KUNST CULTUUR
Droogstoppel schittert in levendige Max Havelaar
Hectiek eiE
Afrikaanse sw
Wimpels dj
een zachte wi
Rivieren van oranje door Central Park
Voorronde GP gaat gelijk op De spiegel van het filiaal
'Sterre,
schijn^
Helmc;
maandag 14 febru;
Imelda Staunton (links) en Cate
Blanchett. Foto: EPA
Vier BAFTA's
voor The Aviator
londen - The Aviator heeft in
vier categorieën de belangrijk
ste Britse filmprijzen BAFTA's
gewonnen. De film van regis
seur Martin Scorsese over het
leven van de excentrieke miljo
nair Howard Hughes werd uit
geroepen tot beste film. Cate
Blanchett kreeg een BAFTA
voor de beste vrouwelijke bijrol
voor haar vertolking van Kathe-
rine Hepburn. De twee andere
waren voor het design en de
make-up. De film had veertien
nominaties gekregen, waaron
der ook die voor de beste regie.
Scorsese moest deze eer aan
Mike Leigh laten voor Vera Dra
ke, zijn film over de zorgzame
Engelse huisvrouw die vrouwen
in de jaren vijftig helpt bij het
ondergaan van een abortus. De
BAFTA voor de beste vrouwelij
ke actrice ging naar hoofdrol
speelster Imelda Staunton.
Hermitage
is in trek
Amsterdam - De Hermitage
Amsterdam heeft het eerste jaar
225.000 bezoekers getrokken.
Na de opening op 28 februari
2005 rekende het satellietmuse
um van Sint Petersburg reken
de voor de exposities Grieks
Goud en Nicolaas en Alexandra
in totaal op 80.000 bezoekers.
Die verwachting werd ruim
overtroffen. Vanaf 5 maart staat
de tentoonstelling Venezia cen
traal. Venezia geeft een over
zicht van achttiende-eeuwse
schilderijen, tekeningen, pren
ten en glas uit de Italiaanse col
lectie van de Hermitage in Sint
Petersburg.
Toneelbewerking
Houellebecq
den haag - Het Nationale To
neel komt met een toneelversie
van de geruchtmakende roman
Elementaire deeltjes van de
Franse auteur Michel Houelle
becq. De even zwartgallige als
hilarische voorstelling onder re
gie van Johan Doesburg gaat 19
maart in première. Dat kondig
de het Nationale Toneel aan.
'In Oranje' wint
Vlaamse prijs
Antwerpen - De film 'In Oran
je' van Joram Lürsen is gisteren
in de prijzen gevallen op het
Europees Jeugdfilmfestival. Kij
kertjes van de Belgische zender
Ketnet beloonden de jeugdfilm
met de Prijs voor Verdraag
zaamheid van Vlaanderen. De
beloning is 2000 euro en verto
ning op de VRT-jongerenzen
der Ketnet.
Eerste Arnhem
Mode Biënnale
arnhem - De gemeente Am-
hem en ArtEZ, de hogeschool
voor de Kunsten in Oost-Ne
derland, zetten samen Arnhem
Mode Biënnale op. De eerste
editie vindt plaats van 10 tot en
met 26 juni. De tweejaarlijkse
internationale manifestatie
staat geheel in het teken van
modevormgeving. De initiatief
nemers willen de kwaliteit van
de Nederlandse modevormge
ving uitdragen.
theater recensie
Dick van Teylingen
Voorstelling: Max Havelaar, naar
Multatuli. Tekst: Cer Thijs. Regie: Ignace
Cornelissen. Spel: Thorn Hoffman, Kees
Hulst, Mare Klein Essink, Trudi Klever en
anderen. Gezieh: 12/1, Leidse
Schouwburg (première). Op 6/5 in
Alphen aan den Rijn
Ger Thijs noemde Max Have
laar een preek, en dus onge
schikt voor het theater omdat
toneel ook een tegenstem nodig
heeft. Toch wilde hij de mijl
paal van de Nederlandse litera
tuur bewerken, na Couperus
(Kleine zielen en Van oude
mensen) en Emants (Een nage
laten bekentenis).
