KUNST 8c CULTUUR
'De Lulhannes' maakt alledaagse bijzonder
Elia is een belevenis
Eindelijk een eerbetoon aan zingende Leidenaar jerry Bey
h
Godani maakt onuitwisbare indruk
bij het Nederlands Dans Theater
^Paul
lie dood
Topgaleries
zijn terug op
de KunstRAI
Greenaway maakt Rembrandt-film
door Herman Joustra
leiden - Vroeger, heel vroeger,
noemden de liefhebbers van de
smartlap de naam van Jerry Bey
in één adem met de groten van
het genre: Tussen die van zijn
zus, de Zangeres Zonder Naam,
en bijvoorbeeld Johnny Jor-
daan. Maar dat was vroeger,
vrijwel niemand heeft het nog
over de zingende Leidenaar, die
in 1984 overleed. Toch heeft de
volkszanger sinds kort een ei
gen website, www.jerrybey.nl,
die geheel aan zijn leven en aan
zijn muziek is gewijd.
Het idee achter de internetpagi
na is afkomstig van zijn jongste
zoon, Henk. „Iemand die zo
veel heeft gepresteerd, heeft
zo'n pagina wel verdiend. Mijn
vader heeft heel veel betekend
voor de smartlappenwereld.
Helaas is hij in de loop der ja
ren in de vergetelheid geraakt."
Deels door eigen toedoen,
denkt Bey junior. „Vader was
niet zo'n zakelijk figuur. Als hij
een plaatje uitbracht, geloofde
hij het verder wel. Hij zat er dan
niet achteraan, maakte geen re
clame voor zichzelf. Hij be
waarde ook helemaal niks. Gaf
de plaatjes die hij zelf kreeg ge
woon weg. Hij vond het veel
belangrijker om zijn tijd bij fa
milie en vrienden door te bren
gen. Hij was een echt gezellig-
heidsdier."
Gevolg was wel dat er na zijn
dood niet zo gek veel overbleef
voor het familiearchief. Ook dat
was een reden voor Bey junior
om de website op te zetten.
Daarop vraagt hij de bezoekers
om archiefmateriaal beschik
baar te stellen, of het nu om fo
to's, filmopnamen of grammo
foonplaten gaat, om originelen
of om kopieën. „Zeker filmop
namen zou ik erg leuk vinden.
Ik weet zeker dat er uit de
schoenendoos van oudere
mensen nog heel veel leuks kan
komen."
Daarnaast zou de zoon van de
volkszanger het op prijs stellen
als bezoekers van de site hun
ervaringen met Bey senior of
met diens muziek zouden wil
len delen in het gastenboek. De
beschikbare filmfragmenten,
verhalen en foto's krijgen alle
maal hun eigen plekje op de
pagina. Die, dat spreekt vanzelf,
nog lang niet af is. Maar de
website heeft zijn bestaansrecht
nu al bewezen, zegt Bey junior.
„Ik heb al heel veel reacties bin
nengekregen. De mensen vin
den het fijn dat Jerry Bey einde
lijk een plekje heeft gekregen
op internet en dat ze nu einde
lijk wat achtergrondinformatie
kunnen vinden. Daar blijkt wel
degelijk behoefte aan."
Op de website staan onder
meer de titels van veel van zijn
liedjes - Jerry Bey zong er in
zijn eentje zo'n 160 - reeds ver
meld. Het is de bedoeling dat
de teksten volgen. Zoals gezegd
als postuum eerbetoon aan de
man die voor zijn muzikale in
spanningen ooit van zijn pla
tenmaatschappij Telstar een
gouden plaat kreeg voor een
miljoen verkochte exemplaren.
„Dat zegt ook wel iets."
Jerry Bey: veel betekend voor de smartlappenwereld.
Archieffoto: Dirk Ketting
dans recensie
Roos van Put
Voorstelling: 'Excessive Second Body
Smile' van André Gingras en 'Anomaly
One' van Jacopo Godani, door het
Nederlands Dans Theater. Gezien: 7/2
(première), Danstheater, Den Haag. Nog
te zien aldaar: 11 en 12/2; 22/2 in de
Rotterdamse schouwburg.
