KUNST CULTUUR
Relax terug met een album vol pure pop
Eenentwintig boeken op longlist van 'slechtste roman van het jaar
'Muziek maken als
heilzame therapie'
Jean Dubé imponeren
fenomeen op de pian
DE STELLIG
Op de valreep een stralende klankkle
Grondlegger van de scheldreportagt
dinsdag 22 februari 2005
'Jessica Durlachers 'Emoticon' is een belediging van de lezer'
Een beeltenis van koningin Bea
trix vervaardigd door Jeroen
Henneman. Archieffoto: Henk
Bouwman
25 Jaar koningin
in kunstwerken
den haag - Andy Warhol, Her
man Brood en Joost Veerkamp
hebben haar geportretteerd.
Marte Röling, Carla Rodenberg
en Jeroen Henneman deden
het in opdracht. Op de tentoon
stelling 'Beatrix, Ons Gezicht' is
van 28 april tot en met 30 okto
ber in het Museum voor Com
municatie in Den Haag te zien
hoe koningin Beatrix 25 jaar
lang door kunstenaars in beeld
is gebracht. Sommige portret
ten zijn door de koningin per
soonlijk goedgekeurd, andere
werden zonder haar medewer
king gemaakt. Zo zijn ook affi
ches van de Amsterdamse kra
kersbeweging te zien waarop
Beatrix' portret is verwerkt. Ook
worden de ontwerpen getoond
voor postzegels en munten.
Vormgever Ben Laloua ont
wierp voor het regeringsjubile
um speciale postzegels.
Veiling doeken
Rapenburgconcert
leiden - Bij veilinghuis Onder
de Boompjes, aan de Nieuw-
straat 38 in Leiden, worden
vanavond de doeken geveild,
afkomstig van een megadoek
gemaakt voor het Rapenburg
Concert. Talloze 'outsider art'-
kunstenaars hebben tijdens een
action painting'-dag een bij
drage geleverd aan het mega
doek dat dus eigenlijk bestaat
uit een heleboel losse kunst
werken. Alle doeken hebben
een link met het Rapenburg
Concert of de stad Leiden. De
opbrengst van de veiling, die
vanavond om 19.00 uur begint,
komt ten goede aan de Stich
ting Kunst Vliegwerk.
English Choir
zoekt zangers
leiden - Het Leiden English
Choir is voor zijn kerstprogram
ma 2005 en voor de uitvoering
van het Mozart Requiem op
zoek naar tenoren, bassen en
baritons. Voor meer informatie
en aanmeldingen kunnen be
langstellenden terecht bij A.
van der Wijngaard, telefoon:
071-5141665.
den haag/gpd - De jury van de Gouden Doerian 2005
heeft 21 boeken geplaatst op de longlist van de prijs
voor 'de slechtste roman van het jaar'. Op de lijst staan
romans van onder anderen Clark Accord, Yasmine Al-
las, Kees van Beijnum, Herman Brusselmans, Jessica
Durlacher, Maarten 't Hart, Tessa de Loo, Saskia Noort
en Ilja Leonard Pfeijffer. De shortlist wordt op 4 maart
bekendgemaakt. Vier dagen later volgt de prijsuitrei
king op het Bal der Geweigerden in Paradiso in Am
sterdam.
Met de Gouden Doerian zegt de jury niet per se schrij
vers aan de schandpaal te willen nagelen, maar te wil
len waarschuwen tegen de gevaren van overproductie,
haast en slechte redactionele begeleiding. De jury, die
bestaat uit de critici Maarten Moll, Jeroen Vulling, Mi-
chaël Zeeman, schrijver Adriaan Jaeggi en boekverko
per Jeroen van Straalen, meent dat er te veel te slechte
boeken verschijnen. Uitgeverij De Arbeiderspers voert
de lijst aan met zes titels, gevolgd door De Bezige Bij
met vier titels, Querido met drie titels en Meulenhoff,
twee titels.