Volgens de opvatting 'je moet
van het boek afwijken om het
recht te kunnen doen' ging
Thijs aan het werk. Het begin is
bekend: koffiemakelaar Batavus
Droogstoppel komt in Amster
dam zijn oude klasgenoot Ha
velaar ('Sjaalman') tegen. Have
laar kwam gefrustreerd uit In-
dië temg en probeert nu wat
van zijn verzamelde geschriften
(het 'pak van Sjaalman') uitge
geven te krijgen. Droogstoppel
vindt interessante teksten over
de koffiecultuur en het idee van
een 'eigen' boek streelt zijn ij-
delheid.
In de roman laat hij zijn stagiair
Stern het boek samenstellen,
maar Thijs laat Havelaar dat
zelf doen. De delen die af zijn
(niet over koffie, maar uiteraard
over de wantoestanden in In-
dië) worden voorgedragen op
het zondagmiddagse thee
kransje van de Droogstoppels
en de Rosemeyers (in suiker),
met hun kinderen. Iedereen
krijgt een rol. Zo krijgen we het
verhaal gepresenteerd van de
directe Hollander die binnen
een maand ruzie heeft met de
inlandse hoofden die hun on
derdanen uitbuiten en intimi
deren. De Nederlandse be
stuurders voelen weinig voor
actie, Havelaar loopt met zijn
verhitte kop tegen de muur en
neemt ontslag.
De ingrepen van Thijs werken
uitstekend. Het spel in het spel
is levendig en grappig, en zorgt
gaandeweg voor een confronta
tie tussen de 'idealisten' (de
kinderen en Mevrouw Rose-
meyer) en de zakenlui. Zo
brengt Thijs nieuwe motieven
in het verhaal. Havelaar dringt
als buitenstaander een harmo
nisch gezin binnen, zorgt voor
een zwaar conflict (zoals in Mo
lières Tartuffe) en de jeugd
komt, meegesleept door de lite
ratuur, in opstand tegen de
conservatieve, passieloze auto
riteiten (zoals in de film Dead
Poets' Society met Robin Wil
liams). Die hier trouwens wel
een punt hebben als ze Have
laar gebrek aan tact verwijten.
Na Havelaars oproep aan ko
ning Willem III geeft Thijs
Droogstoppel het laatste
woord. Zijn gezins- en sociale
leven is geruïneerd, zijn goede
naam is door het slijk gehaald,
hij is synomiem geworden van
bekrompenheid en durft de
straat niet meer op. Multatuli
wilde gelezen worden, hij wil
gewroken worden!
Dit is niet de klassieke Max Ha
velaar, maar de kracht van het
boek komt wel degelijk over.
Ook dankzij de regie van Ignace
Cornelissen en het spel zonder
zwakke plekken. Thorn Hoff
man (eindelijk weer terug in het
theater) houdt zich lang in,
maar vlamt uiteindelijk als Ha
velaar. Mevrouw Droogstoppel
(Trudi Klever) heeft als de adhi-
patti onvermoede talenten.
Mare Klein Essink (Rosemey-
er/Slijmering) vecht een onder
huids gevechtje met zijn zaken
vriend uit. Nettie Blanken komt
als mevrouw Slotering in con
tact met haar spirituele ik. En
muziek recensie
Hans Keijzers
Voorronde Grote Prijs van Zuid-Holland
met Joyfalds, Kitty Contana, Mudkings,
50 Percent Off, Headroom en Zundapp.
Gezien: 12/2, LVC, Leiden
Een lastige opgave om zaterdag
zo even de winnaar van de
voorronde van de Grote Prijs
van Zuid-Holland aan te wij
zen. Vier van de zes bandjes
waren verwikkeld in een nek-
aan-nekrace. De Leidse band
Joyfalds speelt iets na achten
voor een lege zaal maar laat
zich met avontuurlijke stukken
niet uit het veld slaan. Melodi
euze passages worden afgewis
seld met verrassende noise
erupties, bijeengehouden door
uiterst stuwend drumwerk. De
neuzelstem van Ben van Ha-
mersfeld is het zwakke element
van de band.
Headroom verzorgt een sterk
whitefunk kwartier. Brian Doo-
ve op toetsen legt een sfeervol
funktapijt. Zanger Chris de
Graaf is een regelrechte enter
tainer, ook al komt hij bij som
mige rapgedeeltes minder uit
de verf. Hij moet zich beperken
tot de funk, want er zit behoor
lijk wat soul in zijn stem.
