VOC-schat Sri Lanka verwoest
GESPREK VAN DE DAG
Beckham geeft zoon
een meisjesnaam
DSTER PROJEC
Twijfels over vloekende
presentator Oscars-uitreiking
Tsunami nam vondsten uit De Avondster mee
SRI LANKA-NETHERLANDS PRO,
RED BY THE NETHERLANDS CULTURAL
Max Havelaar
'Patatvos'
nu ook in
Amsterdaii
dinsdag 22 februari 200
DAGELIJKS LEVEN
/PA/^R. 2(TT£/V WE VAN ELL&S^I XE. OUIS>
Voor-2. DE OISCU £M Tt JONG VQOtZ PE- RO/i/F7UR-
MENSELIJK
De 81-jarige Thaise monnik Prapat-
worakhun heeft per ongeluk zijn ei
gen ogen dichtgekleefd, toen hij een
TUBE SUPERLIJM verwarde met
oogdruppels. Dit heeft de Thaise
krant The Nation gisteren gemeld.
Prapatworakhun wordt sinds het in
cident op 17 februari behandeld in
een ziekenhuis. Oogspecialisten
proberen de superlijm te verwijde
ren. Pas als de bejaarde monnik zijn
ogen weer kan openen, zal de moge
lijke schade aan de ogen kunnen
worden bepaald, aldus de behande
lende artsen.
De Amerikaanse actrice SANDRA
DEE, die in de jaren zestig van de
vorige eeuw het idool was van mil
joenen tieners, is zondag op 62-jari-
ge leeftijd overleden. Zij stierf we
gens complicaties door een nierziek
te. Dee werd al vier jaar behandeld
met nierdialyse. Dee, in april 1942
geboren als Alexandra Zuck, speel
de rollen in films als 'Gidget' en
'Tammy and the Doctor'. In 1960
veroorzaakte zij een golf van publici
teit door haar huwelijk met popzan
ger Bobby Darin. In 1965 scheid
den de twee, die toen een zoon van
vier jaar hadden. In 1968 maakte
Dee nog de film Rosie!, daarna was
het gedaan met haar filmcarrière.
Dee, die verslaafd was aan medicij
nen en drank, raakte na de dood van
haar moeder in 1988 totaal in de
vernieling. Ze dronk meer dan een
liter whisky dag en vermagerde zo
sterk dat zij op een gegeven moment
nog maar net 36 kilo woog.
De Amerikaanse actrice SANDRA
BULLOCK komt naar Nederland
voor de première van haar nieuwste
film Miss Congeniality 2. Ze woont
de vertoning op 11 maart in Pathé
Tuschinski in Amsterdam bij. MISS
CONGENIALITY 2: Armed and Fa
bulous is het vervolg op Miss Conge
niality, met Bullock als stoere FBI-
agente Gracie Hart die undercover
moet bij een schoonheidswedstrijd.
In deel twee, ook geproduceerd door
Bullock, is Hart uitgegroeid tot het
beroemde boegbeeld van de FBI. Ze
gedraagt zich nu meer als Barbie
dan als stoere agente. Als vrienden
worden ontvoerd, krijgt Hart de wil
om op criminelen te jagen terug. De
film draait vanaf 24 maart in de Ne
derlandse bioscopen. Foto: EPA
Onbekenden hebben de mo
biele telefoon van de Ameri
kaanse jetset-ster PARIS HIL
TON gehacked. Door die 'digi
tale inbraak' zijn gisteren op
internet de geheime telefoon
nummers en e-mailadressen
van tal van sterren gepubli
ceerd, zoals Christina Aguile-
ra, Adrien Brody, Anna Kour-
nikova, Vin Diesel en Eminem.
