Zeven miljoen voor veiliger musea
KUNST CULTUUR
Madama Butterfly staart, droomt en smacht
Boudewijn de Groot
zingt generaties samen
Heimwee en kracht
deemoed en hoogmoed
Prachtig en verzorgd
concert Kunst Na Arbeid
Johnny Depp als Irakese atoomspion
zaterdag 12 maart 2005
muziek recensie
Wijnand Zeilstra
Concert: 'Eeuwige jeugd' door
Boudewijn de Groot. Gezien: 11/3,
Stadsgehoorzaal, Leiden
Het duurt even voordat hij op
het podium verschijnt. Eerst
horen we zijn stem met het
nummer waarnaar deze con
certtour is vernoemd. Het to
neel is nog leeg. Na verloop van
tijd verschijnen de muzikanten,
live muziek en zang vangen aan
en pas dan betreedt Boudewijn
de Groot de bühne. Zo'n op
komst suggereert franje en
poespas. Maar dat is slechts
schijn: De Groot pakt zijn gitaar
en brengt wars van bombarie
zijn rijke repertoire. In alle een
voud beperkt hij zich tot de
hoofdzaak. De muziek. Het
oogt vertrouwd, het klinkt ver
trouwd.
De show is een reprise van de
jubileumtour van vorig jaar.
Een dubbel jubileum was dat
toen eigenlijk: veertig jaar in het
vak en zestig jaar oud. De Groot
vat de inhoud van deze reprise
als volgt samen. Het is het licht
aangepaste jubileumconcert
waarbij we vóór de pauze
nieuw en een beetje oud krij
gen, en daarna het omgekeer
de. Het programma is dan ook
merkbaar met zorg samenge
steld. f)e Groot speelt niet op
de automatische piloot en heeft
zo veel te bieden dat hij geluk
kig niet alleen maar op oude
successen hoeft te teren. En als
hij dan even teruggrijpt naar
dat vroegere repertoire, valt er
geen spoor van routinematig
heid in de uitvoering te beken
nen. Een lied als 'Noordzee' bij
voorbeeld zingt hij nog altijd
met de passie en de melancho
lie die we al zo veel jaren ken
nen.
Natuurlijk zit Ernst Jansz aan
de vleugel en bespeelt daar
naast nog andere instrumen
ten. Jansz (van Doe Maar) is
ook al zo'n dertig jaar begelei
der van De Groot. Net zo van
zelfsprekend is het dat herhaal
delijk de naam van de in 2002
overleden tekstschrijver Len-
naert Nijgh valt. Samen hebben
ze immers een heel oeuvre op
gebouwd. De Groot zingt diver
se nummers van de aan Nijgh
opgedragen cd 'Het eiland in de
verte': 'Op weg naar mijn lief,
'Hoe moet ik het de stad vertel
len' en het subtiel gearrangeer
de 'Het land van Koning Jan'.
Ook 'De vondeling van Ame
land', De Groots succesvolle
versie van Freek de Jonges
tekst, krijgt tijdens dit concert
een gloedvolle vertolking.
Met het befaamde 'Avond' - 'Ik
geloofik geloof, ik geloof, ik
geloof, ik geloof, in jou en mij' -
wil hij aan het einde van het
concert alle stelletjes een ple
zier doen. Voor de jonge stelle
tjes die nog hoopvol naar de
toekomst kijken tot en met de
oude stelletjes die in nostalgie
omzien naar het verleden. Bou
dewijn de Groot zingt genera
ties samen.
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Muziekvereniging Kunst Na
Arbeid o.l.v. Huib Tempelman,
slagwerkgroep o.l.v. Joop de Ruiter,
m.m.v. Hetty van Veen. Gehoord 11/3, 't
Anker, Hazerswoude-Rijndijk.
'Kunst Na Arbeid' speelt voor
een volle bak. Het Anker zit
bomvol als het slagwerk links
op het brede podium donker
roffelend inzet, het hele orkest
in maat en tempo meetrekt
naar het warme Afrika. KNA is
een geweldig groot en gemoti
veerd orkest met veel bugels,
sopraan-, alt- en tenorsaxen,
hoorns, trombones, bolle bari
tons en een hele grote bas. De
klarinet (hout) is in een fanfare
de grote afwezige. Toch speelt
het 'brass'-orkest symfonische
muziek waarin je de bugels kan
vergelijken met de violen uit het
symfonieorkest.
