BUITENLAND
Sji'ieten in
Irak moeten
macht delen
'Kyoto-verdrag blijft steken in Europa'
Huurmoord op 73-jarige Amerikaanse non schokt Brazilië
Kosovo kan zo weer exploderen
Fatale slalom langs
Belgische slagbomen
Stembuszege valt lager uit
Koerden gaan cruciale rol
spelen, buurlanden bezorgd
Dresden, zestig jaar later
r van goede
n Israël
sraël zal vandaag in
ook de lichamen van
lode militanten over-
ian de Palestijnse
Volgens Israëlische
tingen moet dit ge-
■n als een gebaar van
Eerder dit weekeinde
aël al bekend dat het
fhonderd Palestijnse
'n zal vrijlaten, in een
de nieuwe Palestijn-
jt Machmoud Abbas
je in de rug te geven.
mochten gisteren
iirst in maanden en-
irden Palestijnen de
Pg tussen de Gaza-
ël passeren om in
en.
e getuige
|i overleden
Lucia de Jesus dos
Êjaatste van de drie
an wie de Maagd
Hl 17 zou zijn versche-
eren overleden. Ze
Dos Santos be
de vrouwen met de
vloed op het katholi-
je twintigste eeuw.
aren veertig woonde
üd klooster van de
jsen in de Portugese
■ra.
tordplan
entijnsdag
JjDe Amerikaanse po
en man aangehou-
ien wordt als het
r een plan van enke-
i mensen om van-
lentijnsdag geza-
-fmoord te plegen,
li via chatrooms een
iben gedaan aan
net als hij, niet ge
niet hun leven. De
bi de depressieve
spoor doordat een
ada alarm sloeg,
meedoen aan het
'Zelfmoordplan,
(schrokken toen zij
;en andere vrouw
zichzelf en haar
;n van het leven te
jft bij plan
den reactor
an heeft gisteren la
at het niet zal afzien
nen om een
eactor te bouwen,
kan worden ge-
ateriaal voor kern
aken. Frankrijk,
inië en Duitsland
;ran aangeboden
le leveren als Iran
lannen zou laten
zonder
vaarten
leristen in Venetië
tot en met vandaag
•r gondelvaarten. De
-djn zaterdag voor
n staking gegaan.
:n eind maken aan
ling waarbij zij 's
is vanaf half elf het
ogen. Bovendien
itwaardigd over het
Verwordende ge-
scheepvaartver-
Ts meer golfslag
De afgelopen twee
emotoriseerde
tverkeer met een
autoverbod
vën Italië
Wië gold gisteren
iptanhoudende smog
n autoverbod in een
I Itn, negen dit keer.
in Rome, maar in
in het noorden van
pesten automobilis-
dag of een deel van
1 voertuig laten
/O
edacteur
-apt op
-Hïofdredacteur Ea-
van de Amerikaanse
—Ier CNN is opge-
n zei dat omstreden
_-'n van hem in janu-
(r geen goed hebben
jan zou eind janua-
)rld Economie Fo-
hebben dat Ameri-
pen in Irak doelbe-
listen hebben aan-
i e hoofdredacteur
ai bij CNN. Hij ver
hij de goede naam
er niet in diskrediet
/erdachte in
k overleden
id Sirven, een van
machten in de ge
ide zaak rond cor-
-Uide bij de Franse
d appij Elf, is zater-
irige leeftijd overle-
ixf-onderdirecteur
jc in november 2003
pfel en een boete van
iro veroordeeld we
ltering. Hij ging in
p. De uitspraak
ut verwacht.
maandag 14 februari 2005
door onze correspondent
Frans Lindenkamp
sao paulo - De huurmoord zaterdag op een
Amerikaanse missiezuster heeft Brazilië ge
schokt. President Lula stuurde zelfs twee mi
nisters naar de deelstaat Para om het politie
onderzoek te begeleiden naar de liquidatie
van de 73-jarige Dorothy Stang. De liquidatie
van de non, strijdster voor de rechten van de
'landlozen' in de regio rond het stadje Anapu,
is scherp veroordeeld. Minister van justitie
Marcio Thomaz Bastos heeft in opdracht van
Lula de Federale Politie op de zaak gezet. Op
heldering van de moord heeft van de regering
topprioriteit gekregen.