Volgens het internetmagazine
Drudge Report stonden er 510
nummers van bekende men
sen in het telefoonboek van
Paris. Ook foto's en notities
die in de telefoon zaten opge
slagen, zijn op het internet ge
plaatst. Zo zijn nu de num
mers openbaar van Paris' gy
naecoloog, een dermatoloog die gespecialiseerd is in het verwijderen van tat
toos. Nieuwszender Fox verwacht dat de benadeelde sterren in allerijl een nieuw
telefoonnummer aanvragen. Sommigen zouden al meermalen thuis zijn gebeld,
sinds de nummers openbaar zijn geworden. Foto: EPA
Het besluit om Chris Rock in te hu
ren als centrale presentator van de
Oscar-uitreikingen, op zondag 27 fe
bruari, heeft menig wenkbrauw doen
fronsen. Velen zien het als een ge
waagd besluit van de organisatie van
de Academy Awards. In zijn
standup-shows neemt Rock gewoon
lijk geen blad voor de mond.
Indira Ghandi
Een hand moetje niet
schudden met een gebalde
vuist
Volgens de BBC is Chris Rock, vaak
vergeleken met de grofgebekte Ri
chard Pryor, zelf niet benauwd dat
het misgaat. ,,Ik ben niet zo correct
of voorzichtig, maar ik vloek bijvoor
beeld nooit waar mijn moeder bij
is." De 40-jarige comedian heeft nog
niet de status van Steve Martin of
Billy Crystal, zijn voorgangers bij de
Oscar-uitreiking, maar vooral in de
Verenigde Staten groeit zijn schare
fans. En net als Martin en Crystal is
hij in films gaan spelen, zoals in de
rol van een zwarte president in Head
of State en een gereïncarneerde man
in de nieuwe versie van Down to
Earth. Rock maakte furore in Satur
day Night Live en in de Comic Strip
Club in New York, kreeg zijn eigen
tv-show en heeft een eigen ster op de
Hollywood Walk of Fame, anp
Het echtpaar Beckham mocht
zich zondag verheugen in de ge
boorte van hun derde zoon. De
stervoetballer en zijn vrouw Victo
ria lijken veel moeite te hebben
gehad een geschikte naam te vin
den. Het jongetje heet Cruz en
stevent volgens de Britse krant
The Guardian af op moeilijke tij
den in Beckham's tweede vader
land Spanje.
Cruz, wat in het Spaanse 'kruis'
betekent, is namelijk een ouder
wetse meisjesnaam, meldde do
cente Spaans Lola Oria aan de
universiteit van Oxford in de
krant. „Een stomme naam, eerlijk
gezegd", aldus Oria. „In het
Spaans is het duidelijk een meis
jesnaam en in het Engels is het
moeilijk uit te spreken. Het is raar
wat ze die kleine jongen aan
doen."
David en Victoria Beckham zijn al
de gelukkige ouders van de vijfja
rige Brooklyn, mogelijk genoemd
naar de plek waar het kind is ge
concipieerd, en de tweejarige Ro
meo. „Wij vonden het deze keer
moeilijk om iets te bedenken,
maar wij kwamen op iets wat wij
allebei leuk vonden en hielden
het daarbij", aldus David Beck
ham. Hij stond zondag de pers te
woord voor het ziekenhuis in de
Spaanse hoofdstad Madrid, waar
de geplande keizersnede plaats
vond. ANP
De verwoestende vloedgolven van
26 december hebben op Sri Lanka
veel meer schade aangericht aan
het Nederlandse culturele erfgoed
dan tot dusver werd verondersteld.
Volgens de Nederlandse maritiem-
historicus Robert Parthesius meld
den onder meer de Verenigde Na
ties al snel dat er geen schade was.
„Maar dat was toch een te snelle
conclusie."
Het hardst getroffen is het arche
ologisch project De Avondster,
het door Parthesius geleide on
derzoek naar een in de haven van
het Zuid-Srilankaanse Galle ge
zonken schip van de Verenigde
Oost-Indische Compagnie, de
VOC. Het met Nederlandse over
heidssteun gefinancierd project is
door de tsunami deels letterlijk
weggevaagd.
Een onderzoekslaboratorium in
de haven van Galle werd door de
golven verwoest en ongeveer
tachtig procent van de archeolo
gische vondsten uit het wrak van
het VOC-schip ging verloren. „De
financiële schade is werkelijk niet
te schatten. De collectie was ge
lukkig al wel op beeld opgeslagen,
maar de fysieke stukken zijn gro
tendeels en waarschijnlijk voor
goed verloren", aldus Parthesius
vanuit zijn kantoor in Amsterdam.