Op de website van schrijver Jaeggi staat de motivering
van de jury voor de genomineerde titels. Over de ro
man 'Tussen Apoera en Oreala' van Clark Accord
schrijft de jury dat de lezer vanaf de eerste bladzijde
verstrikt raakt in een oerwoud van zinnen als 'De zach
te druk van zijn vingertoppen deed de kruik met le
venssap overlopen'.
Voor Yasmine Alias komt het inburgeringsexamen te
laat, stelt de jury. „Zou zij dit examen alsnog af moeten
leggen, dan zou ze bij de Nederlandse literatuur subiet
aan de grens worden teruggestuurd."
Collega Robert Anker ('Hajar en Daan') doet een 'on
besuisde poging' alle actuele maatschappelijke the
ma's en bestaande literaire stijlfiguren in één boek te
stoppen. Hij wordt door de jury ervan verdacht 'stie
kem te geilen op meisjes met hoofddoekjes'. Herman
Brusselmans ('Ik ben rijk en beroemd en ik heb nek
pijn') herhaalt zijn herhalingen. „De zin 'Ik stak een si
garet op met mijn Zippo' komt tenminste vijftig keer
voor. Dit is kennelijk een kernzin."
Jessica Durlacher stuntelt op woordniveau en is ramp
zalig op zinsniveau, oordeelt de jury. „Als roman is
'Emoticon' een belediging van de intelligentie van de
lezer." 'Lotte Weeda' van Maarten 't Hart wordt geken
schetst als 'Kabouter Piggelmee meets Priscillia Queen
of the Desert'. Tessa de Loo is in de roman 'De zoon
uit Spanje' 'maar één schrijfregister machtig: kabbe
lend'. En Ilja Leonard Pfeijffer gooit in 'Het Grote Bag-
gerboek' een 'kruiwagen vol woordendrek' leeg over de
lezer. „Eén pagina 'ranzige hoeren met gele kamelen-
puskutten is wel aardig, er zijn mensen die het
twee pagina's uithouden, maar bij de derde pagina is
het geeuwen ontembaar."
Bal der Geweigerden voor 'gewone mensen'
Voor de tweede keer wordt dit
jaar tegelijkertijd met het Boe
kenbal het Bal der Geweiger
den gehouden, waar 'gewone'
mensen naar toe kunnen, om
dat je voor het 'echte' Boeken
bal moet zijn uitgenodigd. Or
ganisator Adriaan Jaeggi
noemt het Bal der Geweiger
den - in Paradiso in Amster
dam - alleen daarom al alter
natief 'omdat er, zoals dat
hoort op een Boekenbal, heel
veel schrijvers in levenden lij
ve te bewonderen zijn'.
Veel van die schrijvers zijn
volgens Jaeggi 'jong, dan wel
hip, dan wel mooi, dan wel
goed, en sommigen zijn dat
allemaal tegelijk'.
Er zijn optredens van onder
anderen Paul Haenen, Najib
Amhali, Maria Goos, Rosita
Steenbeek, Mustafa Stitou,
Vrouwkje Tuinman en Meni
Wigman. Tijdens het bal, dat
om 21.00 uur begint, wordt
ook de winnaar bekend van
de eerste Gouden Doerian,
prijs voor de slechtste Neder
landse roman van het afgelo
pen jaar.
Van Zweden wil huis autistische kinderen
door Harry de Jong
amsferdam - Het opzetten van
een huis voor autistische jonge
mensen, waar ze alle mogelijk
heden krijgen hun sluimerende
artistieke talenten te ontwikke
len. Dat is de grote wens van
violist Jaap van Zweden. Hij
denkt daarbij niet alleen aan
muziektherapie, maar ook aan
het stimuleren van bijvoorbeeld
schilderstalenten.
Van Zweden hoopt binnen
twee jaar zijn droom te kunnen
realiseren om 'ergens in het
Gooi' zo'n huis te realiseren.
Over de exacte locatie wil hij
zich nog niet uitlaten. „Het
wordt in ieder geval een veel
omvattend project", voorspelt
hij. „Want het moet veel meer
worden dan een plaats waar
autistische jonge mensen zich
kunnen ontwikkelen. Ze moe
ten daar ook in contact blijven
met de wereld van alledag.