De leden van Kitty Contana
hebben met leden van Kopna
Kopna en zanger Deef den
Hartoog van Only Entertain
ment een schat aan speelminu
ten in de band. Contana biedt
in een paar nummers een halve
Franz Ferdinandkopie en houdt
het bij de slappe refreintjes wel
heel luchtig.
Later op de avond doet uitsmij
ter Zundapp dat een stuk beter.
De band grossiert in grappige
teksten over bijvoorbeeld Hol
landse pannenkoeken en
schudt, met regelrechte Blur-
verwijzingen, de ene na de an
dere sterke song uit de mouw.
Zanger Den Boef over
schreeuwt zich nogal eens maar
zijn aanstekelijke presentatie
maakt ook weer veel goed.
Volgende week vrijdag na de
derde voorronde valt de beslis
sing bij deze regionale GP en
dat wordt nog een uiterst lasti
ge klus voor de jury. Zundapp
heeft de sterkste papieren,
maar Joyfalds is zeker niet
kansloos bij het verdelen van de
finalekaarten. Zoveel leuke
funkbandjes als Headroom zijn
er echter niet en het echte po-
diumdier Chris de Graaf van
Headroom zou wel eens de
Leidse hoop in bange dagen
Joyfalds net uit de finale kun
nen houden. Al is het maar met
een neuslengte verschil.
jeugdtheater recensie
Paulien Koopmans
Voorstelling: 'Baron Rabinovitsj de lie, de
droom van een dirigent'. Door: Het
filiaal. Regie: Monique Corvers. Muziek:
Gabor Tarjan. Spel: Ron van Lente,
Dominique Zwartelé, Harm van Oss e.a.
Gezien: 13/2 LAKtheater, Leiden.
Net zoals honden angst ruiken,
zo prikken kinderen door dik
doenerij van volwassenen heen.
Aan 'Baron Rabinovitsj de He'
hebben ze dan een goede prooi.
Deze voorstelling van Het Fili
aal is het vervolg op de succes
volle eerste 'Baron Rabinovitsj'.
Ook nu weer drijft deze voor
stelling op een grappige manier
de spot met een achtkoppig en
semble en zijn dirigent.
Net als de vorige keer komt het
niet tot een écht serieus con
cert. Soms is er een aanzet tot
samenspel. De muziek die het
orkest voortbrengt, klinkt vro
lijk jazzy, een tikkeltje droevig
als Slavische zigeunermuziek of
klassiek. Maar net zo vaak
blaast een kakofonie aan noten
en maten door de zaal. De mu
zikanten vergeten hun bladmu
ziek, vallen boven hun toetsen
in slaap of slaan op hol in een
zelfbedachte improvisatie. De
dirigent heeft ze niet altijd on
der controle.
En helaas ook zich zelf niet. Ra
binovitsj is zoals je je een diri
gent voorstelt. Springerig,
woest en wild. Precies zoals zijn
haardos. En met handen die zo
snel rondzwaaien dat het lijkt
alsof hij er twee extra in petto
heeft.
'Baron Rabinovitsj' houdt mu
zikanten en theaterpubliek een
spiegel voor. De spelers zijn
ontspannen
Thom Hoff
man in de
foyer van de
Leidse
schouwburg
de compli
menten in
ontvangst ne
men van to
neelcoryfee
Ellen Vogel.
Foto:
Mark Lamers
ook de kinderen doen het alle
maal uitstekend.
En vooruit, laten we hem dat
gunnen, de glansrol in Max Ha
velaar is voor Droogstoppel:
rijkgeschakeerd en zeer humo
ristisch gespeeld door Kees
Hulst.
g'
helmond/gpd - ir»l
temuseum Helmcl0
eind februari wefÜ
filmsterren als
da, Brigitte B(0
Schneider en Apf
zien. Deze grooth
ren vijftig en zestig
ge eeuw werder?
door de Franse i1'3
Lévin (1904-1992i'°
'La Grande Illusie?0
te zien in CanadJ®
en omvat met 3°
een overzicht van'P
vre. p
Lévin werd in dt'S
boren, van waan
door het opkorr
mitisme twee jaj.f
boorte naai' Frar'ï
Hij volgde eenr'
chemicus maar:0'
.passie lag al vani^
jaar bij de fotogrp
man kon hij aanT'
Noordfrans da|r
zijn carrière alaï
stroomversnelling^
Lévin fotografe®1'
gende generate®
onder wie ook Sir"
Jane Birkin, Cathi.