Duizenden kilometers verderop,
op de zolder van het oude VOC-
pakhuis in Galle, worden de nog
resterende culturele schatten van
de Avondster, die zonk in 1659,
nu tijdelijk bewaard. De Srilan-
kaanse coördinator van het pro-
Coördinator Hettipathirane van onderzoeksproject De Avondster: „Hopelijk kunnen we met duikexpedities bin
nenkort wat zaken terugvinden op de bodem van de baai." Foto: ANP/Patrick Selbach
ject, Hettipathirane, hoopt de
overgebleven collectie te redden.
„We hebben veel vondsten, zoals
potscherven, opgeslagen in em-
Een archeologische tijdcapsule
De Avondster, een handelsschip
van de Verenigde Oost-Indische
Compagnie VOC, zonk op 2 juli
1659 in de haven van Galle in
het zuiden van Sri Lanka. Het ei
land heette toen nog Ceylon en
was een belangrijke handels
post. Het schip was geladen met
betelnoten. Vlak voor kust raakte
De Avondster op drift en brak in
tweeën, ondanks het toen rusti
ge weer.
Het ongeval bleek uiteindelijk
van grote historische waarde.
Maar weinig VOC-schepen in
Azië zijn zo compleet bewaard
gebleven. Hoewel in relatief on
diep water raakte De Avondster
in de vergetelheid. Pas in de ja
ren negentig van de vorige eeuw
werd het schip gevonden en
sindsdien wordt er uitgebreid
onderzoek naar gedaan door een
Nederlands-Srilankaans team
onder aanvoering van Robert
Parthesius, maritiem historicus
van het Amsterdams Historisch
Museum en de Universiteit van
Amsterdam. Kern van het pro
ject/dat Nederlandse overheids
steun krijgt, is vooral de oplei
ding van Srilankaanse experts.
Dat is volgens Parthesius zo suc
cesvol dat zijn Srilankaanse
team al geldt als toonaangevend
in Zuid-Azië.
De restanten van De Avondster,
van oorsprong een Engels schip
dat in Indische wateren had ge
varen, bleken al snel na het eer
ste onderzoekin 1993 een grote
historische waarde te hebben.
De vondsten, van scheepska-
nonnen, baardmannen tot pot
jes kruiden, geven de onderzoe
kers een uniek beeld vai) het le
ven op het schip in Aziatische
wateren. Volgens Parthesius is
De Avondster het eerste VOC-
schip in Aziatische wateren dat
nog zo compleet is en dat zo
compleet kan worden onder
zocht. 'Een soort tijdcapsule', al
dus de wetenschapper.
mers. In totaal hadden we zeker
3000 stukken uit het wrak ge
haald. Het grootste deel is weg,
maar hopelijk kunnen we met
duikexpedities binnenkort toch
wat zaken terugvinden op de bo
dem van de baai."
Het project kreeg kortgeleden een
gift van het Nederlandse Prins
Clausfonds om een nieuw onder
komen in te richten. „Daar zijn
we heel blij mee. De tsunami
heeft echt een klap uitgedeeld aan
het Nederlands cultureel erfgoed
in Galle." Het oude VOC-fort in
de stad en VOC-panden in de ou
de binnenstad staan op de Werel-
derfgoedlijst van de Verenigde
Naties.
Volgens de coördinator is niet al
leen de schade aan zijn project
groot. De staat waarin het wrak
verkeert sinds de tsunami is niet
eens bekend. Volgende maand
zullen experts onder water onder
zoek doen. Ook tientallen meters
van de stenen zeewering van Gal
le, door de Nederlanders ge
bouwd in de VOC-tijd, hebben
aantoonbare schade geleden door
de vloedgolven. Een leegstaand
VÖC-hospitaal in Galle is ook ern
stig beschadigd. De invloed die
het zeewater heeft gehad op het
eeuwenoude pleisterwerk van de
VOC-gebouwen aan de kust lijkt
ook groter dan gedacht.