Onder het motto 'Muziek, taal
van de wereld' blaast de wind
KNA naar de katoenvelden in
het zuiden van Noord-Amerika
met een medley van bekende
swingende spirituals.
Een strijdlustige, instrumentale
song The flying Doctors' uit de
welbekende Australische serie
laat naast uitgeschreven schrille
harmonieën en hoge melodieu
ze passages met klingelende
belletjes ook wel eens wat ho
ren wat niet helemaal door de
'bugel' kan. Toch is deze relleri
ge muziek met gekke tegen
draadse en honingzoete ritmes
knap gespeeld. We lopen in de
maat achter de slagwerkgroep
aan, die in 2/4 of 6/8 maat ons
denkbeeldig fiks laat paraderen
in 'Let's go marching'.
Dan wordt de 'grote regulateur'
van de vereniging gehuldigd, de
bassist Huib Verbree, door de
afgevaardigde van de Kon. Ned.
Federatie van Muziekverenigin
gen Adrie Holleman. Ook Mat-
thijs en Peter, twee muzikale
duizendpoten, worden de lucht
ingestoken voor hun niet afla
tende hulp op alle fronten.
Na dit intermezzo varen we
naar Israël waar we met de
'Exodus' aankomen. De ver
schillende klankkleuren van het
felle, kleine koper en de bron
zen brom van de grote wijde
bekers, in klaagzang en vreug
debetoon maken in 'Shalom'
echt indruk.
Na de pauze zijn er toppers uit
Schotland, Zwitserland, Carib
bean en de Balkan; in de we
reldtaal muziek! Een prachtig,
verzorgd en sfeervol concert dat
sympathiek en adequaat aan el
kaar wordt gepraat door Hetty
van Veen.
muziek recensie
Lidy van der Spek
Theaterconcert: 'de Russische Ziel' door
Irene Maessen (sopraan) en Pierre Mak
(bariton), m.m.v. Marieke Keser (viool),
Alexander Geiler (cello) en Miroslav
Dimitrov (piano), compositie Michael L
Geiler. Gehoord 10/3, Kunstkring de
Burcht, Leiden.
Twee citaten van de Russische
dichters Marina Tsvetajeva en
Osip Mandelstam lijken elkaar
nauw te raken 'Dichters kun je
doden, maar niet hun gedich
ten' en 'Ik geloof in de kracht
van het poëtische woord, dat de
dood van de maker zal overle
ven'. Deze positieve geldings
drang geeft ons nü nog de gele
genheid ons te laten confronte
ren met poëzie over de dood
heen.
Een der beste vertalers, Charles
B. Timmer zorgde voor een in
dringende vertaling van de be
waard gebleven gedichten van
deze twee geliefden. Verder
hebben zich drie Gellers bezig
gehouden met compositie,
tekst, muziek; en video-impres
sies van het vooral oude Rus
land en haar tijdloze natuur.
Twee zangers met een groot in
levingsvermogen, de sopraan
Irene Maessen en de bariton
Pierre Mak, hebben zich volle
dig ingezet om de hedendaagse
atonale muziek op allerlei ma
nieren tegen te komen, afwe
rend, ketsend, als los zand, ver
vreemd van zijn wortels, met
tegendraadse ritmen, een enke
le keer teder of klagend omhel
zend.
Marieke Keser .viool, Alexander
Gelier, cello en Miroslav Dimi
trov, piano vormen een trio dat
voor je gevoel een eigen wereld
schept van korte, scherpe of
weemoedige, fladderende (prik
kel) draadjes, die niet tot een
bol willen of kunnen samenklu-
wen, wat verscheurdheid,
breekbaarheid, bindingsangst
uitstraalt. Zang en muziek lij
ken elkaar als de pest te mijden.
Ze leiden net als in Brecht-
/Weill's 'Dreigroschenoper' een
geheel eigen wanhopig leven,
wat je nóg meer bepaalt bij de
onvoorstelbare misère (twee re
voluties en het juk van Stalin)
van deze twee dichters (Marina
Tsvetajeva verhing zich in 1941
en Osip Mandelstam stierf in
1938 in een Siberisch door
gangskamp).
Met een minimum aan attribu
ten (zwarte of witte shawl, een
bloemenkransje voor Marina,
een Russisch hemd met gestrik
te sjerp voor Osip), prachtige
dia's van Russsische goudbe-
kroonde kerken, witalbasten
beelden en vervallen tuinen,
gerelateerd aan de inhoud van
de gedichten.