Daarom ben ik van plan er re
gelmatig feestavonden te orga
niseren die voor iedereen toe
gankelijk zijn. Maar ik wil nog
een stapje verder gaan, want ik
denk zelfs aan een kindermuse
um."
Jaap van Zweden weet goed wat
autisme inhoudt, want hij heeft
zelf een zoon met deze stoor
nis. Zijn echtgenote Aaltje
richtte Papageno op, een stich
ting voor autistische kinderen,
en samen oriënteerden ze zich
wereldwijd op de mogelijkhe
den om autistische jongeren te
begeleiden. Van Zweden: „In
Amerika zijn ze bijvoorbeeld
een stuk verder met muziekthe
rapie dan hier. Daarom hebben
we een keer iemand over laten
komen om hier therapieën te
geven. Dat was een succes."
Van Zwedens echtgenote nam
de fakkel over en begon in Ne
derland met het stimuleren van
deze bijzondere therapie. De
stichting beschikt over speciale
Papageno-busjes, die met mu
ziekinstrumenten, een muziek-
therapeut en studenten in hun
stagejaar naar autistische kin
deren rijden om hen in de ver
trouwde thuisomgeving thera
pie te geven. „En dat voor maar
een geringe eigen bijdrage van
de ouders", benadrukt ze. Want
ze zou het eeuwig zonde vinden
als ouders om financiële rede
nen moeten afhaken. Er gaat
volgens haar een zeer positieve
werking van uit: „Muziek, klank
en ritme vormen een taal die
ook zonder verbale spraak be
grepen kan worden. En dat kan
kinderen helpen hun gevoelens
tot uiting te brengen om zo in
contact te komen met andere
mensen en relaties aan te
gaan."
Onlangs is het album Brahms
Bernstein verschenen waarvan
de opbrengst ten goede komt
aan de Stichting Papageno.
Daarop vertolkt Van Zweden
samen met klarinettist George
Pieterson en enkele leden van
het Amsterdamse Saxophone
Quartet het klarinetkwintet in b
van Johannes Brahms, aange
vuld met een speciale bewer
king door Henk Huizinga van
Bemsteins West Side Story. De
plaat werd tien jaar geleden al
in beperkte oplage als relatiege
schenk gemaakt, maar op initi
atief van Pieterson is hij op
nieuw uitgebracht, en voor ie
dereen te koop.
Jaap van Zweden: „In Amerika zijn ze een stuk verder met muziektherapie dan hier. Publiciteitsfoto: GPD
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Jean Dubé (piano). Gehoord:
20/2, Remonstrantse Kerk, Nieuwkoop.
Er bestaat onbetwist veel muzi
kaal talent op deze wereldbol,
maar talent dat waanzinnig
knappe techniek aan wonder
baarlijk subtiele muzikaliteit
paart, ontmoet je slechts zel
den. Dén zijn woorden niet toe
reikend om uitdrukking te ge
ven aan deze buitenzinnige
schoonheid. Dat wordt stame
len dus.
Niet Igor Roma maar de 24-jari-
ge Jean Dubé nam zondag
plaats achter het klavier, een
volwassen wonderkind bij uit
stek. Zijn prijzenkast is tussen
2000 en 2002 boordevol komen
te hangen: ook de in 2002 ge
wonnen eerste prijs van het
prestigieuze Internationaal
Franz Liszt Pianoconcours is er
bij, en van dit concours ook de
publieksprijs. Toch leiden deze
prijzen niet altijd naar de top.
Er zijn pianofenomenen van
wie je nooit meer hoort, die dat
ultieme charisma als van Dubé
nimmer zullen bemachtigen.
Dubé ontroert in het allerklein
ste pianissimo motief, maar
ook in bedwelmende akkoord
wolken, of in overdonderend
'slagwerk'. Over elke frase, elk
detail is intens nagedacht. Of
het nu draait om een simpel so-
nate'tje van Haydn of om een
megawerk van Liszt, Dubé voert
je mee naar de overzijde, de an
dere kant van de werkelijkheid.