Volgens minister van mensenrechtenzaken
Nilmario Miranda vertoont de huurmoord
sterke overeenkomsten met die op de Brazili
aanse milieuactivist Chico Mendes in 1988.
Mendes kreeg na zijn dood wereldbekend
heid voor zijn inzet voor het behoud van het
tropisch regenwoud. Net als Mendes streed
Stang op vreedzame wijze tegen de arrogantie
van grondbezitters en houtkapbedrijven. In
Stang leefden zijn ideeën van duurzame ex
ploitatie van het regenwoud voort.
Stang werd zaterdag overvallen door twee
'pistoleiros', toen zij op weg was naar een ne
derzetting van kleine door de overheid ge
steunde boeren. Haar begeleider, die de aan
slag overleefde, heeft de twee daders herkend.
Zij zouden zijn gecontracteerd door een zeke
re Dinair, die in opdracht van de lokale elite
de arme lokale bevolking terroriseert.
Stang, die naast de Amerikaanse ook de Bra
ziliaanse nationaliteit had, stond al vier jaar
bloot aan moordbedreigingen. Maar zij acht
te politiebescherming niet nodig omdat zij
vaak op reis was. Begin deze maand lichtte
Stang Miranda persoonlijk in over de intimi
datiepraktijken.
In een interview in november zei ze dat ze al
geruime tijd op de zwarte lijst van groot
grondbezitters en houtkapbedrijven stond.
„Maar ik weiger voor hun dreigementen te
zwichten. Ik heb alle recht me in te zetten
voor de arme, vertrapte bevolking. Deze men
sen verdienen hun lapje grond op menswaar
dige manier te kunnen bewerken zonder dat
dit ten kostte gaat van het milieu", aldus de
missiezuster. Strang kreeg recent voor haar
werk twee belangrijke Braziliaanse onder
scheidingen.
dresden - Zwaaiend met zwarte vlaggen en spandoeken,
en op muziek van Richard Wagner hebben zo'n vijfdui
zend neonazi's gisteren door de binnenstad van Dresden
gemarcheerd. Zij verstoorden zo de 60ste herdenking
van de geallieerde bombardementen op de stad aan het
eind van de Tweede Wereldoorlog, waarbij naar schat
ting 35.000 mensen omkwamen. Volgens de neonazi's,
geleid door de extreemrechtse partij NPD, waren die
bombardementen een oorlogsmisdaad van de geallieer
den. Kort voor de mars deed bondskanselier Gerhard
Schroder een oproep aan extreemrechts om op te hou
den met het afschilderen van Duitsland als een slachtof
fer van de oorlog, terwijl het de nazi-misdaden margina
liseert. Enkele tientallen demonstranten werden gearres
teerd. Antifascisten hielden een tegendemonstratie.
Schroder zei dat hij zich zal verzetten tegen elke poging
om de geschiedenis te vertekenen. Hij liet doorscheme
ren dat hij een nieuwe poging zal doen om de NPD te la
ten verbieden. De officiële herdenking begon met een
mis in de Kreuzkirche en een kranslegging bij een massa
graf van 20.000 slachtoffers van de vuurzee waarin het
centrum van Dresden door de bombardementen veran
derde.
Foto's: EPA/Reuters
door Merle Tip
den haag - Woensdag treedt, na jaren
vertraging door politiek gesteggel, het Ky
oto-verdrag over de beperking van broei
kasgassen, in werking. De Verenigde Sta
ten, 's werelds grootste 'producent' van
die gassen, doen niet mee. Ontwikke
lingslanden, waartoe ook China en India
worden gerekend, hebben respijt tot 2012.
„Kyoto blijft steken in Europa."
Bijna was het er niet van gekomen. Rus
land lag dwars, ontwikkelingslanden eis
ten uitstel, de Verenigde Staten bleven
mordicus tegen. Maar nu, dertien jaar
na de eerste initiatieven van de conven
tie over klimaatverandering en acht jaar
na de grote VN-milieuconferentie in het
Japanse Kyoto, treedt het verdrag over
vermindering van de uitstoot van broei
kasgassen woensdag dan toch in wer-
king.