Het eindbeeld roept onherroe
pelijk associaties op met de
kruisiging, met dit verschil dat
de dansers niet zijn bevestigd
aan een kruis maar op eigen
kracht aan een rechthoekig me
talen schild hangen. Het naak
te, kwetsbare witte lichaam
steekt in het klein schril af te
gen het metaal en in het groot
tegen het overwegend duister
donkere decor.
De nieuwe choreografie van Ja
copo Godani bij het Nederlands
Dans Theater maakt een onuit
wisbare indruk. Wanneer de
voorstelling in één woord sa
mengevat zou moeten worden
is dat: rauw. De sfeer doet in de
mix van muziek, decor, dans,
belichting en kleding denken
aan die van rave party's.
In Anomaly One' is de muziek
als industrieel te bestempelen,
zowel bonkig in vorm als hard
in kleur: de omlijsting van het
licht is ijskoud. Ongenaakbaar.
De kleding is in eerste instantie
punkachtig - zwarte leren jasjes
- maar wanneer deze worden
uitgetrokken doemen SM-ach-
tige halssieraden op.
Bij de elf dansers is het even
eens heftigheid troef: er wordt
aan kragen, armen en niet in de
laatste plaats, aan elkaar ge
trokken.
En toch, binnen dit rauwe to
taalbeeld, binnen al deze
scherpte en hoekigheid en het
samenbrengen van al deze uit
eenlopende onderdelen, be
staat perfecte harmonie. Dat
wordt veroorzaakt doordat de
choreograaf aan alle onderde
len evenveel waarde toekent,
maar vooral omdat hij vanuit
de dans denkt, vanuit die disci
pline zoekt naar verdieping en
vernieuwing.
Hetgeen in contrast is met An
dré Gingras, die in zijn idioom
juist aantoont ook interesse te
hebben voor andere disciplines
als beeldende kunst en litera
tuur. Zijn choreografie verraadt
een totaal verschillende waar
neming alsook een andere wij
ze van zich tot zijn omgeving
verhouden. Gingras zoekt aan
sluiting bij de maatschappij van
vandaag de dag; zo behandelt
hij het vraagstuk van het per
fecte lichaam ofwel, de maak
baarheid van het lijf.
Onderwerpen als genetische
manipulatie komen fan de or
de maar ook Arnolaachwarze-
negger als president van de VS
en het leven als een realitysoap.
"Excessive Second Body Smile'
heeft vele lagen, die zich niet al
tijd even gemakkelijk laten ont
dekken (ook omdat de gespro
ken tekst vaak niet is te ver
staan).
Gingras bevraagt de actualiteit
en hiermee houdt hij de toe
schouwer een spiegel voor -
waarbij soms verdichting op
treedt, bijvoorbeeld als hij Kaf
ka aanhaalt. Soms zijn de mo
menten uiterst grappig, er sij
pelt altijd die confronterende
bitterzoete ondertoon door
heen die maakt dat je deze
voorstelling niet snel zult verge
ten.
EPA/Frank May
dsconcert
in Ahoy'
Blueslegende BB
I vier jaar weer
nd. Op maandag
tiij een eenmalig
"leert in Ahoy' als
II een veertien
de tour. Riley
nlng wordt dit jaar
Tnet wat rustiger
ji. De kaartver-
jl concert begint
jroat
gebracht
leep Throat', de
.ornofilm uit 1972,
in de VS uitge-
m over Linda Lo-
Btijds in zes dagen
laakt voor 25.000
,eldwijd meer dan
tollar opbracht,
Daily Variety op
zet beschikbaar.
al1 Amerika tevens
lire 'Inside Deep
^mière over alle
;eartoe de film leid-
:ebat' werd destijds
mse staten ver-
n|
eianse schilder Paul
bil) is maandag
iij gold als een van
iuidendaagse kun-
igat een reusachtig
ad In zijn geboorte-
èrs is een muse-
^jrolle gewijd.
