Zo, en dan nu nog een kind
A
Gemeente kan
eindeloos doorgaan
met archeologisch
onderzoek
Bloedneuzen
Aantal jonge moeders van 40+ stijgt spectaculair
ZATERDAG
12 FEBRUARI
Delft is nog steeds niet doorgetrokken. Het asfalt van de rijksweg gaat daar over in weiland. Foto: GPD/Phil Nijhuis
De knoflookpad wint het steeds
vaker van de betonvlechters in
Nederland. Kan er in ons land nog
wel iets gebouwd worden? De Raad
van State, de hoogste
bestuursrechter in Nederland, laat
het milieubelang steeds vaker
prevaleren boven het economisch
belang. De Tweede Maasvlakte is
voorlopig stopgezet, spitsstroken
komen er nog niet en de
Zuiderzeelijn lijkt toekomstmuziek
te blijven. Loopt Nederland tegen
zijn grenzen aan?
door Lianne Sleufjes
en Peet Vogels
De schrik zit er goed in bij de be
stuurders in Nederland. Het ene na
het andere bouwproject, variërend
van snelwegen tot industrieterreinen, wordt
verboden omdat het de natuur aantast of het
milieu er onder lijdt. Dat zal veel vaker voor
komen in de toekomst als er niets verandert,
roepen de deskundigen in koor.
De bestuurders hoeven echter niet te wan
hopen, meent Mirjam de Rijk, directeur van
Natuur en Milieu. ,,Er kan nog van alles in
Nederland, maar bestuurders moeten wel
met de juiste argumenten aankomen. De
Raad van State is inhoudelijker gaan toet
sen."
De milieuclub is tevreden met de recente
uitspraken van de bestuursrechter. „Neder
land is een dichtbevolkt land, dus moeten
we zuinig zijn op de ruimte die we hebben.
Het is dan ook terecht dat er kritisch geke
ken wordt naar projecten die ruimte vreten,
De kleine modderkruiper, een beschermde diersoort. Dit nietige visje vertraagde de aanleg
van de Betuwelijn.
zoals de Tweede Maasvlakte. Er staat nog
zoveel leeg, laten ze dat eerst maar eens ge
bruiken. Nut en noodzaak van nieuwe pro
jecten moet veel beter worden aangetoond."
Dijkverzwaringen
Dat is nog een heel probleem denkt Wim
Derksen, directeur van het Ruimtelijk Plan
bureau, het nationale kennisinstituut voor
de openbare ruimte. „Mensen zijn alleen
mee te krijgen als ze iets als een nationaal
belang zien. De plannen voor de Deltawer
ken lagen er ook al lang, maar pas na de wa
tersnoodramp in 1953 werden ze uitgevoerd.
In 1995 zag je het met de dijkverzwaringen
bij de grote rivieren. De plannen lagen er,
maar pas na twee natte winters konden ze
worden uitgevoerd."
Hoe hard de Rotterdamse havenlobby en
minister Peijs (Verkeer en Waterstaat) ook
roepen dat de Tweede Maasvlakte van natio
naal belang is, de burger wil er niet aan. „De
minister brengt het niet inspirerend genoeg.
Als je het goed verkoopt is de indiener van
een bezwaarschrift een sukkel. Nu is het de
held die de natuur redt," schetst Derksen.
Van dat soort helden kunnen ze bij de Ne-
prom, de organisatie van projectontwikke
laars, ook meepraten. Menig bouwproject
werd al stilgelegd, omdat een zeldzaam dier
tje op de bouwplaats bleek te leven. Toch
heeft Jan Fokkema, directeur van de Ne-
prom met dit soort mondige burgers en or
ganisaties niet de meeste problemen. Zijn le
den lopen ook wel tegen broedende steen
uiltjes en parende woelmuizen aan, maar
daarover zijn best goede afspraken te maken
met de natuurorganisaties, benadrukt Fok
kema.
De bouwers hikken vooral aan tegen Euro
pese regels. „Neem de Europese richtlijn
over de luchtkwaliteit. Nederland heeft er
mee ingestemd dat al in 2011 aan de strenge
normen voor luchtkwaliteit moet worden
voldaan. Dat is een groot probleem in een
dichtbevolkt land als Nederland. We hebben
in het verleden veel nieuwbouwwijken ge
pland bij de snelwegen. Nu moeten we op
diverse locaties, zoals in Ypenburg bij Den
Haag, de ontwikkeling stilleggen vanwege de
luchtkwaliteit." Fokkema kan moeiteloos
een uur vol maken met verhalen over knel
lende regels.