Het groene licht van de Russische presi
dent Vladimir Poetin, eind vorig jaar, gaf
de doorslag. Met de ratificatie van het
verdrag door Rusland werd het vereiste
aantal deelnemers (een aantal landen
die samen verantwoordelijk zijn voor
meer dan 55 procent van de uitstoot) ge
haald.
Maar de euforie is nog altijd niet groot.
Want wat stelt Kyoto voor zonder Ame
rika? „Het wordt een fiasco. Kyoto blijft
steken in Europa. Het zal geen enkel ef
fect hebben, behalve veel negatieve eco
nomische gevolgen. Afkoeling van het
klimaat zal het niet teweegbrengen",
zegt internationaal econoom Hans La
bohm, verbonden aan het Instituut
Clingendael in Den Haag.
In 1992, toen het nog niet over de cen
ten ging, leek iedereen het er over eens
te zijn: we moeten wereldwijd iets doen
om klimaatverandering af te remmen.
De afgelopen 140 jaar is het 0,6 graden
Celsius warnier geworden op aarde, een
voor de planeet snelle verandering.
Maar toen met name Europese regerin
gen concrete maatregelen bedachten
om het gebruik van kolen, olie en gas te
verminderen en over te stappen op
schonere energiebronnen als wind en
zon, begonnen veel landen te twijfelen
of trokken zich geheel terug, zoals de VS
en Australië. Te duur, niet op te bren
gen, was het argument.
Ontwikkelingslanden, waaronder grote
energieverbruikers China en India, kre
gen daarom respijt tot 2012. In totaal
doen nu 141 landen mee aan dit eerste,
bindende, internationale milieuverdrag.
Maar eigenlijk zijn op dit moment alleen
de Europese landen verplicht de uitstoot
van broeikasgassen te verminderen.
Rusland heeft bedongen op het 'uit-
stootniveau' van 1990 te mogen blijven
zitten. „De andere landen zullen nooit
echt meedoen. Nu niet en nooit niet",
zegt Labohm.
Om er somber aan toe te voegen dat Eu
ropa het in zijn eentje niet zal volhou
den. En uiteindelijk zullen ook EU-lan-
den afhaken. Labohm: „Italië, met Ber
lusconi als premier, zal er als eerste uit
stappen, omdat het verdrag veel geld
kost en het de Italiaanse economie
schaadt. Industrieën zullen zich ver
plaatsen naar landen waar geen milieu
beperkingen gelden, waardoor werkge
legenheid verloren zal gaan."
Labohm geeft de Amerikanen gelijk. „De
wetenschappelijke basis onder de kli
maatverandering is wankel en wordt
door een meerderheid van wetenschap
pers in twijfel getrokken. Het is vooral
een politiek spelletje geworden, geba
seerd op emotie en economische belan
gen. En Europese regeringen kunnen
natuurlijk niet meer terug. Zij hebben al
jarenlang kapitalen uitgegeven aan mi
lieumaatregelen. Ze kunnen niet meer
terug en zeggen: sorry, we hebben ons
vergist."
De vraag die rest is: werkt Kyoto? Zelfs
als de vermindering van broeikasgassen
volgens plan verloopt, is dit slechts een
fractie van wat nodig is om klimaatver
andering tegen te gaan. Kyoto geldt
slechts als eerste stap; het is een blauw
druk voor toekomstige maatregelen.
belgrado/anp-gpd - De Servi-
sche president Boris Tadic
heeft gisteren de aanspraken
van zijn land op de afvallige
provincie Kosovo bekrachtigd.
Tijdens zijn bezoek aan de pro
vincie zei hij dat Kosovo vol
gens zowel het Servische als het
internationale recht deel uit
maakt van Servië en Mon
tenegro. Het was het eerste be
zoek van een Servische presi
dent sinds de Verenigde Naties
in 1999 het bestuur van het
hoofdzakelijk door etnische Al
banezen bewoonde Kosovo
overnamen.
In de provinciehoofdstad Pristi-
na eiste Tadic van het hoofd
van het VN-bestuur, Sören Jes-
sen-Petersen, dat de VN meer
doen voor de bescherming en
de handhaving van de rechten
van de Servische minderheid.