en Jane Birkin. l'J'
glamourfotograaf^
hij bovendien va
rah Dibah en pm
Monaco. De exra
catie Boscotondtj
26 februari tot et)
muziek recensie
Ken Vos
Jazzconcert: M.O.T. Gezien 12/2, Hot
House, de Burcht, Leiden
M.O.T., een sextet geleid door
klarinettist Steven Kamperman,
is een exponent van die kleine
groep Nederlandse muzikanten
die experimenteren met vor
men en stijlen zonder meteen
heel erg esoterisch bezig te zijn.
De basis van Kampermans
groep wordt gevormd door de
twee slagwerkers, Ousmane
Seye uit Senegal en de Zambi-
aanse Utrechtenaar Michael
Baird, een drummer die ook
kenner is van Afrikaanse per
cussie. Zij zorgen voor lichtvoe
tig en gevarieerd slagwerk
waarin traditionele Afrikaanse
patronen subtiel overgaan in
jazzswing.
De toon wordt meteen gezet in
het openingsnummer 'Rave'
waarin Seye en Baird samen
een ritmisch thema neerzetten
en elkaar tegelijk veel ruimte
geven. Het progamma van
M.O.T. is samengesteld uit
stukken van Kamperman en
pianist Albert van Veenendaal.
Uitgangspunt zijn strakke dans-
Ri
nii
ritmen die tegel#
satieruimte schept
De bezetting, me»5
Patrick VotrianarP
eind van het spefë
list Jasper Le Clen
perman aan heüV-
houdt het groep#
luchtig, omdat ViF
slagwerkers veelp-ji
mische ruimte tó5
stal met zijn tech!,10
regelmatig de sn„
zijn zware instnlht
veel nuances mep
ven. Ook in stralËJ
zoals in groover^.;
weet hij altijd ede
creëren.
Mooi solowerktó
alle bandleden,?
perman in het opinr
'Children's Dane11;
Clercqin het eerr
'Pigs and Cows'ets
daal in aanvankézi
'Funeral Dance'.ln
Het concert eind^1
intense stukken,Ta
'Agitation' en he;j"
'Jungle Music',
M.O.T. de titel «u.
'Modern Madnef-
Truth' geheel tijfë
combinatie van| uv
derne compositor™
se ritmes geeft dP"
geheel eigen ka£r f
-| jte
echte jazz- en klassieke musici.
Maar ze spélen ook alsof ze
muzikant zijn. Ze dikken hun
spel aan met grootse armgeba
ren en theatrale blikken. Ze ma
ken zichzelf belachelijk zoals
mensen doen die zichzelf veel
té serieus nemen.
Dat gebeurt met zichtbaar ge
noegen. Ook de assistent doet
een duit in het zakje door op
onmogelijke momenten een
stofdoekje over instrument of
strijkstok te halen.
Ook het publiek wordt tijdens
deze voorstelling van 'Baron
Rabinovitjs de Ile' goed aan het
denken gezet. Het Filiaal ver
werkt alle ergernissen uit het
theater tot een nieuwe compo
sitie: krakende snoeppapiertjes,
gekuch, niesbuien en een rin
kelend mobieltje. Dat, als klap
op de vuurpijl, wordt opgeno
men door één van de orkestle
den.
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Leids Projectkoor o.l.v. Hans
Noyens, m.m.v. Dingeman Coumou (luit)
Gehoord: 13/2, Lutherse Kerk, Leiden.
Smart, wonderbare genezingen,
hoop en vertroüwen zijn de pij
lers die de weemoedig ver
droomde Spaanse koormuziek
dragen. 'Zoals de lijnen van go
tische vensterbogen in elkaar
overgaan zo vinden de melo
dische lijnen elkaar in de poly
fone gelaagdheid'.
De rijk gevulde harmonieën
weerklinken in een oude kathe
draal wellicht nog mooier dan
in de Evangelisch-Lutherse,
niettemin golven de stemgroe
pen van het Leids Projectkoor
o.l.v. Hans Noyens als lange
slanke wimpels op een zachte
wind, volmaakt natuurlijk en
ongedwongen, alsof er aan de
ze muziek geen noten ten
grondslag liggen. Het gaat dan
over koormuziek uit de tijd van
Alfonso de Wijze tussen 1250
en 1280, over Christobal Mora-
leas, Juan Escribano en Alonso
Lobo, eerste helft 15de eeuw
e.a.