ütectuurstudio
berger heeft in
e internationale
v0|aag een eerste
J°, ht gesleept. Het
^5, deel uit van een
lolenbouwpro-
ï^mee de Italiaanse
inhaalslag wil
s gebied van on-
'ef onderscheiding
s .prijs van onge-
1 to, maar het ver-
v opdracht en
aanationale erken-
njprtzberger de
ee)e reg'° bestaat grote belangstelling voor professio-
e!euristische kunstbeoefening. Heilig Vuur volgt stad-
ls^en die musiceren, zingen, dansen, toneelspelen, fo-
re,jop andere wijze actief zijn. Vandaag: Ria Burmeister
schrijver én regisseur van het muzikale theaterstuk
etp gelijknamige profeet.
zW
meer dan 2000
atiebron voor
:en in de tradi-
de kerk of thuis,
imende mate ook
of in de film.
eeld aan films
iboden' of aan de
Christ Super-
teidener niveau
ister in Noord
hand aan 'Elia',
theaterstuk over
je profeet dat
De Muze in
première be-
gelovig, an-
^gpoit aan een stuk
j ^et Elia begonnen.
deQet een theater-
irs T komt,
ni^11 godswonder
de^e heeft geen er-
irn Jgebied van het
,r(jieen script en ook
ren stuk geregis-
een
ben ge
worden, moest de kogel maar
eens door de kerk. Ik ben er ge
woon aan begonnen. En zo is
het balletje als vanzelf gaan
rollen."
Nou ja, vanzelf - dat is ietwat
gechargeerd zoals haar man
Guus onmiddellijk beaamt. Ze
heeft zich, zo bekent ze open
hartig, aardig verkeken op wat
er komt kijken om zoiets ter
hand te nemen en ook daad
werkelijk uit te voeren. „Het
schrijven op zich was geen
probleem. Ik blijf tamelijk
dicht bij de oorspronkelijke
tekst uit het Boek Koningen.
Hier en daar heb ik wat geïn
terpreteerd. Maar die tekst,
Hoofdstuk I vers 17-19, is ge
weldig. Die staat. Dus daar
hoef je niet eens veel aan te
veranderen."
Nee, haar tijd ging vooral zitten
in het werven van de spelers
(vooral mannen was moeilijk),
de technische mensen, de re
petities, de montage en noem
maar op wat er allemaal komt
kijken om alle eindjes van een
dergelijke onderneming aan el
Ria Burmeister: schrijver/regisseur van 'Elia'. Dochter Gianna neemt ook een rolletje voor haar reke
ning. Foto: Henk Bouwman
kaar te knopen. In totaal zijn
60 mensen van verschillende
gezindten betrokken bij de
productie, van wie er 35 op het
toneel staan. Zonder uitzonde
ring amateurs.
„Het stuk is multimediaal. Be
halve acteren, zingen en dan
sen zijn er veel decorwisselin
gen en draaien er filmbeelden
tussendoor. Je ziet Peter Sar-
neel als Elia het toneel verlaten
en hem dan op film door de
duinen zwerven. Het monteren
van die beelden kost enorm
veel tijd. Er doen kinderen
mee, dat vergt ook weer een
aparte aanpak. We praten hier
thuis dan ook over de periode
vóór 'Elia' en daarna", zegt ze
lachend. Guus knikt instem
mend.
Goed, maar waarom 'Elia',
waarom niet koning David of
Maria Magdalena? „Ik ben ge
boeid geraakt door de profeet
Elia omdat hij zo'n interessant
en vooral ook zo'n hectisch le
ven leidde. Hij straalde de
kracht van God aan alle kanten
uit. Ik wou dat ik dat had. Om
dat tot uiting te brengen is het
mooi dat we in De Muze staan.