Irene Maessen en Pierre Mak
beginnen en sluiten dit recital
met duetten, ver van elkaar ver
wijderd, dat afstand suggereert.
Onbereikbaarheid ook. Intege
re, dramatische zanpmet
vreemde intervallen, met magi
sche accenten en met korte en
afgebeten zinsdelen. Alsof elke
zin in stukken gebroken móet
worden, zingen zij over heim
wee en kracht, deemoed en
hoogmoed, muzikale fantasie-
en, en over onvergankelijke lief
de.
Een aangrijpend Requiem met
eeuwigheidswaarde, voor twee
sterke mensenkinderen 'Zij
konden malkander niet krijgen;
het water was veel te diep'.
den haag/gpd - Johnny Depp heeft de filmrech
ten gekocht op het boek The Bomb In My Gar
den, dat het waar gebeurde verhaal vertelt van
Mahdi Obeidi, een Irakees die als spion en we
tenschapper Saddam Hussein aan een kernbom
moest helpen. Depp speelt zelf de hoofdrol.
Na de invasie van Irak had dr. Mahdi Obeidi ge
probeerd zichzelf over te geven aan de Amerika
nen. Als bewijs van zijn kennis over massavernie
tigingswapens had hij een zelf ontworpen kern
centrifuge begraven in zijn achtertuin. Maar de
CIA hechtte geen geloof aan de Obeidi's bewerin
gen. Toen de geleerde zich bedreigd voelde, werd
hij het land uit gesmokkeld door de Amerikaanse
journalist Kurt Pitzer, die hem tevens hielp zijn
ervaringen op schrift te stellen.
Iliams. Foto: AP
«e Williams
at Mozart
den haag/anp - Staatssecretaris Van der
Laan (Cultuur) stelt 7 miljoen euro be
schikbaar om de veiligheid in musea te
vergroten. „Met het geld kunnen musea
maatregelen nemen om hun veiligheids
beleid structureel op orde te brengen",
aldus een woordvoerster.
Uit onderzoek is gebleken dat er snel
maatregelen nodig zijn. Van der Laan
wil daar graag aan meewerken, schrijft
ze de Tweede Kamer. De bewindsvrouw
wil dat er een structureel en duurzaam
veiligheidsbeleid voor rijksgesubsidieer-
de musea komt. Verder wil ze dat er een
databank voor gestolen cultuurgoederen
komt. De ministers Remkes (Binnen
landse Zaken) en Donner (Justitie) moe
ten daar dan aan meewerken.
Van der Laan gaat verder een zoge
noemde 'Netwerkaanpak Veiligheid
voor collectiebeherende instellingen'
verspreiden over gemeenten en provin
cies. Deze aanpak voorziet in samen
werking met lokale politie en brandweer
en werd ontwikkeld door het Instituut
Collectie Nederland (ICN) in Rijswijk.
Daarnaast zal de Koninklijke Bibliotheek
een systeem opzetten om incidenten
centraal te registreren, aldus de woord
voerster.
„Hiermee kunnen musea elkaar in een
vroeg stadium op de hoogte stellen van
incidenten en van elkaar leren. Niet-
rijksinstellingen zoals niet-rijksmusea,
archieven, bibliotheken en andere col
lectiebeherende instellingen, kunnen
subsidie voor veiligheidsprojecten aan
vragen bij de Mondriaanstichting", al
dus de zegsvrouwe van het departe
ment.
De Nederlandse Museumvereniging is
verheugd over het besluit van Van der
Laan. Vooral het door de Koninklijke Bi
bliotheek uit te voeren proefproject voor
een systeem voor de centrale registratie
van incidenten valt bij de organisatie in
goede aarde. „Op basis van deze proef
kan vervolgens binnen afzienbare tijd
een structureel incidentenregister wor
den ingesteld", zo stelt de vereniging.
„Een centrale registratie helpt musea,
archieven en bibliotheken om ook ande
re bedreigingen voor de diverse collec
ties dan diefstal te analyseren. Daarbij
kan gedacht worden aan vandalisme
maar ook aan brand en waterschade.
