Ramen Scheltema: één kleurenzee
KUNST CULTUUR
Zit er echte schildpad in de schildpaddensoep?
Stef Bos fotografeert met woorden
Intiem concert mé
de juiste dosis spir*
Concert 'De Russische
Ziel' in De Burcht
Tori Amos op catwalk
Holland Festival kiest voor meer muzï
vrijdag 4 maart 2005 5
Naturalis lid van Barcode Consortium dat kennis over dieren en planten ontsluit KllIlSt VOOT icdcrCG
Jamie Cullum. Foto AP
Jamie Cullum op
Rock Werchter
brussel - Opmerkelijk: op de
artiestenlijst van Rock Werch
ter, het Belgische popfestival
dat ook veel Nederlandse be
zoekers trekt, staat dit jaar Ja-
mie Cullum. Hij vertolkt het
lichtere genre op het festival dat
dit jaar inplaats van drie, vier
dagen duurt. Van 30 juni tot en
met 3 juli kunnen muzieklief
hebbers verder luisteren naar
onder meer optredens van
bands als REM, Faithless,
Rammstein, Soulvvax, Kr aft-
werk, Keane en Queens of the
Stone Age.
Jan Kruis op
Leidse Stripdag
leiden - Tekenaar Jan Kruis, be
kend van 'Jan Jans en de kinde
ren', is te gast op de 19e Leidse
stripdag die wordt gehouden
op zondag 13 maart. Er worden
dit jaar 15 standhouders ver
wacht. Jan Kruis wordt geïnter
viewd en zal zijn albums signe
ren. Er is ook een tentoonstel
ling van zijn tekeningen. Van
Peter van Dongen (bekend van
Rampokan) worden op de
stripdag twee gesigneerde
kunstdrukken uitgebracht. De
Leidse Stripdag wordt gehou
den in de Openbare Bibliotheek
aan de Nieuwstraat 4, van 12.00
tot 17.00 uur.
Cursus Mummies
en Geheimen
leiden - Egyptoloog Huub Pragt
laat belangstellenden kennis
maken met de begrafenisritue
len van het oude Egypte. Hij
doet dit met de cursus Mum
mies en Geheimen. Daarin
wordt uitgelegd hoe de Egypte-
naren vroeger de lichamen van
hun overledenen balsemden en
wat de offerrituelen rond de be
grafenis voorstelden. De vijf
cursusdata zijn in de maanden
april en mei. Info: 035-6831657.
Braassem
in beeld
alkemade - Werkgroep Cultuur
Alkemade en Stichting Cultura
Jacobswoude houden op zon
dag 5 juni het evenement
'Braassem in beeld'. Op twaalf
plaatsen aan de oevers van het
Braassemermeer kunnen be
langstellenden onder begelei
ding van plaatselijke kunste
naars tekenen, schilderen,
aquarelleren, fotograferen of
beeldhouwen. Op diverse plek
ken zoals in Leimuiden, Rijnsa-
terwoude, Woubrugge, Hoog-
made en Roelofarendsveen lig
gen inschrijfformulieren. Om
dat het aantal plaatsen beperkt
is, moet men zich voor 10
maart opgeven.
'Misdaad' motto
Spannend Boek
nijmegen - 'Misdaad in eigen
kring' is dit jaar het motto van
de 'maand van het spannende
boek'. Die maand, door stich
ting CPNB bedacht om span
nende boeken en thrillers extra
onder de aandacht te brengen,
wordt dit jaar voor de zeven
tiende keer gehouden geduren
de de hele maand juni. Volgens
de statistieken komt in de reali
teit 'misdaad in eigen kring'
veelvuldig voor. De thriller die
traditiegetrouw door boekhan
dels cadeau wordt gedaan in de
'maand van het spannende
boek' is dit keer van de hand
van René Appel: 'Als broer en
zus'. De nominaties voor de
zesde Gouden Strop worden op
27 mei gepresenteerd.
leiden - Naturalis is lid gewor
den van het internationale con
sortium Barcoding of Life dat
vorige week in Londen is opge
richt. Doel van de samenwer
king is het ontsluiten en demo
cratiseren van de kennis over
alle dieren en planten. Ook het
Zoölogisch Museum in Amster
dam sloot zich bij de groep aan.
