
de berichten die afgelopen weken in
de media verschenen over gedeti
neerden. Uit onderzoek blijkt dat
ook zij zelf vinden dat het bar slecht
gesteld is met de maatschappelijke
opvang na hun
detentie. Het ac
tualiteitenpro
gramma Net
werk portretteer
de onlangs Fred,
een gevangene
die vier maan
den voor het
einde van zijn
opgelegde straf
buiten de gevan
genispoort werd
gezet. Letterlijk
platzak, met al
leen de kleren
aan zijn lijf en
een paar euro
voor de bus.
Niets geregeld -
geen slaap
plaats, geen
identiteitskaart -
en blijkens de
ambtelijke mal
lemolen waarin
hij verzeild raak
te ook niets op
korte termijn te
regelen.
Niet dat er geen
hulpinstanties
zijn die types als
Fred op weg
kunnen helpen
richting een nor
maal bestaan in
de samenleving
en weg uit de
criminaliteit.
Van der Gugten
kent er inmiddels genoeg, zowel
professionele organisaties zoals Re
classering Nederland en GGZ Re
classering Parnassia, als de talloze
vrijwilligersorganisaties die landelijk
en lokaal opereren. Maar volgens
haar is iedereen vooral met 'zijn ei
gen toko bezig'. En juist op het mo
ment dat in Katwijk en omgeving de
samenwerking tussen bijvoorbeeld
het Platform Kocon, De Brug, Par
nassia en de GGZ verbetert, gaan de
Nederlandse gemeenten en het mi
nisterie van justitie rollend over
straat over geld, constateert Van der
Gugten. „Zo kunnen we nóg niet
doorgaan met ons werk."
Van der Gugten vindt dat veel van de
hulporganisaties lijden aan verkoke
ring. „Ik heb met iedereen contact.
Maar onderling heeft niemand con-
jleem is dat de reclas-
Iids begin vorig jaar
gedetineerde die niet
classering onder toe-
at (dus zijn straf volle-
fuitgezeten), niets
™""kg doen. Andere instan
ts gemeentes, kunnen
C Vende in de bres sprin-
ent de reclassering. Dit
k uit de Gedetineerden-
Pn'004 van de Dienst Justi-
ruim
vinden
reinig begeleiding krij-
lii£ een verantwoorde te-
in de samenleving.
Ine van der Gugten: „Het is heel belangrijk om deze beschadigde mensen op te vangen." Foto: Dick Hogewoning
tact met elkaar, zo lijkt het. Je kunt
niet eens spreken van een gat in een
vangnet. Er is geen vangnet, alleen
maar een gat"
Vaak hebben mensen met een crimi
neel verleden ook psychische pro
blemen en soms lichamelijke klach
ten. Van der Gugten had onlangs
nog zo'n cliënt onder haar hoede.
„Als de verslavingsreclassering in
zo'n geval niet door kan gaan met de
behandeling, zetten ze zo iemand op
straat." Ze gaan er van uit dat er dan
wel mensen in de familie- of vrien
denkring zijn, die hun deur open
stellen en de energierekening en
boodschappen betalen, zegt Van der
Gugten. Maar veel ex-gevangenen
hebben die contacten volgens haar
niet meer, of moeten die noodge
dwongen verbreken om niet weer in
het 'foute circuit' terecht te komen.
Van der Gugten die deelneemt aan
de Werkgroep Dak- en Thuislozen,
pleit daarom bij de gemeente voor
een opvanggelegenheid in Katwijk
voor deze mensen. Een plek waar ze
even op adem kunnen komen en de
zaken kunnen regelen die nodig zijn
om weer mee te draaien in de sa
menleving. Bovendien kunnen ze er
wachten op hulp, want voor de on
dersteuning en behandeling die zij
vragen zijn vaak wachtlijsten. „Het is
heel belangrijk om deze beschadigde
mensen op te vangen. Beter dan ze
naar Leiden te sturen waar ze hun
uitkering moeten aanvragen en op
halen, want dan heb je er geen zicht
meer op."
Op het voorstel voor een opvangplek
dat de werkgroep bij de gemeente
heeft ingediend, is nog geen reactie
gekomen. Lang kan dat niet meer
duren, denkt Van der Gugten. Al was
het maar omdat volgend jaar de Wet
Maatschappelijke Ondersteuning in
werking treedt. „De gemeenten heb-
Hans Moolenburgh, voorzitter
van het Platform Kocon in Kat
wijk, Rijnsburg en Valkenburg,
vindt de problemen die Van der
Gugten schetst heel herkenbaar.
Het platform, dat activiteiten ont
wikkelt op het gebied van versla
vingszorg, presenteert binnenkort
een project voor de groep veelple
gers, zegt Moolenburgh. „We
hebben al het nodige in gang ge
zet met het project Reïntegratie
(waarbij ex-gedetineerden wor
den begeleid naar werk) maar je
kunt niet alles in één keer op de
rails hebben, want het vraagt een
hoop afstemming."