Het is een uitstekende ondersteuning bij
het vormen van een integraal veilig
heidsbeleid door elke afzonderlijke erf
goedbeherende instelling."
iet nummer 'Angels'
e Williams is momen-
nulairste begrafenis-
jdftGroot-Brittannië. Het
van Amadeus Mo-
1 niet verder dan de
/slüts. Als goede tweede
nk Sinatra's 'My way'
chiog net voor Monty
Mways look on the
j of life'. In de rest
a is 'The show must
ore Queen het geliefdste
gevolgd door 'Stair-
iven' van Led Zeppe-
bway to hell' van de
onise hardrockband
1, e
jec
e-Edison
lampson
A - De Amerikaanse
Dmas Hampson
feuvre-prijs Klassiek
ir Me Edison Stichting.
G'lbezit een van de
°4mmen van vandaag
bert die met een
(erformance', aldus
w j, die verder de veel-
1 tan de zanger roemt.
JIHeoefent vrijwel alle
*zoies, van musical tot
Hij krijgt de prijs tij-
iison-gala op 2 mei
:ertgebouw in Am-
i
(tival niet
'veningen
UI- Het filmfestival
Sea vindt dit jaar
Jaats in Schevenin-
Brincie Zuid-Holland
ente Den Haag wil-
bsidie meer ver-
n het evenement,
e kosten voor de or-
et meer zijn op te
editie in Vlissingen
ïl voortbestaan. Het
It daar voor de ze-
plaats van 9 tot en
ember van dit jaar.
[ing Lewitt
nnefanten
- De Amerikaanse
Sol LeWitt (1928)
'erken geschonken
inefantenmuseum
at. Sol LeWitt is
nd om zijn minima-
dpturen, wandschil-
1 tekeningen. Vanaf
kt het Haags Ge-
jeum terug op Le-
rlfafische werk van de
'eertig jaar.
Welke film zou iedereen
gezien moeten hebben?
Wat is het mooiste boek
ooit geschreven? Welke
muziek weet telkens
weer te ontroeren? Wat
is het mooiste kunstwerk
aller tijden? Kortom:
waarmee is Koen de
Vries, beeldend kunste
naar te Leiden, in de ze
vende hemel?
Beste Boek
„'Reis naar het einde van de
nacht' van Celine. Ik ben
niet een frequent lezer maar
als ik in een boek stap, wil ik
dat het me meeneemt langs
de randjes van mijn bewust
zijn. Dat het me woorden
geeft voor vragen die ik zou
willen stellen. In dit boek
neemt hij je mee langs heel
veel facetten van het leven
en ontleedt ze met een fileer
mesje. Na het lezen ben je
een ander mens."
Mooiste Muziek
„'Every day I wear a greasy
black feather on my hat' van
Moondog JR, uit 1995 al
weer. Deze band, tegen
woordig bekend als Zita
Swoon, heeft mij met deze
cd volledig uit mijn even
wicht gebracht. Hoe kunnen
een paar snotneuzen van net
in de twintig deze muziek
maken. Ik heb het hen na
deze cd dan ook niet meer
horen doen al waren ze er
een paar maal in de buurt.
Toch denk ik niet dat het een
toevalstreffer was en wacht
ik als een hongerige hond
naar een volgende openba
ring als deze."
Beste Film
„'Fear and Loathing' in Las
Vegas van Terry Gilliam.
Weer een antwoord waar
ook vele andere hadden
kunnen staan maar ik dacht
hem hiermee ook voor zijn
oeuvre te eren. Deze regis
seur, bekend als de Ameri
kaan van Monty Pyton en
daar verantwoordelijk voor
de animaties, maakt allerlei
soorten sprookjesfilms en
dat doet hij met een grote
verbeeldingskracht. In deze
film wordt de uitvinder van
de gonzo journalistiek ge
volgd en stap je tot twee
maal toe in een soort drugs-
droom waar je zelf niks voor
hoeft te gebruiken om het
volledig te kunnen volgen.
Een soort glijbaan door de
menselijke geest, een gedro
geerde geest die niets anders
kan dan al zijn impulsen te
volgen."
Mooiste Kunstwerk
„De moeilijkste keuze als
laatste. 'Impression d'omni-
bus' van Medardo Rosso van
1883/84. Ik ken dit beeld al
leen van een foto uit een Ita
liaans boek over hem. Ik ge
loof dat dit beeld niet meer
bestaat maar het spookt tel
kens, als een soort half ont
houden droom, door mijn
hoofd. Hij is voor mij een
grote inspiratie en ik zie hem
als een nieuw begin binnen
de portretkunst, een begin
waar ik nu op voortborduur.