Van alle soorten dieren, planten
en micro-organismen zal de zo
genaamde DNA-barcode wor
den bepaald. Dat is een stukje
DNA dat uniek is voor elke
soort. Al deze codes worden
opgenomen in een centrale da
tabase, toegankelijk via inter
net. Hierdoor wordt determina
tie sneller en gemakkelijker. Bo
vendien kunnen nieuwe soor
ten sneller als zodanig geïdenti
ficeerd worden en komt de in
formatie straks voor iedereen
beschikbaar. Met de nieuwe
technische ontwikkelingen zal
het straks mogelijk zijn om in
het veld te bepalen met welke
soort men te maken heeft.
Voorbeelden van toepassing
zijn: het snel vaststellen van in
grediënten in het voedsel (zit er
echte schildpad in de schild
paddensoep?) en diervoeder
(komt er ook dierlijk materiaal
in voor?). Voor de douane op
Schiphol wordt het eenvoudig
vast te stellen of er sprake is van
illegale invoer van een be
schermde diersoort. De kwali
teit van bodem en water kan
beoordeeld worden aan de
hand van DNA-barcodes.
In totaal wordt het aantal le
vensvormen op aarde geschat
op 5 tot 10 miljoen. Momenteel
zijn er 1,7 miljoen beschreven.
In Londen gingen de deelne
mers van start met drie projec
ten: het bepalen en invoeren
van barcodes voor alle vogels
(10.000 soorten), alle vissen
(23.000 soorten) en voor alle
zaadplanten van Costa Rica
(8000 soorten).
Geert Mul doet eerste kunstproject voor De Lakenhal in dekenfabriek
door Theo de With
leiden - De gevel van het Schel-
temacomplex, aan de Oude Sin
gel in Leiden, ondergaat van
avond een metamorfose. De ra
men worden een zee van kleur.
Multimediakunstenaar Geert
Mul projecteert in opdracht van
Stedelijk Museum De Lakenhal
graffititekens op de vensters.
Het is het eerste kunstproject
van het Leidse museum in het
voormalige fabriekspand, waarin
ook theatermaker Paul Koek met
ensemble De Veenfabriek zijn in
trek heeft genomen.
„Nee, zelf ben ik nooit zo erg
met graffiti tekeer gegaan", zegt
de in Alphen aan den Rijn ge
boren en getogen kunstenaar.
Dat hij zijn oog op graffiti heeft
laten vallen voor dit kunstpro
ject, heeft te maken met dat het
de taal van de straat is. Geert
Mul (39) heeft in Leiden zoge
heten tags verzameld. Een tag is
de handtekening van een graf
fitikunstenaar. Elke spuiter
heeft zijn eigen tag en daarmee
eigent hij zich een stuk muur in
de stad toe.
Leiden kent Mul vooral uit zijn
jeugd. Hij ging uit in het LVC en
was een geregelde gast van het
toenmalige Legermuseum. Aan
de kunstacademie van Arnhem
specialiseerde hij zich in com
puteranimatie en daarna werd
hij een van de eerste videojoc
keys in Nederland. „Met mijn
oeuvre van video's en projecties
heb ik vaak in clubs en theaters
opgetreden, soms in combina
tie met muziek of dans. Later
kon ik me meer in publieke
ruimtes manifesteren. Ik heb
bijvoorbeeld installaties ge
maakt voor het stadhuis van
Middelburg en een hogeschool
in Rotterdam."
Nicole Roepers van het voor
malige Centrum Beeldende
Kunst (CBK) had de kunstenaar
al langer in het vizier. Na op
heffing van de kunstuitleen zijn
de resterende taken van het
CBK ondergebracht bij De La
kenhal. Het tonen van actuele
kunst gaat het museum doen in
Geert Mul voor het gebouw van Scheltema: „Ik vind dat mensen vrolijk moeten worden van mijn kunst
werk." Foto: Dick Hogewoning
de voormalige dekenfabriek
Scheltema aan de Oude Singel.
Roepers: „Het gebouw moet
weer gaan leven. Daarom heb
ben we Geert Mul de vrije hand
gegeven. Hij is erg bezig met
straatcultuur en zou dus in
staat moeten zijn het Scheltema
terug te geven aan de straat."