Het bezoek omvatte geen ont
moeting met gekozen vertegen
woordigers van de Albanezen.
Dit jaar is van vitaal belang voor
KosoVo. Volgens de invloedrijke
denktank Internationale Crisis
Groep is er een gerede kans dat
Kosovo zal exploderen als niet
in het voorjaar reeds de weg
naar onafhankelijkheid wordt
ingeslagen. Volgens de ICG is
het te laat als deze zomer pas
de besprekingen beginnen.
Kosovo werd na de oorlog van
1999 een VN-protectoraat. Deze
zomer moet op een top van de
VN-Veiligheidsraad een besluit
vallen over de definitieve status
van Kosovo. Servië wil de pro
vincie terug, maar zou in wer
kelijkheid aansturen op een de
ling van het gebied. De Albane
zen, die ruim negentig procent
van de bevolking vormen, wil
len onafhankelijkheid voor het
hele gebied. Hoewel Tadic als
pro-Westers geldt, lijkt hij het
zelfde doel na te streven als
Kostunica. Slechts over de tac
tiek zijn beide leiders verdeeld.
De Internationale Crisis Groep
vreest dat Servië niet werkeloos
zal toekijken als Kosovo explo
deert. Een van de scenario's is
dat het Servische leger dan
Noord-Kosovo zal bezetten,
President Tadic met een Servische vlag in Strpce in het zuiden van
Kosovo. Foto: Reuters
bagdad/gpd-reuters - De Ver
enigde Arabische Alliantie van
sji'itische partijen is de winnaar
geworden van de Iraakse parle
mentsverkiezingen van 30 janu
ari. Dat heeft de speciale verkie
zingscommissie gisteren be
kendgemaakt. Maar het blok
haalde met bijna 48 procent van
de stemmen niet de verwachte
absolute meerderheid. Dat
kwam vooral omdat de alliantie
van de Koerdische partijen PUK
en KDP met 25,7 procent een be
ter dan verwacht resultaat boek
te.
Op de derde plaats eindigde de
sji'itische groepering rond pre
mier Ayad Allawi, die 13,8 pro
cent kreeg. De Verenigde Arabi
sche Alliantie zal nu een coalitie
moeten vormen om te kunnen
regeren. De soennitische min
derheid, die decennia lang Irak
heeft bestuurd, heeft slechts
zeer beperkt gestemd. In de
provincie Al-Anbar stemde
slechts 2 procent van de soen
nitische kiezers. Veel soennie
ten bleven weg uit angst voor
aanslagen en er was een boycot
door de soennitische partijen.
Volgens de soennitische politi
cus Adnan Pachachi geeft de
uitslag daardoor 'een vertekend
beeld van Irak'.
Sji'itische woordvoerders uitten
hun be\Teemding over de
'slechts' 48 procent die de alli
antie heeft behaald. Zij sugge
reerden dat met de uitslag is ge
knoeid. De partijen hebben nu
drie dagen de tijd om bezwaar
aan te tekenen tegen de uitslag.
De opkomst was ruim 59 pro
cent.
De nieuwe Nationale Assem
blee met 275 zetels moet nu
met tweederde meerderheid
een president - vermoedelijk
een sjiiet - en twee vice-presi-
denten aanwijzen. Die benoe
men op hun beurt een nieuwe
premier en die benoemt weer
zijn ministers, die de steun van
een gewone meerderheid moe
ten krijgen. Daama moet ge
werkt worden aan een nieuwe
grondwet. Kandidaat-presiden
ten zijn de huidige vice-premier
Ibrahim Jaafari en minister van
financiën Adel Abdul Mahdi.
Beiden lieten weten in hun re
gering plaats te willen inruimen
voor soennieten. ..Niemand
wordt buitengesloten", zei Jaaf
ari.
In het Koerdische noorden van
Irak werd uitbundig feestge
vierd na het bekend worden
van de uitslag. In de stad Kir-
kuk, die ook door Armeniërs en
Turkmenen wordt opgeëist,
gingen tienduizenden Koerden
de straat op, zwaaiden met
Koerdische vlaggen en schoten
in de lucht. Gevreesd wordt
voor nieuwe spanningen, nu de
Koerden zich sterk voelen. Zij
eisen al dat hun leider Jalal Ta-
labani president of premier
wordt. De Koerdische Alliantie
van PUK en KDP won de abso
lute meerderheid in de provin
cie Tamin waarin Kirkuk ligt.