„Het zijn niet alleen de regels die ons parten
spelen. We hebben ook een probleem met
de manier waarop de Raad van State recht
spreekt. Door bouwprojecten op een be
paald punt af te keuren moet het hele plan
opnieuw gemaakt worden en moet de hele
procedure voor toestemming opnieuw door
lopen worden. Dat kost jaren de tijd en erg
veel geld, zoals nu in IJburg bij Amsterdam.
Mensen die een huis hebben gekocht moe
ten dan nog langer op hun woning wachten.
De extra kosten zijn uiteindelijk voor reke
ning van de huizenkopers. Hun huizen wor
den duurder of de kwaliteit wordt minder.
Die maatschappelijke kosten moet de Raad
van State ook betrekken bij haar uitspra
ken."
De problemen komen niet allemaal uit Eu
ropa. Ook Nederlandse regels zoals rond de
archeologische opgravingen bij nieuwbouw
projecten zorgen voor veel koppijn. „Dat is
ook zoiets", aldus Fokkema. „Nu kan de ge
meente eindeloos doorgaan met archeolo
gisch onderzoek en de projectontwikkelaars
moeten dat betalen. We mogen wel betalen,
maar hebben geen invloed op het proces."
Zo verworden zeldzame dieren, potscherven
en klagende burgers tot een schrikbeeld
voor de bouwers en voor de burgers die op
hun nieuwe huis wachten.
Maatwerk
Derksen voorziet in de toekomst nog meer
problemen als de Europese regels naar de
letter worden nageleefd. „Het maakt natuur
lijk nog wel wat uit, of je in een dunbevolkt
land als Polen of een dichtbevolkt land als
Nederland woont. Zo'n Vogel- en Habita
trichtlijn, waarbij de overheid gebieden
moet aanwijzen, waar vogels een bescherm
de status hebben, leidt in Nederland tot
meer problemen dan in bijvoorbeeld Spanje.
De regels zouden per land verschillend moe
ten worden uitgelegd."
Hij vindt Fokkema aan zijn zijde. „Neder
land is vaak het braafste jongetje van de klas
als het gaat om de invoering en handhaving
van de Euro-
pese richtlij
nen. Dat werkt
erg belemme
rend. We kun
nen in veel ge
bieden al niet
meer bouwen
omdat de na
tuur daar niet
meer elders
kan worden
gecompenseerd."
Op haar beurt vindt De Rijk dat een tamelijk
absurde bewering. „Het goede van de Euro
pese richtlijnen is juist dat ze voor heel Eu
ropa gelden. Natuurcompensatie is in Span
je hetzelfde als in Nederland. Daarom hoef
je ook niet te roepen dat we aan concurren
tiekracht verliezen vanwege de milieuregels
zoals wel gebeurt. Wat hier geldt, geldt ook
in Frankrijk."
Industrieterrein de Tweede Maasvlakte was niet
het eerste project dat óp grond van milieu- en
natuurregels (voorlopig) sneuvelde bij de Raad
van State. Eerder werd de bouw van nieuwe
woningen in de wijk IJburg bij het IJmeer in
Amsterdam opgeschort.
Verkeer en Waterstaat haalde al eerder een
bloedneus met de aanleg van spitsstroken. Dat
besluit werd tegengehouden omdat het de
luchtkwaliteit te zeer zou aantasten.
De Zuiderzeelijn, de snelle treinverbinding
tussen Groningen en Amsterdam, lijkt alleen op
papier te blijven bestaan. Als het parlement er al
toestemming voor geeft, komt er zeker een
lawine aan bezwaarschriften omdat de lijn door
het open landschap gaat.
gemiddelde leeftijd waarop vrouwen hun
te kind krijgen neemt in Nederland al jaren
et aantal nieuwe moeders van veertig jaar
der kent zelfs een spectaculaire stijging. In
boek 'Zwanger uitgerekend rond je 40ste'
vijftien vrouwen hun verhaal. „Ik heb veel
ïzien, veel gereisd, heel leuk werk gedaan.
Daardoor heb ik nu meer innerlijke rust."
door Corine van Zuthem
Als kind moest ze op school eens een te
kening maken over wat ze later wilde
worden. Ellen (45) tekende zonder aar
zelen een moeder met een baby. Toch
duurde het lang voordat het er van
kwam, niet in de laatste plaats omdat
een langdurige relatie ontbrak. En bo
vendien: „Het oergevoel sluipt er een
beetje uit als je ouder wordt." Tot ze
Adrie ontmoette. Ellen raakte spontaan
zwanger, maar kreeg tot twee keer toe
een miskraam. „Bij de derde zwanger
schap dacht ik: als het nu niet goed gaat,
houdt het op."
Op haar 42sté bevalt ze van een gezonde
dochter.