Ook buiten Galle is er schade aan
Nederlandse gebouwen en ves
tingmuren, onder meer in Matara,
niet ver van Galle. Over de schade
aan het erfgoed in het noorden en
oosten, in de gebieden waar re
bellen de dienst uitmaken, is nau
welijks iets bekend. Reden voor
optimisme is er volgens de Neder
landse projectleider Parthesius
niet. „Zeker omdat het onder
houd toch al niet goed was, is er
reden om te vrezen."
Volgens de wetenschapper, die in
maart terugkeert naar het eiland,
„is het wel vreemd om nu door Sri
Lanka te reizen en je druk te ma
ken over de archeologische scha
de als je weet dat er 30.000 doden
zijn gevallen en de vluchtelingen
kampen nog vol zitten." Toch is
behoud van het Nederlandse erf
goed onderdeel van de wederop
bouw. „Het is van belang voor het
toerisme, de werkgelegenheid en
de wetenschappelijke ontwikke
ling op Sri Lanka. In zekere zin is
nu sprake van een kans, een mo
gelijkheid om grote stappen voor
uit te zetten nu er veel aandacht
en geld is. Bijvoorbeeld voor bete
re restauratie en een mooi mo
dern museum in Galle, waar een
deel van de schatten van De
Avondster dan helaas niet meer in
het echt te bewonderen zullen
zijn."
Patrick Selbach
Opeens zwerven er vosse
door de straten van Amst)
dam-Oost. Een nieuwe bl
voor een tramtunnel ond|
het Amsterdam-Rijnkana
en het IJ is voor de vossei
van het Zeeburgereiland
waarschijnlijk een mooie
route om te vluchten na i
verloren strijd met sterke
soortgenoten.
Martin Melchers werkt al
stadsecoloog voor de ge
meente Amsterdam. In a
vorig jaar lag een doodge
den vos in de Pontanus-
straat, midden in de stad
Melchers wist niet wat hi
van moest denken. „Mis
schien had een grappenri
ker hem op een rare plaa
neergelegd - dat is op Tex
ook eens gebeurd."
In december werd in de
Pontanusstraat weer een
dode vos gevonden. „Een
mooie rooie, zijn schedel
was helemaal verbrijzeld.
In januari haalden mede
werkers van de dierenam
lance opnieuw een doodj
reden vos op in Amsterda
Oost. Drie vossen binnen 1
een jaar. Hier was duideli
iets aan de hand.
Melchers: „Ineens viel he
muntje. Bij de rioolzuivei
op het Zeeburgereiland
woont een familie vossen
zitten daar veel muizen, r
ten, konijnen; een ideale
omgeving. Het is maar ee
hypothese, maar in deze 1
maanden, de paartijd, vei
ten de mannetjes op leve:
en dood. De zwakken mo
ten vluchten voor een doi|
nantere rekel. De dode vc(
sen die zijn gevonden, zij 1
ook allemaal mannetjes. 1
Vossen zijn nieuwsgierig 1
sinds de nieuwe trambui: 5
open is gegaan, zijn er va:
een paar door de Piet Hei(
tunnel de stad in gerend.'
Opnieuw de tunnel in, teil
naar de vijand, zullen ge
vluchte vossen niet snel
doen. In Amsterdam kün 1
nen ze volgens Melchers 1
overleven, maar dan moe
ze wel beter uitkijken voo 1
auto's. Melchers vermoec
dat de dieren vanaf een
spoordijk opereren. „Daa$
zit het voer; ratten, bosmij]
zen, spitsmuizen en konij j
nen." t
Vóssen zijn van nature j
schuw en vluchten eerdei t
dan dat ze bijten. Niemar
hoeft bang te zijn voor 1
hondsdolheid; dat komt i j
Nederland niet meer voodj
In Den Haag, waar de vosr;
sen uit de duinen komen,
hebben ze een naam vooifl
de stadse vos: de patatvos
Marieke Monden 4
Er zijn dingen die je mooi hoort te vinden. Of je daar
nu zin in hebt of niet. Karei van het Reve voelde zich
tot laat in zijn leven min of meer gedwongen om het
schilderij 'Guernica' van Picasso mooi of op zijn
minst belangrijk te vinden. Eigenlijk vond hij het al
die tijd een lelijk ding. Natuurlijk, het was een
schande wat de Duitsers daar in Spanje hadden ge
daan een stadje weggebombardeerd), maar dat kan
alsnog een vervelend schilderij opleveren. Karei van
het Reve zweeg daar maar over, tot hij eindelijk op
een deskundige stuitte die hetzelfde vond als hij. Pas
toen durfde Karei in het openbaar iets lelijks over de
'Guernica' te zeggen. Het luchtte hem enorm op.