In Leiden is Mul op zoek ge
gaan naar tags. Onder meer in
het LVC en op het In Between
Festival heeft hij jongeren hun
handtekening laten spuiten.
Daar is gefilmd hoe ze hun tag
op transparant papier zetten.
Dit ruwe materiaal heeft Mul in
de computer gestopt om er mee
te gaan stoeien. „Ik heb de
kleuren bijvoorbeeld feller ge
maakt. Met vijf beamers wor
den deze beelden straks op de
ramen van het Scheltema ge
projecteerd. Het wordt een
feestelijke boel. Ik vind dat
mensen vrolijk moeten worden
van mijn kunstwerk. Dit pand
krijgt een culturele bestem
ming. Dat is toch een feest voor
de hele stad in deze barre tijden
voor de cultuur."
Mul heeft een stuk of dertig tags
verzameld. „Zo'ri handtekening
is eigenlijk het meest vervloekte
onderdeel van graffiti. Het heeft
niets met esthetiek te maken.
Toch snap ik die jongeren wel.
In een anonieme stad heb je als
straatjongen geen enkele in
vloed. Op deze manier laat je je
toch gelden. Je eigent je een
stukje van de stad toe."
De projecties van de tags zijn
met ingang van vrijdag te zien
op de ondenamen van het
Scheltemagebouw. De boven
lichten worden ingevuld met
een door Maarten van Maanen
getekend beeldverhaal. Hij cre-
eerde eigentijdse ikonen. „Hij
geeft bijvoorbeeld een eigen in
terpretatie aan de Leidse sleu
tels uit het stadswapen. Bij hem
worden dat steeksleutels. Er
zijn ook lammetjes te zien. Die
verwijzen natuurlijk naar het
verleden van Leiden als wolver-
werkende stad."
De installatie 'Tagged' is tot en
met 20 maart elke avond tot
middernacht te zien. Op don
derdag, vrijdag en zaterdag is
het Scheltema van 19.00 tot
22.00 uur geopend om het pu
bliek gelegenheid te bieden
kennis te nemen van ander
werk van Geert Mul. Er worden
twee videofilms vertoond: 'La
Derive' en 'Transfer Points'. De
ene film toont de hectiek van
de stad in beeld en geluid. De
andere is meer poëtisch en laat
zien hoe een trein uit Leiden
Centraal vertrekt. Dat tafereel
duurt twintig seconden, maar
Mul heeft het opgerekt tot zes
minuten. Hij zet telkens vijftien
stappen vooruit en daarna tien
terug. Datzelfde repeterende ef
fect zit ook in de muziek. De
films zijn gratis toegankelijk.
Multimediaproject
van Geert Mul. Tot en met 20
maart. Van 19.00 tot 24.00
uur. Scheltema Complex,
Marktsteeg 1, Leiden (tegen
over de Leidse Schouwburg)
Geen groter genot dan Henk
van Os te horen, maar voor
al ook te zién spreken.
Afgelopen woensdag had ik - en
nog 400 andere genodigden -
het genoegen om de hoogleraar
Kunst en Samenleving weer eens
aan het werk te zien. Van Os
hield een inleiding
op de tentoonstel
ling Venezia! die
vanaf morgen in
de Hermitage aan
deAmstel te be
zichtigen is. De
oud-directeur van
het Rijksmuseum
heeft die expositie
zelf ingericht. Van
daar ook dat hij in
de aula van de
Amsterdamse Uni
versiteit het woord
voerde.
Mensen die de ai
mabele professor
kennen van het te
levisieprogramma
Beeldenstorm op
zondagavond kunnen zich vast
wel een voorstelling maken van
een uurtje met Van Os. Dat voor
je gevoel alweer voorbij is eer je
twee keer met je ogen hebt ge
knipperd. Zijn vertrou wde ver
schijning op de buis (kaal
hoofd, snor, beminnelijke glim
lach) doet het minstens zo goed
op de kansel van deze voormali
ge Lutherse kerk. Niet dat hij
preekt. Hij doceert.