In Haydns Sonata in e lijkt hij
vooral te excelleren in het fra
giele, het intieme, waarin elk
nootje, elk accent, elke rust telt.
Dat idee verandert al in de
overbekende, steeds weer schit
terende Fantasie-Imprompti
cis van Chopin, waarin Dut*
zijn functionele kracht en
macht toont, die zich hier al
leen bij de gratie van zijn
sprankelende tederheid mai
festeert.
Dat Dubé groots en meesle
pend in iedere compositie!
'leven', horen we in een im
mens imponerend stuk van
zt, uit zijn tweede boek 'Pel
grimsjaren' waar hij in It;
kennismaakt met Dante's 1
delijke Comedie. In Lisztsf
tasia quasi Sonata ('Aprèsu
Lecture de Dante') sleept D j
de luisteraar totaal verbijste
mee langs kokende afgronJ*
vol vuur en ellende. Maar
dat vreselijke inferno zoekl
Dante vertwijfeld naar eer 1
storven geliefde; huiverin,
kend vertolkt. Zélfs als je
kern de pest hebt aan Liszt
Na de pauze gelukkig eerstal
luchthartigs, onder anderei j
vederlichte Impromptu inf
Fauré verfijnd, van humos
doortrokken. Dan komt nq
eenmaal Jean Dubé's weer
ze virtuositeit op ons af in 'r
vinsky's Trois Mouvement!
'Pétrouchka' die spetteren u)
boordevol expressie, spam Q
en vitaliteit op de vierkant!
limeter. Na afloop is er ma n
één ding te zeggen: wat on
tend prettig dat Igor Roma
blessure heeft (voor een p R
daagjes natuurlijk).
Een corrigerende t
verbieden is belaru-
Geef uw meningp
www.leidschd;
Eigenzinnige zeskoppige formatie komende vrijdag in Leiden
door Peter Bruyn
haarlem - Voor hun debuutalbum 'Live
Panama' uit 2002 kreeg de rockgroep Re
lax een Edison en een Zilveren Harp. De
band stond vervolgens op North Sea Jazz,
Drum Rhythm, Lowlands, Pinkpop en het
Leidse Werfpop. Het afgelopen jaar was
het plots wat stiller. Maar nu is er een
nieuwe cd. Een studio-album ditmaal, dat
een ongekend veelzijdige rockgroep laat
horen. Komende vrijdag staat de groep in
het LVC in Leiden.
„Heb je onze nieuwe clip al op The Box
of TMF gezien?", vraagt Relax-frontman
Llewy is Sell. Hij doelt op het in Oosten
rijk opgenomen filmpje bij de nieuwe
single van de groep 'Mr. Sleeves'. Hele
maal in Lederhosen-stijl. „Ja, het is een
beetje een persiflage op die Schulmad-
chen-softpomo die je vroeger op RTL-
plus zag", lacht de zanger. „Dus hele
maal geen typische hiphop-clip."
„Want zo'n filmpje waarin met goud be
hangen types vanuit dure auto's met
dollarbiljetten smijten wilden we per se
niet", vult bassist Burdell aan. Relax wil
het graag anders. En dan niet alleen an
ders dan andere hiphopgroepen. 'Odeur
de Clochard', het nieuwe album van de
zeskoppige Haarlemse formatie is ook
een totaal andere plaat dan het in 2002
verschenen debuut 'Live Panama'.
En tenslotte gedraagt Relax zich wezen
lijk anders dan in het Hollandse popbe-
drijf gebruikelijk is. Geen klaagverhalen
over Hilversumse dj's,' downloadende
consumenten of afhakende platenmaat
schappijen. En dat terwijl de groep afge
lopen jaren maar liefst drie maal al dan
niet vrijwillig van platenfirma wisselde.
Ach, dat hele transferverhaal is door
buitenstaanders veel groter opgeblazen
dan het voor onszelf was", wimpelt Bur
dell het onderwerp af.
Het toont een zelfvertrouwen dat ken
merkend is voor de band die een jaar of
zeven geleden ontstond als nevenpro
ject naast Llewy's groep Nayberhood,
maar die laatste al snel overvleugelde.