>ok Barbara wordt pas op haar 42ste
misch en ondernemend leven. „Ik had
nooit een duidelijke kinderwens. Daar
ga ik niet over nadenken voordat ik der
tig ben, dacht ik vroeger. Daarna werd
het: voordat ik 35 ben. Kort gezegd, ik
schoof het steeds verder voor me uit."
Maar als Alex in haar leven komt en hij
aangeeft dat hij graag een kind van haar
wil, maakt Barbara „een drastische
koerswijziging" in haar leven. En ze
vindt het geweldig. „Had ik dit maar
eerder gedaan."
Ellen en Barbara komen aan het woord
in 'Zwanger uitgerekend rond je 40ste'
van Marlies van der Velde en Willy Slin
gerland. Ook beide auteurs kregen na
hun veertigste een kind. In het boek ver
tellen vijftien moeders en een enkele va
der hoe het is om op oudere leeftijd een
kind te krijgen. Verder geven enkele des
kundigen hun mening.
Sinds 1980 krijgen steeds meer vrouwen
op latere leeftijd hun eerste kind. De ge
middelde leeftijd is momenteel 29,4 jaar.
Nederland gaat wat dat betreft aan kop:
in bijna geen enkel ander land ligt de
leeftijd zo hoog. Eén van de gevolgen
daarvan is dat het aantal mensen met
vruchtbaarheidsproblemen toeneemt.
Van het totale aantal vrouwen dat een
kind krijgt is de groep die veertig jaar of
ouder is klein: In 2003 ging het om drie
procent van alle vrouwen. Toch bete
kent dat een spectaculaire toename ten
opzichte van 1980; liefst zeven keer zo
veel.
'Zwanger uitgerekend rond je 40ste' wil
geen promotieboek zijn voor het moe
derschap op oudere leeftijd, stellen de
delen aan een lang uitgesteld moeder
schap." Bijvoorbeeld de grotere kans op
een meerling. En de kans op een baby
met het Downsyndroom neemt sterk
toe: bij een 35 jarige vrouw is de kans
één op 385, bij een 43-jarige één op de
35.
Hélène (56) noemt een ander minpunt.
Ze raakt op haar 47ste onverwacht
zwanger en heeft op dat moment al een
kleinkind. „Ik moest weer helemaal op
nieuw beginnen. Opnieuw de eendjes
voeren, mee naar de kinderboerderij en
dat soort zaken. Eigenlijk had ik daar
niet zo'n zin meer in."
Ellen (45) vindt het een nadeel dat ze
door haar leeftijd waarschijnlijk minder
jaren met haar kind kan doorbrengen.
Bovendien zijn haar ouders al op leef
tijd. „Ze kunnen daarom minder hel
pen. Ook binnen de kring van neefjes en
nichtjes is de afstand groot; dat is bijna
een volgende generatie."
Anja (52), die op haar 40ste via eiceldo
natie moeder wordt: „Sommige van
mijn vriendinnen of collega's zijn al
oma geworden of hun kinderen zijn al
de deur uit, waardoor ze in een totaal
andere levensfase zitten dan ik. Tegen
de tijd dat wij met pensioen gaan, heb
ben we wellicht een studerend kind.
Mijn vrienden zijn dan allemaal financi
eel los van hun kinderen, maar wij zul
len dan de zwaarste lasten gaan krij
gen."
Voor sommige vrouwen in het boek is
het late moederschap een lang gekoes
terde wens die tóch nog in vervulling
gaat. Voor anderen is het een onver-
vrouwen geldt dat het gegeven dat ze
tóch moeder zijn geworden veel be
langrijker is dan het moment waar
op. „Leeftijd is, denk ik. een over
schatte factor als het gaat om ou
dere moeders en opvoeding",
denkt Ellen (45). „Het gaat er
om wie je bent als mens en
hoe je in het leven staat."
Volgens Wil Otten, een in het
boek geïnterviewde pedago
gisch werker en sociaal ver
pleegkundige bij een con
sultatiebureau, zijn veertig-
plus-ouders relaxter.
Dat werkt door op de kinde-
ren. „Die zijn vaak vlotter en
praten gemakkelijker. Deze
moeders komen ook vaak
beter voorbereid op de af
spraak." Op latere leeftijd
moeder worden heeft zeker
ook nadelen, erkent ze, maar
haar ervaring is dat de moeders
die nadelen zelf ook heel goed heb
ben overwogen. „Opvoedkundig is de
leeftijd van de moeder niet relevant.
Hoogstens zijn de fysieke mogelijkhe
den beperkter. Je bent misschien wat
eerder moe en zult misschien ook min
der snel heel actieve dingen onderne
men. Maar het belangrijkste is dat het
kind gewenst is en dat de vrouw zelf kan
kiezen op welke leeftijd ze een kind wil."
Zwanger uitgerekend rond je 40ste, Mar-
lies van der Velde Willy Slingerland,