Hij doet dat op een manier die
in de verte wel wat weg heeft
van de wijze waarop het vroege
re kunsticoon Pierre Jansen zich
tot het kijkersvolk richtte, nog in
dagen van de zwart-wit televi
sie. Schijnbaar los uit de pols zet
Van Os ons even geduldig als
zorgvuldig uiteen hoe wij naar
een schilderij van Tiepolo,
Guardi of Canaletto moeten kij
ken. Hij klikt de dia's van de Ve-
rietiaanse meesters heen en weer
en nog een keer. En nog een
keer. Wijst veelvuldig, gebaart
met zijn armen. Trekt je met
zijn enthousiasme en beeldend
vermogen als het ware zó de lijst
binnen en drukt je het doek op.
Let op de emotie, roept hij,ont
dek het verschil. Kijk naar die
lucht, naar die kleur. Het zit
niet hier, het zit daar. Jaaaa,
ziet U wel.
Ik zou voor de lol wel eens een
■blik willen werpen in de biblio
theek van Henk van Os. Zeker
tienduizenden kunstboeken, ca
talogi en atlassen heeft hij voor
ons gelezen om alles piekfijn uit
te kunnen leggen. Het aardige is
dat al die kennis, al die weten
schap totaal geen belemmering
i
vormt om ons in eenvou
helder Nederlands duidèi.
maken wat hij bedoelt. A
tair geneuzel aan bla-bl^
doe, heeft Van Os een brq
dood. Kunst, zo vindt de^
ste kunstkenner van Nedp
is niet alleen voor de gegyt
burgerij. Kiqc
voor iedereen
Het moeilijk^
woord dat h^
zijn verhaal
het Venetië u
18de eeuw n
mond nam,
loriet. (Toen
over kleur gi
maar dat ha
de grootste c
barbaar in h
zeischap op i
ment allang
Taal van de
ging hij ook
de weg. 'Die l
ros op dat scl
- die staat dm
gewoon voorn
zeg nou zelf.Het ontlokt|j
besmuikt gegiechel aan a
telpakjes onderzijn gehou
Voor de expositie Venezut1
Henk van Os uit al het /dij
dat de Hermitage in St.Pai
burg voor het kleinere bm
aan deAmstel te bieden fel
over Venetië. Zowel Petene
als Amsterdam afficherer,
graag als het Venetië van 1
Noorden, vanwege al hei
Bovendien was er eeuwem
den al sprake van kruisbi1
ving op het gebied van Art) v
architectuur tussen dezen
centra van handel en cul\
Reden genoeg om een hete.
triootje aan te gaan, zoahk
mitage-directeur Ernst Vet
woensdag in zijn voonuo
uitdrukte. 1
Tijd voor een suggestie, üh
heeft, net als Venetië, Ami
dam en Petersburg, ook /Ie
veel water. En had, binniii
poorten, ook heel veel gror
men op het gebied van ddt
derskunst zoals Rembrawt
GerritDou, Jan Steen, Jai
Goyen etc. Van dat kwarti
den moet dan toch ook et
dige expositie te maken z
weet zeker dat Henk van J
al zijn kennis en ervaring
mooi idee kan ontwikkel1
Geef hem de vrije hand ol
gestalte te geven in De La
hal. En laat hem het inlèu.
praatje vervolgens houdè.
Stadsgehoorzaal.
Zodat iedereen die dat w.
horen en kan zien wat et
het is hoe deze man over\
spreekt.
in
leiden - 'De Russische Ziel',
een theaterconcert gewijd aan
twee Russische dichters, Mari-
na Tsvetajeva (1892-1941) en
Osip Mandelstam (1891-1938)
wordt donderdag 10 maart op
gevoerd in de tuinzaal van de
Burcht in Leiden.
Beide dichters woonden in Pa
rijs in de periode van Diagilev,
een van de grootste kunstver
nieuwers van de afgelopen
eeuw aan wie momenteel in het
Groninger Museum een ten
toonstelling is gewijd. Tsvetaje
va en Mandelstam hadden in
hun jonge jaren een korte maar
felle liefdesverhouding en ble
ven hun hele leven bewonde
raars van eikaars dichtkunst.
Ruim 60 jaar na hun dood zijn
ze weer heel populair. In Ne
derland is hun werk inmiddels
door vijf verschillende vertalers
vertaald en uitgegeven. Hun ge
dichten zijn ook geschilderd op
twee muren in Leiden.