Relax debuteerde zomer 2002 met een
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert Kamerkoor Oegstgeest en The
(Broken) Consort' o.l.v. Michelle
Mallinger resp. Jane Eston. Gehoord:
19/2, Het Kruispunt, Voorschoten.
Voorschoten beleefde afgelo
pen zaterdag de eerste uitvoe
ring (in Nederland) van 'Canti-
cum Hebraïcum' van de Franse
componist Louis Saladin.
Feestmuziek op bestaande
Joodse religieuze gedichten ge
schreven ter gelegenheid van
het Joodse ritueel 'Circumcisie'.
Kamerkoor Oegstgeest onder
leiding van Michelle Mallinger
met het ensemble The (Broken)
Consort hebben er hard aan ge
werkt, met wisselend resultaat.
Maar voordat het zover is, wor
den we vergast op 'La Morte di
Lucretia' van M.P de Monté-
clair, een cantate voor sopraan,
fluit, viool en basso-continuo.
Met eenvoudige toonladders
roffelen alle vijf instrumenten
na elkaar naar beneden, voor
dat de sopraan Vigilia van Ak
keren met een ronde kwikzil
verachtige stem het 'Ferma,
Tarquino il passo' inzet. Vooral
clavecimbel en altblokfluit spe
len alert, de rest creëert té ge
spannen een lichte chaos.
In de daarop volgende twee
kleine koorwerken valt Kamer
koor Oegstgeest niet echt mee.
Zo worden inzetten in Pierre de
la Rue's 'O salutaris hostia' aar
zelend, dus ongelijk genomen,
is de uitspraak vreemd van (té
langgerekte) a's en o's, zijn har
monieën niet altijd even zuiver.
Maar wat je vooral mist is ex
pressie en pit.
Na de pauze treedt een vijftien
tal instrumentalisten aan, en
thousiaste amateurs die met
koor en solisten van het Canti-
cum Hebraïcum iets fraais wil
len maken. De houten fluiten
kleuren verrassend mooi bij de
soms wat schrille strijkersklank,
en de fagot voorziet de orkest
klank van een warme donkere
ondergrond. Het koor zingt nu
IN MEMORIAM
beslist evocatiever en mei .'0l
inspireerd, maar in de ho S|
regionen wordt er door di m
pranen wel te hard gekne
Tenor Shlomo Blumenfel
bas Gilad Nezer hebben!
vérdragende, kleurrijke sl j£e
men; de altus Oz Shasha
het hoge register helaas a
hetzelfde euvel als het ko
Toch moet dit lied door
taliteit 'Adonai' hebben
sproken.
Ook Handels 'Coronatioi
them' krijgt een portie en
en expressiviteit, met mo
evenwichtige partijen voi
mannen. Hier wordt met
de hoogste noten tóegezt
wat een beter resultaat oi
vert. 'Let justice and judg
begint vanuit de diepte v
mannen zich bepaald thi
len. De korte klagende zii
met betekenisvolle accen
ken zo uit Purcells idioor
zijn weggelopen. Hier zo
koor op de valreep nog dré
een stralende, homogen!
klankkleur.
Relax wil het graag anders. En dan niet alleen anders dan andere hiphopgroepen. Foto: Ton Kastermans
live-album om de podiumreputatie te
onderstrepen. Een ruim vijftig minuten
durende 'door-groovende' estafette van
zeventien pop- en hiphopsongs. Een Zil
veren Harp, een Edison en concerten op
ondermeer North Sea Jazz, Drum
Rhythm, Lowlands en Pinkpop waren de
oogst.
Een resultaat om je handjes bij dicht te
knijpen. Maar er kwam ook wat suiker in
de tank. Zoeken naar een nieuwe pla
tenmaatschappij. Een toer die moest
worden afgebroken omdat toetsenman
Merlijn, alias Officer M, ernstig ziek
werd. Anderen verlieten de groep.