Dezelfde Karei van het Reve was een enorme fan van
Mulatuli. Dat nu vind ik een probleem. Die 'Max
Havelaar', volgens Karei een briljant boek, daar kom
ik niet doorheen. Alleen al de schrijversnaam die
Douwes Dekker voor zichzelf bedacht stoot mij af.
'Multa Tuli', 'ik heb veel geleden'. Dat getuigt van
weinig vertrouwen in de lezer. Alsof we de misken
ning en ondergang van de schrijver bij het lezen over
het hoofd zouden kunnen zien. En het is zelfmedelij
den. Ja, wat er in destijds in Indië gebeurde was een
schande. Tuurlijk. Maar waar E. Douwes Dekker in
zijn leven vooral tegenaan liep was zichzelf. Gokken,
vrouwenjagen, grote mond. Ja, dan kom je natuur
lijk zeker nergens.
Verder dan dertig bladzijden ben ik nooit gekomen
in de 'Max Havelaar'. Gelukkig bestaan er mensen
als Kees Hulst en Ger Thijs. De eerste speelt als Bata-
vus Droogstoppel de hoofdrol in een toneelbewerking
die de tweede maakte van het levenswerk van Dou
wes Dekker. Ten eerste kan dat eigenlijk niet. Er is
niet één duidelijk verhaal, het heeft meer van een
collage, en dat honderden bladzijden lang.
De schrijver, tevens hoofdpersoon in het boek, maakt
niet bepaald een interessante ontivikkeling door. Op
bladzijde één heeft hij gelijk, en aan het eind van het
boek heeft hij dat nog steeds. Maar niemand luistert.
En dat is allemaal de schuld van die domme, nare,
slechte anderen. Toch is Ger Thijs er in geslaagd hier
van een prachtige toneelvoorstelling te maken. Zo
slim dat je denkt: ja, dit kan inderdaad alleen op de
ze manier.
Precies datzelfde heb je als je Kees Hulst als Batavus
Droogstoppel voor het gordijn de voorstelling hebt
horen openen. Hulst is al rond de vijftigen is nooit
gerekend tot de absolute top. Fijne carrière gehad en
nu leuk afbouwen in een fijne televisieserie, zou je
denken. Dat dacht Kees Hulst niet. Hij verliet het vei
lige huis van Toneelgroep Amsterdam, ging spelen in
allerlei kleine en grote producties, en elk jaar wordt
hij beter.
Een laatbloeier kan je hem niet noemen,
daarvoor heeft hij al te veel mooie dingen
gedaan. Eén ervan wil ik noemen: in 'Een
soort Hades' van Lars Noren speelt Kees
een hoge ambtenaar. Hij ligt in het zie
kenhuis en krijgt zijn dochter op be
zoek die hem van incest beschuldigd.
Kees, de vader, weet daar niets van.
Maar de dochter houdt vol. In slechts
tien minuten zuivere speeltijd
bouwt Hulst een wanhoop
op die je de tranen in de
ogen doet springen. Ik was
daarbij, met een groepje van
vier. Drie van ons mijzelf in
cluis) huilden.
Nu speelt Kees dus Batavus
Droogstoppel in de 'Max Have
laar'. Heel iets anders. Maar weet u
wat ik zou doen als ik u was? Ik zou
daar eens naar gaan kijken.
n
ic
gj
Cr
<1
-ti
HJ
31
David en Victoria Beckham gaven hun derde zoon een Spaanse meisjesnaam. Foto: Reuters