Aanvankelijk dacht ik aan een
kleinschalige opvoering in De
Ark of het buurthuis. Nu maar
hopen dat we die grote zaal vol
krijgen. Ik heb er wel vertrou
wen in, want de voorverkoop
loopt goed. Of ik nog andere
plannen heb in deze richting?
Ik denk het niet. Ik geloof dat ik
het bij 'Elia' laat."
'Elia, een belevenis' - Speel-
groep Dichterbij. Te zien: 16
en 17 februari in Theater De
Muze, Noordwijk, aanvang
19.30 uur. Kaarten dagelijks
bij De Muze tussen 09.30 en
11. 00 uur, tel. 071-3646226.
Ad van Kaam
amsterdam/gpd - Op de ko
mende KunstRAI zal de com
plete top van de Nederlandse
galeriewereld voor hedendaag
se kunst aanwezig zijn. Vorig
jaar waren toonaangevende ga
leries als Paul Andriesse, Fons
Welters, Diana Stigter en Van
Zoetendaal al teruggekeerd. Dit
jaar komen Annet Ge link, Cok-
kie Snoei, Artspace Witzenhau-
sen en nieuwkomer Bowie/Van
Valen het aanbod van de avant
garde versterken.
De KunstRai wordt van 11 tot
en met 16 mei gehouden in de
RAI-Parkhal in Amsterdam. Het
aantal deelnemers bedraagt
ruim 115, tegen ruim honderd
vorig jaar. „We zijn zeer ver
heugd dat de complete top zich
weer heeft ingeschreven. Daar
mee is het gelukt het aanbod
nog beter te maken", aldus
KunstRAI-directeur Anneke
Oele.
De galeriebeurs raakte in 2002
in een dip met een bezoekers
aantal van 14.000 tegen 25.000
in 2001. Net op haar post, ver
laagde Oele het aantal deelne
mers in 2003 met enige tiental
len om de kritiek van de avant
garde op de kwaliteit te neutra
liseren.
De oud-galeriehouder vindt dat
de beurs niet té druk mag wor
den en hoopt op iets meer dan
de 16.500 bezoekers van vorig
jaar.
Met vijftien buitenlandse gale
ries uit België en Duitsland en
een groter aantal werken van
internationale kunstenaars
toont de KunstRAI volgens Oe
le ook de nieuwste ontwikke
lingen in de Europese kunst.
Ruim 22 deelnemers organise
ren een solotentoonstelling,
waaronder één van Rita Kok bij
Kunstruimte Wage mans. Rob
Scholte is terug van wegge
weest en exposeert een groot
aantal werken bij Galerie Witte-
veen.
rotterdam/anp - Regisseur Pe
ter Greenaway gaat een film
maken over Rembrandt van
Rijn. De titel van het project
luidt 'Nightwatching'. De film
speelt zich af voor, tijdens en
na het schilderen van 'De
Nachtwacht', zijn beroemdste
schilderij. Hoofdrolspelers zijn
nog niet bekend.
'Nightwatching' wordt ge
maakt in het kader van het
Rembrandt-jaar dat in 2006
plaatsvindt. Het is dan vier
honderd jaar geleden dat de
schilder werd geboren. Het is
de bedoeling dat de film in mei
of juni van dat jaar in première
gaat.
Tegelijkertijd gaat kunstenaar
Greenaway een installatie in
richten in het Rijksmuseum in
Amsterdam waarop de perso
nages op het wereldberoemde
schilderij worden belicht. Het
project zal te zien zijn tijdens
het Holland Festival.
De film concentreert zich op
de gevolgen die het schilderen
van 'De Nachtwacht' voor het
leven van Rembrandt had. „De
Nachtwacht betekende het be
gin van het einde voor hem",
stelt producent Kees Kasander.
„Niet veel mensen kennen dat
verhaal."
Rembrandt verloor drie kinde
ren en zijn vrouw in die perio
de. Hierna volgden nog veel
andere, vaak jongere vrouwen
die de schilder weinig goeds
brachten. Bovendien ging de
kunstenaar boven zijn stand
leven, wat uiteindelijk tot zijn
faillissement leidde.