„Als je er nu op terugkijkt, hebben we
echt wel een jaartje zitten ploeteren",
zegt Llewy. Terwijl Merlijn aan zijn her
stel werkte, sleutelden de zanger en bas
sist in hun thuisstudio aan de nieuwe
plaat. En het resultaat is opmerkelijk.
Terwijl op het debuut de partysfeer nog
centraal stond, is 'Clochard' een verza
meling pure popsongs. Hiphop, reggae
en pop uit de jaren zestig en zeventig,
het is allemaal terug te vinden op het
nieuwe album. Maar de 'eighties' zijn
absoluut taboe, terwijl de in sommige
kringen zo populaire 'urban' en r&b-
aanpak la MTV ver te zoeken is. „Ik
hoor het verschil niet tussen al die r&b-
producties", zegt Burdell. „Die muziek
doet mij helemaal niks, sterker nog: ik
vind het verschrikkelijk!"
Kenmerkend voor Relax is de nieuwe
single 'Mr. Sleeves' waarin de gerapte
coupletten worden afgewisseld met een
gezongen refrein dat zo uit de koker van
10CC had kunnen komen. Andere num
mers krijgen door de inbreng van trom
pettist CJ een jazzy 'feel' terwijl '1930
The Festivities' teruggrijpt op de jive en
swing uit de hoogtijdagen van iemand
als Cab Calloway.
De song werd opgenomen samen met
het eigenzinnige straathoek-trio Stuur-
baard Bakkebaard in een gastrol. Zo le
veren ook Krezips Jacqueline Govaert,
de Amerikaanse Defunkt-trombonist Jo
seph Bowie en Idols-winnaar Boris -
voor wiens debuutalbum Llewy en Bur
dell het meeste repertoire schreven -
bijdragen aan 'Odeur de Clochard'. Be
paald geen namen om in hardcore hip
hop-kringen mee in het gevlij te komen.
Relax: vrijdag 25 februari, LVC Leiden.
De Amerikaanse schrijver en
journalist Hunter S. Thompson
heeft zichzelf zondag op 67-ja-
rige leeftijd door het hoofd ge
schoten. De grondlegger van de
door woede, drugs en drank
aangestuurde 'gonzo-journalis-
tiek' werd door zijn zoon Juan
aangetroffen in zijn huis nabij
het skioord Aspen.
In de jaren zeventig schreef
Thompson spraakmakende
scheldreportages voor het blad
Rolling Stone waarin de rege-
ring-Nixon het moest ontgel
den. Zijn drank- en drugsge
bruik en zijn botsingen met de
autoriteiten vormden het cen
trale thema in zijn werk, waarin
hij alle journalistieke normen
overboord gooide en elke schijn
Hunter S. Thompson
1937-2005
van objectiviteit uitbande. Hij
bezocht stoned persconferen
ties, deed verslag van de Super
Bowl onder invloed van LSD en
noemde zijn werkwijze 'gonzo-
joumalistiek'. Gonzo is afgeleid
van gonzagas, Italiaans voor
absurdismen. „Ik zeg niet dat
seks, drugs en rock-'n-roll een
betere schrijver van je maken",
zei Thompson ooit, „maar bij
mij werkte het wel."
Zijn beroemdste boek was 'Fear
and loathing in Las Vegas'
(Angst en walging in Las Vegas)
uit 1971, waardoor zijn naam
als cultheld werd gevestigd. Het
Ikc
V
!ke
bal
boek over verslaggever E^ar
Duke die met een enorn
raad drugs variërend vai
tot cocaïne tot LSD naar
Vegas reist om daar een
race te verslaan, werd in'
verfilmd met Johnny De at(
Thompsons alter-ego D 1 v
Hunter Thomas publice
een tiental boeken, waa UJ1
'Heli's Angels', over het vo'
hij rondtrok met een m<:ve
bende, 'The Curse of Lo arr
de 'Gonzo Papers'. De Irari
staat van de politieke jo zai
tiek in Amerika noemde1 Wl
een interview in 2003 rc 'er1
slecht. „Erg lui en bijna on
kruiperig." De regering lari
was voor hem een 'hoo J11
stront'.