In een helder unisono wordt
eerst de tekst van de Cantiga
209 gezegd, door 12 vrouwen
overgenomen in een transpa
rante zang, die organisch over-
I Hi
eg.
gaat in meerstefi
vroom lied ove4rb
ze die op zijn óme
inroept van Mai-U
bed verhoort, llff
(toen modeme'2.2
de ramen het licimi
naar binnen kofj^
vloeien de melrr
van g
door de kerkrut
Elf mannen voe/jsi
vrouwen, zingei°g
lijnen met pracm\
menklanken Fr- E
nalosa's 'Versaj
In ontspannen 1
de lijnen elkaar
één samenklanl
dan weer vol kr
bronzen, lichtej
strakke glasheid;
een. w
De tenoren zinjj
ver in het Offert
den 'in LuceriS1
een serene opliL
stemmen toe %i
'Seminiejus'.Ckv;
blijft zonder thf
stingen. De mir
hebben van eeiD-l
kale verwonder.oo
countertenor g^n_c
Hosanna de all j
een fraaie gloeit
Solist en begeldpcl
Coumou sluit rfc^
de, zeer muzik^ak,
loos aan bij deJ|2..
maar tot de laae m
toverende kooi0 A
new york/gpd - Oranje hagen kronkelen
door het winterse grijsgroen van Central
Park. Op de wandelpaden in de groene
long van Manhattan staan 7500 recht
hoekige poorten, uitgevoerd in saffraan
geel, oftewel oranje. Welkom in 'The Ga
tes', het laatste staaltje creativiteit van
'inpakkunstenaar' Christo en zijn vrouw.
Het spel van wind en licht kan dan be
ginnen. De wapperende doeken vormen
slingerende baldakijnen over het asfalt,
bijna 37 kilometer lang. Een 'rivier van
oranje', kronkelend tussen de kale bo
men, waarop je je kunt laten meevoeren.
De levensduur van het kunstwerk is zes
tien dagen. Dat lijkt kort gezien de kost
prijs en de langdurige voorbereiding die
eraan vooraf is gegaan. Maar dat is op
zet. Vrijheid en bezit zijn strijdig met el
kaar, menen de kunstenaars. Iets wat tij
delijk is, heeft geen eigenaar. Het is
'eens maar nooit weer', een unieke kans
die niet terugkomt.
De Roemeen Christo (Javacheff) en
Fran^aise Jeanne-Claude (Denat de
Guillebonj - beiden 69 - zijn samen
sinds 1958. In 1964 verhuisden ze naar
New York, en toen hun zoon klein was
namen ze hem elke dag mee naar Cen
tral Park, net zoals moeders en babysit
ters dat tot op de dag van vandaag doen.
Het in 1979 door Christo en Jeanne-
Claude bedachte project is sindsdien
aangepast, en werd vorig jaar door de
gemeente New York goedgekeurd. Eer
der oogstten de artiesten roem met het
inpakken van de Rijksdag in Berlijn
(1995) en de brug Pont Neuf in Parijs
(1985).
Christo en Jeanne-Claude betalen de
kosten (21 miljoen dollar) zelf uit de op
brengst van ontwerpen, schaalmodellen
en litho's en hebben 3 miljoen geschon
ken aan de parken in New York. De op
brengst van de souvenirs die bij de in
gang te koop zijn gaat naar een organi
satie die opkomt voor het groen in de
stad.
Op 27 februari wordt alles afgebroken.
Het gebruikte materiaal wordt dan weer
volledig gerecycled. Zodat er van het
kunstwerk uiteindelijk niets resteert dan
foto's en de schetsen. En de herinnerin
gen natuurlijk. Christo: ,,Het is het beeld
dat je dan voor altijd in je hart zult mee
dragen."
Het Central Park in New York heeft een ander aanzicht gekregen. „Het is geen boodschap, het heeft geen bedoeling, het is puur kunst", zei Jeanne-Claude Denat de Guillebon,
levensgezel van Christo, bij de opening zaterdag. Foto: Reuters