Foto's van Hannes Wallrafen
beeldende kunst recensie
Bernadette van der Goes
Expositie: 'De Blik en De Lulhannes',
foto's van Hannes Wallrafen. Te zien:
t/m 1/3, dagelijks 12-18 uur, fotogalerie
De Kleine Klup, onder café Van Engelen,
Nieuwe Rijn 1, Leiden.
Begin 2004 overkwam de suc
cesvolle fotograaf Hannes Wall
rafen wat je geen mens zou
toewensen en zeker een beel
dend kunstenaar niet. Geheel
onverwacht werd hij door een
erfelijke aandoening aan de
oogzenuw blind. Bij fotogalerie
De Kleine Klup zijn de laatste
foto's te zien die hij maakte.
Die wetenschap geeft het be
zoek aan de tentoonstelling een
extra lading. Het is wrang dat
de kunstenaar zijn eigen fraaie
kleurenfoto's nooit meer kan
zien. Op een daarvan heeft hij
zichzelf gefotografeerd, pose
rend in zwembroek op een tro
pisch strand. Met toegeknepen
ogen kijkt hij tegen de zon in,
zich op dat moment nog niet
bewust van het noodlot dat bo
ven zijn hoofd hangt. Nooit
meer, denk je onwillekeurig,
nooit meer zullen zijn ogen
knipperen tegen het felle licht.
Maar behalve gevoelens van
medeleven, wekken de foto's
ook bewondering op. Wat dat
betreft valt er op de expositie
veel te genieten. Afgebeeld zijn
voor iedereen herkenbare situ
aties: een man die in een kle
dingwinkel passief zit te wach
ten totdat zijn vrouw klaar is
met passen: een schoolkantine
vol met pauzerende leerlingen
die daarin zo opgaan dat ze
niet merken dat een werkster
ondertussen de vloer veegt;
kleurrijk publiek bij de opening
van een tentoonstelling in het
Amsterdamse Stedelijk Muse
um, boven aan de monumen
tale trap luisterend naar een
toespraak van iemand die bui
ten beeld blijft.
Het zijn alledaagse taferelen,
maar door de manier waarop
Wallrafen ze heeft gefotogra
feerd krijgen ze iets bijzonders.
Dat komt door de heldere kleu
ren, de scherp omlijnde vor
men, de aandacht voor details
en de accentuerende belich
ting, maar nog meer doordat
Wallrafen steeds feilloos het
meest veelzeggende ogenblik
heeft vastgelegd. Vaak is dat het
moment waarop de gefotogra-
feerden het kwetsbaarst zijn.
Bijvoorbeeld een man en een
vrouw die ruzie hebben. Ze zit
ten nog wel naast elkaar op de
bank, maar met veel ruimte
tussen hen in. Hun houdingen
en afgewende blikken spreken
boekdelen.
Elke foto van Wallrafen is op
die manier veel meer dan het
afgebeelde moment. Hoe alle
daags de onderwerpen vaak
ook zijn, hij weet onze aan
dacht vast te houden. Of het nu
gaat om een oude vrouw die op
het drukke perron van de me
tro bezig is twee zware bood
schappentassen op te tillen of
om mensen die op een dakter
ras de jaarwisseling vieren: zijn
foto's vertellen verhalen waar
je niet snel op uitgekeken raakt.
Wallrafen zou geen kunstenaar
zijn als hij ondanks zijn handi
cap niet op een andere manier
met zijn talenten aan de slag
zou gaan. Nu hij niet meer kan
zien, is hij van plan geluids
kunst te maken, verhalen te
vertellen door middel van op
genomen interviews en gelui
den. De hoge kwaliteit van zijn
foto's maakt nu al nieuwsgierig
naar wat we straks te horen
krijgen.
Een man zit in een kledingwinkel passief te wachten totdat zijn vrouw klaar is met passen. Foto: Hannes Wallrafen