Dat het vaak aan die afstemming
ontbreekt, is hij eens met Van der
Gugten, alhoewel het in Katwijk
sinds een half jaar de goede kant
op gaat, volgens hem. „We heb
ben inmiddels een werkgroep
waarin wij samenwerken met Par
nassia, de GGZ, de gemeente, De
Brug en de Katwijksche Bouwver
eniging om iets te doen voor de
ex-gedetineerden. Maar het is erg
complex. Met constateren dat er
een probleem is, ben je er nog
niet."
De misstanden die de Katwijkse
Van der Gugten schetst, zijn niet
van vandaag op morgen ontstaan,
meent Thees Gemier, manager
van GGZ Reclassering Parnassia.
„De situatie waar we in terecht
zijn gekomen, is het gevolg van
een decennialange ontwikkeling
naar meer individualisatie, minder
tolerantie en meer aandacht voor
financiële kosten dan voor sociaal
maatschappelijke winst." Er wordt
eerder geld vrij gemaakt voor cel
len, dan voor hulp en begelei
dingsmogelijkheden. Volgens
Gernler blijkt een succesvolle aan
pak van ex-gedetineerden soms
wel degelijk mogelijk, bijvoorbeeld
in Den Haag. Door goede afspra
ken wordt daar op een verant
woorde manier samengewerkt
tussen de gemeente, politie, justi
tie en gevangeniswezen, GGZ Re
classering, psychiatrie en versla
vingszorg en
ZATERDAG
12 MAART
2005
ben dan een opvangverantwoorde-
lijkheid voor al hun eigen inwoners,
lieverdjes of niet.
Als de gemeente die verantwoorde
lijkheid lastig vindt, schuift ze het
geld maar door, oppert Van der Gug
ten. „Dan zorgen wij zelf wel voor de
eerste opvang. Maar daarmee is het
probleem pas deels opgelost en Van
der Gugten blijft hameren op de
noodzaak voor andere hulpinstan
ties om samen te werken wanneer
een ex-gevangene met lege handen
op hun stoep staat. „Ik zou willen
dat ze elkaar vinden, dat ze de leem
te vullen."
Er wordt eerder geld vrij gemaakt
voor cellen, dan voor hulp en begelei
dingsmogelijkheden.
Veelplegers mogen maximaal 4 maanden
door Eric-Jan Berendsen
Sinds 1 oktober vorig jaar is de Wet Inrichting Stelselma
tige Daders (Wet ISD) van kracht. Daarmee heeft justitie
een sterk wapen in handen in de strijd tegen veelplegers.
Voor de politieregio's Haaglanden en Hollands Midden
zijn er in de penitentiaire inrichting Haaglanden in Zoe-
termeer 75 cellen vrijgemaakt om stelselmatige daders,
veelplegers, op te sluiten na een vergrijp. Veelplegers
kunnen voor een auto-inbraak, winkeldiefstal of het ste
len van een fiets tot maximaal 2 jaar cel worden veroor
deeld.
Stel dat een veelpleger, vrijwel altijd mannen, wordt ge
arresteerd voor een autokraak. „Dan komt hij in Zoeter-
meer en kan hij kiezen", aldus hoofdofficier Han Moraal
van het arrondissementsparket Den Haag. „Of hij gaat
na het uitzitten van zijn straf de hulpverlening in of hij
wil niks. In het laatste geval kan hij maximaal twee jaar
cel krijgen voor die ene autokraak. Dat is zeg maar een
optelsom voor alle nog niet bestrafte vergrijpen uit het
verleden. Het is niet ongewoon dat een veelpleger 3 tot 5
keer per dag iets steelt."
De veelplegers moeten wel aan een aantal voorwaarden
voldoen. Zij mogen niet meer dan maximaal 4 maanden
celstraf hebben openstaan, het mogen geen illegalen
zijn, want die worden meteen overgedragen aan de
Vreemdelingendienst, en het mogen ook geen psychia
trische patiënten zijn. Daarnaast moeten zij de afgelo
pen vijf jaar meer dan 10 keer een proces-verbaal heb
ben gekregen voor een misdrijf. Justitie houdt nauwlet
tend in de gaten of alle 75 cellen bezet zijn. Komt er een
leeg, dan wordt er een veelpleger opgepakt die in die le
ge cel komt. Dat is niet zo moeilijk, want in Haaglanden
zijn bij de politie zo'n 250 veelplegers bekend en in Hol
lands Midden 100.
„We willen ons meer richten op de persoon", aldus Mo
raal. .Alleen straffen helpt niet of onvoldoende. Wij gaan
proberen mensen te veranderen door gericht te interve
niëren. Na het uitzitten van de straf wordt er gewerkt
aan de resocialisatie. Daarbij wordt gekeken naar arbeid
en inkomen, verslaving en psychische problematiek,
huisvesting, schulden, dagbesteding en zorg en opvang.
Regelmatig overleg met alle disciplines is daarom be
langrijk." Of deze aanpak werkt, moet nog blijken. Af
spraken over deze gezamenlijke werkwijze zijn onlangs
met alle betrokken instanties gemaakt.
celstraf open hebben staan. Archieffoto: Kastermans