Tsvetajeva en Mandelstam
kwamen op dramatische wijze
aan hun eind. Osip Man
delstam werd in een strafkamp
geëxecuteerd om een gedicht
dat hij had gemaakt over Stalin.
Marina Tsvetajeva verhing zich
na de arrestatie van haar man,
dochter en zus. Het is niet be
kend waar ze begraven zijn.
In het theaterconcert 'De Russi
sche Ziel' (Requiem voor een
dichter) wordt gesproken
woord, zang en muziek gecom
bineerd met een video-impres
sie van Moskou en St. Peters-
burg. De Russisch-Nederlandse
componist Michael L. Gelier
heeft muziek gecomponeerd op
de Nederlandse vertalingen van
de Russische gedichten. De op
voering word voorafgegaan
door een Russisch theebuffet
(aanvang 19.30 uur). Voor meer
informatie en reserveringen:
073-6569703 of per e-mail:
wellspring@tiscali.nl
parijs - De Nederlandse mode-ontwerpers Viktor Rolf hebben deze week Parijs weer op stelten gezet
met hun nieuwe wintercollectie 2005-2006. Bijzondere gast op de catwalk was deze keer zangeres Ori
Amos die gezeten achter de piano, in vlammend rood, enkele speciaal voor haar Nederlandse vrienden
gecomponeerde nummers zong. Foto: Reuters/Jack Dabaghian
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Mieneke van der Velden, viola
da gamba en Fred Jacobs, theorbe.
Gehoord 2/3, Stadsgehoorzaal, Leiden.
'The grand Tour', laten we eer
lijk zijn, het klinkt een beetje te
luisterrijk voor een kort intiem
concertje met kleine intieme
stukjes van renaissanse/barok
componisten uit Italië, Duits
land, Engeland en Frankrijk.
Het zijn de eerste volwaardige
composities die niet voor de
menselijke stem geschreven
zijn, maar nog wel direct gere
lateerd zijn aan het chanson,
madrigaal of canzona. In het
tweede gedeelte zijn we al weer
een halve eeuw verder en horen
we barokmuziek helemaal van
uit het instrument gedacht,
voor gamba en theorbe, zo po
pulair aan het hof van Versail
les. De vocale lijn wordt bedui
dend minder belangrijk.
De viola da gamba (letterlijk
beenvedel) speelt de meest pro
minente rol. Het is echt zwoe
gen op dat zevensnarige strijk
instrument. Mieneke van der
Velden ontlokt zachte zuchten
de 'geluiden' aan haar vedel
met allerhande bij- en bovento
nen, maar als het even mag fel
en diep in de snaren strijO,
striemende, grommende
vlijmscherpe klanken. iT
De vier Recercada's van lid
Ortiz klinken om beurteips
kleed, kaal of oplaaiend, jar
kleine explosies van sneb; E
nootjes, pittige ritmes, ve. I
zeld van een lieve tokkelen
begeleiding op de theortel
lange basluit met een apijz
hals en schroeven voor dsc
nanssnaren. De toccata e
zona van Giovanni KapsP6
speelt Fred Jacobs met z/j^j
elegant, met veel aandaaia
frasering. In de 'pavin' v?11
bias Hume houdt van de
den aanvankelijk met mc
lange zinnen spannend
kleurrijk. Door het snel h«
weer bewegen van de str:
volgen er fraaie, bijzondf
menklanken die de hofdi
zijn plechtstatigheid ont^.
In vijf korte dansen van Edir
de Visée (1650-1725) too^
Jacobs dat de theorbe w^a3
lijk een volwaardig soloiiih r
ment kan zijn die het kari
van de dans galant (allen»
slepend (sarabande), onc-82,
gend, grappig (mascaradws
weergeeft. en
Van der Velden excelleer!"11
Marin Marais' Pièce de v0u'
waarin ze bevlogen en te
nisch virtuoos elke dans -5 3
teert met de juiste dosis
=c
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: 'Licht', concert door Stef
Bos. Met Jan van Looy (toetsen), Francis
Wildemeersch (gitaren), Martin De
Wagter (percussie) en Roberto Mercurio
(bas). Gezien: 3/3, schouwburg Leiden.
Nog te zien: vanavond. Tripodia, Katwijk.