En elk begin is een soort van
creatieve explosie waarna je
vele kanten op kan. Als ik dit
boek bekijk zie ik dat er nog
oneindig veel portretten te
maken zijn die stuk voor
stuk de mens inzicht zou
kunnen geven in het be
staan. Maar met deze por-
trettengroep boort hij een
nog veel grotere bron aan:
die van intermenselijke rela
ties. Als je een park met dit
soort beelden inricht, geef je
mensen de mogelijkheid om
zichzelf hierop te spiegelen
en daardoor zich te begrij
pen."
tekst: Ad van Kaam
foto's: Dick Hogewoning
United Photos De Boer
beeldende kunst recensie
Bernadette van der Goes
Expositie: Schilderijen van Annemarie de
Groot. Prijzen: 550 tot en met 3.500 euro.
Te zien: t/m 27/3, wo t/m vrij 10-17.30
uur, za 10-17 uur, zo 13-17 uur. galerie
Frederick van der Vlist, Nieuwe Rijn 26,
Leiden.
Kunstenares Annemarie de
Groot moet een romantisch
persoon zijn. Bij de Leidse gale
rie Frederiek van der Vlist expo
seert zij een groot aantal doe
ken die geïnspireerd zijn op de
opera 'Madama Butterfly'
(1904) van de Italiaanse com
ponist Giacomo Puccini. Een
muziekstuk vol dramatiek. Cen
trale figuur is de geisha Cio-
Cio-San, ook wel Madama But
terfly genoemd. Zij ontmoet de
Amerikaanse marineofficier
Pinkerton en trouwt met hem.
Maar de relatie is geen lang le
ven beschoren. Kort na hun
ontmoeting vertrekt Pinkerton
weer met zijn schip. En laat
Madama Butterfly smachtend
achter.
In haar beleving zou het huwe
lijk eeuwig duren en zij ver
wacht daarom dat haar man op
een dag terug zal keren. Voor
Pinkerton is hun verbintenis
echter niet meer dan een kort
stondige affaire. Als hij drie jaar
later Japan weer aandoet, is hij
in gezelschap van zijn nieuwe
Amerikaanse echtgenote. Deze
Kate weet Madama Butterfly er
toe over te halen het zoontje
dat Pinkerton drie jaar geleden
bij haar verwekte aan hen af te
staan. Verteerd door verdriet en
schaamte besluit Madama But
terfly de eer aan zichzelf te hou
den en pleegt zelfmoord.
Puccini voorzag dit tragische
verhaal van zulke indringende
en meeslepende muziek datje
als toehoorder na afloop nogal
beduusd achterblijft. Bij de
schilderijen van De Groot is dat
absoluut niet het geval. Die zijn
namelijk helemaal niet thea
traal of dramatisch. Op haar
doeken fantaseert De Groot
voort op het thema. En dan met
name over de gemoedstoestand
van Madama Butterfly. Want
Pinkerton komt in de hele serie
hooguit twee maal voor. Hoe is
het om als vrouw te moeten
Madama Butterfly volgens Annemarie de Groot. Publiciteitsfoto
wachten op een geliefde aan
wie je zulke goede herinnerin
gen hebt? Bijna iedereen kan
zich daar wel wat bij voorstel
len. Dus zien we Madama But
terfly voor zich uit staren, dro
men, verlangen en verdriet
hebben.
Soms beeldt De Groot alleen
het hoofd van de geisha af,
toont zij ons haar treurige maar
desondanks ingetogen gezicht.
Op andere schilderijen zit of
staat Madama Butterfly, ge
kleed in kimono, tussen vissen,
vlinders of vogels. Een enkele
keer valt haar gewaad open en
zien we haar blote borsten.
Maar vooral de kleuren bepalen
de sfeer. Veel aandacht wordt
bijvoorbeeld besteed aan de
achtergrond. Omdat Madama
Butterfly meestal vrij klein en
tenger is weergegeven, blijft er
voor De Groot veel ruimte over
zich uit te leven. Abstracte pa
tronen van gekleurde vlekken
voegen echt iets toe aan de
voorstellingen. Alsof De Groot
de klanken van de muziek heeft
vertaald in kleur. En zij geeft
haar schilderijen prachtige ti
tels, zoals 'In schoonheid wordt
zij weldra stil' of Van gouden
dromen zwaar'. De Groot geeft
haar eigen interpretatie van de
beroemde opera en voegt er op
die manier iets aan toe. Met na
me voor wie het stuk kent een
bijzondere ervaring.