De Turkmenen kregen 16 pro
cent van de stemmen.
Rijswijk/anp - De sji'ieten heb
ben de verkiezingen in Irak ge
wonnen. Maar het is toch een
tegenvaller voor de Verenigde
Iraakse Alliantie; ze bleven ste
ken op ruim 48 procent. De
Koerden zullen een cruciale rol
gaan spelen in het politieke
proces.
Het sji'itische blok bezet dan
wel 132 van de 275 zetels in het
tijdelijke parlement, maar alle
regeringsbesluiten eisen een
tweederde meerderheid in de
Assemblee. De Koerden leveren
71 volksvertegenwoordigers en
zullen dus in de besluitvorming
een cruciale rol spelen.
Een punt waar de Koerden kei
hard over zullen onderhande
len, is de kwestie Kirkuk. De
Koerden willen de oiiestad bij
hun autonome regio voegen.
Maar de sji'ieten en soennieten
zien dat niet zitten. Ook de
Turkmenen, gesteund door
Turkije, zijn hier fel op tegen.
De buurlanden van Irak zitten
niet te wachten op een invloed
rijke Koerdische stem in de re
gering in Bagdad.
Zo vrezen de regeringen in An
kara, Teheran en Damascus dat
hun eigen Koerdische minder
heid het Iraakse voorbeeld zul
len willen volgen.
Ankara denkt dat de Koerden
met de olierijkdom van die stad
toch wel eens zouden kunnen
gaan nadenken over onafhan
kelijkheid.
De Koerden zullen zich sterk
maken voor een democratisch,
federaal Irak met een zeer grote
mate van autonomie voor Koer-
distan.
De Koerden maken maar zo'n
20 procent van de bevolking
uit, maar krijgen een onevenre
dig grote invloed.
waar de dichtste concentraties
Serviërs wonen. Een veeg teken
zou zijn dat Servië is begonnen
met de bouw van een grote mi
litaire bases in de Presevo Val
lei, op een steenworp afstand
van Noord-Kosovo. Die basis
komt deze zomer gereed.
door onze correspondente
Pascale Thewissen
diepenbeek - Vijf jongeren uit
Belgisch Limburg zijn in de
nacht van vrijdag op zaterdag
om het leven gekomen toen de
auto waarin ze zaten werd ge
grepen door een goederen
trein. De jongeren staken in
Diepenbeek (bij Hasselt) een
bewaakte spoorwegovergang
over op het moment dat de
seinen op rood stonden.
In de auto zaten twee broers
van 17 en 21 jaar uit Borgloon,
en een 21-jarige jongen en
twee meisjes van 18 en 20 jaar
oud uit Tongeren. Hun auto
werd honderden meters mee
gesleurd. Vier van hen waren
op slag dood. Eén slachtoffer
overleed later in het zieken
huis.
Volgens de Belgische spoor
wegmaatschappij NMBS stond
voor de spoorwegovergang in
Diepenbeek op het moment
van het ongeluk, omstreeks
één uur 's nachts, een file. De
slagbomen waren gesloten
omdat twintig meter verder
een trein stil stond. De machi
nist van die defecj^trein zag
hoe enkele automobilisten na
minutenlang wachten rechts
omkeert maakten. Eén onge
duldige automobilist slalomde
echter langs de (halve) slagbo
men. De vijf jongeren probeer
den die stunt te imiteren, maar
zagen niet dat uit de andere
richting een goederentrein
kwam gedenderd.
De Belgische minister van mo
biliteit, Renaat Landuyt, kon
digde naar aanleiding van het
ongeluk een onderzoek aan
naar de (on)veiligheid van de
spoorwegovergangen in het
land.
„Maar we kunnen wel tien ver
keersborden en waarschu-
wingslichten plaatsen, als
mensen dit soort risico's ne
men is daar niets tegen be
stand", zei hij voor de VRT-te-
levisie.