Gewoon niet zingen, dat ene
lied dat iedereen kent en ieder
een toch op zijn minst als toe
gift had verwacht. Tijdens zijn
theatertour zingt Stef Bos niet
zijn grote hit 'Pappa'. Dat is in
trigerend. Naar het waarom
daarvan laat zich slechts gissen.
Misschien is het een soort ei
genzinnigheid. Dat ene lied
kennen we nu zo langzamer
hand wel, zal hij gedacht heb
ben, en er is nog zo veel ander
werk. Dat laatste klopt in elk ge
val. Stef Bos heeft in de loop
der jaren een respectabel oeu
vre bij elkaar geschreven. Als je
daar een avond lang geconcen
treerd naar mag luisteren, valt
op dat zijn werk van een even
wichtig niveau en constante
kwaliteit is. Hij laat veel aan
bod komen en neemt de tijd
om sommige nummers in te
leiden.
Stef Bos zegt zelf een paar maal
dat hij met zijn ogen schrijft of
dat hij fotografeert met woor
den. Het is een treffende beeld
spraak voor de manier waarop
hij zijn observaties in woorden
tracht te vangen. Zijn taalge
bruik is licht poëtisch maar
mijdt door zijn eenvoud holle
zweverigheid. Voeg daarbij de
muzikaliteit en de vocale kwali
teiten van Stef Bos en de muzi
kaal hoogwaardige ondersteu
ning door zijn vier begeleiders
(onder wie de bekende namen
van Jan van Looy en Francis
Wildemeersch)en je weet dat
je kunt rekenen op een meer
dan waardevol concert. Vooral
zijn ontspannen stemgeluid
heeft iets geheel eigens. Bij de
inzet van een lied weet je zel
den, of hij nog spreekt, zingzegt
of al met zingen is begonnen.
Bij Stef Bos loopt dat naadloos
in elkaar over.
Hij bezingt de verliefdheid en
de tederheid ('de tederheid die
telt'), speculeert over vrouwen
aan de macht, vraagt zich af 'of
dit nu later is', schetst met iro
nie een feestje van ijdele ac
teurs en beschrijft zijn onbegrip
over bepaalde toestanden in de
wereld. 'Pappa' komt dan wel
niet aan bod, maar zijn moeder
wel - in een sober lied staande
bij haar graf. Resultaat van dat
alles: verschillende stemmin
gen en verschillende muzikale
stijlen vormen een smaakvol
geheel.
amsterdam/gpd - Het eerste
Holland Festival dat onder de
artistieke hoede van Pierre Audi
plaatsvindt in Amsterdam tus
sen 1 en 26 juni, laat een sterke
accentverschuiving in muzikale
richting zien.
Pierre Audi, de opvolger van Ivo
van Hove, brengt niet minder
dan vier opera's. Behalve Pro-
kofjevs 'L'amour des trois oran
ges' en 'Rage d'amours' van
Rob Zuidam (regie Guy Cas-
siers), producties van De Ne
derlandse Opera, waar Audi
ook de baas is, komt de Ham-
burgische Staatsoper langs voor
opvoeringen van Alban Bergs
'Wozzeck' en 'Lulu', beide ope
ra's in een regie van Peter Kon-
witschny en geleid door Ingo
Metzmacher, de nieuwe chef
van De Nederlandse Opera.
In het Muziekgebouw worden
concerten verwacht van het As-
ko Ensemble en het Hilliard En
semble. Verder is er de ensce
nering te zien die Peter Sellars
maakte van twee Bach-canta-
tes, gezongen door Lorraine
Hunt Lieberson.
In de Westerfasfabriek speelt
het Concertgebouworkest
ruimtelijke muziek van Kurtag,
Ives, Gabrieli en een op^t
werk van Jacob ter Vt36£
met videobeelden vai*°
Drupsteen. In het Corf8'
bouw spelen het Radio f"ku
orkest en solist John $36
het nieuwe pianocond
Richard Rijnvos. tj
Het theateraandeel bij hfcgg
land Festival wordt dit i
domineerd door de vir
theaterversie van Guy F
voor het Ro Theater van f/j
'A la recherche du temi
du'. Voor het eerst tijdig
festival zal het stuk als iftid
cyclus te zien zal zijn.
